KUNST IS LANG (en het leven is kort)

Anouk De Clercq maakt videowerken, vaak in zwart-wit, waarin de animatie of het gefilmde beeld even belangrijk is als het speciaal daarvoor gecomponeerde geluid. Anouk creëert zachte werelden, waar je als bezoeker wordt verwelkomd en tot rust kunt komen. In de animatiefilm Bird Song zijn twee vogels op een tak de enige levende wezens in een verder lege wereld. Ze passen het lied dat ze fluiten aan op de zon die achter hen op- of ondergaat.  In Helga Humming poseert de Amerikaanse kunstenaar, zangeres en actrice Helga Davis in de stijl van een klassiek Renaissance portet, als hedendaags antwoord op een traditie waarvoor in de voorbij eeuwen hoofdzakelijk witte, mannelijke machthebbers in aanmerking kwamen. Ze draagt een zwarte, geplooide jurk met daarboven een zwart harnas, en houdt in haar rechterhand een lichtgevende bol. Terwijl ze ons waardig en strijdbaar aankijkt, horen we een omarmende polyfone compositie van geneuriede klanken. En in het werk One staat Helga zwijgend voor een rij microfoons, terwijl de ruimte om haar heen gevuld lijkt te worden met meerdere stemmen die een hedendaags protestlied ten gehore brengen - een oproep tot het verlaten van beperkende tegenstellingen als zwart-wit, man-vrouw, of mens-dier.  Helga Humming en One zijn tot en met 13 juli 2025 te zien in de tentoonstelling What Cannot Be Held: hedendaagse stemmen uit de Belgische kunst in De Brakke Grond in Amsterdam. 

An van. Dienderen is filmmaker en cultuurwetenschapper, en als docent en artistiek onderzoeker verbonden aan KASK & Conservatorium in Gent. De rode draad in haar werk is het problematische idee van neutraliteit in documentaire, en de vermeende objectiviteit van technische middelen zoals de filmcamera. Haar film Lili gaat bijvoorbeeld over Kodak die voor de kleurbalans van camera's de witte huid als norm neemt, met als resultaat dat elk huidtype dat niet aan die norm voldoet een afwijking vormt en alleen met extra moeite in beeld gebracht kan worden. In de film Prism onderzoekt An samen met samen met regisseurs Rosine Mbakam uit Kameroen en Eléonore Yameogo uit Burkina Faso de effecten en eventuele oplossingen van de scheve machtsverhouding ten opzichte van mensen van kleur in onze beeldcultuur. Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond in Amsterdam vertoont tot en met 13 juli Ans werk Cherry Blossoms, waarin een tolk in een verlaten Europees Parlement na een schijnbaar neutraal begin verwondering en betrokkenheid in haar vertaling toelaat. En misschien wel haar meest confronterende project tot nu toe, de film Kopiraet, die op dit moment wordt gemonteerd. An onderzoekt met professor antropologie Hugo DeBlock hoe om te gaan met het collectief eigendom van beelden op de republiek Vanuatu, een eilandengroep in Oceanië. Hoe kunnen filmbeelden genomen door Westerse filmmakers op een correcte manier terugkomen bij hun brongemeenschap, en is het mogelijk om jezelf als witte, Westerse filmmaker van je koloniale blik te ontdoen?  

Fotograaf Sarah Mei Herman maakt analoge portretten van mensen die ze langdurig volgt en met tussenpozen van enkele jaren vastlegt. Het zijn verstilde beelden waarop de geportretteerden intiem en kwetsbaar ogen, met peinzende blikken of juist gesloten ogen, en in een liggende, zittende of een afwachtende staande houding.   Sarah Mei heeft een speciale interesse voor de relaties tussen mensen. Vanuit haar wens te ervaren hoe het zou zijn om met een broer of zus op te groeien, volgt ze bijvoorbeeld al zo'n twintig jaar drie koppels van broers en zussen, die steeds worden vastgelegd op momenten waarop hun levens aan het veranderen zijn. En voor de reeks Julian en Jonathan, begin dit jaar verschenen als fotoboek, legt ze het opgroeien van haar twintig jaar jongere halfbroer Jonathan vast, en de fluctueringen in zijn relatie met Sarah Mei's vader. Haar werkwijze levert ontroerende beelden op, die de geportretteerden uittillen boven de dagelijkse werkelijkheid en het verstrijken van de tijd zichtbaar maken. 

Voordat Fleur van Dodewaard aan een werk op papier begint, bouwt ze een denkbeeldig veld van inspiratiebronnen en observaties, waarbinnen het te maken werk geboren zal worden. Vervolgens probeert ze de hectiek van het dagelijks leven buiten te sluiten en haar gedachten stil te zetten, zodat haar lichaam de controle krijgt over wat er op papier komt. Dat kunnen tekens zijn die doen denken aan kalligrafie, sierlijk uitwaaierende zinnen in een onleesbare taal, of lijnen en krabbels in allerlei kleuren - zolang het resultaat maar zeggingskracht heeft en afwijkt van wat ooit eerder getoond is. In de tentoonstelling Black Grass/Love Letters, tot en met 24 augustus te zien in het Kröller-Müller Museum, wordt een selectie van tekeningen vergezeld door voorwerpen die ze achter de schermen van het museum vond en tot sculpturen combineerde. De uitdaging is met deze relatief eenvoudige middelen toch een poëtisch samenspel te creëren.

In foto's en films onderzoekt Petra Noordkamp hoe onze ervaringen en herinneringen van invloed zijn op hoe we architectuur en de stedelijke omgeving beleven.   In de film De moeder, de zoon en de architect zien we een bolvormige kerk in een Siciliaans dorpje. De Italiaanse architect bleek de vader te zijn van Petra's oude vakantieliefde, die op zijn beurt later de gevangenis in is gegaan voor het vermoorden van zijn moeder. Via teksten en voice-overs worden beelden van de kerk verknoopt met deze bizarre geschiedenis, en met ideeën over film en over het rollenspel dat een vakantieliefde is.  En in de film Beweeg maar niet verhoogt het claustrofobische houten huisje in Tokio, waar Petra drie maanden een residentie deed vlak nadat haar partner overleed, haar angst voor aardbevingen en het verdriet over haar pas overleden partner. Petra's werk verkent hoe onze bagage bepaalt hoe we naar onze omgeving kijken, en hoe gebouwen invloed op je uitoefenen.

Jerrold Saija onderzoekt via foto’s, sculpturen, video’s en installaties hoe herinneringen worden opgeslagen, of juist vervagen. Samen met Finn Maätita maakte hij de tentoonstelling Tones of the Ecotone, te zien tot en met 14 juni in Foam in Amsterdam, waarin de sagopalm centraal staat. Van die boom wordt op de Molukken eten gemaakt, de takken dienen als bouwmateriaal en de palm wordt zelfs als een soort voorouder beschouwd. We zien hem in de tentoonstelling op foto’s afgedrukt op een ponskaartje, die door een muziekdoosje te halen is en zo een melodie kan spelen, er is een doos gesneden uit het hout van de palm, en hij verschijnt als 3D-weergave in een videoprojectie. De tentoonstelling fungeert als een ecotone: een overgangszone tussen twee ecosystemen, zoals water en land - en is in dit geval te lezen als een ruimte tussen de Amsterdamse grachtengordel en de Molukken in. 

Nazif Lopulissa maakte jarenlang abstract werk. Schilderijen met gradients in een bepaalde kleur, of met speelse vormen die over elkaar werden geplaatst, beschilderde doeken die hij in stukken sneed en in andere samenstelling aan elkaar naaide, of grote, glanzende sculpturen van RVS. Maar toen Nazif het sjaaltje vond dat zijn inmiddels overleden opa in zijn studio had achtergelaten, kwam de ikat-weefmethode zijn praktijk binnen, en daarmee zijn Molukse familiegeschiedenis. Sinds enkele jaren refereert Nazif in zijn werk aan de koloniale geschiedenis van de Molukken: onder meer aan hoe KNIL-militairen naar Nederland kwamen, aan hoe beloftes van de Nederlandse overheid over terugkeer en zelfbeschikking zijn verbroken, en aan de neiging binnen zijn Molukse familie om over de pijnlijke details uit de geschiedenis te zwijgen.Het resulteert bijvoorbeeld in werken waarvoor fotoprints volgens de ikat-methode zijn verweven met versluierende gordijnen, en gezichten en landschappen op fotoprints zijn uitgebeten door bleek - als metafoor voor het agressieve 'zuiveren', wit maken en uitwissen van bestaande culturen en identiteiten.   

Tengbeh Kamara maakt warme, intieme fotoportretten van mensen uit diens omgeving. Vanuit het besef dat Tengbehs rechten als zwart, queer en non-binair persoon nog niet zo lang bestaan, én vrijwel continu worden bedreigd, geeft die een gezicht aan gemeenschappen waar vaak alleen in algemene en negatieve termen over wordt gepraat.Het leidt bijvoorbeeld tot The Trans Yearbook: portretten van meer dan 70 trans mensen, die zich na hun fysieke of sociale transitie niet meer herkennen in de schoolfoto's die vroeger van ze zijn gemaakt. Ze zijn nu te zien op een manier die past bij hoe ze zich voelen. Voor de reeks In The Days After tonen vreedzame demonstranten voor Palestina de verwondingen en blauwe plekken die ze door politiegeweld opliepen - het leverde Tengbeh een nominatie op voor de Zilveren Camera.    En in het recente project: Why You Left, Who You Left, ligt Tengbehs eigen familie onder de loep: hoewel diens vader het met een huis, baan en gezin in Nederland prima voor elkaar leek te hebben, ging hij toch terug naar Liberia - en liet de 11-jarige Tengbeh, diens moeder en twee zusjes achter in Nederland. 

Levi van Gelder werkt vanuit een interesse in fanfictie: het fenomeen waarbij liefhebbers van een bepaald boek of een bepaalde serie zelf een verhaal schrijven met hun favoriete personage erin. Door middel van performances, video's, sculpturen en uiteraard geschreven verhalen onderzoekt Levi hoe fanfictie kan worden ingezet voor queer verzet en de herovering van voor waarheid aangenomen geschiedenissen. Hij kruipt daarvoor onder meer in de huid van het personage Ötza: een drag ijsmummie van 5300 jaar oud, die zich volledig heeft ondergedompeld in de internetcultuur, via fanfictie haar stem laat horen en ondertussen als een ware influencer aast op een sponsordeal. 

De olieverfschilderijen van Dion Rosina zijn opgezet als collages. Gezichten die in de verte staren of je indringend aankijken worden afgewisseld met kleurvlakken, grafische symbolen of abstracte afbeeldingen die doen denken aan ruimtefoto's van sterrennevels of zwarte gaten. Dion rangschikt zijn gevonden beelden zo dat ze samen een bepaalde spanning oproepen en hinten naar iets spiritueels, maar zichzelf nooit volledig laten kennen.