De Ongelooflijke Podcast

Hij was een van de eerste gasten die we ooit voor de Ongelooflijke Podcast benaderden: Joris Luyendijk. Bestssellerauteur, journalist en religieus antropoloog. In zijn nieuwe boek 'De Zeven Vinkjes, hoe mannen zoals ik de baas spelen' laat hij zien hoe een kleine percentage bevoorrechte mannen, die nooit gediscrimineerd of achtergesteld worden, de dienst uitmaken in ons land. Joris Luyendijk behoort zelf tot die groep, net als alle andere witte, autochtone heteromannen uit een goed milieu met een VWO- en universiteitsdiploma aan de muur. Dat zijn de zeven vinkjes. Maar wat veel mensen niet weten is dat Joris Luyendijk eigenlijk religie ook als vinkje zag, of beter gezegd: het niet hebben van een religie. Waarom zet dat je op voorsprong? En waarom maakt hij zich als niet-gelovige zorgen over de weerbaarheid van een steeds ongeloviger Nederland?  David Boogerd gaat samen met vaste gast theoloog Stefan Paas in gesprek met Joris Luyendijk.

'De dood. Praat erover, niet eroverheen'. Dat is de slogan van de nieuwe SIRE-campagne die mensen oproept het gesprek aan te gaan over de dood. Dat gesprek vindt in deze podcast plaats met Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier. Als hoogleraar rituele studies doet hij al jarenlang onderzoek naar de dood. Hij ziet de omgang met de dood seculariseren, al zegt hij ook maar weinig atheïsten te zien aan de rand van het graf: 'Mensen houden hoop dat er iets is, al kunnen ze dat niet verwoorden'. De dood is voor Quartier zelf in ieder geval geen ver-van-je-bed-show, als Benedictijnse monnik moet hij elke dag de dood voor ogen houden. Wat doet het met een mens? Wordt de dood dan minder eng?  David Boogerd gaat in deze Stille Week voor Pasen in gesprek met Thomas Quartier van de Radboud Universiteit Nijmegen en vaste gast theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Protestantse Theologische Universiteit Kampen over de dood, rituelen en... opstanding.

Het is de tweede maand van de oorlog in Oekraïne, een oorlog die steeds gruwelijker lijkt te worden. Ook wordt de oorlog steeds meer gehuld in apocalyptische taal: de strijd tussen goed en kwaad, het licht tegen de duisternis en de ondergang en vernietiging van de vijand. Het zijn woorden die nu gebezigd worden, ook door Poetin en de Russische staat. Maakt dit krachten los die straks niet meer te temmen zijn? Kan dit nog goed aflopen? Wat leert de geschiedenis en de theologie daarover? David Boogerd bespreekt het met vaste Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. Zij bekijken de oorlog in Oekraïne door de lens van de apocalyptiek, en dat werpt een fascinerend licht op de huidige ontwikkelingen. Maar misschien niet per se een vrolijk licht.

Het sloeg in als een bom voor veel gelovigen, uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat de samenleving nóg ongeloviger wordt. Een meerderheid van de Nederlanders noemt zich niet religieus en nog maar een derde gelooft in een persoonlijke God. Kortom, religie lijkt op zijn retour.  Maar dat geldt opvallend genoeg niet voor de economie. Daar maakt religie juist een comeback, zegt Paul van Geest. Hij is kerkhistoricus en de eerste hoogleraar Theologie en Economisch Denken aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Van Geest is een man van primeurs want hij is ook de eerste Nederlander die officieel adviseur is van de paus.  David Boogerd spreekt hem en vaste gast theoloog Stefan Paas over de doordenderende ontkerkelijking, het einde van de homo economicus en kunnen de radicale teksten van Jezus wel samengaan met kapitalisme?  Het gesprek is live vanaf het EO Ondernemers Event.

Hij was pas 24 jaar toen hij chef online werd bij NRC, en het Amerikaanse blad Forbes noemde hem in 2016 een van de 30 meest interessante Europeanen onder 30: Ernst-Jan Pfauth. Mede-opdrichter en tot voor kort directeur van De Correspondent. Ook is hij maker van de populaire Podcast Over Media, kortweg POM.  Jong en succesvol dus, maar ook gedreven door een chronische ontevredenheid en een constante drang om zichzelf te verbeteren. Het bracht hem op een zoektocht naar het goede leven, of wat hij 'intentioneel leven' noemt. De sleutel ligt voor hem in dankbaarheid. Met zijn 'Dankboek' heeft hij een eigen ritueel bedacht dat door veel mensen is overgenomen. Wat brengt het hen? Ernst-Jan is christelijk opgevoed maar heeft het geloof achter zich gelaten. Waarom eigenlijk? En waarom is hij jaloers op christenen? Een openhartig gesprek over het goede leven, dankbaarheid en verhalen om in te wonen met Ernst-Jan Pfauth en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas.

"Het grootste kunstwerk van de Westerse beschaving", zo noemt de gevierde schrijver Willem Jan Otten de kerk, of specifieker: het kerkelijk jaar. Deze superlatieven zijn niet vanzelfsprekend uit zijn mond, Otten groeide namelijk op in een naar eigen zeggen 'geloofloos' gezin en moest lange tijd helemaal niets van de kerk weten. Wat is er veranderd?
 En waarom is de kerk kunst? Otten zelf is dichter en schrijver van verhalen, toneel, beschouwingen en essays. Hij is eredoctor van de Universiteit van Utrecht en ontving in 2014 de prestigieuze P.C. Hooftprijs voor zijn werk.
  In zijn nieuwe boek 'Zondagmorgen' beschrijft hij het twee jaar lang missen van de kerk door de coronacrisis, en wat dat met een mens doet. Het bracht hem in ieder geval tot unieke en originele inzichten, zoals je zult horen in deze aflevering. Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas spreken met Willem Jan Otten over heilige saaiheid, de kerk als theater en de kitsch van de opstanding.

Wat doe je als de leider van jouw kerk Poetin verdedigt en zegt dat de oorlog in Oekraïne 'de schuld is van het decadente Westen met hun Gay Prides'? De preek van Patriarch Kirill, leider van de Russisch-Orthodoxe kerk, en zijn openlijke steun aan Poetin deed veel stof opwaaien. Na de Rooms-Katholieke kerk zijn de Russisch-Orthodoxen het grootste kerkgenootschap ter wereld, en een belangrijke speler in de Russische politiek. Poetin en Kirill, ze lijken twee handen op één buik. Onbegrijpelijk, zou je zeggen. Of toch niet?  In deze Ongelooflijke Podcast praten David Boogerd en Stefan Paas met Theodoor van der Voort, aartspriester in de Russisch-Orthodoxe kerk in Deventer. Een van de veertig parochies in Nederland die onder het patriarchaat van Moskou vallen, dus onder Kirill. Priester Van der Voort kent Kirill persoonlijk en zegt een totaal andere kant van de geestelijk leider gezien te hebben. Maar wat vindt hij van zijn uitlatingen en zijn steun aan Poetin? En wat voor kerk is de Russisch-Orthodoxe kerk nou eigenlijk? Kunnen ze een vuist maken tegen Poetin? En wat bracht Van der Voort ertoe om zich destijds als jonge student aan te sluiten bij een Russische kerk en zelfs priester te worden?

In één week oorlog kan net zoveel veranderen als in 50 jaar vredestijd. Ingrijpende veranderingen, die ons anders laten kijken naar onze samenleving, onze waarden én onze religie. Vaste gasten Beatrice de Graaf en Stefan Paas kijken weer met een scherpe historische en theologische bril naar alle duizelingwekkende ontwikkelingen die nu plaatsvinden. Beatrice duidt in hoeverre de oorlog van Poetin nu echt een religieuze oorlog is. Is dit zo’n oorlog waarvan mensen na afloop zullen zeggen: zie je wel wat voor ellende religie aanricht? En Stefan pleit voor 'het nieuwe normaal' waarbij we ons opnieuw moeten leren verhouden tot het kwaad. Maar hoe doe je dat op een zinvolle manier? Rusland heeft een krachtige maar vernietigende mythe waarmee ze de oorlog in gaan, wat kunnen wij daar in het Westen tegenover zetten?  Journalist David Boogerd gaat daarover in gesprek met historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen.

Het is oorlog. Oorlog in Europa. Daarom besloot David Boogerd vaste gasten historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas op te zoeken om met hen te praten over deze rare tijd. Op zoek naar eerste, wijze gedachtes bij dit alles. Beatrice probeert als radicaliseringsexpert in het hoofd van Poetin te kijken aan de hand van zijn toespraken en ziet een duidelijke consistente lijn. Stefan staat deze zondag op de kansel om te preken, wat zeg je na zo'n week? Waar vind je de inspiratie en de juiste woorden voor dit moment? Ook denken we na over de vraag: hoe reageer je op oorlog? Is pacifisme het antwoord, of een zogenoemde rechtvaardige oorlog waarbij je geweld niet schuwt? Veel belangrijke, grote vragen om te bespreken. Vragen die nu leven. Vandaar dat we besloten niet te wachten tot woensdag met deze nieuwe aflevering. Misschien komt de volgende aflevering ook wel weer op een onverwacht moment, abonneer je daarom op deze podcast om geen aflevering te hoeven missen.

Alle ogen van de wereld zijn nu gericht op het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Met de invasie van de Russen op Oekraïens grondgebeid is een oorlog lang niet zo dichtbij geweest In deze podcast kijken wij naar het verhaal áchter dit conflict. Specifiek het historische en religieuze verhaal, want dat is cruciaal. Religie is een van de redenen waarom Kiev en Oekraïne zo belangrijk zijn voor Poetin. En over Poetin gesproken, is hij zelf eigenlijk religieus? Wat is de rol van de Russisch-Orthodoxe kerk in dit conflict? Zitten ze op schoot bij Poetin of zijn ze ook een kritische tegenstem? En hoe zijn Rusland en het Westen - als grotendeels christelijke gebieden - zo tegenover elkaar komen te staan?  Kortom: we verdiepen ons in de fascinerende (religieuze) geschiedenis van Rusland.  David Boogerd gaat in gesprek met met Ruslandkenner, journalist en historicus Hubert Smeets. Hij was jarenlang correspondent voor NRC in Moskou en is betrokken bij het kennisplatform Raam op Rusland. Ook te gast is hoogleraar Katya Tolstaya van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Zij doet onderzoek naar religie in voormalige Sovjetlanden en is zelf ook van Russische komaf. Wie trouwens ook professor is aan de VU, is vaste gast theoloog Stefan Paas. Uiteraard is hij ook van de partij!