De Ongelooflijke Podcast

Hoog tijd om weer eens in te zoomen op Rusland en de oorlog in Oekraïne. Misschien is deze aflevering dan wel één grote reality check, want wij sloegen af en toe redelijk steil achterover van wat we hoorden. Te gast is dit keer Derk Sauer: Ruslandkenner, journalist en uitgever van The Moscow Times. Dat is een onafhankelijke, kritische krant in Rusland die sinds de oorlog vanuit Amsterdam gemaakt wordt. Derk Sauer woonde ruim 30 jaar in Rusland tot ook hij moest vluchten vanwege de oorlog. Hij kent het land, de cultuur en de religie erg goed. Hij kwam graag langs bij De Ongelooflijke omdat de rol van religie in deze oorlog volgens hem onderbelicht is.  Hij heeft in Rusland de meest donkere kanten van religie gezien, is anti-katholiek opgevoed maar gaat nu zelf regelmatig naar de katholieke kerk. Wat brengt hem daar?  David Boogerd in gesprek met Derk Sauer en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

We beschouwen deze turbulente politieke tijden met twee prominente politici van de afgelopen tijd. Allebei staan ze ook bekend als de denkers, ideologen van hun partij: Klaas Dijkhoff van de VVD en Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. Hoewel politici... ze zijn nu vooral podcastmakers. Voor Podimo maken ze de podcast 'Dijkhoff en Segers', waarin ze hoffelijk discussiëren over de laatste politieke ontwikkelingen. In hun vorige politieke leven was Klaas Dijkhoff fractievoorzitter van de VVD en staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Gert-Jan Segers was tot begin dit jaar fractievoorzitter van de ChristenUnie en is in het verleden ook directeur geweest van het wetenschappelijk bureau van de Partij.  David Boogerd spreekt ze over de lokroep van politieke verlossers, Dijkhoff die zich liet uitschrijven uit de de katholieke kerk en in hoeverre het liberalisme (van de VVD maar misschien inmiddels wel van ons allemaal) debet is aan het ontheemde, geïndividualiseerde gevoel wat veel mensen hebben in onze samenleving. Ruim een uur echt Ongelooflijke materiaal dus... met uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is een keerpunt dat de wereld in eeuwen niet heeft gezien en waarschijnlijk in geen eeuwen meer zal meemaken. India heeft China ingehaald als land met het hoogste inwoneraantal ter wereld: ruim 1,4 miljard. Met een enorme beroepsbevolking en een van de snelst groeiende economieën ter wereld is India misschien wel dé supermacht van de toekomst. Daarnaast is het de bakermat van twee wereldreligies - boeddhisme en hindoeïsme - en heeft het een fascinerende, oeroude christelijke geschiedenis. Alle reden dus om eens in te zoomen op dit veelkleurige land. David Boogerd in gesprek met Indiakenner Anil Kumar - zelf ook van Indiase komaf - en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het einde van het tijdperk Rutte is aangekondigd, en de ene na de andere politieke hoofdrolspeler verlaat het toneel. Zijn we nu een land in chaos of gloort er juist een nieuw perspectief? Een gesprek zoals je dat hopelijk van de Ongelooflijke gewend bent: net even een spade dieper. Wat is bijvoorbeeld het wereldbeeld dat het tijdperk Rutte kenmerkte en hoe heeft ons dat gevormd? Op welke manier komen we verder in deze chaotische politieke tijden?  David Boogerd bespreekt dat met twee denkers: Bas Heijne, schrijver en essayist voor NRC en winnaar van de prestigieuze P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre. En met de huishistoricus van de Ongelooflijke: Beatrice de Graaf, professor aan de Universiteit Utrecht en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.

Dit heikele dossier leidde tot de val van het kabinet: de asielcrisis. Arnon Grunberg - volgens vriend en vijand een van de grootste schrijvers van Nederland - verdiepte zich in de asielproblematiek. In zijn boek 'De Vluchteling, de grenswacht en de rijke jood' kijkt hij verder dan de procedures, hij ziet in de asielcrisis een crisis van het humanisme. Hij schrijft: 'Als de secularisatie iets heeft aangetoond, is het dat mensen de retoriek van het Rijk van de Liefde niet meer verdragen'. Een fascinerende diagnose, maar we beginnen het gesprek met zijn andere recente boek: 'God, de grote romanschrijver', waarbij hij zich onderdompelde in de wereld van de SGP.
 Het is een gesprek zoals we die alleen met Arnon Grunberg hebben. David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is bijna 500 dagen geleden dat de oorlog in Oekraïne begon. Een oorlog die misschien wel steeds ongrijpbaarder wordt, zeker na de chaos van afgelopen week. Gelukkig spreken we in deze aflevering met generaal buiten dienst en oud-Commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif, die als geen ander helderheid kan verschaffen: Is Oekraïne aan het winnen? En hoe gaat oorlog voeren eigenlijk samen met religie? Ook vertelt Mart de Kruif welke opmerking van een dominee hem zo boos maakte, dat hij sindsdien de kerk verliet. Live vanuit een tjokvolle zaal in Stadskasteel Oudaen in Utrecht sprak David Boogerd met generaal buiten dienst Mart de Kruif en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is de snelst groeiende levensbeschouwing van de 20ste eeuw: atheïsme. Maar het is tijd om er op een andere manier naar te kijken. Dat zegt filosoof Rik Peels, die eerder te gast was in een spraakmakende aflevering van De Ongelooflijke over extremisme. Maar hij is ook al van jongs af aan gefascineerd door atheïsme, promoveerde als filosoof bij 'opperatheïst' Herman Philipse en verdiepte zich in de argumenten én biografieën van atheïsten. Wat drijft hen ten diepste? En wat kunnen we daar allemaal - gelovig of niet - van leren? Want hoewel Rik Peels zelf christelijk is, is hij door dit onderzoek enthousiaster geworden over atheïstische argumenten. Hoe zit dat? Hoe kunnen we deze groeiende stroming beter begrijpen? En is de toekomst dan... atheïstisch?  David Boogerd in gesprek met schrijver van het boek 'Life Without God': filosoof Rik Peels van de VU in Amsterdam en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas ook van de VU en de Theologische Universiteit Utrecht.

We leven in extreme economische tijden met ontwikkelingen die we decennialang niet gezien hebben. Dat zegt onze gast van vandaag: Paul Schenderling. Hij werd al vaak getipt door onze luisteraars, je snapt zometeen wel waarom. Hij is zo'n boeiende spreker dat het nauwelijks lukte het gesprek binnen anderhalf uur te houden. Paul Schenderling is econoom en schrijver, en heeft zich verdiept in twee grote crises van nu: de economische en ecologische crisis. Beide crises zijn volgens hem onlosmakelijk met elkaar verbonden maar de oorzaak en oplossing van de problemen gaat dieper. Dan kom je op het gebied van religie, en daar voelen we ons als Ongelooflijke wel thuis  Het is relevant om het hierover te hebben in deze tijden van inflatie, energieschaarste en koopkrachtverlies. Misschien worden we allemaal daadwerkelijk wel armer de komende tijd, hoe ga je daar goed mee om?  Paul had het als econoom goed voor elkaar - een goede baan, een goed inkomen, zelfs politieke invloed - maar besloot een paar jaar geleden zijn leven drastisch om te gooien. Hij bekritiseert het idee dat de economie altijd maar moet groeien, en past dat ook toe in zijn eigen leven. Hij leeft een eenvoudiger en materieel soberder leven, maar juist daarin schuilt een groot geheim voor hem. Een geheim dat hem vreugde geeft. Een manier van leven die hem ook dichter bij God brengt. Juist de focus op groei kan je zicht belemmeren op wat écht belangrijk is in het leven, stelt hij. David Boogerd in gesprek met econoom Paul Schenderling en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht

We moeten tijdelijk stoppen met de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, oftewel AI. Dat bepleiten honderden deskundigen, waaronder Twitter- en Tesla-eigenaar Elon Musk en Steve Wozniak, de medeoprichter van Apple. Is deze angst terecht? Of hebben we last van technofobie? We vragen het aan theoloog en techliefhebber Maaike Harmsen. Zij promoveert op de grote filosofische en theologische vragen die nieuwe technologie oproept. Ze weet alles over AI maar heeft ook ervaren wat het is om volstrekt zonder technologie te leven in de jungle van Papoea. Ook woonde ze in China en gaf ze zelfs lessen bedrijfsethiek in Noord-Korea! Een boeiend leven dus. Maaike Harmsen is ook de enige Nederlandse theoloog die ooit geciteerd is door de NASA - de beroemde Amerikaanse Ruimtevaartorganisatie - in een paper over de kolonisatie van Mars. We maken van de gelegenheid gebruik om haar te vragen of we al dichter bij de ontdekking van buitenaards leven zijn, want daar houdt ze zich óók mee bezig.  David Boogerd in gesprek met Maaike Harmsen - schrijfster van het boek 'Dank God voor techniek'- en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

De staat Israël bestaat 75 jaar en dat leek ons een goede aanleiding om eindelijk eens dit complexe maar o zo belangrijke onderwerp te tackelen. Het conflict tussen de Israëliërs en Palestijnen is vrijwel altijd in het nieuws, maar wat moet je weten om de situatie te begrijpen? We bespreken de turbulente geschiedenis, de situatie van nu en natuurlijk de religieuze dimensie van dit conflict. Want was het allemaal niet allang opgelost als er niet zoiets als religie en de Bijbel bestond? Waar gaat het telkens mis en waar ligt mogelijk de oplossing?  We bespreken dat met Jan van Benthem, historicus en buitenlandcommentator bij het Nederlands Dagblad. Ook heeft hij een eigen podcast: 'Blik op Buitenland' en kan je hem wel eens horen in 'Boekestijn en de Wijk'. Hij komt al jarenlang in Israël en de Palestijnse gebieden en onderhoudt goede contacten met beide partijen. Van Benthem is een rasverteller en weet haast meer van Israël dan van zichzelf. Want door een zwaar ongeluk verloor hij bijna al zijn jeugdherinneringen. David Boogerd in gesprek met Jan van Benthem en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.