Scientias Podcast

We Are Family van Sister Sledge uit 1979 schalt misschien nu door je hoofd, want ja, eigenlijk zijn we allemaal een beetje familie van elkaar. Diederik legt uit hoe dat allemaal kan en vooral: hóe we dat eigenlijk weten. Weer een heel spannend stukje van de puzzel rond evolutie. Shownotes Shoutout naar Cees en Mijn Biologie: https://mijnbiologie.nl/n-12-3-soorten-veranderen/ Pagina van Pierre Belon met de baanbrekende afbeelding: https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8608302w/f74 00:00:00 Intro 00:00:56 We are family00:01:42 Luisteraarsvraag: waarom is er bij de dinosauriërs geen intelligentie ontstaan?00:03:00 Van welke dieren zijn er het meeste?00:07:53 Nog een reden waarom onze intelligentie lastig is00:10:31 Mail van Cees Mulder, mijnbiologie.nl00:11:35 Terugblik aflevering vorige week00:15:15 Het idee dat wij voort zijn gekomen uit dieren is helemaal niet recent00:18:04 Pierre Belon: 1555, een baanbrekende afbeelding00:24:32 Karl Ernst von Baer00:26:01 Maar dan weet je nog steeds niet echt iets over de volgorde?00:36:43 Wat is nou een oplossing?00:40:31 Het echte bewijs zit dus in het DNA?00:42:33 Een nieuwe vorm van leven in 197700:45:06 Hoe heeft men dit allemaal ontdekt00:47:18 Filogenetica en het lezen van DNA00:52:50 Hoe werkt dat in de praktijk: Human Genome Project00:57:01 Aan de hand van hemoglobine verbanden leggen00:59:06 Hoe nauwkeurig is het dan?01:03:05 En hoe zijn ze hier dan allemaal achter gekomen?01:03:05 Verschillen in hemoglobine01:10:37 AfsluitingSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is deel 3 van een reeks over evolutie, verteld door Diederik Jekel en host Krijn Soeteman.  Het is een prachtig verhaal en in de vorige aflevering, nr 46, hadden we het over fossielen en die zijn echt superbelangrijk in het hele verhaal rond de kennis van leven op aarde. Deze aflevering gaat over hoe we het bestaan van DNA ontdekt hebben. Daarna volgt nog filogenetica, de moderne kijk op evolutie en horizontal gene transfer en endosymbiose, hoet het leven ontstaan is van dode deeltjes, waar komen dode deeltjes vandaan, en waarom doen de deeltjes wat ze doen met ook het verhaal van entropie. Ga lekker zitten voor deel 3, want DNA is een prachtige ontdekking en hoe we dat gedaan hebben.. nou! Shownotes:  We hadden het over Mijn Biologie in het begin en die site kun je hier vinden: https://mijnbiologie.nl/n-12-3-soorten-veranderen/De Double Helix-foto kun je hier vinden: https://doi.org/10.1096/fj.202000119 Hoofdstukken: 00:00:00 Intro 00:00:45 De Scientias Podcast op de derde plek!00:01:33 Luisteraarsvraag: haaientanden00:05:34 Luisteraarsvraag: evolutietheorie & geloof00:09:14 Hoe erfelijkheid werkt wisten we niet, maar dat erfelijkheid een ding was wisten we al even00:12:35 Hoe bewijs je de erfelijkheid? Het zilvervos-experiment. 00:24:16 Hoe dacht men er in de tijd van Darwin over?00:26:22 Maar in 1868 was DNA nog niet bekend, toch?00:32:47 Erfelijkheid in eiwitten in plaats van DNA00:34:33 Hoe zijn we nu achter de erfelijkheid gekomen00:40:40 Hoe werkt DNA ook alweer?00:48:28 Door naar James Watson, Francis Crick, Rosalind Franklin en Maurice Wilkins.00:59:00 Volgende week hebben we het hier uitgebreid over01:00:43 Afsluiting     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is deel 2 van een reeks over evolutie, verteld door Diederik Jekel en host Krijn Soeteman.  Het is een prachtig verhaal en in de vorige aflevering, nr 45, hadden we het over Darwin en hoe hij op zijn idee kwam. Deze aflevering staat helemaal in het teken van fossielen en die zijn echt superbelangrijk in het hele verhaal rond de kennis van leven op aarde. Daarna volgen nog wat DNA zegt over evolutie en filogenetica, de moderne kijk op evolutie en horizontal gene transfer en endosymbiose, hoet het leven ontstaan is van dode deeltjes, waar komen dode deeltjes vandaan, en waarom doen de deeltjes wat ze doen met ook het verhaal van entropie. Ga lekker zitten voor deel 2, want er is echt veel over fossielen dat je nog niet wist! Shownotes:  00:00:00 Intro 00:00:49 Reactie op de podcast van vorige week00:05:50 Gevoel van antiwetenschap op het internet00:11:17 Door naar fossielen!00:17:59 Zijstapje Shen Kuo, theorie uit de 11e eeuw over klimaatverandering00:20:03 Terug naar fossielen: Niels Steensen00:27:07 Giovanni Arduino, wat heeft die ontdekt?00:32:07 Terug naar Niels Steensen00:33:37 De Britse vader van de geologie, William Smith00:38:21 Naar het verhaal van Georges Cuvier00:45:02 Mary Anning00:51:18 Kan alles fossiliseren, wat zijn Diederik’s favoriete fossielen en hoe dateer je ze?00:59:10 Hoe nu verder?01:00:34 Shout-out naar Naturalis & Teylers Museum01:01:44 Afsluiting Beeld: Credited to 'Mr. Grey' in Crispin Tickell's book 'Mary Anning of Lyme Regis' (1996), Public domain, via Wikimedia Commons #scientias #wetenschap #science #evolutie #darwinSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is deel 1 van een reeks over evolutie, verteld door Diederik Jekel en host Krijn Soeteman.  Het is een prachtig verhaal en we beginnen bij Darwin en hoe hij op zijn idee kwam. Daarna volgen nog verhalen over fossielen, wat DNA zegt over evolutie en filogenetica, de moderne kijk op evolutie en horizontal gene transfer en endosymbiose, hoe het leven ontstaan is van dode deeltjes, waar komen dode deeltjes vandaan, en waarom doen de deeltjes wat ze doen met ook het verhaal van entropie. Ga lekker zitten voor deel 1, want het is heel cool. Shownotes: Pagina 36 van Notebook B van Charles Darwin: https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-DAR-00121/38 00:00 Intro 00:42 Vooruitblik: we duiken de komende weken de evolutie in04:30 Wat is de moderne evolutietheorie?08:00 Verschillende evolutietheorieën23:21 Wie was Charles Darwin?25:33 Zijstap, de uitvinding van het kopieerapparaat30:49 Waarom hebben we het nu over Erasmus Darwin?32:22 Waarom denken we bij evolutie aan Charles Darwin?44:17 Het verhaal van de vinken & survival of the fittest46:02 Na vijf jaar op reis:52:06 Hoe kan het dat dieren zich aanpassen? Hoe reageerde de wereld daarop?53:14 Hoe hielp het hele ‘konijnenverhaal’ hem dan?57:27 Waarom wachtte hij zo lang met publiceren? 58:25 Hoe wist Darwin dat iets erfelijk kon zijn?1:01:52 Volgende week: de fossielen1:02:39 Het verschil tussen evolutie en evolutietheorie1:04:05 Afsluiting Beeld special artwork: Door Herbert Rose Barraud - https://www.taringa.net/+info/charles-darwin-argentina-fue-y-sera-una_136c2o, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=106193486 #scientias #wetenschap #science #evolutie #darwin See omnystudio.com/listener for privacy information.

Shownotes: Cloud seeding in New Delhi is mislukt: een domme stunt of kan het wel werken? https://scientias.nl/cloud-seeding-in-new-delhi-is-mislukt-een-domme-stunt-of-kan-het-wel-werken/ 00:00 Intro00:50 Aanvulling op het getal 42 van de Hitchhiker's Guide to the Galaxy04:40 Experiment in Delhi om regen te maken, smog en een portmanteau25:55 Luisteraarsvraag: misser rond perslucht, nee geen zuurstoffles dus!37:25 Nitrox dan?39:30 Luisteraarsvraag: albedo en donkere zonnepanelen, hoe zit dat?52:19 Afsluiting Volg ons ook op TikTok, Instagram, BlueSky, Mastodon en FacebookSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering hebben Diederik en Krijn het onder andere over de ruimtevlucht van Wubbo Ockels, inmiddels al weer 40 jaar geleden. Ook behandelen ze het iconische getal 42 en behandelt Diederik enkele luisteraarsvragen van de afgelopen tijd! Shownotes: https://www.youtube.com/watch?v=hFq8qiU7IUs Fragment van het aftellen van de space shuttle met Wubbo Ockels erin. Wubbo Ockels 40 jaar geleden in de ruimte: https://scientias.nl/wubbo-ockels-40-jaar-na-de-vlucht-van-de-eerste-nederlander-in-de-ruimte/  00:00 Intro  00:53 The Hitchhiker's Guide to the Galaxy 05:26 Maar wat heeft de handdoek dan met het boek en 42 ta maken? 08:56 Inmiddels 40 jaar terug: Wubbo Ockels aan boord van de Challenger 15:25 Kijkers- of luisteraarsvragen 16:01 Reactie 1: Duiding over de ‘carbon sink’ en ‘carbon source’, de wet van Henry 25:56 Reactie 2: Uranus, zonnevlekken en de cyclus van de zon 32:46 Reactie 3: De wetenschappelijke consensus rondom klimaatverandering 50:37 Afsluiting   Volg ons ook op TikTok, Instagram, BlueSky, Mastodon en FacebookSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering van de Scientias Podcast verdiepen Diederik Jekel en Krijn Soeteman zich in de complexiteit van klimaatverandering. Ze onderzoeken de wetenschappelijke grondslagen ervan, de rol van menselijke activiteit en het belang van het ontkrachten van gangbare mythes. Ze bespreken ook recente ontdekkingen in de insectenbiologie en hoe deze schildwants zich weet te wapenen tegen bepaalde wespen. https://doi.org/10.1126/science.adp6699  00:00 Intro op onder andere klimaatdiscussie en nieuwsbericht03:03 Schimmels in de oksels van Japanse wantsen08:50 24 video's over klimaatmythes en waarom we dat doen op scientias.nl12:12 De rol van politiek in klimaatwetenschap19:24 Maar klimaat verandert toch altijd?33:28 De Milankovitch-cyclus37:27 Invloed stand van de aarde ten opzichte van de zon39:55 De as van een planeet wijst eigenlijk altijd dezelfde richting op42:00 Periodiciteit in ijstijden45:35 Rol van andere planeten bij klimaat57:20 OuttroSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering praten Diederik Jekel en Krijn Soeteman over Mars, hoe we weten wat we weten en uiteindelijk het nieuws dat ontdekt is hoe bepaalde geulen 'gegraven' zijn.  Verder duiken ze eens dieper de wetenschapscommunicatie in, niet in de laatste plaats omdat Diederik én Anna Gimbère op donderdag 16 oktober 2025 de Irispenning in ontvangst mochten nemen voor hun excellente bijdrage aan het Nederlandstalige wetenschapscommunicatielandschap. Geulen op Mars! https://scientias.nl/nederlandse-wetenschapper-vindt-verklaring-voor-mysterieuze-geulen-in-de-duinen-op-mars/  Video van droogijs dat geulen 'graaft': https://www.youtube.com/watch?v=PVCU6_5hl-0  Link naar originele onderzoek: https://doi.org/10.1029/2024GL112860  00:00 Intro00:51 Diederik en Anna winnaars van de Irispenning!02:53 Waarom heet de Irispenning eigenlijk zo?05:45 Mars, het nieuws (bijna)07:11 Fantaseren over buitenaardse beschavingen, al heel lang! 07:47 Christiaan Huygens: het lijkt onwaarschijnlijk dat de aarde de enige bewoonde planeet is17:36 Geulen op Mars: hoe vormen die zich?29:54 Een grote omweg, wetenschapscommunicatie. Hoe werkt dat nou eigenlijk?48:07 Afsluiting Volg ons ook op TikTok, Instagram, BlueSky, Mastodon en FacebookSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Diederik en Krijn nemen je mee in de wereld van neutronensterren naar aanleiding van een vinding van een Japanse ruimtetelescoop: https://scientias.nl/japanse-ruimtetelescoop-ontdekt-iets-merkwaardigs-bij-een-neutronenster-een-gelukstreffer (zie ook: https://doi.org/10.1038/s41586-025-09495-w ) Daarnaast vervolgt Diederik zijn verhaal over buitenaards leven. In deze aflevering gaat het over hoe dat er mogelijk uit zou kunnen zien en hoe zo'n planeet eruit moet zien. 00:09 Intro00:51 Terugblikje Podcastfestival met Nicos01:12 Wat is een neutronenster eigenlijk?11:06 Een Japanse ruimtetelescoop heeft iets onverwachts ontdekt bij een neutronenster die zich op zo’n 7.000 lichtjaar van de aarde bevindt14:45 SRON-instrument (XRISM) dat heel behulpzaam bleek19:16 Terugblik naar vorige aflevering over buitenaards leven: hoe kan dat leven eruit zien? Koolstofchemie!22:27 Identificatie van buitenaards leven?35:00 Dikte van de atmosfeer is van groot belang37:11 Wat hebben we er eigenlijk aan?38:40 Afsluiting  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deze aflevering is wat anders dan anders: dit is de eerste opname van de podcast voor een live publiek tijdens het Podcastfestival op zondag 28 september 2025.  Krijn interviewt wiskundige Nicos Starreveld,wiskundige en verantwoordelijk voor wetenschapscommunicatie en outreach bij Platform Wiskunde Nederland en de Universiteit van Amsterdam, over chaos en meer.  00:10 Intro00:43 Intro Nicos, start van opname voor live publiek!02:59 Uitleg dubbeleslingerexperiment (skippable voor mensen die weten hoe het eruit ziet)04:45 Krijn doet experiment; Nicos legt uit wat we zien10:23 Chaos: de weersvoorspellingen26:30 Faseplots, een denkexperiment met vossen en konijnen31:30 Wat gebeurt bij een dubbele slinger (chaotisch gedrag, 4 dimensies)36:55 Waarom kunnen we het weer niet voorspellen, maar klimaat wel?41:14 Publieksvragen41:28 Is er een verschil tussen chaos en onvoorspelbaarheid? 43:42 Quantumcomputers, analoog rekenen, gaat dat verschil maken? Of kwantumcomputers46:42 Wortel 2, het bestaat in theorie. Maar...48:53 Games, kun je geen savegame maken van het universum? Komt er dan steeds hetzelfde uit? Is het random? 52:14 Mandelbrot, is daar een link met chaos?53:53 Afsluiting, wiskunde, kunstSee omnystudio.com/listener for privacy information.