De Tussenruimte

Cultureel antropoloog Jitske Kramer reist de hele wereld over om te  bestuderen hoe mensen die elkaar niet zo leuk vinden toch samenleven. Hoe je in zo’n context een wij-gevoel kunt creëren. Tot nu toe paste ze haar kennis en methodieken voornamelijk toe binnen bedrijven. Op uitnodiging van De Tussenruimte onderzoekt ze hoe haar technieken kunnen helpen de democratie te revitaliseren in buurten en wijken, en wie weet ook in volksvertegenwoordigingen.

Willem Jansen leidt Geloven in Groen. Hij is godsdienstwetenschapper, predikant en arabist. In onder meer Pakistan en Kenia ontdekte hij hoe je verschillende geloofsgroepen – veelal moslims en christenen – harmonieus kunt laten samenleven en -werken. Niet door de zogeheten  interreligieuze dialoog, waarbij men elkaar theologisch vliegen afvangt. Maar door diapraxis. Kortweg: een gedeeld, praktisch belang bij de kop  pakken en dat behartigen.

Vol vuur pitchen zes pioniers projecten waarmee ze op buurtniveau vergroenen en tegelijk mensen verbinden. Van groene wijkstroom, tot geloven in groen, tot circulair koken. ‘Klein en meeslepend’, roept iemand enthousiast tijdens de vierde aflevering van Wie is wij? in De Tussenruimte. Dat het op kleine schaal werkt, blijkt. De uitdaging is: kunnen we ook opschalen?

‘De samenleving dienen’ en ‘de minister (be)dienen’ – voor de rijksambtenaar zijn dat soms tegenstrijdige belangen. Dat, maakte De Tussenruimte op uit voorgesprekken, kan leiden tot stress, verkrampt beleid en angst. Angst in de torens. Maar twee topambtenaren vinden dat veel te grote woorden. Zij spreken liever van: ‘geïnstitutionaliseerde behoedzaamheid’. Met Prof. dr. Paul ’t Hart (Hoogleraar bestuurskunde Universiteit Utrecht), schrijver van het boek Dienen en Beïnvloeden.

Tribaliseert de samenleving? Vanuit wetenschappelijk oogpunt is daar geen sprake van, zei WRR-onderzoeker Godfried Engbersen in De Tussenruimte. Maar de tendensen die schrijver en ervaringsdeskundige Babah Tarawally beschreef, deden vermoeden dat het wel die kant op gaat. ‘Rechtsstaat? Gelijke behandeling? Dat is iets voor witte mensen, zeggen ze dan.’

We roepen om meer inclusiviteit, maar doen dat door ons te verschansen  achter onze identiteit. In de Tussenruimte bij EMMA gaan we in gesprek met socioloog Godfried Engbersen. Engbersen is een van de opstellers van het rapport De Nieuwe Verscheidenheid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Meer diversiteit betekent volgens de WRR minder sociale cohesie. Gaan we daardoor naar een stammensamenleving? Is er nog ruimte voor een nieuwe gezamenlijkheid? Ofwel: Wie is wij? Ben ik wij? Ben jij wij? Is de buurman wij? Is de staat wij?