De Wereld | BNR

Hoe hard president Trump het ook probeert. Poetin is niet aan tafel te krijgen, sterker nog hij voert de aanvallen op Oekraïne alleen maar verder op. Het laat zien dat Poetin wil vrede wil, maar alleen op zijn voorwaarden. Dat stelt Hubert Smeets, medeoprichter van het platform Raam op Rusland en columnist voor NRC in deze speciale uitzending van BNR De Wereld. Luister ook | Trump heeft nog geen enkele oorlog opgelost Tijdens de NAVO-top in Den Haag zal er waarschijnlijk geen NAVO-Oekraïne-raad plaatsvinden. Dit was op voorgaande toppen wel het geval. 'Als Zelensky in het zijkamertje moet zitten is dat wel een nederlaag voor Europa', aldus Smeets. Een nieuw marshallplan Duidelijk is dat de situatie voor de Oekraïners steeds nijpender wordt. Om Oekraïne er weer echt bovenop te helpen moeten de Europese landen met een Marshallplan komen vindt Smeets, verwijzend naar het Amerikaanse plan voor Europa na de Tweede Wereldoorlog.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Twee dingen gaan de komende maanden gebeuren: een deel van de NAVO-landen haalt de 2 procentnorm niet (laat staan 3,5 procent), en Poetin stopt niet met het opvoeren van zijn strijd tegen Oekraïne. Poetin wil winnen, niet onderhandelen. Eerst die NAVO-bijdrage. Daar doen we allemaal heel opgewonden over, zeker na de voorzet van secretaris-generaal Mark Rutte, die in de vorm van een geveinsde verspreking het streefgetal van 5 procent liet vallen. Maar we weten dat het een slag in de lucht is. België, bijvoorbeeld, zegt het geld simpelweg niet te hebben. Of dat ook geldt voor bijvoorbeeld Spanje, Slovenië, Italië, Portugal en Canada is de vraag, maar die zitten allemaal nog ver onder de 2 procent. Maar ook als alle 33 NAVO-lidstaten aan de strengste norm willen voldoen, weten we dat ze daar nog tot ver na Trumps ambtstermijn mee bezig zijn, en vergeten we de vraag te stellen wat we dan precies hebben bereikt, zeker op de korte termijn. Bewapening is vooral bedoeld als afschrikking, en als het nog jaren duurt voordat we zover zijn, kan Poetin doen wat hij wil. Al zit een mogelijke aanval, bijvoorbeeld op de Baltische staten, meer in ons hoofd dan in het zijne.  Poetin kijkt, net als wij allen, afwisselend met verbazing en verwondering naar Donald Trump. Het Kremlin ziet hem niet als de machtigste man ter wereld, maar als een stampvoetende, verwende kleuter die zijn zin niet krijgt. Zondag zei Trump, als reactie op de zware Russische bombardementen op Oekraïense burgerdoelen over Poetin: ‘Hij is knettergek’. Poetins woordvoerder Peskov reageerde als de leraar die orde houdt in de klas. Hij noemde Trumps uitval ‘emotionele overbelasting’  en dus een ‘emotionele reactie’. Elk signaal dat het Kremlin bereid is te matigen ontbrak.  En het gaan ook niet komen. Poetin heeft met een arsenaal aan trucs Trump en de westerse wereld aan het lijntje gehouden. Boodschappen dat hij Trumps inspanningen zeer waardeert, een telefoongesprek van twee uur, dankbaarheid dat Amerika in de VN-Veiligheidsraad een paar keer de Russische kant koos – het zijn beleefdheidsfrasen. Sinds Trump met zijn Oekraïne-initiatief begon, is de oorlog alleen maar verhard, voert Rusland het offensief drastisch op en verschrompelt de kans van Oekraïne. Sinds de oorlog uitbrak, is de NAVO consequent met alle hulp te laat. Dat geldt ook voor de komende NAVO-top in Den Haag: of de lidstaten nu 1 procent in hun defensie steken of ooit 5 procent, voor Oekraïne maakt het niet meer uit. Zonder onvoorwaardelijke, onmiddellijke en concrete extra hulp, ook van Trump, gaat Poetin onverstoorbaar en vastberaden op zijn doel af: winnen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens zijn bezoek aan Qatar heeft Donald Trump een deal gesloten voor de verkoop van 160 Boeing 777 en 787 toestellen. Een order van 200 miljard dollar, de grootste uit de geschiedenis van de vliegtuigbouwer. Wat Qatar Airways, dat al een vloot van 250 vliegtuigen heeft, ermee wil nog een raadsel. Maar de mega-deal zet de gift van een Boeing-747-800 door de Emir aan Donald Trump, als nieuwe Air Force One, een beetje in de schaduw.  Dat is jammer, want achter die gift schuilt een best grappig verhaal. Het gaat om een van twaalf superluxe privéjets van de koninklijke familie. Deze vliegende villa werd in 2012 gekocht, en staat sinds 2020 te koop, al heeft het twee jaar geregistreerd gestaan bij Global Jet Isle of Man, een verhuurbedrijf van ’s werelds aller-chicste vliegtuigen. De royals kunnen het toestel aan de straatstenen niet kwijt , want niemand wil nog een viermotorige benzineslurper van deze omvang, nu de markt wordt gedomineerd door veel zuiniger en stillere 2-motorige toestellen. In 2018 gaf de emir een kopie van dit toestel cadeau aan de Turkse president Erdogan. Slag in de lucht Ze liepen er dus mee te leuren. De prijs die voortdurend wordt genoemd, 400 miljoen dollar, is – excuus voor de pun – een slag in de lucht voor een 13 jaar oud, verouderd toestel, al heeft het maar 1069 vlieguren, ofwel twee uur per week. Bloomberg houdt de waarde op 75 tot 100 miljoen.  Ook het verhaal over het aanbod van Qatar om de het toestel als Air Force One aan Trump aan te bieden klopt niet. Volgens CNN  en andere media heeft Trumps Midden-Oosten-onderhandelaar Steve Witkoff Qatar benaderd of ze een Boeing 747 hadden die door Trump als Air Force One gebruikt kon worden. Ze gingen dus bietsen, Dat was opmerkelijk, want Boeing, dat zelf werkt aan twee 747’s die als Air Force One dienst gaan doen, gaf de regering een lijst van landen die best tijdelijk een toestel konden afstaan. Heeft allemaal te maken met Trumps ongeduld. Hij is boos dat de bestelde toestellen pas in 2027 klaar zijn.  Dat laatste is de crux. De Air Force One is een vliegend Witte Huis, unitrust met de meest geavanceerde elektronica, een compleet militair commandocentrum, anti-raket afweer, een compleet ingerichte eerste hulp post voor de altijd meereizende dokter, een ventiel op het dak om tijdens de vlucht te worden bijgetankt. Het toestel moet bij een atoomaanval dagenlang in de lucht kunnen blijven. Als ze het toestel uit Qatar zouden aannemen, dan moet dat allemaal ook worden ingebouwd. Kosten: paar honderd miljoen, assemblagetijd minimaal anderhalf jaar. Kortom: Qatar Farce One mag terug naar Marktplaats.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Verkiezingen in 3 landen die lid zijn van de EU en de NAVO, de grootste drone-aanval op Kyiv sinds het begin van de Russische oorlog en Donald Trump die vandaag belt met Vladimir Poetin - en daarna ook met Zelensky. Hoe Europa en de NAVO ervoor staan, bespreken Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn in De Ochtendspits bij Bas van Werven.See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Poetin blijft weg uit Istanbul en weigert dus in gesprek te gaan met president Zelensky. Een oplossing voor de oorlog is ver weg, maar dat vindt Poetin niet erg. ‘Zolang de oorlog loopt zit Poetin goed', zegt Gijs Kessler, senior onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en schrijver van het boek ‘Rusland - land dat anders wil zijn'. Luister ook | 'Oorlogsdreiging tussen India en Pakistan is serieus' Kessler plaatst wel een kanttekening, want hoewel de economie nog redelijk goed draait doemt er wel een probleem op. ‘De Russische overheidsuitgaven zijn enorm. Dat veroorzaakt een schuldenberg en dat is een probleem. De situatie is precair’. Mede daarom denkt Kessler dat Poetin geen andere oorlog wil beginnen. 'Poetin is er niet op uit om meerdere landen aan te vallen. Het gaat om invloedssfeer: achtertuinimperialisme.' Lees ook | Zelensky naar Turkije, Poetin blijft thuis, 'Zelensky heeft gebluft, wist dat Poetin niet zou komen' De Westerse liberale democratie onder druk Rechters die onder vuur liggen, de wetenschap die niet meer vertrouwd wordt en media die worden beschuldigd van het brengen van nepnieuws. De Westerse liberale democratie is niet langer een vanzelfsprekendheid. Hoe komt het dat de democratie hier geen antwoord op heeft? Daarover schreef schrijver Roxane van Iperen het essay ‘Eigen Planeet Eerst’. Luister ook | Handel met Trump, overleg zonder Poetin - 15 mei 2025 Kosovo houdt (nog) van Amerika Europa mag dan een beetje zijn uitgekeken op Amerika. In Kosovo denken ze daar heel anders over, ziet Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Maar het stopzetten van Amerikaanse hulpgoederen van USAID zorgt wel voor gefronste wenkbrauwen in de Kosovaarse hoofdstad Pristina.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat bij het bezoek van Donald Trump aan het Midden-Oosten het meest opvalt is wat hij níet doet: hij slaat Israël over. Het is een bewuste keuze, die niet over het land of volk gaat, maar over Bibi Netanyahu, aan wie Trump opnieuw een keiharde linkse directe uitdeelt. Die kwam net zo hard aan als de met succes beloonde poging die Trump deed om de Amerikaans-Israëlische gijzelaar Edan Alexander te bevrijden. Door rechtstreekse onderhandelingen met Hamas. De rest van de gijzelaars zit nog vast. Aan vreugde over de terugkeer van Alexander ontbrak het in Israël zeker niet. Maar de overgrote meerderheid van het Israëlische volk is razend op Bibi. Dat die het zo ver heeft laten komen dat Trump hem openlijk negeert en dat, buiten Bibi om, één gijzelaar werd bevrijd en de rest niet, is een genadeloze schoffering door Trump van de Israëlische premier. Dit ondanks de sussende commentaren van Trumps medewerkers.  De hervatting van de oorlog tegen Hamas, het voornemen om Gaza weer te bezetten, de tragiek van geblokkeerde voedseltransporten – het zijn allemaal kwesties waarmee de meerderheid van de Israëliërs evenzeer worstelt als de buitenwereld. Al liggen de accenten iets anders. Team-Bibi zegt: winnen is belangrijker dan de gijzelaars. De meerderheid van het volk zegt: de gijzelaars zijn belangrijker dan winnen.  Waarom delft de meerderheid dan toch het onderspit? Door een situatie die vergelijkbaar is met de Nederlandse. Het kabinet-Schoof leunt op een coalitie van vier partijen, waarvan er bij verkiezingen twee nagenoeg of geheel zouden verdwijnen. Het kabinet-Netanyahu heeft een meerderheid in de Knesset door de steun van enkele extreemrechtse, ultranationalistische partijen. Bij verkiezingen zou de coalitie naar alle waarschijnlijkheid die meerderheid verliezen. Eén probleem: de verkiezingen zijn pas eind oktober volgend jaar. Tenzij het kabinet valt, maar zoals in alle coalitiesystemen gebeurt dat alleen als een van de regeringsfracties de stekker eruit trekt – en die kijken wel uit.  Bibi speelt een levensgevaarlijk spel, want ruzie met de Amerikaanse president kan leiden tot sancties. Het geitenpaadje waarvoor Bibi waarschijnlijk kiest is het herstel van voedseltransporten. Dat haalt de grootste druk van de ketel, maar lost niets op. En al zeker niet het lot van de gijzelaars.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het conflict tussen India en Pakistan in de regio Kashmir loopt verder op. Na een aanslag in het Indiase deel van Kashmir sloeg India terug en nu zijn er raketbeschietingen over en weer. Maar dit conflict bestaat al sinds de onafhankelijkheid van Brits-Indië. Te gast is Wilma van der Maten, correspondent vanuit Pakistan. Luister ook | 'Oekraïense mineralendeal laat zien dat we de VS niet kwijt zijn' Volgens Van der Maten wordt de dreiging op een nieuwe oorlog nu echt 'serieus'. Het heeft volgens haar ook te maken met de rol die president Modi in India speelt. Zijn Hindoenationalistische koers brengt moslims in het nauw. Toch blijft Modi een graag geziene gast in het Westen en doen we uit geopolitieke overwegingen flink zaken met India. Luister ook | Mercron: Merz en Macron als Europa's nieuwste maatjes - 7 mei 2025 Friedrich Merz begint met een flinke deuk aan kanselierschap Friedrich Merz is begonnen als bondskanselier van Duitsland. Maar meteen kreeg hij een flinke tik te verwerken. Merz werd in eerste instantie niet gekozen door de Bondsdag, maar later op de dag in een nieuwe stemming toch wel. En Merz wil het radicaal anders gaan doen dan zijn voorganger Scholz, ziet Duitsland-expert van Instituut Clingendael René Cuperus. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat Merz op zijn eerste volledige werkdag in Frankrijk en Polen wilde uitstralen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel de berichten en speculaties over een bestand in Oekraïne koppig standhouden, is er weinig reden tot optimisme. Het meest deprimerende bericht is een berekening van het enorme aantal doden aan Russische kant – niet alleen triest voor de gesneuvelde soldaten en hun nabestaanden, maar voor het uitzicht op een wapenstilstand. Als Vladimir Poetin, zelfs met zulke enorme verliezen, geen serieus signaal geeft te willen onderhandelen, is een spoedig einde van de oorlog een illusie. De BBC zette wat getallen op een rijtje. In 2024, het bloedigste jaar sinds het begin van de oorlog, sneuvelden 45.287 Russen bij de verovering van 4.168 vierkante kilometer Oekraïens grondgebied – minder dan de provincie Gelderland. Omgerekend in territoriale winst kwam dat neer op 27 doden per veroverde kilometer . Van 107.000 Russische soldaten die sinds de invasie van februari 2022 omkwamen is de naam bekend. Het totale aantal is aanmerkelijk hoger: volgens de BBC tussen 172.000 en 237.000 man.  De afgelopen dagen is het offensief van beide kanten opgevoerd. Maar Rusland, dat de oorlog begon, en waarvan wij elkaar en onszelf aanpraten dat het er erg slecht voorstaat, heeft een duidelijke boodschap: wij gaan niet alleen door, we hebben voldoende wapens en via mobilisaties voldoende manschappen.  Op zichzelf is dat geen nieuws. Maar het staat haaks op de strategie van Donald Trump. Zijn verhaal was tot nu toe: ik heb een vredesplan, Poetin werkt daaraan mee, en die kan dus ook op mijn steun rekenen. Trump legt de schuld van de oorlog bij Zelensky, verdedigt Poetin, bijvoorbeeld in de VN-Veiligheidsraad en belooft de sancties op te heffen. Dat alles in de verwachting dat Poetin zijn vredesplan – wat neerkomt op een verdeling van Oekraïne in een Russisch en Oekraïens deel – enthousiast zou omarmen. Maar Poetin laat in woord en daad zien het Trump-plan feitelijk te negeren.  Trump en zijn roeptoeters, JD Vance en Marco Rubio, zeggen nu dat de klok tikt, en dat Trump op het punt staat zijn bemiddeling op te geven, zeker nu hij met Oekraïne nog snel een lucratieve grondstoffendeal heeft gesloten. Dan zijn we terug bij af. Niet dat Europa niet in staat is Oekraïne overeind te houden, maar we krijgen nu al buikpijn over de pro-Russische Europese dwarsliggers, Hongarije, Slowakije en Roemenië. Dat worden weer heel veel Europese toppen, en heel veel Europees tobben. En een tevreden glimlachende Poetin.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De mineralendeal tussen Amerika en Oekraïne is na lang onderhandelen eindelijk ondertekend. Volgens Ron Keller, oud-ambassadeur in onder meer Oekraïne en Rusland laat dat zien dat wij in Europa de VS nog niet kwijt zijn. Luister ook | 'Niet gerust op hoe oorlog in Oekraïne afloopt zonder Amerika' Trump zegt dat er ook snel een deal moet komen over een bestand tussen Oekraïne en Rusland. Keller denkt dan ook dat Poetin 'knarsetandend' naar die grondstoffendeal heeft gekeken. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit wat Europa hier tegenover stelt. Volgens Keller moet Europa meer naar zichzelf kijken. 'Europa praat te weinig met Trump, en dat zal moeten want er gaan nog onderhandelingen komen over bijvoorbeeld de importheffingen.' Lees ook | Israël hervat aanvallen in Libanon en Gaza: 'Staakt het vuren bestaat eigenlijk niet meer' De impact van de situatie in Gaza op de regio De situatie in Gaza wordt steeds schrijnender. Voedselvoorraden raken op en hulp is steeds moeilijker te verlenen. Dat heeft ook invloed op de omringende landen, ziet GroenLinks-PvdA-buitenlandwoordvoerder Kati Piri. Maar daar hebben die omringende landen zelf ook een aparte rol in. Luister ook | Amerika Podcast 'Slechte economie komt door Biden' | Postma in Amerika De economische cijfers uit Amerika vallen tegen. Maar dat ligt volgens Trump allemaal aan Biden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Precies 50 jaar geleden dropen de laatste Amerikanen, de ambassadeur en de mariniers die hem bewaakten, af uit Saigon. Binnen enkele uren was de stad, het laatste Amerikaanse bastion in Vietnam, in handen van het Noord-Vietnamese leger en de guerrillabeweging Viet Cong. Twaalf jaar lang hadden de Amerikanen er vergeefs gevochten om verspreiding van het communisme tegen te gaan, een hersenschim die zij de ‘dominotheorie’ noemden. 58.000 Amerikaanse soldaten, 3 miljoen Vietnamezen, en nog eens 600.000 Cambodjanen en Laotianen verloren het leven. Journalisten, zoals ik, waren verbijsterd door de gruwelijke wreedheden waarvan wij getuige waren, in plaatsenals Da Nang en Tai Ninh, en langs de Mekongrivier. En uit de meedogenloze wijze waarop Amerikaanse soldaten massaal in de pan werden gehakt. Uit de ogen van de Vietnamezen straalde wilskracht, uit die van de Amerikanen ongeloof en angst. Thuis, in Amerika, groeide het protest. De meeste burgers begrepen dat dit een verkeerde en on-winbare oorlog was. Uitgescholden veteranen Het pijnlijkst was het lot van veteranen, meestal dienstplichtigen, die bij terugkeer niet met respect werden onthaald, maar werden uitgescholden voor collaborateur en massamoordenaar. De huidige opperbevelhebber wist dienstplicht in Vietnam trouwens te ontlopen door afkeuring wegens een verzonnen en door een specialist bevestigde zere hiel. Trump herdenkt 30 april 1975 op Trumpiaanse wijze. Hij heeft zijn ambassadeur in Hanoi orders gegeven zich niet te laten zien bij officiële evenementen. Als onderdeel van de handelsoorlog heeft hij Vietnam getroffen met een extra zware heffing van 46 procent. Vietnam denkt ook deze oorlog te winnen. Guerrillabeweging Vietnam was een waarschuwing die door de wereld is genegeerd. Zelfs het machtigste leger kan niet winnen van een guerrillabeweging. Amerika verloor van de Viet Cong, Rusland verloor in Afghanistan van de mudjahidien, Amerika verloor in Afghanistan van de taliban en in Irak van sjiitische milities. In Colombia vecht de regering al 60 jaar tegen de linkse rebellen van ELN. Israël vecht al sinds 1987 tegen Hamas. Daarmee hebben al die guerrillabewegingen geen gelijk. Maar ze zijn taaier, koppiger, stugger, behendiger en onzichtbaarder dan reguliere legers, en het enige oorlogsrecht dat ze kennen is het vermorzelen van hun vijand. De tragedie op een dag als deze is dat kennelijk niemand gelooft in dat oude mantra: de geschiedenis herhaalt zich.See omnystudio.com/listener for privacy information.