De Wereld | BNR

Na de inval van Hamas in Israël, op 7 oktober, vloog Joe Biden vrijwel onmiddellijk naar Tel Aviv, uit solidariteit, maar ook met een waarschuwing aan Bibi Netanyahu: maak niet dezelfde fout die wij hebben gemaakt. Hij doelde op de twee verloren oorlogen, tegen de Taliban in Afghanistan en tegen Irak. Nu speelt een vrijwel identieke discussie: wel of niet een totale oorlog tegen Hezbollah in Libanon. Sinds 8 oktober voert Hezbollah, naar eigen zeggen uit solidariteit met Hamas, voortdurend raketaanvallen uit op het noorden van Israël. Israël beantwoordt die aanvallen met bombardementen, maar gaat nog niet voluit. Een deel van noord-Israël is al tien maanden ontruimd, tienduizenden burgers zijn ondergebracht bij familie en vrienden, of in hotels. In feite is het noorden afgeknipt van de staat. Netanyahu heeft daar tot nu toe niet veel woorden aan vuilgemaakt, maar dat het hem menens is blijkt uit de cyberaanval waarmee de piepers van honderden Hezbollah-leden in hun zak of hand zijn ontploft. Mooie stunt, al is succes, volgens minister Gallant van defensie, alleen  verzekerd met een massale militaire actie in Libanon. Oorlog, dus. Dit tot grote verontrusting van de Amerikanen. Gallants Amerikaanse ambtgenoot Lloyd Austin waarschuwt voor de vernietigende gevolgen die zo’n oorlog zal hebben. Biden stuurde zijn Midden-Oostengezant Amos Hochstein naar Israël om Netanyahu en Gallant te waarschuwen. Deze oorlog valt evenmin te winnen als die tegen Hamas, zal opnieuw leiden tot een bloedbad, en ongetwijfeld tot represailles van Iran, waarvan Hezbollah een verlengstuk is. De Amerikanen blijven inzetten op een staakt-het-vuren in Gaza, niet alleen omdat die oorlog met de dag hopelozer wordt, en de kans om nog gijzelaars levend terug te krijgen nog verder afneemt, maar ook omdat Hezbollah zegt de aanvallen op Israël dan te staken. Natuurlijk is dit geen definitieve oplossing. Duizenden mensen zijn om het leven gekomen, en niemand heeft gewonnen. Bij het minste of geringste wordt de moordmachine herstart. Toch is meebuigen in de Gaza-onderhandelingen de enige en beste optie, zegt Gallant. Dat heeft geleid tot een harde confrontatie met Netanyahu, die al eerder pogingen deed om Gallant te ontslaan. ‘Dat zou krankzinnig zijn,’ zegt een Amerikaanse woordvoerder tegen Axios. Maar Netanyahu ziet winst door Gallant te vervangen door Gideon Saar, een notoire houdegen, die de strijd tegen Hamas volgens het scenario van Netanyahu wil voortzetten. Bovendien leidt hij een oppositiepartij met vier zetels, die Netanyahu’s meerderheid in de Knesset zou vergroten van vier naar acht zetels. Daarmee maakt Netanyahu opnieuw een speelbal van de gijzelaars, en van de ontheemden in het noorden, uitsluitend omwille van het behouden van de macht. Het lijkt wel alsof hij de waarschuwing van Biden – maak niet de fout die wij hebben gemaakt – als provocatie ziet, of als aanmoediging om te blijven inzetten op een totale, en onwinbare, oorlog.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne weet als geen ander hoe het wapens moeten bouwen en boeken hiermee ook steeds meer succes. Toch slaat Rusland hard toe in Oekraïne, maar Oekraïense troepen blijven in Koersk ook erg actief. Volgens Hubert Smeets, van Raam op Rusland, kan 'de nieuwe wapenproductie van Oekraïne, de ontwikkelingen in Koersk, én de toestemming van de VS en het VK voor de inzet van wapens op Russisch grondgebied de komende maanden het begin zijn van een staakt-het-vuren'.  Luister ook | 'Het staat buiten kijf dat Oekraïne onze wapens mag inzetten in Rusland' Het Dra(ghi)ma rapport Door de één wordt het geprezen, door de ander wordt het met de grond gelijk gemaakt: het rapport van Draghi. Want als Europa wil blijven concurreren met Amerika en China moeten de EU-lidstaten met ‘echt buitenlands economisch beleid komen’. Daarover hoor je Ron Keller, voormalig ambassadeur in Rusland, Oekraïne, China en Turkije. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat er nog meer in staat.  Luister ook | Brussel verdeeld over Draghi's rapport  Swift zit in haar Harris era | Postma in Amerika  Donald Trump was zelf heel tevreden over zijn optreden tijdens het debat dinsdag. Maar in zijn campagneteam deelt niet iedereen dat gevoel. Daarover Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen George Bush, als antwoord op 9/11, nu precies 23 jaar geleden, de ‘wereldwijde oorlog tegen het terrorisme’ afkondigde, en de jacht op Al-Qaeda in Afghanistan begon, was de steun in de wereld overweldigend. Maar het kan niet anders dan dat al die landen, ook Nederland, toen al beseften dat het een gevecht tegen windmolens zou worden. De ‘global war on terror’ is dan ook mislukt. Het sluiten van de Duitse grenzen onderstreept het collectieve falen. Al lang voor 9/11 waren er jihadistische aanvallen op Amerikaanse ambassades, een oorlogsschip, het World Trade Center (dat toen niet instortte), maar ook Rusland, het Midden-Oosten, India, Pakistan en Europa moesten het ontgelden. Er is bitter weinig veranderd. De strijd in Afghanistan ging tegen Al Qaeda en de Taliban. Al Qaeda heeft zich op een aantal andere plekken gevestigd, onder meer in Afrika, maar is zeker niet verslagen. De Taliban hebben gewonnen en veranderen Afghanistan in de hel op aarde. IS is evenmin verslagen, en is vooral actief – en levensgevaarlijk – in Zuid-Centraal Azië onder de naam IS Khorasan, of IS-K, die samen met het Haqqani netwerk, onderdeel van de Taliban, ook Pakistan wil onderwerpen. In Irak en Syrië zijn nog altijd Amerikaanse troepen, als tegenwicht tegen IS – opnieuw met weinig succes. In Afrika gaat Boko Haram door met het teisteren van de bevolking, met als specialiteit ontvoering en verkrachting. Engeland, België, Frankrijk en Duitsland zijn doelwit geweest van monsterlijke aanslagen. Aan de internationale stabilisatiemacht in Afghanistan namen meer dan veertig landen deel, waaronder Nederland. 25 Nederlanders sneuvelden er. Zoals de Sovjets in 1989, na negen jaar strijd in Afghanistan, de handdoek in de ring gooiden, deden de Amerikanen – en wij – dat in 2021 ook. Na twintig jaar. Wat Bush niet had begrepen, evenmin als Netanyahu nu tegen Hamas, of de Nigeriaanse president Bola Tinubi tegen Boko Haram, is dat er geen militaire macht is die op kan tegen de blinde haat van het jihadisme. Terwijl 9/11 vandaag in New York, Washington en Pennsylvania wordt herdacht met het oplezen van de namen van drieduizend burgers, brandweerlieden en politieagenten, en met plechtige toespraken, dit keer vooral door de kinderen van de slachtoffers, is het eigenlijk een mondiale treurdag. Al Qaeda, Taliban, Boko Haram, IS, IS-K, Hamas – ze zijn er allemaal en het zijn uitwisselbare schurken. Het dreigingsniveau in Nederland is substantieel, met als grootste gevaar het jihadisme. Het Duitsland van ‘wir schaffen das’ voert nu weer grenscontrole in, zoals Frankrijk enkel jaren gelden ook deed. Wat we op 9/11 herdenken is dat de wereld heeft verloren.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland lijkt een nieuwe fase in de oorlog in Oekraïne te zijn gestart met grootschalige luchtaanvallen door het hele land. Wat Eric van der Burg, voormalig staatssecretaris en huidig buitenlandwoordvoerder voor de VVD in de Tweede Kamer, betreft staat het buiten kijf dat Oekraïne onze wapens in Rusland mag inzetten. Maar hij plaatst wel een kanttekening. 'Oekraïne moet altijd strategisch blijven handelen'. Bernard Hammelburg spreekt hem. Luister ook | 'Rusland is in oorlog met ons, maar wij denken dat we een oorlog kunnen vermijden' In het Midden-Oosten blijven Israël en Hamas ruziën over de Philadelphi-corridor op de grens van Gaza met Egypte. Israël wil eraan vasthouden en Hamas wil dat Israël er vertrekt. Als het niet tot een deal komt over een staakt-het-vuren voorziet Van der Burg mogelijk een rol voor Blauwhelmen van de VN, maar plaatst ook daar een kanttekening bij. 'In Libanon gaf dat Israël uiteindelijk geen veilig gevoel. Misschien dat landen uit de Abraham-akkoorden erbij betrokken moeten worden.' Lees ook | Defensie koopt extra F-35's, onderzeebootjagers en helikopters, maar 2,4 miljard is niet genoeg De Defensienota in Europees perspectief Minister van Defensie Ruben Brekelmans heeft de Defensienota gepresenteerd. Daaruit blijkt dat Nederland fors meer gaat investeren in onder meer tanks, F-35's en onderzeebootjagers. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat er nog meer in staat en hoe zich dat verhoudt tot de andere landen in Europa en de NAVO. Lees ook | VS kondigt sancties aan tegen Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever Het vierde front op de Westoever Alle inspanningen ten spijt. De oorlog in het Midden-Oosten escaleert alleen maar verder. Na Gaza, Hezbollah en de Houthi-rebellen is er nu sprake van een vierde front op de Westoever. Arabist Jan Jaap de Ruiter van de Tilburg University legt uit hoe daar in de omringende landen naar wordt gekeken en wat die landen op de achtergrond doen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Natuurlijk hebben die honderdduizenden Israëliërs die demonstraties hielden en deelnamen aan een algehele staking het morele gelijk aan hun kant. De stugge wijze waarop Bibi Netanyahu de blijvende militaire controle over een strookje land in Gaza voor hun gevoel belangrijker vindt dan een bestand en terugkeer van de gijzelaars maakt een groot deel van het volk woedend. Door de standrechtelijke executie, met een kogel door het achterhoofd, van zes gijzelaars is opnieuw duidelijk geworden wie de echte schurken zijn. Hamas beging een barbaars misdrijf, met als argument dat Netanyahu 'de prijs moet betalen' voor het tegenwerken van een wapenstilstand. Sterker nog: Hamas-bevelhebbers hebben hun manschappen nieuwe orders gegeven om gijzelaars te vermoorden zodra Israël een locatie nadert waar zij gevangen zitten. Dat Netanyahu daarop met net zo veel afgrijzen reageert als de hele wereld toen IS op YouTube met de sabel westerlingen ging vermoorden, is begrijpelijk. Hamas bewijst dat het thuishoort in het rijtje Al Qaeda, IS, Taliban en Boko Haram. Die parallel is leerzaam, omdat ook die organisaties nooit zijn verslagen. Het is ook een waarschuwing voor de halvegaren die in het vrije Westen de straat op gaan met Hamas-vlaggen. Of pro-Palestijnen die de daden van Hamas weliswaar afkeuren, maar vinden dat het water de Palestijnen nu eenmaal aan de lippen staat. Dit alles is geen vergoelijking voor het geweld, of voor de Israëlische zeloten die op de West Bank op Palestijnenjacht gaan, of voor het onvoorstelbare bloedbad in Gaza. Het vergoelijkt niet de coalitiegenoten van Netanyahu, die uit zijn op volledige annexatie van de West Bank en Gaza. En het vergoelijkt al helemaal Netanyahu niet, die de waarschuwingen van bondgenoten en zijn eigen volk om een wapenstilstand te sluiten negeert en het lot van de gijzelaars niet op de eerste plaats zet. Op een stevige vermaning van Joe Biden over de vastgelopen bestandsonderhandelingen zei hij: ik zit niet te wachten op een preek. Zijn volk, en de hele wereld, zitten wél te wachten, op een doorbraak, en Netanyahu zit aan de knoppen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland heeft Oekraïne opgeschrikt met de grootste aanval sinds het begin van de oorlog. Volgens hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga moeten Westerse landen nu echt Oekraïne alle vrijheid geven om onze wapens in te zetten op doelen in Rusland. 'Rusland is in oorlog met ons, maar wij denken dat we een oorlog kunnen voorkomen.' Luister ook | 'Kans op regionale oorlog is groter dan ooit' President Zelensky en minister Koeleba benadrukten deze week nog maar eens het belang van goede luchtafweer en meer vrijheid om de wapens in te zetten. Om hier omheen te kunnen werken heeft Oekraïne nu zijn eigen ballistische raket ontworpen. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit hoe Oekraïne het Westen probeert over te halen. Lees ook | Poetin krijgt vaste voet aan de grond in Soedan: wapens in ruil voor een marinebasis Burgeroorlog in Soedan niet alleen een Afrikaans issue Terwijl wij in het Westen voornamelijk naar Oekraïne en Gaza kijken woedt er in Soedan een bloedige burgeroorlog. Legerleider Abdel Fattah Al-Boerhan van Soedan weigert om aan te schuiven bij vredesbesprekingen om een einde aan het bloedvergieten te maken. Maar dit is niet alleen een interne aangelegenheid. Ook in dit conflict spelen landen als Rusland en Iran een rol. Te gast is Afrika-corespondent Sophie van Leeuwen van RTL Nieuws. Luister ook | Amerika Podcast Trump wil Jezus als stemmenteler | Postma in Amerika Donald Trump zegt dat hij zelfs Californië kan winnen tijdens de presidentsverkiezingen. Maar dan moet er wel een eerlijke stemmenteller komen. Als voorbeeld noemt hij Jezus. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geen oorlog is te winnen zonder doeltreffende wapens, voldoende soldaten en zo min mogelijk scrupules. Welke wapens je gebruikt hangt niet alleen af van strategische kennis, maar ook van vindingrijkheid. Zo bombardeert Noord-Korea buurland en aardvijand Zuid-Korea niet met bommen of drones, maar met vuilniszakken. En ja, daar zit precies in wat je denkt, en nog veel meer. Noord en Zuid zijn verwikkeld in een heuse ballonnenoorlog.  Zuid-Korea is begonnen. Het gooit via ballonnen al jaren tienduizenden anti-Noord-Koreaanse strooibiljetten af, maar ook voedsel, medicijnen, geld en USB-sticks met K-pop video’s en dramaseries. Daarmee krijgt het Noord-Koreaanse volk, tot grote woede van Kim Jong-un, een kijkje in de vrije wereld van het schatrijke Zuid-Korea.  Het antwoord komt vanaf mei met duizenden ballonnen tegelijk vanuit Noord-Korea. Aan elk van die ballonnen hangt een vuilniszak, vaak voorzien van een elektrische ontsteking om de ballast naar beneden te laten storten, terwijl andere zakken spontaan openscheuren. Behalve menselijke uitwerpselen, zit er kunstmest in, batterijen, sigarettenpeuken, plastic flessen, WC-papier, aarde vol parasieten en vinyl. De luchthaven van Seoel is een aantal keren gesloten, omdat de vallende vuilniszakken, maar ook zeeën van ballonnen stijgen dalen onmogelijk maken. De zakken zijn ook terechtgekomen midden in woonwijken, op scholen, auto’s, het presidentiële paleis, boerderijen en restaurants. In een geval brak er brand uit, en de brandweer is met duizenden manschappen paraat.  Zuid-Korea heeft als represaille de oude gewoonte in ere hersteld om aan de grens kolossale versterkers en speakers te plaatsen die afwisselend propagandistische teksten brullen of K-pop laten horen, bedoeld om de Noord-Koreaanse grenswachters te demoraliseren.  Strooibiljetten zijn niet nieuws. In de Tweede Wereldoorlog gooiden de Geallieerden er miljoenen af boven bezet gebied om de burgers moed in te spreken, de Israëliërs doen het in Gaza om bewoners te waarschuwen voor een aankomend bombardement. Ballonnen zijn evenmin nieuw. Ze werden al gebruikt in de Amerikaanse Burgeroorlog. Japan wierp er in de Tweede Wereldoorlog bommen mee af op Amerikaanse doelen, nadat ze hadden ontdekt dat op grote hoogte een harde westenwind waait – tegenwoordig noemen we die de ‘jet stream’ – waarop de ballonnen vanuit Japan naar de VS dreven.  Hoewel ze voor het verbale gebruik van bagger niet terugschrikken, heeft geen enkele leider in oorlog er ooit aan gedacht als wapens vuilnis te gebruiken. Dat prerogatief berust vooralsnog bij Kim Jong-un. Misschien een idee voor Sinwar, Nasrallah of Netanyahu. Niet dat ze er de oorlog mee kunnen winnen, maar dat kunnen ze nu ook niet.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de moderne krijgsgeschiedenis is winnen van een verzetsbeweging, guerrillaorganisatie of terroristische groep nog zelden gelukt. De Sovjetunie verloor van de Afghaanse mujahideen, Amerika van de Viet-Cong in Vietnam en de taliban in Afghanistan, Israël kon in 2006 niet winnen van Hezbollah, evenmin als in de grote en kleine oorlogen tegen Hamas, in 2006, 2008, 2012, 2013, 2021 en in de huidige, meest bloedige oorlog, die nu al tien maanden duurt. Die is een cocktail geworden van koppigheid, wraaklust en zelfoverschatting, met als misselijkmakend wisselgeld ruim honderd onschuldige gijzelaars. Joe Biden besteedt een groot deel van zijn laatste periode als Amerikaans president om Hamas met broodheer Iran en Netanyahu met zijn extreemrechtse kompanen met de hoofden tegen elkaar te slaan. Hij besteedde er zelfs aandacht aan in zijn afscheidsspeech, maandagavond op de Democratische conventie. Zijn minister Blinken van buitenlandse zaken beëindigde zijn negende rondreis door de regio, met hulp van Qatar en Egypte, opnieuw zonder resultaat. De oplossing is en blijft simpel: uitwisseling van de gijzelaars tegen Palestijnse gevangenen en geleidelijke Israëlische terugtrekking uit Gaza. Het loopt steeds mis op de eis van Hamas dat Israël zich zo snel mogelijk volledig terugtrekt, en op de eis van Netanyahu dat het Israëlische leger de controle houdt over een strook langs de grens tussen Gaza en Egypte, en een corridor door centraal Gaza. Beide voor de controle op wapens. De weerstand tegen de opstelling van Netanyahu is in eigen land enorm. In demonstraties, talkshows op radio en TV, kranten en sociale media klinkt de stelling dat hij een paar strookjes land in Gaza belangrijker vindt dan het lot van de gijzelaars. Hamas is geen haar beter, door te blijven intimideren via het lot van de gijzelaars. Het gruwelijke van het verhaal is dat het voor de afloop niets uitmaakt. Als Hamas zijn zin krijgt, overleeft het, maar wint niet. Als Netanyahu zijn zin krijgt, behoudt hij militaire controle in Gaza. Dat gaat ten koste van de gijzelaars, maar van winnen is nog steeds geen sprake. Want Hamas volledig verslaan is een illusie. Deze oorlog kent alleen verliezers, en dus is de enige oplossing een wapenstilstand. Daarvoor moeten de koppigheid, wraaklust en zelfoverschatting wijken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat het Oekraïne gelukt is om een deel van de Russische regio Koersk te bezetten is een grote verrassing volgens Mart de Kruif, voormalig commandant der landstrijdkrachten. Volgens hem is het vooral bijzonder dat de Russen zo op het verkeerde been zijn gezet. Ook het feit dat de operatie zolang geheim is gebleven is opvallend. Luister ook | 'We hebben zelf meer drones nodig' Dat er een nieuwe aanval van Oekraïne zou komen viel volgens De Kruif wél te verwachten, omdat een Russische aanval uitbleef. Ook gaat De Kruif in op het bericht uit de Wall Street Journal dat president Zelensky toestemming zou hebben gegeven voor het opblazen van Nord Stream, nadat enkele Oekraïners dit in een dronken bui bedacht hadden. Luister ook | #239: Reportage: In Soemy trotseert de elektricien drones en raketten Van hulp verlenen naar evacueren Ondernemer en hulpverlener Jeroen Ketting, oprichter van hulporganisatie Lifeline Ukraine, merkt dat het moeilijker wordt om hulp te verlenen in de Oekraïense grensregio's. Dit onder meer naar aanleiding van de Oekraïense aanval in Koersk. Als voorbeeld noemt hij de Volkswagenbusjes die hij geleverd heeft om thuiszorg te leveren. Nu worden die busjes enkel nog gebruikt om mensen mee te evacueren, terwijl de kogelgaten in de busjes zitten. Ook merkt Ketting dat dit gebied in Soemy steeds moeilijker begaanbaar is. Luister ook | Amerika Podcast Debat tussen running mates aanstaande | Postma in Amerika Na Tim Walz heeft ook JD Vance toegezegd dat hij op 1 oktober meedoet aan een verkiezingsdebat. Dit werd tijdens de uitzending van BNR De Wereld bekend. Ondertussen groeit de kritiek op Kamala Harris omdat ze maar geen groot interview geeft om haar plannen uit de doeken te doen. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Snoevers, praatjesmakers, opscheppers, fantasten, patsers, het zijn synoniemen die alle passen bij de tenenkrommende miljardairsshow van deze week: het als interview aangekondigde geneuzel tussen Elon Musk en Donald Trump op X. Het voormalige Twitter, eigendom van Musk, werkte eerst niet, en toen het wel werkte volgde twee uur van halve waarheden en hele leugens. Musk, na zijn naturalisatie tot Amerikaan jarenlang Democraat, heeft de Trump-campagne omhelsd en behoort tot de belangrijke sponsors. Trump feliciteerde Musk met het ontslag van stakende werknemers, verdedigde klimaatmaatregelen omdat hij daardoor meer vastgoed en strand aan de oceaan bezit. Musk, zelf een immigrant, prees Trump om zijn plannen om keihard tegen migranten op te treden en deelde de onbewezen verhalen over een oneindige stroom van terroristen, moordenaars en prostituees, die Amerika overspoelen. De fans van de oud-president lopen momenteel rond met bordjes met een van zijn slogans: ‘massadeportatie NU‘.  Trump heeft een broertje dood aan elektrische auto’s, maar prees Musk voor zijn succes met Tesla, en vermeed zijn standaard-belofte om de Amerikaanse olie- en gasindustrie tot recordproductie uit te breiden.  De gelegenheidsvrienden hebben verschillende agenda’s. Trump glundert bij het idee dat ’s werelds rijkste man hem financieel en inhoudelijk steunt. Musk wilde met een stunt aantonen dat X een platform is dat serieus kan concurreren met andere vormen van online luisteren. De technische moeilijkheden schreef hij – zonder enig bewijs – toe aan een cyberaanval, maar uiteindelijk lukte het. Al klonk Trump vreemd, een beetje aarzelend, met een lichte stem en lispelend. Het is niet duidelijk of dat aan de techniek lag of aan Trump. Maar reken er maar op dat veel kiezers twijfelen of The Donald niet ook een beetje lijdt aan wat Joe Biden de kop kostte. Luister naar de Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.