De Wereld | BNR

In het vervolg van De Alliantie praten we over hoe Europa moet reageren, want de nieuwe Nationale Veiligheidsstrategie van de Amerikaanse regering is spijkerhard. In wat nu al de 'Trump Doctrine' wordt genoemd, staat dat Amerika de speciale relatie met Europa in twee jaar wil beëindigen. Nadien zoekt Europa het zelf maar verder uit. Als argumenten noemt het Witte Huis 'de Europese democratie en onze beschaving die ten onder gaan door censuur, een dalend geboortecijfer en migratie. Voor BNR de gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een tweedelige Alliantie. De geopolitieke kopstukken van BNR: Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg, van BNR De Wereld en de Amerika Podcast. Europa-correspondent Stefan de Vries, van Make Europe Great Again. Hoogleraar Internationale betrekkingen Rob de Wijk, van Boekestijn & De Wijk. Presentatie: Liesbeth Staats.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De nieuwe Nationale Veiligheidsstrategie van de Amerikaanse regering is spijkerhard. In wat nu al de 'Trump Doctrine' wordt genoemd, staat dat Amerika de speciale relatie met Europa in twee jaar wil beëindigen. Nadien zoekt Europa het zelf maar verder uit. Als argumenten noemt het Witte Huis 'de Europese democratie en onze beschaving die ten onder gaan door censuur, een dalend geboortecijfer en migratie. Voor BNR de gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een tweedelige Alliantie. De geopolitieke kopstukken van BNR: Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg, van BNR De Wereld en de Amerika Podcast. Europa-correspondent Stefan de Vries, van Make Europe Great Again. Hoogleraar Internationale betrekkingen Rob de Wijk, van Boekestijn & De Wijk. Presentatie: Liesbeth Staats.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe ga je om met een land dat zijn grondgebied heeft verkregen door de oorspronkelijke bevolking te verdrijven of uit te moorden, geen asielzoekers binnenlaat, schepen van een soeverein land tot zinken brengt en de opvarenden vermoordt zonder bewijs voor de verdenking van een misdrijf, van een ander soeverein land een groot deel wil weggeven aan onze gezamenlijke vijand en nog steeds de doodstraf toepast? Het hangt ervan af welk land. De Grote Roerganger, zoon en kleinzoon van immigranten, komt er allemaal mee weg. Zijn land was eerst een kolonie, greep de macht, koloniseerde toen zelf de oorspronkelijke bevolking en pleegde daarbij waarschijnlijk genocide. De Grote Roerganger blokkeert, als wraak op een misdaad door een genaturaliseerde immigrant, de toegang voor alle asielzoekers. Zoals zijn land eerder in Azië deed, valt hij soevereine landen binnen zonder solide casus belli en bombardeert hun schepen aan de hand van de veronderstelling, maar niet het bewijs van misdrijven. Van de 55 landen die de doodstraf kennen, staat hij qua aantallen op de vijfde plaats. Het zijn allemaal schendingen van de mensenrechten.  Het weggeven van een groot deel van een van onze buurlanden aan een vijand die het wellicht ook op ons of onze bondgenoten heeft gemunt, zien wij met bloedend hart gebeuren. Een enkeling van ons leeft met de illusie dat wij dat, samen met onze bondgenoten, kunnen voorkomen. We hebben een politieke en een militaire alliantie, waarvan onze bewindslieden almaar bijeenkomen met sussende teksten die ze zelf niet geloven.  Hoe ga je om met zo’n land? Met sancties? Met een wapenboycot? Met isoleren? Met een haatcampagne tegen hun burgers in binnen- en buitenland? Met het weren van hun kunstenaars in concertzalen, filmtheaters en musea? Of blijven wij hopen dat onze leiders, in al hun wijsheid, de Grote Roerganger, alias Big Daddy, in het gareel kunnen houden?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerika wil hoe dan ook een deal met Poetin realiseren over Oekraïne. Europa en Oekraïne proberen wat ze kunnen. Toch moeten we Amerika wel bij ons zien te houden vindt oud-NAVO-chef Jaap de Hoop Scheffer. ‘Trump verliezen is Oekraïne verliezen.’ Hij is te gast in BNR De Wereld. Luister ook | Van Weel: 'Niet het juiste moment voor nieuwe sancties tegen Israël, maar richten op vredesplan' De Hoop Scheffer denkt niet dat er daadwerkelijk een deal gaat komen op de korte termijn. Dat heeft met name te maken met de Amerikanen. 'Steve Witkoff is geen professionele diplomaat. Hij is een amateur, net als Jared Kushner. Dat geslepene van een diplomaat hebben zij niet.' Europa-verslaggever Geert Jan Hahn ziet hoe de Oekraïners naar de huidige situatie kijken. Zij vragen zich vooral af waarom zij zo nodig met concessies moeten komen en de Russen niet. De Hoop Scheffer noemt dit ook een 'gotspe'. Lees ook | CDA ‘heel erg verbaasd’ over gebrekkige urgentie kabinet voor steun Oekraïne 'Poetin wordt het te makkelijk gemaakt om de oorlog voort te zetten' Dat er geen deal gaat komen komt volgens Robert Serry, oud-diplomaat en oud-ambassadeur in Oekraïne, omdat het Westen volgens hem niet meer bestaat. Dat schreef Serry deze week in een opiniestuk in NRC. Hij legt uit dat het met name komt omdat de eensgezindheid ook in Europa ontbreekt en we niet hard genoeg tegen Rusland in willen gaan. 'Poetin wordt het te makkelijk gemaakt om de oorlog voort te zetten.' Serry vreest zelfs dat dit ten kostte kan gaan van de NAVO en de Europese Unie. Luister ook | Amerika Podcast Waar is oorlogsminister Hegseth? | Postma in Amerika Waar we over Oekraïne vooral Trump en zijn minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen, is het stil rond de minister van oorlog Pete Hegseth. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit waar Hegseth zich op dit moment mee bezig houdt.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat deden 56.000 als deelnemer ingeschreven mensen op COP30, de klimaatconferentie in Brazilië? Er zijn 193 VN-lidstaten, Amerika deed niet mee, dus 192 landen. En dan 56.000 deelnemers? Komt neer op bijna 300 vertegenwoordigers per land. Zijn we knotsgek geworden? Ja, er zaten honderden waarnemers, NGOs en activisten bij, vrijwel allemaal met een eensluidende boodschap: de machtigste landen lappen klimaat en milieu aan hun zolen, en de armste landen kunnen niets zonder hulp. Maar die hulp moet dan weer komen van de rijkste landen, en die zijn juist nu hun pincode vergeten.  Is dit een karikatuur? Nee, hoor. The Guardian vatte het mooi samen: 25 jaar geleden sprak Amerika over ‘de as van het kwaad’, nu is het land zelf onderdeel van ‘de as van obstructie’. Amerika voorop. President Trump, die niet meedeed en ook geen delegatie stuurde, noemt de klimaatcrisis ‘nep’ en ‘oplichterij’. De andere leden van de as van obstructie zijn Saoedi-Arabië en Rusland – kortom de drie grootste olie- en gasproducenten ter wereld. Landen die geloven in Trumps mantra, ‘drill, baby, drill’, en geen kwaad woord over fossiele brandstof willen horen. En de landen die er, met de steun van bijna 30 andere landen, met succes op toezagen dat de woorden ‘fossiele brandstof’ niet in een slotverklaring  zouden komen. Om niet helemaal toe te geven aan de anti’s, tekende Wopke Hoekstra het slotdocument knarsetandend.  Denk ook eens aan de kolossale ecologische voetafdruk van 56.000 mensen op een conferentie, waarvan de overgrote meerderheid per vliegtuig is gekomen. En waarom? De Franse president Macron liet zich ontvallen dat deze massale COP-vergaderingen zelden iets opleveren. Behalve misschien de 21ste editie in 2015, die eindigde met het Verdrag van Parijs. Maar als één ding duidelijk is, dan is het dat de toen voorspelde opwarming van de aarde met 1,5 procent een illusie  was, waarschijnlijk wordt het 2,3 of 2,5 graden. Wat de COP-gangers zouden kunnen doen is nu alvast in hun roeiboot of op de fiets naar het Turkse Antalya stappen. Dan zijn ze net op tijd voor COP31, over een jaar. Of komen er weer 56.000 deelnemers, per vliegtuig, om de reprise mee te maken van de heiligverklaring van fossiele brandstof?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Opnieuw zijn er gesprekken gevoerd tussen Amerika, Oekraïne en Rusland. Dit keer in Abu Dhabi. Dat schrijven zowel de Financial Times en Reuters, beide op basis van anonieme bronnen in Washington. Namens Amerika is daar Dan Driscoll de Army Secretary, de man direct onder de Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth. Hoe betekenisvol is dit? Europa-verslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg praten erover in De Ochtendspits bij Bas van Werven. Lees ook | Rusland, VS en Oekraïne voeren geheime vredesonderhandelingen in Abu Dhabi Het onderwerp ter discussie is natuurlijk het plan van Trump voor een einde aan de oorlog in Oekraïne. Dat plan bevatte eerst 28 punten, nu is het teruggebracht naar een 19-puntenplan. Ondertussen woedt de oorlog verder: Oekraïne en Rusland hebben elkaar bestookt met verschillende lucht- en droneaanvallen. Aan beide kanten vielen doden en gewonden. Luister ook | BNR De WereldSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De VN-Veiligheidsraad heeft ingestemd met het vredesplan van Trump voor Gaza. In tegenstelling tot Europa redeneert Trump niet vanuit sancties. Volgens demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel hebben onze sancties tegen Israël wel degelijk gewerkt en nieuwe sancties blijven boven de markt hangen, maar worden nu niet ingevoerd. 'We moeten ons richten op de uitvoering van het peace plan.' Luister ook | 'De geschiedenis herhaalt zich in Soedan' Van Weel: ‘Wij zijn bezig om de bladzijde om te slaan. We hebben goede contacten nodig aan beide zijden. Nederland staat open voor een bijdrage aan de stabilisatiemacht die in Gaza de vrede moet gaan handhaven, Maar dat zal niet met militairen zijn. Dat zegt demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel in gesprek met Bernard Hammelburg in BNR De Wereld. ‘Als we daar verzoeken toe krijgen en we kunnen daar een bijdrage aan leveren dan zeggen we daar niet direct nee tegen. Ook wij zijn enorm gebrand om dit te laten slagen.’ Er kan nu ook worden gewerkt aan een nieuw technocratisch bestuur voor Gaza. Daarboven moet een 'Board of Peace' komen met president Trump aan het roer. Als het aan Van Weel ligt moet Europa daar ook bij zitten. ‘De board of peace doet echt de hoofdlijnen. We moeten nog even bezien wie daar precies in komen, ik hoop dat daarin voor de EU ook een rol is weggelegd. Wij zullen als EU ook een rol gaan spelen in de wederopbouw.’ Wie er in dat nieuwe bestuur van Gaza sowieso geen rol mag hebben is Hamas. En volgens Van Weel is Hamas daar zelf ook mee akkoord gegaan. ‘Alle Arabische landen vertellen mij dat Hamas heeft ingestemd met het gegeven dat er geen rol meer voor ze is weggelegd, ook politiek niet.’ Luister ook | VS en Rusland werken aan vredesplan, komt neer op Oekraïense capitulatie Europa niet onder de indruk van Trumps plan voor Oekraïne Het 28 puntenplan van Amerika en Rusland houdt de internationale gemoederen nogal bezig. En terwijl Oekraïne weer hard wordt aangevallen door Rusland, zowel aan het front als door de lucht, ontvangt Volodymyr Zelensky in Kyiv een delegatie van het Pentagon. Europa is in ieder geval niet onder de indruk van het plan, ziet Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Lees ook | Moddergegooi overheerst terwijl COP30 eindfase ingaat De klimaattop: ‘Het feestje waar niemand zin in heeft’ Op de klimaattop in Brazilië lukt het niet om tot een deal te komen. Sterker nog: landen gooien met modder naar elkaar. Volgens Bart van den Hurk, lid van het VN-Klimaatpanel IPCC en onderzoeksdirecteur van Deltares, is het begrijpelijk dat het lastig is om pijnlijke keuzes te maken. Maar er is ook veel onwil ziet hij. 'We zitten te kijken naar onwil van een heleboel landen die het gewoon niet makkelijk vinden om dit thuis te verkopen.' Ook waarschuwt hij dat Europa zijn technologische voorsprong weggooit als we de klimaatdoelen verder versoepelen. Luister ook | Amerika Podcast Gefrustreerde Trump | Postma in Amerika Trump is flink gefrustreerd over het hele Epstein-verhaal. In de Oval Office ging hij wel heel ver tegen een journalist van ABC News, in het bijzijn van de Saoedische kroonprins Bin Salman. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump had gelijk dat hij van de BBC een schadevergoeding eiste voor de wijze waarop het actualiteitenprogramma Panorama twee stukjes uit zijn toespraak op 6 januari 2021, vlak voor de bestorming van het Capitool, aan elkaar had gemonteerd. Nu was het geen aanmoediging tot actie, maar een bevel aan zijn toehoorders tot het gebruiken van geweld. Een miljard dollar eiste hij, wegens beïnvloeding van de verkiezingen. De reportage werd een week vóór de presidentsverkiezingen uitgezonden, en dat Trump nu met zijn eis kwam is waarschijnlijk omdat een mogelijk strafbaar feit dreigt te verjaren. In het VK is hij al te laat, in de VS nog niet, dus luidt de klacht dat kijkers in Florida werden beïnvloed, hoewel BBC niet in de VS wordt uitgezonden.  Of Trump schade kan claimen is dus de vraag, maar de BBC erkende haar fout en bood excuses aan, topbestuurders namen ontslag, maar de feiten bleven de feiten. Het machtigste instituut BBC viel door de mand als bevooroordeeld. Tussen de twee aan elkaar gemonteerde fragmenten zat in de toespraak 55 minuten. Het werd een anti-Trump show.  In de journalistiek weten we dat objectiviteit  een onhaalbaar doel is, maar de Beeb werd altijd gezien als een instituut dat daar toch in uitblonk. Uit de stortvloed van reacties op dit bedrijfsongeval blijkt dat bij velen allang de overtuiging heerst dat vooroordelen en partijdigheid waren neergestreken op de redactionele burelen. Wat de gerechtvaardigde vraag oproept hoe het eigenlijk zit bij andere grote en invloedrijke media, De nieuwsorganisaties die Trump ‘fake media’ noemt. Bij ABC, CBS, Meta en YouTube heeft hij met vergelijkbare schadeclaims al 80 miljoen dollar binnengehaald.  Je zou de conclusie kunnen trekken dat Trump een strafexpeditie voert tegen media die hem onwelgevallig zijn, hoewel dat – zo geformuleerd – precies een voorbeeld is van subjectieve journalistiek. Het omgekeerde – de conclusie dat media niet altijd wegkomen met de dekmantel van vrije meningsuiting – is ook subjectief. De feiten zijn de feiten, maar achtergrond en analyse zijn eigenlijk zelden objectief. Daar komt een probleem bij, en dat is de huidige polarisatie. Als ik, zoals in dit geval, Trump gelijk geef met zijn klacht, nemen veel luisteraars het me kwalijk dat ik iets positiefs over hem zeg, ongeacht de feiten. En omgekeerd: beweringen van Trump onjuist noemen, leidt tot de beschuldiging van Trump bashing.  De crisis bij de BBC  houdt de journalistiek een spiegel voor. Misleiding – bewust of onbewust – dreigt voortdurend. Aan de andere kant: na het afvallen van de BBC als een van de laatste bastions van journalistieke integriteit, is er natuurlijk altijd nog BNR.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne staat op het punt opnieuw wapens te gaan exporteren. Sinds het begin van de Russische invasie in 2022 lag de export van militair materieel stil, maar president Zelensky wil dat nu veranderen. Volgens defensiespecialist Peter Wijninga (HCSS) en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn beschikt Oekraïne inmiddels over zoveel productiecapaciteit, vooral in drones, dat het overschotten kan verkopen aan bondgenoten. 'Oekraïne heeft tussen de 200 en 500 dronefabrieken,' zegt Wijninga. 'Die drones worden continu doorontwikkeld met de gevechtservaring aan het front. Het zijn daardoor misschien wel de beste ter wereld.'  Lees ook | Oekraïne opent kantoren voor wapenexport in Berlijn en Kopenhagen Op de NAVO-conferentie in Boekarest maakte de Oekraïense onderminister van Defensie bekend dat er inmiddels 15 miljoen FPV-drones zijn geproduceerd zonder Chinese onderdelen. Zelensky wil een deel daarvan gaan exporteren. Ook Nederland speelt een rol via de internationale dronecoalitie, waarin kennis en geld worden uitgewisseld met Oekraïense bedrijven. Toch kleven er risico’s aan handel met een land in oorlog. Corruptie blijft een probleem, erkent Hahn: 'Daarom investeert Nederland direct in Oekraïense bedrijven, zonder tussenpersonen, en laten we auditors controleren of alles op orde is.' Wijninga wijst daarnaast op de afhankelijkheid van producenten in oorlogsgebied. Luister ook | Oekraïense drone-industrie: innovatief maar corruptie ligt op de loer Zijn de Amerikaanse importheffingen legaal? Het Amerikaanse Hooggerechtshof boog zich deze week over de wettigheid van de importheffingen van Donald Trump. Trump beroept zich op een noodwet, de International Emergency Economic Powers Act, maar tijdens de hoorzitting bleek dat zelfs conservatieve rechters moeite hebben met zijn redenering. 'Het woord dat overal terugkwam was: sceptisch,' zegt Jan Postma, correspondent in Washington. 'Zelfs de door Trump benoemde rechters vroegen zich af of de president niet te ver gaat.' Lees ook | Scepsis overheerst bij rechters Hooggerechtshof over importheffingen Volgens Kenneth Manusama, Amerikadeskundige en expert op het gebied van Amerikaans staatsrecht, staat er meer op het spel dan alleen handelspolitiek: 'Als het hof Trump gelijk geeft, verliest het Congres feitelijk zijn macht over belastingen. Dat zou de trias politica in Amerika op zijn kop zetten.' De rechters worstelen met de vraag hoeveel ruimte een president mag nemen bij het heffen van importbelastingen onder het mom van een ‘noodtoestand’. Een uitspraak wordt binnen enkele maanden verwacht. Een negatieve uitspraak zou niet alleen Trumps machtspositie, maar ook de wereldhandel opschudden. Postma: 'Als de heffingen onrechtmatig blijken, opent dat een beerput van terugbetalingen en juridische claims.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de wapenstilstand in de Amerikaans-Chinese handelsoorlog, die Donald Trump en Xi Jinping overeenkwamen, wordt het steeds duidelijker dat Xi de winnaar is. Of Trump het helemaal door heeft is niet duidelijk, maar het is Xi die de spelregels bepaalt. Trump denkt dat hij heeft gewonnen omdat hij een heffing van 47 procent op Chinese producten handhaaft, en omdat China de stopzetting van de levering van zeldzame aardmetalen een jaartje heeft uitgesteld. Voor een tansactionele leider als Trump is dat een goed resultaat. Xi ziet de overeenkomst met Trump niet als een verdrag maar hooguit als een nuttig gesprek. De kou is een beetje uit de lucht en dat heeft de schijn van wat Chinezen heel belangrijk vinden: harmonie. In werkelijkheid was de ontmoeting een nieuwe bouwsteen in de strategie waaraan China al 20 jaar werkt, dus die al begon onder Xi’s voorganger Hu Jintao. Die strategie komt erop neer dat China ernaar streeft een geheel op zichzelf staande economie te worden. In een uitstekende analyse in de New York Times  wordt het beeld geschetst van een land dat de economische zelfstandigheid op alle fronten bevecht. Lang niet alle Chinese producten kunnen zich kwalitatief meten met westerse, maar dan moet de burger maar genoegen nemen met een tandje lager. En voor steeds meer producten geldt het omgekeerde: die doen kwalitatief inmiddels niet meer onder voor de westerse concurrentie, en zijn vaak zelfs beter. De auto-industrie is een lichtend voorbeeld. Het gevecht van westerse merken om hun positie op de Chinese markt te behouden is een verloren strijd. Chinezen hebben geduld – ze zijn er tenslotte al twintig jaar mee bezig – maar het doel is de import tot een absoluut minimum te reduceren, terwijl hun producten of grondstoffen voor het Westen onmisbaar zijn. Zoals farmaceutische producten, accu’s, zonnepanelen, elektronica, aardmetalen. Er zijn twee producten waarvan de Chinezen zelf zeggen nog stevig achter te lopen: hoogwaardige halfgeleiders en vliegtuigonderdelen. Maar ook die kloof zijn ze van plan te overbruggen, en ze nemen er alle tijd voor. Wat voor de Verenigde Staten geldt, geldt ook voor Europa. De moraal van het verhaal: wij, in Nederland, en in de Europese Unie zijn voortdurend aan het schaven en vijlen aan een Chinapolitiek, die is gebaseerd op het verminderen van de import, en dus de afhankelijkheid. Waar we niet bij stilstaan is wat er gebeurt als China wegvalt als exportbestemming. Hebben we daar een strategie voor? Die wil de nieuwe Tweede Kamer dan vast graag eens zien.See omnystudio.com/listener for privacy information.