De Wereld | BNR

Maandag gaan in Frankrijk de openbare scholen open, maar meisjes met een abaya, zo´n losjes zittende lange jurk waaronder islamitische vrouwen hun kleding verbergen, zijn niet meer welkom. Want, zegt minister van onderwijs Gabriel Attal, het dragen van religieuze attributen is in strijd met wat de Fransen ´laïcité´ noemen, hun strenge vorm van secularisme.  ´Laïcité´ is geen nieuw rechtsbeginsel, het dateert uit de tijd van de Verlichting, die zich vooral verzette tegen de dominantie van de Rooms-katholieke kerk. Maar wij associëren het begrip vooral met het verbod uit 2004, dat onder andere op openbare scholen, onder ambtenaren en ziekenhuispersoneel het dragen van religieuze kenmerken verbiedt. Geen keppeltje voor joodse mannen, geen hoofddoekje voor islamitische vrouwen, geen kruisje voor katholieken. Er was – en is nog steeds – veel over te doen, maar een grote meerderheid van de Fransen heeft een diepe afkeer van religieuze parafernalia.  Hoe zit het dan met de kerstboom? Dat kun je moeilijk een joods of islamitisch symbool noemen. Het woord zegt het al, in het Frans heet een kerstboom een ‘sapin de Noël.’ Maar dat mag dan weer wél op openbare scholen. In 2004, toen een schoolhoofd een boom had laten verwijderen, werd hij teruggefloten door de onderwijsraad, die stelde dat ‘het gebruik van een naaldboom als symbool van leven of wedergeboorte na de winterse zonnewende’ veel ouder is dan het christendom, en dus mag. Geen hoofddoek, wel een kerstboom.  In Amerika is de kerstboom ook onderwerp van discussie. In New York zie je op openbare scholen zelden een kerstboom, en als die er wel is, staat er altijd een achtarmige kandelaar naast, die onderdeel is van het joodse chanoekafeest. De moslims vallen buiten de boot, hoewel ook zij midwinterfeesten kennen. De kerstboom mág trouwens wel. In 1989 vonniste het Amerikaanse Hooggerechtshof, net als de Franse overheid, dat de kerstboom een heidens symbool is, hoewel ook daar een boom een ‘Christmas tree’ heet. Er klopt dus geen kerstbal van.  De Sovjetunie, die het ‘staatsatheïsme’ had ingevoerd, ontmoedigde elke vorm van godsdienst, hoewel er geen formeel verbod bestond. De burgers vonden er iets op. Onder de tsaren hadden ze een kerstboom, maar in de Sovjettijd verdween kerst vrijwel geheel uit het openbare leven, en noemden ze de kerstboom een ‘Nieuwjaarsboom.’ En zo heet hij voor velen nog steeds.  Over de abaya van de Franse meisjes is het laatste woord nog niet gezegd. De imams zeggen dat de kuisheidsregels zich er helemaal niet over uitspreken. Het is een vrijwillig attribuut. Maar reken maar dat de protesten maandag losbarsten.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Poetin krijgt in het Russische Sochi bezoek van Erdogan. De vraag is of de onderhandelingen over de graandeal daarmee definitief heropend zijn. Onze Europaverslaggever Geert Jan Hahn is vandaag in Polen. Daar is de impact van de oorlog dagelijks voelbaar. Er wordt er druk onderhandelt in Polen door de Oekraïense buitenlandminister Koeleba over de doorvoer van graan. Dat wil Polen mogelijk blokkeren. Ook dreigen Polen ende Baltische Staten de grenzen met Belarus te sluiten.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat betekent de dood van Wagner-chef Jevgeni Prigozjin, die omkwam tijdens de crash van een privéjet? En: Oekraïne krijgt pas eind volgend jaar Nederlandse F-16’s. Is dat niet veel te laat? Daarover Han ten Broeke van het Den Haag Centrum voor strategische studies, en Europaverslaggever Geert Jan Hahn.    Lees ook | Dood Prigozjin waarschijnlijk wraakactie Poetin  Gevecht om de tweede plek   De Republikeinse presidentskandidaten vochten in hun eerste debat om de tweede plaats, die na Trump. Hebben ze zichzelf een beetje kunnen profileren? Of ging het alleen maar over The Donald? Te gast zijn Koen Petersen, VVD-senator, Amerika-deskundige en schrijver van onder andere het boek Einddoel Witte Huis.  En: Jan Postma, onze eigen correspondent in Washington  Luister ook | #193 The Trumpfather   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jevgeni Prigozjin, de leider van het Wagnergroep, is naar alle waarschijnlijkheid omgekomen. Zijn naam stond op de passagierslijst van een zakenvliegtuig dat gisteravond is neergestort. Dat bevestigd de Russische luchtvaartautoriteit. Het wordt ook bevestigd door een aan Wagner gelinkte Telegram-groep. Naast Prigozjin zou ook medeoprichter van de groep, Dmitri Oetkin zijn omgekomen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Is de NAVO zonder Amerika sterk genoeg om een Russische aanval te weerstaan? Na de inval in Oekraïne verdween die vraag naar de achtergrond, omdat Amerika zijn rol als leider van het vrije westen zonder aarzeling opnam. Of beter gezegd: terugnam. Want tijdens Trump was de eenheid onder de bondgenoten stevig afgebrokkeld. Nu wordt de vraag opnieuw actueel: wat doen we als de Russische dreiging aanhoudt en het Amerika van Trump-II zich van ons distantieert?  Westerse regeringen proberen bij die vraag zoveel mogelijk weg te duiken. Formeel hebben wij ons niet te bemoeien met de interne aangelegenheden van een soeverein land, dus ook niet met de Amerikaanse verkiezingen. Maar informeel houdt iedereen zijn hart vast, vooral in West-Europa. Trumps populariteit groeit recht evenredig met het aantal tegen hem aangespannen rechtszaken. De voorsprong op zijn rivalen ligt rond de veertig procent. Zijn volgelingen zijn ervan overtuigd dat hij het slachtoffer is van een heksenjacht onder supervisie van Joe Biden, die bij gebrek aan politiek gewicht zijn tegenstander probeert via een corrupt rechtssysteem het zwijgen op te leggen.  Op het totale electoraat is de aanhang van Trump een minderheid, en de Democraten gokken erop dat Joe Biden hem opnieuw kan verslaan. Maar de positie van Biden is, onder zijn eigen achterban, verontrustend zwak, en dus is de kans op een overwinning van Trump aanzienlijk. En Trump ziet niets in de tientallen miljarden kostende hulp aan Oekraïne, net als zijn belangrijkste rivaal, Ron DeSantis. Sterker nog: ze hebben geen belangstelling voor Europa.  In Europese hoofdsteden worden sommetjes gemaakt over de NAVO zonder de VS. In totale hoeveelheden wapens valt dat best mee, en Europa is zeker geen tandeloze tijger. Bovendien is er de steun van Canada, en van niet-NAVO-leden zoals Australië en Nieuw-Zeeland. Maar dan moeten de neuzen wel allemaal dezelfde kant op staan, en dat is niet het geval. Het is niet voor niets dat de NAVO Oekraïne niet als blok steunt, maar levering van geld en wapens overlaat aan de individuele lidstaten. De Centraal-Europese landen hebben veel minder moeite met Trump dan het Westen.  En daar zit het grootste probleem. Europa is simpelweg geen blok. Zoals Andreas Kluth van Bloomberg het formuleert: de EU blijft een confederatie die de schijn ophoudt een federatie te zijn. Dat geldt voor de NAVO evenzeer. Dat is een oppermachtig blok zolang de Amerikaanse president aan de knoppen zit. Als die niet aan de knoppen wenst te zitten, zijn we griezelig kwetsbaar. Dat gevaar wijkt niet door erover te zwijgen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland heeft de Oekraïners dan wel F16's toegezegd, ze zullen er misschien nog een hele tijd op moeten wachten voor ze er ook echt zijn. Mogelijk eind volgend jaar pas, schrijft NRC. Verder is Zelensky in Griekenland, komen de BRICS-landen zonder Poetin bijeen in Zuid-Afrika en aast Kyiv op nog meer wapens. Afgelopen gebeurde er ook veel in Oekraïne en Rusland. Er kwamen drones neer in de Russische hoofdstad Moskou en Zelensky's geboortestad Kryvyi Rih. Oekraïne zegt dat er 20 huizen zijn beschadigd en infrastructuur is geraakt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Polen is nu al in de ban van de parlementsverkiezingen van 15 oktober. De campagne tussen de regerende PiS-partij en de oppositie gaat er hard aan toe. Sinds PiS in 2015 aan de macht kwam zijn er veel botsingen geweest tussen Polen en de EU, onder meer over de democratie en rechtsstaat. Maar de oorlog in Oekraïne heeft dat doen veranderen. Te gast is Thijs Reuten, Europarlementariër in de S&D-fractie namens de PvdA. Ook Europa-verslaggever Geert Jan Hahn Schuift aan.   Luister ook | Wagner in Polen zou groot gevaar zijn  Duikvlucht van de roebel  De Russische centrale bank verhoogt de rente naar 12 procent om de duikvlucht van de roebel te remmen. De Russen merken de gevolgen van de oorlog in hun portemonnee. Maar doet dat iets met de steun voor Poetin? En ook in Oekraïne is er natuurlijk werk aan de winkel; aan de economie, wederopbouw en bovenal aan hervormingen van bijvoorbeeld de rechtstaat. Te gast is ondernemer Jeroen Ketting.   Lees ook | Daling roebel is 'teken dat sancties werken' Wie het laatst lacht ... De timing was opvallend: Hilary Clinton werd live op televisie geïnterviewd toen het nieuws van Trump's vierde aanklacht binnenkwam. Daar moest ze toch een beetje om lachen. Vanuit Washington onze correspondent Jan Postma.    Luister ook | #192 Trumps triomfSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne speelt zich af op het Oekraïense vasteland, de Zwarte Zee en uiteraard ook in de geopolitieke achterkamertjes. Een update met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Precies twee jaar na het overhaaste en omstreden vertrek van de westerse strijdkrachten uit Afghanistan, zijn we terug tot voor de Amerikaanse inval in 2001. Terug bij de Taliban, het schrikregime met zijn terreur tegen vrouwen en meisjes, met zijn sadistische interpretatie van de sharia, terug in het stenen tijdperk, met als enig eigentijds anachronisme de pick-up trucks waarop de mannen met de wapperende baarden en tulbanden staan, Kalasjnikov in de aanslag. Een regime dat door geen enkel land wordt erkend.  Amerika begon aan het hopeloze avontuur op grond van eenzelfde fout als die in Vietnam was gemaakt. Daar moest ‘het communisme’ worden verslagen, in Afghanistan ‘het terrorisme.’ En al zaten Osama bin Laden en Al Qaida, verantwoordelijk voor 9/11, in Afghanistan, ‘het terrorisme’ viel evenmin te verslaan als ‘het communisme.’ Solidaire bondgenoten deden mee, vol goede voornemens, zoals Nederland met z’n 3D-strategie – defensie, diplomatie en ontwikkeling. Er zou een gekozen parlement en president komen, een onafhankelijke rechtbank, professionele politie, een goed getraind leger. Vrouwen mochten aan het werk, meisjes gingen naar school en universiteit, boeren gingen andere gewassen kweken dan papaver. Een vuistvol illusies, en een slagveld met bijna 200.000 doden. De Amerikanen staken 2300 miljard dollar in de oorlog. Dat is 220.000 dollar per minuut – twintig jaar lang.  Het plotselinge vertrek van de Amerikanen, in die laatste dagen van augustus 2021, was niet plotseling. Obama had de aanzet gegeven, Trump zette het versneld voort en Biden deed wat hij in zijn campagne had beloofd. Wat ze vergaten was de Afghanen mee te nemen die voor hen hadden gewerkt. Er wachten nog steeds duizenden op hun Amerikaanse visa. Nederland vond dat het overrompeld was door het Amerikaanse vertrek, alsof we dat niet al maanden, zo niet jaren, hadden zien aankomen. Het Nederlandse vertrek werd een tenenkrommende chaos. Er was te weinig transport, en ook wij hadden vergeten te denken aan de Afghanen die hadden geholpen bij de uitvoering van die in de fantasie van politici levende 3D-strategie. Sigrid Kaag, demissionair minister van Buitenlandse Zaken, werd met een motie van afkeuring de Barbertje die moest hangen. En daarmee, totaal onverdiend, het symbool van twintig jaar politieke verantwoordelijkheid voor de polonaise waarin al die bondgenoten, net als wij, twintig jaar achter de waandenkbeelden van de grote leiders uit Washington hadden aangehuppeld. Tegen het terrorisme. Vóór democratie. Vóór meisjes naar school. Ik hoor het ze nog zo zeggen. Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburgSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens Turkse media bezoekt de Russische president Poetin binnenkort zijn Turkse ambtgenoot Erdogan. Op de agenda staat natuurlijk: de graandeal. Is Erdogan weer de leider die afspraken met Poetin kan maken hierover?En de roebel is gigantisch in waarde gezakt. De Russische Centrale Bank komt vandaag samen om een oplossing te bedenken. See omnystudio.com/listener for privacy information.