De Wereld | BNR

Columnist Bernard Hammelburg spreekt deze week zijn duizendste column uit op BNR. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast.  Vandaag gaan we terug naar 15 april 2020.  Oude normaal Dat de wereld nog een tijdje vastzit aan coronabeperkingen is ongetwijfeld waar. Maar om het ‘nieuwe normaal’ en de ‘anderhalve-meter-samenleving’ tot norm voor de toekomst te verheffen lijkt me een illusie en ongewenst. Het heeft ook iets stichtelijks, alsof we worden afgerekend op ons wangedrag, zoals vliegen, of het bezoeken van een bioscoop, museum, festival of restaurant. Of oma. Terwijl het niet de schuld is van oma, maar van een virus. Neem de ondergrondse in Tokio, met stations waar in het spitsuur per half uur een miljoen reizigers in- en uitstappen. Beroemd zijn de perronwachters, die met witte handschoenen aan, de passagiers in de wagons proppen. En dat terwijl Japanners elkaar in de openbare ruimte zo min mogelijk aanraken en geen handen schudden. Die propvolle metro is echt binnen de kortste keren terug. De luchtvaart is een extreem marginale bedrijfstak. In een groot vliegtuig gaan 250 tot 450passagiers. Als je daar de anderhalve-meter-norm toepast, overleeft geen enkele luchtvaartmaatschappij. En nee, dat gaat niet over goedkope vakantiereisjes, en het huidige gelegenheids-vreugdedansje van sommige milieuactivisten is - op zijn zachtst gezegd - ongepast. Misschien kunnen sommige rijke, westerse landen best de stoelen in de bioscoop iets verder uit elkaar zetten, maar wat doe je in miljoenensteden als Mexico, Dhaka, Mumbai, Cairo, Londen, Parijs, New York? Woningen, straten, winkels, markten, kantoren, fabrieken, trappenhuizen, liften, fietsenstallingen – ze zijn stuk voor stuk ontworpen op enorme massa’s. Op Times Square in New York komen op een gemiddelde dag 70.000 toeristen, voor het Anne Frank Huis staan elke dag 3.400 mensen in de rij. Wat Covid-19 ons leert is twee dingen: dat het waarschuwingssysteem voor een pandemie veel sneller en efficiënter moet, en vooral dat we er medisch op moeten zijn voorbereid. De grootste zorg is niet het aantal slachtoffers, maar de IC-capaciteit, de beschikbaarheid van mondkapjes, beschermende jassen en beademingsapparatuur. Dat is om je rot te schamen, en daar is iets aan te doen. Het kost een vermogen, maar altijd minder dan wat we nu aan steunmaatregelen in de economie moeten pompen. Het streven moet dus niet het ‘nieuwe normaal’ zijn, maar de terugkeer van het oude normaal. En dat gaat ook gebeuren. En ja, er komt een vaccin. Al is het alleen al omdat je gewoon je oma of tante moet kunnen knuffelen, en omdat al dat schichtige op afstand om elkaar heen springen de voorplanting erg lastig maakt. Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburgSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Columnist Bernard Hammelburg spreekt deze week zijn duizendste column uit op BNR. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast.  Vandaag gaan we terug naar 6 april 2016.  Nee Ik kan niet anders stemmen dan ‘nee’, en daar heb ik zwaar de pest over in. Want ik word gedwongen mij uit te spreken in een referendum dat door een groepje opportunistische kwajongens onder valse voorwendsels is afgedwongen. Een groepje provocateurs met de schijn van beschaving en een gelegenheids-‘nee.’ Waarom dan mijn ‘nee’? Omdat ik me vanaf het uitbreken van de Oranje Revolutie inOekraïne voortdurend heb verzet tegen geflirt door de Europese Unie en de NAVO. Je kunt best sympathiseren met een volk dat naar democratie hunkert, en je kunt helpen met geld en advies. Maar de voortdurende suggestie van associatie mét, of misschien wel lidmaatschap van de EU, en zelfs de NAVO – dat moet je met een bufferstaat, die zo verstrengeld is met Rusland, niet willen. Zo’n paragraafje over militaire samenwerking met Oekraïne – dat is dom, dom, dom. We hebben na afloop van de Koude Oorlog afspraken met Rusland gemaakt over terughoudendheid van EU en NAVO in Oost-Europa. Daaraan hebben we ons niet gehouden. De oorlog van Rusland tegen Georgië, in 2008, ging officieel over de status van Abchazië en Zuid-Ossetië, landjes die samen minder inwoners hebben dan Arnhem. Maar in feite was het een waarschuwing van Rusland aan ons: houd op met dat geflirt met Georgië en Oekraïne, want dat accepteren wij niet. De onrust in Oekraïne is op zijn minst mede het gevolg van het dansen op Maidan door onze politici. Maar ik ben vóór de Europese Unie. Sterker nog: ik ben een federalist. De kwajongens van het Burgercomité zijn tegen de EU, en willen het liefst dat Nederland eruit stapt. Krankzinnig vind ik dat. Ik wil dat wij lid blijven. Ik heb niets tegen Brussel. Ik vind de EU prachtig, ondanks problemen als de euro en vluchtelingen. Ja, ik kan natuurlijk niet gaan stemmen. Maar dat vind ik ook gek: stemmen hóórt, en als je niet stemt, verlies je – vind ik – ook je recht op kritiek. Ik ben het oneens met het Burgercomité en GeenPeil. Ik ben het oneens met de SP. Ik ben vóór de EU. Maar ik stem nee – knarsetandend. Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburgSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe ziet de toekomst van Europa er uit? Meerdere politieke bijeenkomsten deze week geven ons een beeld van de ontwikkelingen die op dit vlak gemaakt worden. Bernard Hammelburg bespreekt dat, en een opmerkelijke uitspraak van Macron met hoogleraar Hedendaagse Europese Geschiedenis Mathieu Segers en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.  Luister ook | 'Ontkoppelen, vergeet het maar' Een nieuwe vorm van uitgebreid Europees overleg In Moldavië komt de Europese Politieke Gemeenschap bijeen. Deze informele top beslaat onderwerpen zoals de ontwikkelingen in Oost-Europa en de Balkan. Niet EU-landen kunnen nu ook meepraten over belangrijke zaken die heel dicht bij hen komen. Onze Europa-verslaggever Geert Jan Hahn was erbij en vertelt wat hij gezien heeft. Lees ook | 'Rutte is een Oost-Europeaan geworden'  Trans-Atlantische en Europese versterkingen Er was deze week nog een top in Lulea, Zweden. Daar praten Europa en de Verenigde Staten over hoe ze het best om kunnen gaan met China. Ook komt Zweden steeds dichterbij het NAVO-lidmaatschap en de alliantie lijkt zichzelf nu serieus te nemen na een lange periode van nalatenschap. De VS beginnen volgens Mathieu Segers aan een nieuwe China-strategie en willen zich echt 'ontkoppelen'. Bij ons in Europa omarmen we een minder extreme strategie, namelijk die van 'de-risking'. De EU wil zich minder afscheiden van de risicovolle afhankelijkheid van China.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Weer waren er vannacht stevige aanvallen op Kiev. Volgens Oekraïense autoriteiten zouden daar onder andere een aantal kinderen bij zijn omgekomen. Ondertussen wordt er internationaal veel gesproken over de situatie in Oekraïne. Zo heeft de Franse president Emmanuel Macron zich uitgesproken over mogelijke onderhandelingen met Poetin en staat er een ontmoeting tussen Zweden en Turkije op de agenda over het Zweedse NAVO-lidmaatschap.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Laten we er maar eerlijk over zijn: we hadden het gewoon mis in de aanloop naar de Turkse verkiezingen. Erdogan zou het niet redden. De aardbeving, de gecrashte economie, de gemuilkorfde media, de neostalinistische klopjacht op elke veronderstelde tegenstander – dat alles zou hem de politieke kop kosten. Ankara en Istanbul, met samen 20 miljoen inwoners, waren de herauten van de ommekeer, want die steden hadden zich tegen hem gekeerd.  Verkiezingen voorspellen en opiniepeilingen duiden is goeddeels wensdenken. Fatsoenlijke democratieën behoren, naar ons model, liberale democratieën te kiezen. Wij in het Westen wilden van Erdogan af, de grote Turkse steden ook. Ergo: exit Erdogan. Alleen, er zijn naast die grote steden nog 65 miljoen Turken in kleine steden en op het platteland, waarvan een aanzienlijke meerderheid dweept met zijn nationalisme. Die meerderheid bracht de oppositie, een onwennige lijstverbinding van zes partijen, een doodklap toe. Ergo: exit oppositie. De Turken kozen niet voor ons model van democratie, maar voor Turkije.  Nu gebeurt er iets interessants. Wij in het Westen zijn zeer bedreven in het herschrijven van ons wensenlijstje aan de hand van een nieuwe werkelijkheid. Dat gaat bijvoorbeeld zo: nu Erdogan zijn buit binnen heeft, onder meer door zijn hetze tegen de Koerden, hoeft hij zich niet meer te verzetten tegen het Zweedse lidmaatschap van de NAVO. Daar was hij tegen omdat er in Zweden veel Koerden wonen die volgens Erdogan op de terroristenlijst horen. Als verkiezingsretoriek ging dat erin als koek, maar de meeste Turken weten nauwelijks waar Zweden ligt, dus de hetze heeft haar werk gedaan. Ergo: Erdogan geeft zijn verzet tegen het Zweedse lidmaatschap op. De Amerikaanse minister Blinken van buitenlandse zaken vloog maandag meteen naar Zweden om het scenario nog eens door te nemen. Komt het allemaal goed? Dat is wat wij elkaar vertellen.  Joe Biden was een de eerste buitenlandse staatshoofden die Erdogan feliciteerden. Hij stelde een ruil voor: toelating van Zweden, in ruil voor F-16’s, waarom Erdogan al jaren vraagt. Gouden kans voor Erdogan om voor het bondgenootschap te kiezen. Ergo: Turkije en de VS vallen elkaar op de komende NAVO-top in juli vreugdevol in de armen. Is het waar? Nee, want Erdogan geeft voor geen prijs zijn goede relatie met Poetin op. CNN had het bij het juiste eind: het buitenlandbeleid van Erdogan gaat helemaal niet veranderen. En wij? Wij gaan gewoon door met wensdenken. Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburgSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Kiev ligt al heel het weekend onder vuur. Zowel 's nachts als overdag wordt de Oekraïense stad bestookt met Russische raketten. Het leger heeft inmiddels twintig drones weten te onderscheppen. Daarnaast is de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Anthony Blinken, momenteel in Zweden. Daar ontmoet hij onder andere de Zweedse premier en de minister van Buitenlandse Zaken. En president Zelensky spreekt vandaag het Zwitserse parlement toe via een videoverbinding.See omnystudio.com/listener for privacy information.

We zijn te afhankelijk van China, klinkt ook weer op de G7-top. Maar kan Europa de afhankelijkheid van China wel verminderen? En hoe verweven zijn onze economieën nou écht? Mijn gast is Annette Nijs, Chinakenner en president van de Business School Netherlands en voormalig Staatssecretaris van Onderwijs Cultuur & Wetenschap. Griekse bonusstemmen De nét herkozen Griekse Premier Kyriakos Mitsotakis heeft wel gewonnen, maar géén meerderheid. En dus heeft hij twee opties: coalitie vormen, of aansturen op een tweede ronde. Hij kiest voor dat laatste, wat dat betekent vraag ik aan correspondent Nikos Lanser.  Europese top in ... Moldavië In Moldavië komen volgende week 47 Europese leiders bijeen. Het gaat om de Europese Politieke Gemeenschap, een club die Macron heeft bedacht. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn is daarbij en blikt vast vooruit. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op de G-7 in Japan klonk stoere taal tegen China. Diplomatiek vuurwerk was het. Het was hoog tijd om de Chinezen eens stevig de oren te wassen over hun dwingelandij, ondermijning van de westerse belangen, diefstal van westerse kennis, schending van de mensenrechten, bedreiging van Taiwan en de regio en wurgcontracten met ontwikkelingslanden. Dat moet afgelopen zijn.  Klaarblijkelijk geloven de G-7 in sprookjes. Want in werkelijkheid zijn de economieën van China, Europa en de Verenigde Staten zo verstrengeld dat plannen om de afhankelijkheid van China te verminderen niet meer zijn dan een slag in de lucht. Of er komt een economische kaakslag terug. China heeft het gebruik van geheugenchips van het Amerikaanse merk Micron verboden omdat ze niet voldoen aan de Chinese eisen voor cyberveiligheid. Wraak voor de  ASML-kwestie? Of voor wat de Chinezen de hetze tegen Huawei noemen? Reken maar.  De werkelijkheid is simpel. Chinese luchtvaartmaatschappijen hebben duizenden Boeings en Airbussen, met eigen assemblagefabrieken. De Duitse en Amerikaanse auto-industrie vindt voor een onmisbaar groot deel plaats in China, 90 procent van de Amerikaanse antibiotica komt uit China. Amerika is de grootste Chinese handelspartner, Nederland trouwens de zevende. Tijdens de Chinese lockdown lagen zo ongeveer het hele mondiale containerverkeer en de wereldwijde aanvoerketens plat. We kunnen niet zonder China. Ontkoppeling is niet alleen onmogelijk, het zou suïcidaal zijn.   De regering-Biden legt veel nadruk op de noodzaak van ontkoppeling. Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft een politiek eufemisme bedacht: we moeten niet ontkoppelen, maar de risico’s verminderen – ‘de-risking’ is het nieuwste politieke modewoord. Wat het precies betekent weet niemand.  In de wirwar van anti-Chinees sentiment kwam Joe Biden aan het eind van de G-7 met verstandige taal. Pogingen om de afhankelijkheid van China te beperken zijn altijd de moeite waard, maar we kunnen beter proberen de ijskoude relatie wat te ontdooien, betoogde hij. Dat had hij op de G-20 top ook met Xi Jinping afgesproken, maar toen kwam, zoals Biden het nu noemt, ‘die idiote ballon die was gevuld met het equivalent van twee wagons aan spionageapparatuur.’ Minister Blinken zegde na dat incident een reis naar Peking af, die was opgezet ter voorbereiding van een telefoongesprek of topontmoeting tussen Biden en Xi. Kennelijk wordt dat initiatief hervat. Dat zou uitstekend nieuws zijn, beter dan het diplomatieke vuurwerk tijdens de G-7. Trouwens, wat staat er ook weer op alle vuurwerk? Juist – made in China. Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburgSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is nog steeds onrustig in het Russische Belgorod, een stad vlak over de grens met Oekraïne. Volgens correspondent Joost Bosman is dit mogelijk een verzet tegen Poetin en de oorlog. Ook hebben zes Afrikaanse landen zich gemeld met het oog op vredesbesprekingen met Rusland en Oekraïne. Zij willen dat Oekraïne aan de vredestafel komt, ondanks de aanwezigheid van Russische troepen op het Oekraïense grondgebied.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dag 450 van de oorlog in Oekraïne. Aan het front in Bachmoet wordt nog steeds hard gevochten om iedere meter. Ondertussen voeren wereldleiders op de G7-bijeenkomst discussie over het conflict, waaronder Oekraïne steunen met F16 gevechtsvliegtuigen. Premier Zelenski reist dit weekend naar Japan om aan te schuiven bij de G7-bijeenkomst. Hij wil graag gevechtsvliegtuigen.See omnystudio.com/listener for privacy information.