De Wereld | BNR

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz ziet voor Duitsland een nieuwe leidende rol voor zich. Dat betoogde hij in een groot opiniestuk in het tijdschrift Foreign Affairs. Ook waarschuwde hij voor een nieuwe Koude Oorlog. Han ten Broeke, directeur Politieke Zaken bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies juicht de visie van Scholz toe. "Misschien is dit het begin van een Europese lente." Luister ook | 'Europa moet bedrijfsleven beter beschermen' Iers nationalisme in Noord-Ierland springlevend Exact 100 jaar geleden scheidde Ierland zich als de Ierse Vrijstaat af van het Britse Empire. Het was de eerste Britse kolonie die dit deed. Noord-Ierland bleef Brits. Lange tijd was Ierse hereniging een utopie, maar nu niet meer. Groot-Brittannië-correspondent Lia van Bekhoven legt uit wat er veranderd is. Lees ook | 'Het rommelt al in de verte voor Rishi Sunak' Postma in Amerika | Verliezer Walker toch een winnaar? De Amerikaanse staat Georgia ging deze week voor de tweede keer naar de stembus voor de laatste senaatzetel. De Democraat Raphael Warnock won en behield zijn zetel. Zijn tegenstander, de Republikeinse American football-held Herschel Walker erkende zijn verlies, maar aan het eind was hij toch weer een winnaar. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma. Luister ook | #157 Wat nu, Donald?See omnystudio.com/listener for privacy information.

De nucleaire dreiging vanuit Rusland is door internationale druk afgenomen, aldus Duitse bondskanselier Olaf Scholz. Poetin denkt daar anders over, zo gaf hij gisteren aan. Hij zegt dat het risico juist is toegenomen, maar zegt ook zijn nucleaire arsenaal alleen defensief in te zetten. Wie heeft er nou gelijk?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de Eerste Wereldoorlog bloeide het pacifisme op. Geen oorlog meer, en vooral ook geen wapens, was het devies. In Nederland en België speldden pacifisten het internationale symbool voor dienstweigeraars en gewetensbezwaarden op hun revers: een gebroken geweertje. Niet erg snugger, want het was in de opmaat naar de Tweede Wereldoorlog, waarop Nederland nauwelijks was voorbereid.  In de euforie over het einde van de Koude Oorlog, na 1989, gebeurde er iets vergelijkbaars: het vredesdividend. Aangezien we geen vijand meer hadden, en ons hooguit moesten kunnen verweren bij een inval door België, werd drastisch bezuinigd op de krijgsmacht, en dus op wapens. In het spoor daarvan rukte maatschappelijke druk op de financiële wereld op om het beleggingsbeleid te toetsen aan duurzaamheidsregels. Pensioenfondsen deden hun beleggingen in wapens van de hand, zij het met een wonderlijke voetnoot: het ging vooral om ‘controversiële’ wapens. Dus geen aandelen in fabrieken die atoomwapens, landmijnen of clusterbommen maken. Maar omdat ook beleggers weten dat er in principe geen verschil is tussen een helm, scherfvest, pantserwagen, gevechtsvliegtuig of kruisraket, werden alle ‘wapens’ zoveel mogelijk uit de portefeuilles verwijderd. Want er bestaat niet zoiets als een niet-controversieel wapen. Sinds 24 februari zijn wapens knuffels geworden. Oekraïne wordt volgestouwd met vaak zeer geavanceerde westerse wapens. Omdat we onze eigen voorraden kannibaliseren, draait de wapenindustrie als nooit tevoren, niet alleen om Oekraïne overeind te houden, maar ook omdat we ons plotseling kwetsbaar voelen en onze tekorten moeten aanvullen. Als we al scrupules hadden, hebben ze plaatsgemaakt voor openlijke omarming. Voor de wapenindustrie zijn het gouden tijden, wat niets nieuws is, want hun verkoop  gaat al zeven jaar onverminderd omhoog. Voor beleggers liggen er kansen, en die zullen ze ongetwijfeld pakken. De vraag is wat institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, doen. Die hebben een langetermijnstrategie, en zien ongetwijfeld in dat we ons  gemakkelijker van CO2 ontdoen dan van oorlog. De les van deze tijd is dat duurzaamheid niet alleen gaat over opwarming van de planeet, maar vooral over overleven zonder onze nazaten te kort te doen. Vechten doe je niet alleen mét wapens, maar ook óm wapens.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland heeft gisteren een nieuwe golf raketten afgevuurd op Oekraïne. Ondanks dat de luchtafweer het grootste gedeelte uit de lucht heeft weten te halen, zijn er inslagen gemeld in onder andere Odessa en Zaporizja. Maar ook aan de Russische kant zijn doelen geraakt, waaronder twee militaire luchtmachtbases. Wat deze inslagen bijzonder maakt, is dat ze erg ver weg liggen van Oekraïens grondgebied en de vraag is hoe de Oekraïners dit voor elkaar hebben gekregen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onze veiligheidsdiensten waarschuwen voor de dreiging uit China en Rusland. Tegelijkertijd voert Amerika een agressief protectionistisch beleid met zijn Inflation Reduction Act. Wat VVD-Europarlementariër Bart Groothuis betreft moet Europa zich beter wapenen tegen de andere machtsblokken. Landen gaan volgens hem nog altijd te veel hun eigen gang in Europa. Luister ook | Rusland rukt op in Afrika De comeback van 'Bibi' Benjamin Netanyahu is dichtbij een comeback als premier van Israël. Dat wil hij gaan doen in een coalitie met onder meer de politicus Avi Maoz, die vaak gezien wordt als extreemrechts. Maar niet alleen dat baart veel mensen zorgen, ook de staat van de rechtsspraak in het land roept vraagtekens op. Te gast is buitenlandcommentator Paul Brill. Lees ook | Verkiezingswinst Netanyahu: 'Pyromaan wordt baas brandweer' Postma in Amerika | Soccer leeft in Amerika President Biden reageerde verheugd op de overwinning van 'Team USA' in de beladen wedstrijd tegen Iran. Aanstaande zaterdag spelen Nederland en de VS tegen elkaar in de achtste finale. Correspondent Jan Postma legt uit hoe 'soccer' leeft in de VS. Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland blijft met scherp schieten op Oekraïense energievoorzieningen. Gisteren is een gascentrale in de provincie Zaporizja geraakt en daarmee uitgeschakeld, waardoor een heel groot gebied hier de gevolgen van ondervindt. De Oekraïners blijven strijdbaar en weten op alternatieve wijze de energievoorziening weer aan de praat te krijgen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In een land dat in zijn 3500-jarige geschiedenis nog nooit één dag vrijheid heeft gekend, is het extra dapper om te doen wat in een democratie een grondrecht is: demonstreren. Petje af, dus, voor de Chinezen die de moed hebben om versoepeling van de absurde coronaregels te eisen. In zo’n 15 steden zijn inmiddels enkele tienduizenden mensen de straat op gegaan, met een onvermijdelijk gevolg: hard politieoptreden en het blokkeren van verzamelpunten.  Om de demonstraties voor te stellen als bedreigend voor de regering, of zelfs een mogelijke opstap naar de val van Xi Jinping, is wensdenken. Van een opstand, zoals in het verleden, is geen sprake. Er zijn wel wat demonstranten die anti-Xi teksten scanderen, maar de meeste mensen zijn vooral woedend omdat ze nu al drie jaar van de ene totale lockdown in de andere gaan. Aanleiding was de brand in een flatgebouw, waarbij tien mensen omkwamen omdat ze als ratten in een coronaval zaten.  Anders was het in 2019 en 2020 in Hong Kong, en in 1989 in Peking, toen demonstraties uitmondden in opstanden. Hong Kong, met zijn status aparte, had de ijdele hoop in vrijheid te kunnen doorleven, totdat China een zogenoemde ‘nationale veiligheidswet’ en een ‘uitwijzingswet’ oplegde, waarmee de schijndemocratie in de stadstaat door de mand viel. Ruim een miljoen mensen namen deel aan de opstand, 10.000 werden gearresteerd.  Het is niets vergeleken met de Tiananmen-opstand van 1989, vereeuwigd in het iconische beeld van een man in een wit overhemd, in elke hand een boodschappentas, die voor de colonne tanks stond die het Plein van de Hemelse Vrede oprolden. Dat was op 5 juni, de derde dag van een ware slachtpartij door het leger onder de opstandelingen. Hier ging het om veel meer. Partijleider Deng Xiaoping had de economie geliberaliseerd, maar niet de persoonlijke vrijheden. Binnen de partij woedde daarover een fel debat, met Hu Yaobang als voorman van de liberale vleugel. Toen die in het voorjaar van 1989 overleed, demonstreerden op de dag van zijn begrafenis tienduizenden jonge Chinezen voor vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. In de dagen en weken erna, trokken ze met bijna een miljoen deelnemers naar Tiananmen. Het zou waarschijnlijk aan de aandacht van de wereld zijn ontsnapt, als midden mei niet toevallig Sovjetleider Gorbatsjov op staatsbezoek was gekomen, met in zijn kielzog journalisten uit de hele wereld, met camera’s en straalverbindingen. Er waren nog geen sociale media, maar wel CNN en de BBC met live beelden. Zo werd de ‘Tank Man’ wereldnieuws. Hoeveel mensen er bij de opstand zijn omgekomen weet niemand. De Britse ambassadeur, Alan Donald, hield het op 10.000.  ‘Tank Man’ verdween, niemand weet wat er van hem is geworden. Van de huidige demonstranten zullen we evenmin nog wat horen. Zo gaat dat, in een land dat in zijn 3500-jarige bestaan nog nooit één dag vrijheid heeft gekend.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Oekraïne graven de Russen zich in langs de Dnipro rivier om een mogelijke Oekraïense opmars richting de Krim tegen te gaan. De rivier is een soort natuurlijke grens, en strategisch erg belangrijk. De omstandigheden waarin gevochten wordt zijn zwaar, maar de Russen moeten wel om hun positie te behouden.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland raakt, door de oorlog in Oekraïne, steeds verder geïsoleerd van de Westerse wereld. Daarom gaat het op zoek naar nieuwe partners. Die vindt het in Afrika. Zo heeft de paramilitaire Wagner Group stevig voet aan de grond gekregen in de Centraal Afrikaanse Republiek. Te gast is Bram Vermeulen, maker van de documentaireserie Frontlinie en voormalig Afrika-correspondent voor de NOS, NRC en de VPRO. Luister ook | 'Binnen een jaar wint Oekraïne de oorlog' Covid rijst de pan uit in China China wil dolgraag afstappen van het zero-covidbeleid. Er is alleen één probleem, sinds de aankondiging om het beleid te versoepelen rijzen de besmettingen de pan uit. Gevolg is dat mensen in sommige steden alleen naar buiten mogen met een negatieve PCR-test of dat hele appartementencomplexen in complete lockdown gaan. Economisch zijn de gevolgen van dit beleid ook goed zichtbaar. Te gast is Valérie Hoeks, sinoloog en partner bij China Inroads. Lees ook | China zet nóg meer op slot vanwege corona Postma in Amerika | Verkiezingscampagne draait door in Georgia In Georgia wordt op dit moment volop campagne gevoerd voor de laatste senaatszetel. Een tweede ronde is daar nodig. Biden en Trump zijn voorlopig nog niet welkom in de staat waar een extra dag gestemd mag worden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma. Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Gisteren kwam de VN-Veiligheidsraad bijeen om de massale raketaanvallen van de Russen op Oekraïne te bespreken. Door die grootschalige aanval zitten veel mensen in Oekraïne nu zonder elektra en water. Ook zijn er weer doden gevallen, waaronder kinderen. Het lijkt erop dat Rusland kou als wapen inzet, zo zei Zelensky. Ook pleitte hij dat Rusland niet mee zou moeten stemmen in de VN-Veiligheidsraad.See omnystudio.com/listener for privacy information.