Betrouwbare Bronnen

Een coalitieakkoord dat bedoeld is als ‘afspraken op hoofdlijnen’. Een Kamer die dualistisch wil werken - minder dichtgetikt, met open debat. Een verlangen naar een 'nieuwe bestuurscultuur'. Lukt het hier echte, eerste stappen naar te zetten? Jaap Jansen en PG Kroeger zagen de regeringsverklaring en fractieleiders die het met vallen en opstaan proberen.Op belangrijke thema's leek het bijna al te lukken. Zelfs bij het eerder zo controversiële punt van 'bezuinigingen op de zorg' die er eigenlijk niet waren. Maar zeker ook bij de enorme investeringsfondsen die het coalitieakkoord in gang wil zetten. Bijna achteloos werden soms opvallende stappen gezet. En nieuwe begrippen geïntroduceerd waarvan we nog jaren gaan horen.Zo kwamen er door Laurens Dassen (Volt) nieuwe vormen van analyses van de investeringen en maatregelen van het kabinet, zoals een Generatietoets à la de SER-Jongeren en een Klimaattoets naar Duits model. Opvallend was de respectvolle toon die nu vrij plotseling mogelijk bleek tussen de VVD en Sylvana Simons (Bij1). Hier lijkt iets te zien van 'nieuwe cultuur' en in elk geval vin sfeer en toon.Op andere punten was het vaak - ook aan de kant van premier en oppositiefracties - meer vallen dan opstaan. Daar moesten de coalitiefracties nogal trekken om bruggen te kunnen slaan, zoals bij de aow en de vermogensongeljkheid. Dat leverde voor fijnproevers wel meteen groot nieuws op. Een wat achteloze aankondiging door Rutte van een zogeheten 'IBO' rond de vermogens is voor PG iets om eens goed voor te gaan zitten.Het debat had opvallende momenten. Geert Wilders kreeg van de debuterende fractievoorzitter Jan Paternotte (D66) een koekje van eigen deeg. Wilders’ onbeheerste gedrag en de reacties daarop lieten zien dat binnen de Kamer spanningen leven over hoe Kamervoorzitter Vera Bergkamp haar rol invult.Gedurende het debat kwamen historische woorden en gedachten van allerlei staatslieden aan de orde. Zelfs van Richard Nixon. Rutte blijkt in de eerste vrouwelijke minister, de grande dame van de Katholieke Volkspartij Marga Klompé een nieuw icoon te hebben gevonden. En een prachtige roman en film uit het Italië van begin jaren ’60 was een nog merkwaardiger bron van inspiratie voor Jesse Klaver én Mark Rutte: 'Alles moet veranderen opdat alles hetzelfde blijft.’***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenRegeringsverklaring kabinet-Rutte IV (18 januari 2022)***Verder kijkenDebat regeringsverklaring (dag 1)Debat regeringsverklaring (dag 2)***Verder luisterenLast Friday at 5:00 AM241 – Investeringskabinet Rutte IV: een breuk met de begrotingstraditie240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV238 - Kabinetsformatie 2021: Een opmerkelijk coalitieakkoord en de Kamer op zoek naar haar rol233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering216 - Crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten161 - Hans van Mierlo, een politieke popster***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:52:12 – deel 201:36:26 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Adriaan Floriszoon Boeyens is een van de machtigste Nederlanders aller tijden. Hij was de zoon van een scheepstimmerman aan de Oude Gracht in Utrecht, gaf les aan Erasmus, leidde een keizer op, bestuurde een groot deel van Europa en probeerde als paus vanuit het Vaticaan Europa te verenigen. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in zijn turbulente politieke en intellectuele leven.Hij was de eerste en tot nu toe enige Nederlander die het tot paus schopte, al had hij eigenlijk geen zin in die baan. Tot tien keer toe kwam het kiescollege er niet uit, tot ze in ronde 11 besloten een kardinaal te nemen die er niet bij was. Zo werd hij Adrianus de zesde. Overigens heeft paus Franciscus even overwogen zich ook Adrianus te noemen, als eerbetoon aan de zesde.De timmermanszoon - net als Jezus! – maakte ongekend carrière, zeker voor een jongen uit 'het volk'; de niet-aristocratische massa van de steden in Europa. Al jong was duidelijk dat hij een slim ventje was. H kreeg kansen om door te leren en stelde niet teleur. Als twintiger en dertiger schoot hij in Leuven naar de academische top, werd decaan en rector en raakte bevriend met Erasmus. Via en met hem bouwde hij een intellectueel netwerk op in heel Europa, toen een wereld van ongekende expansie en globalisering, intens debat, polarisatie, culturele en intellectuele revoluties.De machtigste dynastie van die tijd haalde Adriaan naar het hof als adviseur, diplomaat een vooral ook huisleraar van het prinsje Karel, een wees die een imperium moest gaan leiden. Die opvoeding tussen 1507 en 1517 beviel zo goed, dat de jonge koning Karel zijn Utrechtse leermeester regent maakte van het Spaanse wereldrijk. Geen landgenoot bestuurde in de voorbije eeuwen zo'n reusachtig geheel.Geen wonder dat de kardinalen in Rome deze collega als de ultieme compromiskandidaat kozen. Adriaan had alles mee qua statuur, reputatie, netwerk en ervaring als bestuurder van complexe apparaten op grote schaal. Erasmus schreef hem een aangrijpende brief waaruit blijkt hoezeer zij beiden beseften dat Paus Adrianus een ongekend zware taak wachtte.In Rome vonden ze hem maar niets. Hij ging sober en doelmatig saneren, inperken, de focus leggen op ingetogen vroomheid; het stichten van vrede, verzoening en op minder uiterlijkheden, feesten en praal. Hij bestreed corruptie en geldzucht. En hij wilde een geopolitieke paus zijn. Toen Adriaan in 1523 al stierf - hij was 64, in die tijd een man op leeftijd dus - waren zijn opponenten zeer opgelucht. De Medici-dynastie nam al snel het Vaticaan weer over.Dat neemt niet weg dat de erfenis van de Nederlandse paus krachtig en lang doorwerkte. Dat is iets wat wij nu – 500 jaar later - pas echt zien.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenTwan Geurts – De Nederlandse Paus Adrianus van Utrecht 1459-1523 (Balans, 2017)Website Adrianusjaar 2022***Verder kijkenDe Hervormers (2017) - deel 1: Luther - Theatergroep AluinDe Hervormers (2017) - deel 2: Paus Adrianus - Theatergroep AluinDe Hervormers (2017) - deel 3: Erasmus - Theatergroep Aluin***Verder luisteren239 - 2022: het jaar van Oranje200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel71 - Caroline de Gruyter: 'Brexit maakt Europa sterker' - De EU als het Habsburgse Rijk van onze tijd49- De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:44:39 – Deel 201:26:48 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Rutte IV is een investeringskabinet. Maar hoe dan? En wie betaalt dit?Nu de inkt droog is en het CPB de doorrekening van het coalitieakkoord af heeft, kijken Jaap Jansen en PG Kroeger met Wimar Bolhuis naar de cijfers, de kosten en baten, dekking en ambities van Rutte IV.Wimar Bolhuis is chief economist bij economisch adviesbureau Ecorys, docent aan de Universiteit Leiden en hij werkte onder meer bij de SER en was politiek assistent van Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken (PvdA) in het kabinet Rutte II. Hij promoveerde op de verschillen tussen de ambities van verkiezingsprogramma’s en wat er uiteindelijk van terechtkomt in regeerakkoorden.Wie de harde data over uitgaven en inkomsten serieus neemt ziet dat de nieuwe coalitie bij de uitgaven zelfs de meest ambitieuze van de vier partners nog ver voorbijstreeft in de expansie van collectieve bestedingen. Rutte IV lijkt hiermee een soort ‘tweede kabinet-Den Uyl’. Tegelijkertijd doet het denken aan hoe de Europese Unie via extra fondsen voor de bestrijding van de coronacrisis en het herstel daarna de economie impulsen wil geven en hervormingen aanjagen. Precies waar in het vorige kabinet premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra zo op de rem stonden.Bij de forse uitbreiding van uitgaven en investeringen via fondsen noteert Bolhuis een opmerkelijk feit. In de stukken is gemeld, dat de bovengrenzen die in het Verdrag van Maastricht juist door Nederland en Duitsland werden opgelegd als wenselijke limiet voor tekorten en staatsschulden nu door het kabinet als bodem daarvan worden opgevoerd. Rutte IV zet ‘Maastricht’ op zijn kop. 60% van het bbp als schuldplafond wordt nu nastrevenswaardig. Daarmee schept het kabinet voor de komende tien jaar in de begroting zo’n €120 miljard extra ruimte. En dat terwijl aan de lastenkant vrijwel niets gebeurt - een schril contrast. Hier hebben VVD en CDA hun traditionele lijn vast weten te houden.Achilleshiel van het geheel is volgens Bolhuis de vraag wie de plannen feitelijk mag en moet realiseren. Technisch geschoold personeel, ict’ers, leraren, verplegers en defensiemedewerkers zijn schaarser dan ooit. PG wijst daarbij op de tamelijk warrige aanpak van de beleidsterreinen die dit probleem moeten oplossen. Een kolossale denkfout.De opwinding over een staatsschuld van 92% in 2060 relativeert Bolhuis nogal. Dat cijfer lijkt vooral bedoeld als waarschuwing voor keuzes over de lange termijn en voor plannen in de Kamer om op alle mogelijke dossiers meer en hoger te willen eisen. Een ding is helder: de beide Kamers zullen met het kabinet diepgaand moeten kijken naar de langetermijnstrategie en het bestuur en beheer van de grote nieuwe fondsen. Een mooie opdracht voor een écht nieuwe bestuurscultuur.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenWimar Bolhuis - Rutte IV: het kabinet dat bij elkaar gekocht werd (ESB, 14 januari 2022)Wimar Bolhuis ea - Rutte IV dreigt miljarden te verspillen (NRC, 9 januari 2022)Website Wimar BolhuisCoalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' (15 december 2021)Startnota kabinet-Rutte IV (10 januari 2022)Analyse economische en budgettaire effecten van het coalitieakkoord (CPB, 11 januari 2022)Techniekpact monitor: ontwikkeling arbeidsvraagKlimaatbeleid: arbeidsmarkt en scholing***Verder luisteren07 - Wimar Bolhuis over leugentjes in verkiezingsprogramma's (naar aanleiding van zijn proefschrift, 2018)172 - Hogere overheidsuitgaven, lastenverzwaring bedrijven: opmerkelijke eensgezindheid bij verkiezingen 2021 (2 maart 2021)Randy Martens, Wimar Bolhuis en Wouter Welling - Studio Tegengif216 - Crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:38:58 – Deel 201:26:47 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Elk half jaar portretteert Betrouwbare Bronnen het land dat voorzitter wordt van de EU-ministerraden. Waar staat het voor? Wat zijn de plannen, ambities, pijnpunten en dromen? Waar liggen heikele obstakels, waar komen kansen, nieuwe ideeën, nieuw perspectief voor Europa? En wat moet je weten van dat land, zijn politiek en historie om rol en aanpak in Europa een beetje beter te begrijpen?De eerste helft van 2022 is de beurt aan Frankrijk. Aan alles in de voorbereidingen, het programma en de presentatie daarvan is te merken: onverminderd ziet La Grande Nation zich als een leidende macht in Europa en op wereldschaal. Jaap Jansen en PG Kroeger kijken daarom naar zowel de wezenlijke agenda van dit voorzitterschap voor heel de EU, als voor Frankrijk zelf én voor Nederland. Want de Franse presidentsverkiezingen in april werken onmiskenbaar door in hoe Emmanuel Macron en zijn mensen Europa willen leiden.Relance. Puissance. Appartenance.Herstel. Kracht. Saamhorigheid. Die drie kernbegrippen legt Macron als motto op tafel. Frankrijk wil Europa economisch krachtige impulsen geven. Wil Europa geopolitiek daadkrachtig maken. En hij wil de innerlijke cohesie van de Unie versterken, met boeiende accenten op de cultuur die ons Europeanen verbindt.Daarmee daagt Frankrijk het net aangetreden kabinet Rutte IV fors uit. De nieuwe bewindslieden kunnen niet eerst even 100 dagen inwerken en binnenslands wat bakens verzetten.Jaap en PG lopen voor een reeks nieuwe ministers langs hoe snel en hoe stevig zij direct op de proef gesteld gaan worden. 'Leveren zij niet' in dit EU-voorzitterschap, dan hebben ze op essentiële terreinen nu al het nakijken voor de rest van de kabinetsperiode.Minister van Financiën Sigrid Kaag zal direct moeten waarmaken dat zij actief kan meedoen met stevige hervormingen die uit de koker van Macron, premier Mario Draghi (Italië) en bondskanselier Olaf Scholz (Duitsland) komen. Minister van Defensie Kajsa Ollongren staat voor verregaande initiatieven van Macron voor Europese defensie en grote investeringen, ook in ruimtevaart en cyberwar. Minister van klimaat en energie Rob Jetten moet een rol vinden bij Macrons prioriteit nummer 1, het klimaatbeleid, waar hij zal stuiten op enthousiasme voor nieuwe Nederlandse kerncentrales. Minister van Sociale Zaken Karien van Gennip moet aan de slag bij die andere topprioriteit: het ‘sociale Europa' en Macrons plan tempo te maken met onder het Europees minimumloon.En Rutte wordt geconfronteerd met Europese visies – blijkbaar geen vies woord meer - die hij zelf ondertekende en formuleerde met de Spaanse socialistische premier Pedro Sánchez en daarna ook met Macron, die hem eraan zal houden. Wat betekent dit voor het debat met de Tweede Kamer?Het Franse voorzitterschap is dus niet alleen Europees een 'vrai défi'- een echte uitdaging - maar zeker ook voor de nieuwe ploeg bewindslieden en hun ministeries. Zij moeten meteen 100% aan de bak of ze worden achteloos opzijgeschoven.En natuurlijk onthullen Jaap en PG enkele opmerkelijke aspecten van de Franse plannen. Wat hebben 'Brexit' en Andorra met elkaar van doen? En Kuifje en Arnon Grunberg? En waarom is een belangrijk thema in de Franse ambities de aandacht voor cafés?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenSamenstelling Franse regeringNon-paper Mark Rutte en Pedro Sanchez (Engels, maart 2021)Gemeenschappelijke Nederlandse verklaring van Frankrijk en Nederland (3 september 2021)Programme of the PresidencyMario Draghi and Emmanuel Macron: The EU’s fiscal rules must be reformed (FT, 23 december 2021)***Verder kijkenPrésentation de la Présidence française du Conseil de l'Union européenne (9 decembre 2021)Conférence de presse du Président Emmanuel Macron et de la Présidente Ursula von der Leyen (7 janvier 2022)***Verder luisteren233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering223 - De degelijke daadkracht van Mario Draghi's Italië35 - Charles De Gaulle28 - De relatie Nederland-Frankrijk198 - De historie en de agenda van EU-voorzitter Slovenië158 - Aan zee is een land nooit klein: EU-voorzitter Portugal122 - De EU in de tweede helft van 2020: Voorzitten op z'n Duits77 - De Hollanders van de Balkan: EU-voorzitter Kroatië***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:50:48 – Deel 201:20:58 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Betrouwbare Bronnen kijkt vooruit. Wat brengen politiek, samenleving en cultuur ons in 2022? En zoals elk jaar sinds deze podcast in 20218 begon, doen Jaap Jansen en PG Kroeger dat vanuit het verleden, met de blik op de historie die juist in het komende jaar gevierd, herdacht en overdacht zal worden. Want zoals in bijna elke aflevering van Betrouwbare Bronnen blijkt: het is treffend hoezeer momenten, ontwikkelingen, mensen en gedachten uit vroeger eeuwen en culturen een stempel drukken op ons en onze tijd. Waar we inspiratie, moed en vreugde aan kunnen ontlenen, maar ook lessen.Jaap en PG staan daarom stil bij de dood, honderd jaar geleden, van een van de grootste schrijvers van de Europese letterkunde: Marcel Proust. Ongetwijfeld zal Frankrijk niet alleen zeer bezig zijn met de presidentsverkiezingen, maar ook met Proust. En wat dacht je van de viering van het menselijk vernuft dat al in 1822 zoiets verzon als wat wij nu 'de computer' noemen?Omdat veel mensen nu al vooruitkijken op het gedenken van 'het Rampjaar' 1672 en de moord op de gebroeders De Witt - en overigens ook op de moord op Fortuyn, nu 20 jaar geleden - kijken wij naar een ander sleuteljaar.Want volgens PG is 1572 van veel grotere betekenis voor wat 'onze streken, onze politieke cultuur en identiteit’ zijn geworden. En niet alleen omdat 450 jaar geleden dat propagandalied uit Oost-Friesland een hit werd: het Wilhelmus.1572 was een jaar van revolte, van massaslachtingen, 'de Bloedbruiloft' in Parijs en een zware politieke nederlaag van ‘onze’ vorst, Filips II van Spanje, direct nadat hij de grootste victorie van zijn lange bewind had gehaald aan de kust van Griekenland. De troebelen in de Nederlanden waren dan ook veel méér dan een heroïsch moment in onze vaderlandse geschiedenis. Het was een ongekende Europese crisis waarin alle grootmachten verwikkeld waren. En het was een jaar dat de stad Rotterdam eigenlijk groots zou moeten gedenken.Jaap en PG stippen nog meer aan. Dat gruwelijke moment van bureaucratische logistiek en organisatiekracht van SS-topman Reinhard Heydrich, aan de over van een meer aan de rand van Berlijn, nu 80 jaar geleden.En het jaar 1982, waarin een hele reeks nieuwe, jonge leiders aantrad in Europa, die allemaal geschiedenis zouden schrijven. Met in Nederland Ruud Lubbers.Betrouwbare Bronnen zou zichzelf niet zijn als PG tot slot niet ook nog van 2022 een groot operajaar zou weten te maken. Liefhebbers van het werk van Richard Wagner weten het: 150 jaar Bayreuth en 140 jaar Parsifal, zijn laatste en meest mysterieuze meesterwerk.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder kijkenParsifal Bayreuth 1998***Verder luisteren157 - 2021: het jaar van bijzondere verkiezingen, een partijcoup en een opmerkelijke dame van adel75 - 2020: het jaar van grote kunstenaars, gruwelijke uitvindingen en bevrijding van tirannie49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd18 - PG blikt vooruit op herdenkingsjaar 2019***Tijdlijn00:00:00 – Deel 1: De Opstand00:54:51 – Deel 2: 1942, 1982 en nog veel meer01:28:08 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Na negen maanden kabinetsformatie kwamen VVD, D66, CDA en ChristenUnie tot een coalitieakkoord. De informateurs presenteerden hun eindverslag en de Tweede Kamer ging erover in debat. Zelden in de parlementaire geschiedenis waste een informateur zijn opdrachtgever - de Kamer zelf - zo ongezouten de oren als Johan Remkes deed.In het formatiedebat bleek opnieuw wat de eerdere informateurs Herman Tjeenk Willink en Mariëtte Hamer al als hun grote zorg op tafel legden in Betrouwbare Bronnen: het is vooral de Kamer zelf die een nieuwe bestuurscultuur in de weg lijkt te staan. Kamerleden zien de eigen rol en taak niet scherp.De inhoud van het coalitieakkoord bleef zo wel erg buiten beeld in het Kamerdebat. Daarom analyseren Jaap Jansen en PG Kroeger enkele opvallende aspecten ervan.Bij klimaat en energie lijkt het Nederlandse akkoord in veel opzichten op het Duitse regeerakkoord. Ook lezen Jaap en PG in het coalitieakkoord onmiskenbaar het handschrift van de informateurs Hamer en Tjeenk Willink. Hamers adviezen en akkoorden over arbeidsmarkt, pensioenen, jongerenvraagstukken, economie, sociale zekerheid en energie en klimaat vormen het fundament van beleid. Tjeenk Willinks analyses over beleidsvorming en vooral ook over een betere uitvoering doortrekken heel het akkoord.En daarmee krijgt met name Pieter Omtzigt op ongeveer elk door hem naar voren gebracht punt zijn zin. Zelfs een 'algoritmewaakhond' wordt afgericht, en ook de door Omtzigt aanbevolen 'Tax Payers Advocate'. Hiermee gaat het akkoord meteen concreet in op de aanbevelingen van de Venetiëcommissie, zoals die in Betrouwbare Bronnen uiteengezet werden door rapporteur Richard Barrett.Voor de fijnproevers bevat het coalitieakkoord sowieso nog een hoop verrassingen. Zo wordt het 'Wopkefonds' drastisch omgebouwd en uitgebreid. Het lijkt dat de onderhandelaars heel scherp luisterden naar de ervaringen en aanbevelingen in deze podcast door Joeri van den Steenhoven. De afspraken over Europa en de geopolitieke thema's zijn dan weer opvallend ouderwets en tonen weinig samenhang. Waarom vroeg trouwens niet één fractie naar de betekenis en inhoud van de 'Europawet' die in het akkoord is opgenomen?De discussie over de uitgaven en besparingen in de zorg toont dat de Kamer nog wel enige rekenles kan gebruiken. Daar is ook nog tijd voor, want in het akkoord is bijna achteloos een grote staatkundige vernieuwing opgenomen. De nieuwe bewindslieden à la de Europese Commissie aan het parlement 'hoofdlijnenbrieven' en 'uitvoeringsbrieven' sturen waarover dan in debat gegaan kan worden. In het voorjaar worden de uitkomsten daarvan in een soort hoofdlijnen van beleid op de grote onderwerpen neergelegd. Dat heeft vergaande consequenties die Jaap en PG nu alvast schetsen. De 'radicale ideeën' over een nieuwe bestuurscultuur waarnaar Mark Rutte op zoek was, blijken hier ineens gepresenteerd te zijn - vanuit Europa.Hoeveel steun het aantredende kabinet uiteindelijk uit ‘het brede midden’ gaat krijgen, moet nog blijken. In elk geval lijken nu al veel onderdelen van het coalitieakkoord te voldoen aan de vijftien punten uit het PvdA/GroenLinks-oppositieakkoord. En wie in de coalitie fractievoorzitter wordt, minister of staatssecretaris, zal in januari blijken. In het debat over het akkoord viel op dat CDA-leider Wopke Hoekstra – opnieuw – veel sprak over Justitie-onderwerpen. Zou hij naar dat ministerie gaan? En D66-leider Sigrid Kaag leek zich al helemaal te oriënteren op een rol als fractievoorzitter. Zullen we in het nieuwe jaar Rob Jetten dan terugzien als de nieuwe minister van Klimaat & Energie?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenHet coalitieakkoord (Rutte IV, december 2021)Progressief oppositieakkoord PvdA en GroenLinks***Verder luisteren237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht137 – Joeri van den Steenhoven: maak het Groeifonds slimmer, beter en doeltreffender***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:42:52 – Deel 201:23:47 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Met het coalitieakkoord is de kabinetsformatie bijna voltooid. De aandacht verschuift nu al naar speculaties en geruchten over 'de poppetjes'. Wat moet je doen als je een uitnodiging ontvangt om bij formateur Mark Rutte te verschijnen?Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de historie en wetmatigheden van het ministerschap en al die onverwachte en vaak vergeten dingen waar een nieuwe bewindspersoon scherp op moet letten.Als een partijleider iemand polst, waarom doet-ie dat? Weet de kandidaat wel wat de échte reden is voor zo'n eervol verzoek? Ruud Lubbers liet in 1977 bewust een aantal posten aan zich voorbijgaan en dat bleek later een zeer doordachte stap in zijn uiteindelijk uitzonderlijke loopbaan.Zo zien Jaap en PG allerlei patronen rond het aantreden en selecteren van ministers. Daarbij is een tijdens deze kabinetsformatie opgesteld document van buitengewone betekenis. Minister Kajsa Ollongren heeft een toets voor 'self-assessment' opgesteld die iedereen die bij de formateur van een nieuw kabinet op bezoek mag zichzelf zou moeten afnemen. De criteria, normen en waarschuwingen daarin zijn opmerkelijk. De lijst is het gevolg van een zeer kritische toetsing door GRECO, de integriteitswaakhond van de Raad van Europa.Uit dat document blijkt dat pijnlijke situaties als die rond LPF-staatssecretaris Philomena Bijlhout, allerlei andere cv-perikelen en schimmig gedoe rond de financiële omstandigheden van bewindslieden hebben genoopt tot het trekken van lessen voor de ploeg die nu moet aantreden. Zelfs het sociale media verleden van kandidaten is nu onderdeel van de screening. Wie gevraagd wordt moet voor zichzelf een aantal dingen goed op een rijtje hebben. Zo vertellen Jaap en PG hoe bij vorige kabinetten al in de allereerste samenkomst cruciale beslissingen werden genomen die niet iedereen meteen doorhad. Ook het besef hoe een ministerie werkt is voor een aankomend minister van levensbelang. Het kan in de eerste dagen al helemaal fout gaan, zo bleek bij VVD’er Annette Nijs op Onderwijs.Zo zijn er nog veel meer lessen te trekken voor een slagvaardige start en ter vermijding van klassieke blunders. Je kunt maar beter weten wie in het nieuwe kabinet je bondgenoten zijn en wie de grootste risicofactoren. Want zoals D66-minister Els Borst door haar PvdA-collega Ad Melkert gepiepeld werd, dat wil niemand.Ook is het verstandig te weten hoe Financiën écht denkt over jouw departement en de kwaliteit van wat de ambtenaren daar leveren. Een nieuwe minister doet er bovendien goed aan die ambtelijke ondersteuning meteen bij aantreden te laten merken wie de baas is.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenHet officiële Handboek voor bewindspersonen (het ‘blauwe boek’) met het self-assessment integriteitJo Ritzen – De minister, een handboek (Uitgeverij Bert Bakker, 1998)Gerald Kaufman – How to be a Minister (Faber & Faber, 1980, 1997)Mark Frequin – Ja minister, nee minister (SDU, 2006)Nele Beyens – Els Borst, medicus in de politiek (Wereldbibliotheek, 2021)GRECO website***Verder kijkenDe Jonge in de war over functie Blok (RTL Nieuws, 10 december 2021)Yes, Minister: A phonecall from the prime ministerKeek op de Week (VPRO, 1989)De Wandeling met Piet de Jong (KRO, 20212)***Verder luisteren234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:50:50 – Deel 201:30:57 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tien jaar geleden, in december 2011, overleed een van de meest opmerkelijke Europeanen. Hij lijkt wat vergeten terwijl zijn invloed en zijn betekenis groot zijn. In deze Betrouwbare Bronnen: Václav Havel, de dissident die president werd.Zijn levensverhaal heeft bijna sprookjesachtige kwaliteiten en bevat veel van de absurditeiten waar hij als schrijver en dichter zélf tuk op was. Hável, geboren in 1936, groeide op in een intellectuele ondernemersfamilie in 'het Gouden Praag', al 1000 jaar een van de mooiste en meest boeiende keizersteden en culturele brandpunten van Europa. Maar in zijn jeugd werden de mensen er geknecht, vervolgd en door tirannen geregeerd. Zelf mocht hij niet studeren omdat hij uit ‘fout bourgeoismilieu’ kwam. Door zelfstudie en wilskracht groeide hij tot artistiek leider in de theaterwereld en succesvol toneeldichter en essayist.De repressie in het Tsjechoslowakije van na de Sovjetinvasie (1968) maakte hem een paria in eigen land. PG Kroeger vertelt in gesprek met Jaap Jansen over de vaak ironische en daardoor Hável inspirerende kanten van de vervolging die hem trof. De burgers van Praag vergaten hem nimmer. Toen de Muur viel riepen de Tsjechen massaal 'Havel na Hrad!': 'Havel naar de Burcht!' Zo werd hij in het oude Habsburgse keizerlijk slot de president van de nieuwe democratie.De wereldpolitiek had ineens een popster van een wel heel eigen soort. Hável werd een gevierd spreker op alle podia die ertoe doen, van Salzburg tot Washington DC. In eigen land ging het minder, daar kon hij het nationalistisch separatisme niet afremmen. Zijn politiek leven is ook in dit opzicht leerzaam voor het Europa van vandaag.Hável blijft verrassen. PG vertelt over de politieke beslissingen die hij als president belangrijk vond. Zowel geopolitiek als moreel bleek dan zijn scherpe analytische blik. “In de waarheid leven”, was zijn doel, wat hem voor velen tot icoon en rolmodel maakte. Dat liet Barack Obama blijken in zijn memoires, maar ook de nieuwe Duitse vicepremier Robert Habeck en het Europees Parlement, dat een gebouw naar hem vernoemde. In zijn eigen woorden in een brief vanuit de gevangenis aan zijn vrouw Olga: "We deden simpel dingen waarvan we voelden dat we ze moesten doen en het ons fatsoenlijk voorkwam om ze te doen. Niks meer of minder."***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenVáclav Havel Library***Verder kijkenVaclav Havel under constant surveilance by communist policePresident Havel Speech - US Congress in 1990Havel (film) 2020Frank Zappa in Prague***Verder luisteren70 - 'Voorzitter, het is Kafka!' - PG Kroeger over leven en werk van Franz Kafka150 - De memoires van Barack Obama***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:41:20 – Deel 201:23:56 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In 1991 – nu 30 jaar geleden was het plotseling voorbij met de supermacht die het Westen sinds de Tweede Wereldoorlog in de ban hield. Op 25 december werd de vlag van de Sovjet-Unie voor het laatst gestreken boven de reusachtige koepel van het Kremlin.Jaap Jansen en PG Kroeger nemen je mee naar het Moskou van die laatste weken van dat jaar en we komen ook nog in Madrid, Beijing, een buitenhuisje in Frankrijk, een datsja in Belevezha (Oekraïne) en tot slot in Barcelona.Op die plekken werd het eindspel gespeeld waarin Boris Jeltsin wraak nam op de vernederingen die Michael Gorbatsjov hem had aangedaan. Jeltsin liet zijn eigen republiek Rusland ontstaan om als nieuwe wereldmacht op de kaart te zetten. De net van een coup geredde Sovjetleider ging ondertussen onversaagd door en deed net of er niets aan de hand was.Maar in gesprekken met zijn vriend François Mitterrand - tussen diens kippen en geiten in Latche - en met zijn kameraad Felipe González en koning Juan Carlos klaagde hij zijn nood. Hij smeekte alle andere wereldleiders om hulp en vooral geld om zijn nobele plannen voor hervorming en Glasnost te redden. De vlijmscherpe Amerikaanse minister James Baker zei het zo: "Hij is een drenkeling.”In het diepste geheim zorgde Jeltsin voor voldongen feiten. Hij liet de Sovjet-Unie verdampen door een vernuftige politieke zet. Die had direct opvallende steun van de oude heerser in China, Deng Xiaoping! Want die zag scherp hoe nuttig dit voor zijn succes kon zijn.President George HW Bush stuurde daarop zijn rechterhand Baker naar Moskou om bij dat fatale eindspel er zelf bovenop te zitten. Zijn gesprekken met Jeltsin en Gorbatsjov moesten ervoor zorgen dat deze implosie van een wereldmacht niet tot ellende zou leiden. Want wat zou er bijvoorbeeld gebeuren met dat koffertje met de lanceercodes van de Sovjetkernmacht?Gorbatsjov restte weinig meer dan zijn laden op te ruimen en zijn spulletjes van kantoor in het Kremlin mee te nemen. PG vertelt over die tragikomische laatste dagen, maar ook over de paniek van Raïsa Gorbatsjova en haar brieven, die lege kast achter het bureau van haar man, de topgeheime stukken van Stalin die nog in mapjes zaten en Jeltsin die de fles vast opende.25 december 1991 werd zo een sleutelmoment in de wereldgeschiedenis, of zoals Baker die dagen schreef in zijn strategiememo voor Bush: "Dit is uiteindelijk de echte ineenstorting van het Sovjetrijk. Maar niemand weet waardoor het wordt vervangen. We worden geconfronteerd met grote kansen en even groot gevaar."***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst en verwijzingen vind je altijd hier***Verder lezenWilliam Taubman – Gorbatsjov, de man en zijn tijdperk***Verder kijkenGorbachev Resigns: December 25, 1991***Verder luisteren211 - De ondergang van de Sovjet-Unie: de Coup tegen Gorbatsjov197 - De ondergang van de Sovjet-Unie: Boris Jeltsin, een tragische held188 - De ondergang van de Sovjet-Unie: 1991, het jaar waarin Gorbatsjov in de afgrond staart en Poetin gemeenteambtenaar wordt163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte93 - Hoe Gorbatsjov en het Sovjet-imperium ten onder gingen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:40:48 – Deel 201:24:35 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Komt het er nu eindelijk, een nieuw kabinet met ‘nieuw elan’ (volgens Mark Rutte), ‘nieuw leiderschap’ (volgens Sigrid Kaag) en ‘nieuwe gezichten’ (volgens Wopke Hoekstra)? De berichten zijn verwarrend en maken argwanend. Is de kabinetsformatie op een oor na gevild, zoals het FD meldt? Of zit het muurvast en staan de nieuwe ministers voorlopig nog niet op het bordes, zoals het AD eerder deze week schreef? En wat bedoelen Rutte, Kaag en Hoekstra met nieuw elan, nieuw leiderschap en nieuwe gezichten ook nieuwe ministeries met nieuwe ministers?Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren de actuele situatie vanuit de historie, met de blik op Europa en bijgelicht door de ervaringen uit de nu afgeronde Duitse formatie. Hoe leerzaam is wat daar wel lukte en hier nog niet? Was een beetje oude bestuurscultuur daar nu juist niet het geheim? En is de aanzet tot een opzet voor een regeerakkoord van Sophie Hermans en Rob Jetten en het VVD/CDA-stuk wat Gert Jan Segers in de trein achterliet inmiddels niet pijnlijk achterhaald door de harde realiteit?Uit die stukken bleek dat gedacht wordt aan een aantal nieuwe ministersposten en ook Rutte speculeerde al op misschien wel 30 bewindslieden, veel meer dus dan in de 24 waarmee Rutte III van start ging.Jaap en PG duiken in de geschiedenis van nieuwe ministeries: momenten, motieven en mensen. Interessante verhalen, want er zijn grote en leerzame verschillen. Niet elk nieuw departement werd zo'n succesvol blijvertje als 'Maatschappelijk Werk' van Marga Klompé en niet elk nieuw ministerie bleek zo'n lege doos als 'Bestuurlijke Vernieuwing' van Thom de Graaf.Het probeersel van Rutte III met 'ministers 'van' en ministers 'voor' was niet echt een succes, terwijl in Duitland nu veelbelovende thematische ministeries worden opgetuigd. In Duitsland bijvoorbeeld een departement voor ‘bouwen’ en dus niet voor 'wonen' of het ouderwetser klinkende 'volkshuisvesting'. Ook de koppeling van het Berlijnse mobiliteitsministerie aan het grote thema 'digitalisering' als nieuwe essentie van infrastructuur kan leerzaam zijn.Zeker zo nuttig is te overwegen de lege huls van 'vicepremier' te vervangen door een oud plan van 40 jaar geleden en een geslaagde innovatie van Jean-Claude Juncker in Brussel. Hier blijken de liberale nestor Henk Vonhoff en de Luxemburgse bonhomme toekomstgerichter te zijn geweest dan de Haagse partijen tot nu toe. Door onder de premier een vijftal 'coördinerende ministers' neer te zetten op hoofdlijnen van beleid die met groepjes bewindslieden de strategische doelen dichterbij brengen, zouden in Rutte IV nieuw elan én nieuwe gezichten en zélfs nieuw leiderschap tot wasdom kunnen komen!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenAanzet tot een opzet voor een regeerakkoord door VVD en D66Formatiedocument VVD & CDA, versie 26-09-2021Brief secretarissen-generaal (april 2021)Commissie Hoofdstructuur Rijksdienst (Vonhoff, 1981)Rapport Staatscommissie Parlementair Stelsel (Remkes)***Verder luisteren233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:39:40 – Deel 201:14:07 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.