Buro de Vries (Podcast)

Dútslân sit yn in swiere krisis op ekonomysk en polityk mêd. Histoarikus en Dútslân-kenner Bearn Bilker jout syn analyze yn Buro de Vries.

It bin rûzige tiden. De oarloch yn it Middeneasten en de ferdieldheid dy't dat yn ús lân ta gefolch hat. It tanimmende antisemitisme en de moslimhaat, mei rellen yn Amsterdam as gefolch. De oarloch tusken Oekraïne en Ruslân. En tichterby: soargen oer tekoarten oan wenningen, en fakminsken; kwaliteit en betelberheid fan de soarch. En dan ha we noch net iens oer it ûnderwiis, de lânbou, it klimaat en de kultuer... It liket wol oft alles ûnder druk stiet. Lizze de Friezen der wekker fan? Buro de Vries gie op 'n paad en bedarre yn Eastermar, Eastersee en Easterwâlde.

De samenleving moat mear TBS-ers dy't frijkomme, in plakje jaan yn stêden en doarpen. Dy oprop docht Harry Beintema, direkteur fan de Van Mesdag-klinik yn Grins dêr't 260 mannen sitte. Dy binne feroardiele foar swiere delikten as moard, deaslach en ferkrêfting.  Harry Beintema is berne op 22 juli 1969. Hy groeide op yn Drachten en ferhúze nei Akkrum doe't hy njoggen wie. Hy studearre Geneeskunde oan de Ryksuniversiteit yn Grins. Hy wurket no 20 jier yn de Van Mesdag-kliniek yn Grins wêrfan dik 18 jier as direkteur.

In thriller dy't foar in part yn Fryslân spilet en oer in sekte giet. Machteld van Zalingen hat har ynspirearje litten troch Fryslân en Noarwegen. De skriuwster wennet sels op de Veluwe, mar is regelmjittich yn Fryslân te finen. Se kin har yn har fakânsjehûs oan de Aldegeaster Brekken folslein talizze op it skriuwen. De earste sêne yn har nijste boek 'Het Genootschap' spilet dan ek krekt dêr: oan de oever fan de Aldegeaster Brekken.

Hy nimt it sels histoarysk resjerzjewurk: âld plysjeman Kees Bangma docht ûndersyk nei de skiednis fan de earste wrâldoarloch en de gefolgen dêrfan foar Fryslân. Nederlân wie dan wol neutraal yn dy oarloch, mar de ynfloed wie grut, ek yn ús provinsje. Bangma hie yn 2018 al mei skreaun oan it boek "Ver van het Front", oer Fryslân en de Friezen yn de earste wrâldoarloch. No hat er in nij boek skreaun: "Gasten in Gaasterland", oer Belgyske militêren dy't yn dy tiid ynterneare waarden yn Gaasterlân. Klazina Hofstee moetet Bangma op it tsjerkhôf fan de Sint Odulphustsjerke yn Bakhúzen.

Hans Wemer út Boijl en Marco de Jong út Langedijken binne twa boeren út Eaststellingwerf dy't gebrûk meitsje fan de útkeapregeling foar pykbelesters. Under dy regeling krije boeren dy't ticht by in natûrgebiet sitte en neffens de norm tefolle stikstof útstjitte, 120 persint fan de ferfangingswearde fan harren stallen en bisten fergoede. De foarige minister fan natûr en stikstof, Christianne van der Wal neamde dat in 'Woest aantrekkelijke regeling.' Oan ferslachjouwer Gerrit de Boer fertelle Wemer en De Jong wat de útkeap mei harren docht hoe oantreklik de útkeapregeling no werklik is.

Hoewol't de titel wat oars suggerearret, giet it nijste boek fan Anne-Goaitske Breteler net allinnich oer 'doarpsgekken'. It giet foaral oer geastlike sûnens - of better sein 'ûnsûnens' - op it plattelân. Ien haadstik giet oer 'doarpsgekken'. Sa skriuwt Anne-Goaitske Breteler oer Sibbel Rosier, dy't yn Dokkum wenne en dêr bekend stie as Sibbel Geiteknibbel.

Sytse Bouwhuis fan Wikel is dit jier de winner fan de Johan de Jong priis. "Mei ûnfoarstelbere passy fersoarget Bouwhuis al jierrenlang alderhande ekskurzjes. Dêrmei is natueredukaasje him op it liif skreaun", sa fynt de sjuery. Bouwhuis fersoarget al 35 jier Vroege Vogel-ekskurzjes, oare fûgelekskurzjes en lêzingen. Mar hy is ek eigener fan it Boukeboskje. It Buro gie nei Wikel en krijt in rûnlieding fan Bouwhuis troch dat bysûndere bosk...

It liket in bytsje sa as mei de metaaldetektor troch in lân rinne yn de hoop in gouden munt te finen.... At je op syk geane nei de bysûndere paddestuollen yn it natoergebied De Houtwiel ûnder De Westereen, dan moatte je hiel goed oplette en somstiden wat gelok ha. Yn it gebiet komme 15 ferskate soarten wasplaten foar en oan de start fan de hjêrst nimt it buro de útdaging oan om der safolle mooglik te finen.... Mei de help fan boskwachter Jacob Hanenburg

Undersikers fan hegeskoalle Van Hall Larenstein ha op de Ljouwerter Dairy Campus sjoen wat de effekten fan ferskillende soarten fretten binne op de kwaliteit fan molke en de útstjit fan stikstof en metaan. Dat ûndersyk hat trije jier duorre. Kij dy't meidienen oan de proef, krigen in moanne lang ien soart fretten. Dat gong om bygelyks allinnich sûkerei (cichorei), allinnich breablêd (smalle weegbree) of allinnich reade klaver. De oare helte fan de 96 kij krige allinnich gers te iten. En wat docht bliken? Kij dy't krûderyk gers krije, leverje bettere kwaliteit molke en stjitte minder metaan út. Mar om de útkomsten fan in grutskalich ûndersyk ta te passen op de buorkerij, is noch in soad oanfoljend ûndersyk nedich.