De Dag

Door bezuinigingen in het hoger onderwijs dreigen studies te verdwijnen. Het Keltisch of Koreaans, maar ook de studie aardwetenschappen gaan op de schop. Vandaag demonstreren studenten en personeel bij de VU in Amsterdam. In deze aflevering spreken we met Niek van der Hoek, masterstudent aan de VU. Hij vertelt hoe de bezuinigingen de kennis van bijvoorbeeld klimaatonderzoek en energietransitie bedreigen. En Frits van Oostrom, emeritus hoogleraar, schetst een historisch perspectief. Hij vertelt hoe het schrappen van studies blijvende gevolgen heeft gehad voor de maatschappij en betwist de nadruk op een puur kosten/batenanalyse bij onderwijsbeleid. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Jeroen de Jager Redactie: Judith van de Hulsbeek en Rosanne Sies

Voor de podcast selecteerde Belleman drie rechtszaken die de afgelopen 15 jaar het meeste indruk op haar maakte. Ze vertelt hoe ze de rechtsspraak in Nederland zag veranderen en waarom ze grote processen zoals het Marengo-proces eigenlijk niet interessant vindt, en de vele andere zaken die relatief weinig aandacht krijgen juist wel.  De bekendste rechtbankverslaggever van Nederland krijgt deze week maar liefst twee prestigieuze prijzen: vandaag de Machiavelliprijs voor opmerkelijke prestaties op het gebied van publieke communicatie en morgen die van Journalist van het jaar 2024, voor haar rechtbankverslag en haar podcast Zij is van mij over femicide in Nederland. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Anouk Kantelberg X-berichten voorgelezen door Catrien Straatman

In Saoedi-Arabië beginnen de onderhandelingen tussen Amerika en Rusland over een mogelijk bestand in de Oekraïne-oorlog. Vooralsnog niet aan tafel: president Zelensky. Een troef heeft hij nog wel, namelijk een goudmijn aan kritieke grondstoffen die in de Oekraïense bodem liggen. Zowel de VS, Rusland als de EU willen aanspraak op deze grondstoffen maken. Amrish Ritoe is onafhankelijk adviseur kritieke grondstoffen, onder meer verbonden aan het The Hague Centre for Strategic Studies. Hij buigt zich in deze podcast minutieus over de grondstoffenkaart van Oekraïne en legt uit wat er waar ligt en wat er voor nodig is om het uit de grond te halen zodat de gigantische potentie benaut kan worden. Dit is, zegt hij, een enorme kans voor Oekraïne én voor Europa, want Oekraïne heeft veel kennis, kunde en ervaring in huis die we elders in Europa niet meer hebben. 'Maar het begint bij vrede en veiligheid.' Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Judith van de Hulsbeek

Europa moet zelf voor z'n eigen verdediging zorgen, staat buitenspel bij de onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne en Europa is een gevaar voor zichzelf. Vanuit de VS klinken al een week flinke aanvallen op Europa, met de veiligheidsconferentie in München tot voorlopig toppunt. Europese regeringsleiders reizen direct door van München naar Parijs voor een ingelaste crisistop. Volgens correspondent Kysia Hekster is de Amerikaanse aanval als een bliksem ingeslagen. Terwijl Commissievoorzitter Ursula von der Leyen nog grootse nooit eerder vertoonde plannen aankondigde dit weekend om de Europese defensie flink op te krikken, is de afdronk van de top toch vooral crisis. Europa is bang voor een wereldorde waarin de VS en Rusland onderling de dienst gaan uitmaken. En daarom probeert Europa terug te knokken. Hoe maken ze nog indruk? Aanvulling: de voorzitter van de veiligheidsconferentie in München laat een dag later weten dat hij emotioneel was omdat hij afscheid nam. Reageren: mail naar dedag@nos.nl Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek Redactie: IJsbrand Terpstra

In München reed gisterochtend een 24-jarige Afghaanse man opzettelijk met zijn auto in op een menigte. Het is de vijfde keer in een jaar tijd dat iemand met een migratieachtergrond slachtoffers maakt en dat is iets wat zo kort voor de verkiezingen in Duitsland het debat over migratie en veiligheid verder verhit, vertelt correspondent Charlotte Waaijers in deze podcast. Met name CDU, grootste in de peilingen, en de AfD, die als tweede grootste partij wordt gepeild, strijden om de zwevende kiezer die hardere maatregelen verlangt. Historicus Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut zoomt verder in op de AFD en schetst een partij met verschillende gezichten. Reden dat andere partijen nog altijd zeggen dat ze niet met de partij van Alice Weidel willen samenwerken. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Rosanne Sies en Judith van de Hulsbeek

Langs de grenzen van Thailand, Cambodja, Laos en Myanmar verrijzen de laatste jaren talloze scamcentra. Zo'n 300.000 mensen zouden vanuit daar over de hele wereld slachtoffers maken. In 5 jaar tijd is minstens 75 miljard dollar verdiend met online oplichting. Ook in Nederland gebeurt dat steeds vaker. Vooral pig-butchering scams zijn populair: iemand wordt net zo lang bewerkt tot hij of zij uiteindelijk heel veel geld stort. In Podcast De Dag het verhaal van één van die slachtoffers, Mark. Hij vertelt anoniem hoe hij dacht met een leuke vrouw te appen, maar op den duur ruim 100.000 euro verloor. Correspondent Mustafa Marghadi reisde naar één van die plekken waar scamcentra staan om het verhaal van de oplichters te vertellen. Zij die slachtoffers maken, blijken ook slachtoffer te zijn van mishandeling en mensenhandel. Wat kan hier aan gedaan worden? Met speciale dank aan Mark voor het vertellen van zijn verhaal. Reageren? Mail naar dedag@nos.nl  Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek

Correspondent Chiem Balduk reisde door heel Duitsland om in gesprek te gaan met Duitse kiezers. Aan de hand van vijf kiezersportretten vertelt hij in de podcast welke onderwerpen er spelen, wat de stem van kiezers bepaalt en waarom de verkiezingen van 23 februari zo spannend zijn. Wat opvalt is dat veel Duitsers ontevreden en erg zoekend zijn, vertelt Chiem. 'De behoefte aan verandering is groot, maar dan vooral om te kunnen behouden wat Duitsland heeft.' Mensen willen 'nicht weiter so', maar ook 'keine Experimente'. Dit leidt tot onzekerheid, óók over hoe de uitslag van de verkiezingen er straks uit zal zien. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Judith van de Hulsbeek Reportages: Chiem Balduk

Elon Musk wil OpenAI kopen, het bedrijf achter tekstgenerator ChatGPT. En de EU gaat 200 miljard euro in kunstmatige intelligentie investeren. De 'AI-race' is in volle gang, maar is die race wel verstandig? In Parijs zijn grote tech-bazen, wetenschappers en een keur aan presidenten en vice-presidenten bij elkaar gekomen voor een AI-top. Drijvende kracht achter de top is de Franse president Macron die vindt dat Europa moet 'investeren, investeren, investeren' om de eigen AI-positie te versterken en niet vermorzeld te worden tussen de AI-supermachten Amerika en China. Maar kán en moet Europa wel mee willen doen in die felle strijd om AI-dominantie? 'AI is een geopolitieke troefkaart geworden,' zegt Cynthia Liem, universitair hoofddocent intelligente systemen aan de TU Delft, in deze podcast. Ze schetst wat in Europa de mogelijkheden en beperkingen zijn van het ontwikkelen van een 'ethische' AI-sector waar ook rekening wordt gehouden met het rechtmatig gebruik van data en bijvoorbeeld de gigantische hoeveelheid energie die nodig is voor de rekenkracht van computers.  Saskia Lensink, onderzoeker bij TNO, is op de top in Parijs en werkt aan de ontwikkeling van een soort Nederlandse ChatGPT: GPT-NL. Hoe zou dat als alternatief kunnen dienen voor de Chinese en Amerikaanse diensten? Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Lisa Konings

De Raad van State is negatief over de asielwetten van minister Faber. Met die plannen wil het kabinet naar eigen zeggen "het strengste asielbeleid ooit" invoeren. Maar volgens het adviesorgaan is niet duidelijk gemaakt dat die plannen gaan bijdragen aan het beperken van de instroom van asielzoekers. En zijn de gevolgen volgens de adviseurs een extra belasting op de Immigratie-en Naturalisatiedienst en de rechtspraak.  Wat staat er precies in de adviezen van deze twee wetsvoorstellen? Viola Bex-Reimert is universitair hoofddocent vreemdelingenrecht aan de Universiteit Utrecht en las het advies direct na publicatie door. In Podcast De Dag neemt ze de hoofdpunten door. Politiek verslaggever Nynke de Zoeten geeft tot slot een korte reactie vanuit Den Haag. De coalitiepartijen willen door met de asielplannen, ondanks de kritiek van de Raad van State. Reageren? Mail naar dedag@nos.nl. Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek Met dank aan Casper Meijer voor het inlezen van het advies van de Raad van State.

Voor de tweede keer in korte tijd is er een video opgedoken waarop de meest gezochte drugscrimineel van Nederland, Jos L. alias Bolle Jos, te zien is in de aanwezigheid van de president van Sierra Leone. Misdaadjournalist Yelle Tieleman van het AD onthulde samen met collega's anderhalve week geleden al dat hij ook op nieuwjaarsdag gespot is in de buurt van de president. Sindsdien is er in Sierra Leone een klopjacht gaande. Of niet? In deze podcast loopt in deze podcast de sporen van Bolle Jos na en vertelt wat hij hoort van zijn bronnen.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Judith van de Hulsbeek