FactGurus | BNR

Hoe zeldzaam zijn zeldzame aardmetalen eigenlijk? China beheerst 90% van de raffinage van zeldzame aardmetalen, en met nieuwe exportrestricties wordt duidelijk hoe afhankelijk het Westen is van deze ‘kritieke materialen’. Maar zijn ze echt zo zeldzaam? En wat gebeurt er als Amerika zelf grondstoffen wint, ze naar China stuurt, en dan importheffingen gooit op het eindproduct? Rene Kleijn, hoogleraar toekomstbestendige grondstofvoorziening aan de Universiteit Leiden duidt de situatie rondom zeldzame aardmetalen in deze FactGurus.See omnystudio.com/listener for privacy information.

D66-Kamerlid Jan Paternotte beweerde vorige week op X dat Europa eventueel van Starlink af kan, dankzij Eutelsat als Europese tegenhanger. Maar klopt dat wel? Eutelsat mag dan van oorsprong Frans zijn, na de fusie met OneWeb is het bedrijf inmiddels grotendeels in voornamelijk aziatische handen en werkt nauw samen met Amerikaanse bedrijven — zelfs de productie en lancering van hun satellieten vindt grotendeels in de VS plaats. Een andere speler zou IRIS² zijn, het veelbelovende Europese alternatief dat vanaf 2030 operationeel moet zijn. Gaat dat op tijd lukken? Hoe zit het met de capaciteit, infrastructuur en Europese raketlanceringen?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het bericht dat Europese reizigers steeds vaker in de problemen komen aan de Amerikaanse grens was afgelopen week op veel plekken te lezen. Duitsland zou zelfs het reisadvies hebben aangepast. Wat is er aan de hand? We spreken met visum-expert Hilde Cevaal over strengere controles, opvallende afwijzingen bij de grens — ook van mensen met een ESTA of zelfs een green card — en waarom social media daar een nieuwe rol in speelt. Gaat het om nieuwe regels onder Trump, of zijn de reizigers zélf het probleem?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een recente studie claimt dat menselijke hersenen evenveel microplastics bevatten als een plastic lepel. Maar klopt dat? Kritische wetenschappers zetten vraagtekens bij het onderzoek, vanwege dubbel gebruikte beelden, mogelijke contaminatie en een analysemethode die fout-positieve resultaten kan geven. Moeten de resultaten opnieuw getest worden?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens Giorgia Meloni zou artikel 5 van het NAVO-verdrag, waarin een aanval op één lid als een aanval op allen wordt beschouwd, ook op Oekraïne van toepassing moeten zijn, zonder dat het land NAVO-lid is. Dit roept de vraag op of zo’n constructie überhaupt mogelijk is binnen de NAVO. Deskundige Dick Zandee van Clingendael legt uit dat dit niet haalbaar is en feitelijk neerkomt op een nieuw militair pact buiten de NAVO om. De kans dat zo’n verbond zonder Amerikaanse steun overeind blijft, is echter klein. Bovendien blijkt uit Meloni’s oorspronkelijke uitspraken dat het idee werd aangedragen door een journalist, en zij het slechts als werkbaarder dan andere opties beschouwde.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na twee termijnen kan een ex-president niet opnieuw worden gekozen, maar is een terugkeer als vice-president mogelijk? En kan hij dan via het Vice Presidentschap alsnog President worden? Het 22e amendement verbiedt herverkiezing als president, maar zegt niets over het president mogen zijn, én het zwijgt over het vice-presidentschap. Onwaarschijnlijk of onmogelijk?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Denkt 20% van de Amerikanen echt dat de aarde plat is?In een uitzending van WNL op Zondag werd beweerd dat een aanzienlijk aantal Amerikanen gelooft dat de aarde plat is. Dit cijfer is afkomstig uit een YouGov-enquête uit 2018, maar werd verkeerd geïnterpreteerd. Hoewel sommige media spraken over 20%, bleek slechts 2% van de respondenten daadwerkelijk overtuigd van een platte aarde. De verwarring ontstond doordat twijfelaars en mensen zonder sterke mening werden opgeteld bij de groep die expliciet aangaf in de platte aarde te geloven. Opvallend is wel dat jongeren (18-24 jaar) minder stellig geloven dat de aarde rond is (66%) dan oudere generaties, maar dat wil niet zeggen dat ze er van overtuigd zijn dat hij plat is. Elon Musk onthult ‘grote fraude’ in de Amerikaanse bevolkingsadministratie?Musk claimde dat er meer Social Security-nummers (het Amerikaanse equivalent van een BSN) bestaan dan het aantal inwoners van de VS, en dat de database nog 6,5 miljoen 112-plussers telt. Hoewel de cijfers kloppen, wijst dit niet direct op grootschalige fraude. De Social Security-database bevat ook oude en inactieve nummers, bijvoorbeeld van overledenen en niet-burgers die ooit een SSN kregen. Dit administratieve probleem is al jaren bekend en komt voort uit het feit dat oude gegevens nooit systematisch zijn opgeschoond. Er kunnen onregelmatigheden zijn, maar Musk’s interpretatie van de data suggereert meer dan er -op dit moment- bewezen is.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Transavia-directeur Marcel de Nooijer stelt dat tot 80% van een vliegticket bestaat uit belastingen en heffingen. Maar klopt dat?  In aanloop naar de Duitse verkiezingen was er afgelopen zondag 'das Duell' tussen Olaf Scholz (SPD) en kandidaat Friedrich Merz (CDU). Deze laatste claimde dat onder kanselier Scholz 50.000 bedrijven failliet gingen en dat Duitsland economisch het slechtste presteert in Europa. Kloppen zijn aantijgingen?See omnystudio.com/listener for privacy information.

1. Branden in Los Angeles: Wat betekent ‘onder controle’? Wat zegt het percentage containment eigenlijk over de grootte of intensiteit van een brand, zoals die bij de Palisades Fires in Los Angeles? Een bosbrand expert legt uit dat het meer over de omtrek gaat dan over het daadwerkelijk doven van de brand, en waarom een hoge containment nog steeds risico’s kan betekenen, en dat een brand al uit kan zijn terwijl de containment nog laag is. 2. Zijn kant-en-klaarmaaltijden echt niet ongezonder dan zelf koken? Een opvallende claim van NU.nl stelt dat kant-en-klaarmaaltijden niet ongezonder zijn, want “bij zelf koken gebruik je ook zout”. Maar hoeveel zout zit er eigenlijk in deze maaltijden? En hoe verhoudt dat zich tot de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid? Een voedingscentrumexpert nuanceert de vergelijking en legt uit waarom kant-en-klaarmaaltijden gemiddeld genomen gezonder zijn dan vroeger, maar nog steeds minder gezond zijn dan zelf koken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoeveel impact heeft de veestapel werkelijk op het stikstofprobleem in Nederland? Klopt het dat zelfs het volledig verdwijnen van de veestapel het probleem niet zal oplossen? Tijdens een uitzending van Sven Kockelman op Radio 1 was deze bewering van de Boer Burger Bewering te horen, en werd door milieu activist Johan Vollenbroek als onzin bestempeld. Ecoloog Wieger Wamelink van Wageningen University & Research duidt deze complexe kwestie.See omnystudio.com/listener for privacy information.