Het Mediaforum

Na de waarschuwende woorden van Mark Rutte leek heel Nederland in de prepshop te staan. Rutte riep op tot voorbereiden op een mogelijke oorlog en de media ging er het hele weekend mee aan de slag. Spraakmaker Thomas Huttinga, schrijver en docent Europees recht, noemt de waarschuwing voor dreiging terecht. "Het is belangrijk dit dichter bij de mensen te brengen vanwege die noodzaak en bittere realiteit." Volgens Carmen Fernand, hoofdredacteur Levensbeschouwing en Caribisch Netwerk bij de NTR, is het niet alleen voor dreiging van oorlog nodig om spullen in huis te hebben. "Volgens mij is het breder dan dat, kijk ook naar klimaatverandering." Volgens Fernand moet media daarom ook meer constante aandacht geven aan dit onderwerp. NAVO-cheff Rutte is niet de eerste die dit zei. De hoogste militair van de NAVO, Rob Bauer zei afgelopen januari al dat 'we het onverwachte moeten verwachten'. En na hem volgden vele waarschuwingen. Toch lijkt men nu meer aan de haal te gaan met het nieuws vanuit Rutte’s hand. "Het ligt ook aan de kwestie tijd", zegt Huttinga. "Met Trump over één maand aan de macht kunnen er wel degelijk dingen gaan veranderen." Volgens Marc Veeningen, hoofdredacteur Hart van Nederland, komt het ook door de positie van Rutte binnen de NAVO.

De rechtszaak rondom de rellen in Amsterdam is van start gegaan. De jongeren die op 'jodenjacht' gingen staan terecht om de onrust die ontstond naar aanleiding van de voetbalwedstrijd tussen Maccabi Tel Aviv en Ajax. In de talkshows kwam het onderwerp ruim aan bod. "De schrik die er was toen het gebeurde, is wat gedaald. Maar wat er gisteren naar buiten kwam uit die appgroepen zorgde wel voor boosheid", zegt Renze Klamer, presentator bij RTL. "Dat de toon nu rustiger is, vind ik toe te juichen. Het is een rechtszaak en daar hoort hoor en wederhoor bij", reageert Margriet Brandsma, oud-correspondent Duitsland. In zijn uitzending was misdaadverslaggever Saskia Belleman te gast, bij Bar Laat was een advocaat van een van de verdachten te zien. De verhalen van de verdachten kwamen op Klamer verkeerd over. "Het zijn stoere gasten in die appgroepen en dan zitten ze voor de rechter en dan weten ze het opeens niet meer. Daar kan ik me over opwinden." Volgens Brandsma slaan ook rechters een "docentachtig" toontje aan bij de verhoren. "Je kunt het ook directer stellen. We zijn het er toch over eens dat dit niet kan?" Verder hebben we het in het mediaforum over de vragen die feestvierende Syriërs in Utrecht kregen van een verslaggever van het NOS-journaal, de transfer van Thomas van Goningen van omroep WNL naar SBS en over alcohol op de tafels van talkshows. Aan tafel zitten Margriet Brandsma, Renze Klamer en Spraakmaker Heiman Wertheim.

De onvrede over de werkwijze van minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie groeit. Zo werd er gemeld dat de PVV-minister tot januari geen woordvoerders heeft, lokale bestuurders geven aan de samenwerking als moeizaam te ervaren, de Raad voor de Rechtspraak gaf aan dat ze maar een week hadden om te reageren op asielplannen en de gangbare politiek assistent is ook niet aanwezig. In een uitzending van Nieuwsuur deden ze een rondvraag in de Kamer, waaruit bleek dat er op alle afdelingen "geen contact" was met Faber. "Dat is opmerkelijk en ongebruikelijk", stelt Michelle Salomons, onderzoeksjournalist bij Investico. "Ik denk dat dit een onderdeel is van hoe zij politiek bedrijven. Heel hard roepen en vervolgens niets doen, dus ook niet erover in gesprek willen." Ook NRC-columnist Arjen Fortuin merkt op dat er "weinig beleid" is, zoals bij de grenscontroles. "De discrepantie tussen heel veel zeggen en heel weinig beleid eronder, gaat wel opvallen", aldus Fortuin.

Minister Marjolein Faber kreeg het erdoorheen om de grenscontroles weer op te voeren, om zo illegale migratie verder tegen te gaan. Sinds maandag voert de Marechaussee deze controles weer uit, nu met meer bevoegdheden. Faber dook zelf op langs de A2 nabij het Zuid-Limburgse Eijsden en de Belgisch-Nederlandse grens, evenals een hoop pers. Dat is "groot nieuws", meent Bas van Sluis, journalist bij Dagblad van het Noorden. Waar de Marechaussee voorheen slechts zes uur lang mocht controleren, is dat nu constant. "Dat we nu grenscontroles invoeren, is een ander beeld dat af en toe iemand eruit moet halen", vindt Van Sluis. Volgens Marc Adriani, hoofdredacteur bij BNR, was het een "rare vertoning" bij de grens. "Dit is een beetje voor de bühne", aldus Adriani.

Op zaterdagochtend kwam er vreselijk nieuws uit Den Haag. Het is nog onduidelijk wat de oorzaak van de ontploffingen is, wel wordt er over eenmisdrijf gespeculeerd. Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur Trouw, had weekenddienst en zat daarom bovenop het nieuws. "Dit is niet gewoon iemand die in een woning het gas aan heeft laten staan." Een verslaggever is aangewezen op ooggetuigen en omwonenden om zo een verhaal op te tikken en soms bracht dit gruwelijke details met zich mee. "De heftigheid zit 'm niet in wat je ziet als verslaggever", zegt journalist Tom Kleijn. "Maar in de hulpeloosheid van betrokkenen."

Wat ooit een feest van de Amelanders omgeven door geheimzinnigheid was, stond deze week vól in de schijnwerpers. Er werd uitvoerig verslag gedaan van de viering die gisteren, uiteindelijk zonder grote incidenten, verliep. Paul Römer, voormalig Talpa-directeur noemt het verslaglegging hiervan 'journalistieke gemakzucht'. "Men gaat er alleen maar heen voor het spektakel en zo wordt het nieuws omdat wij er nieuws van maken. Moet dat dan in het acht uur journaal?" Volgens Römer is het geen journalistiek. "Het is alleen maar voor de rel, maar laten we daar niet in meegaan." Hansje Verbeek neemt de verslaglegging enigszins begrijpelijk, wanneer er iets gebeurt. "Maar het is er niet een die ik waardeer."  Verder hebben we in het mediaforum over een serie ingezonden brieven in De Volkskrant die gemaakt blijken te zijn met behulp van AI, de kerstreclames die de komende tijd veelvuldig voorbij zullen komen en een mediastorm over ouderen en alcohol. Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Paul Römer, Hansje van de Beek en Spraakmaker Wendelien van Welie-Vink.

De civiele rechtszaak tegen Sywert van Lienden en zijn compagnons Bernd Damme en Camiel van Gestel rondom de 'mondkapjesdeal' met de overheid is van start gegaan. Uit communicatie van de drie blijkt dat ze er in een vroeg stadium al op uit waren om zelf te worden van de deal. De drie zouden 'nooit meer geldzorgen' hebben nadat de deal doorging en zeiden tijdens de onderhandelingen dat wat er besproken werd 'grenzend aan vooropgezette fraude' leek. "Het zijn oplichters. Of ze de overheid nou hebben opgelicht of niet, ze hebben de bevolking een rad voor ogen gedraaid", reageert Angela de Jong, recensent bij het AD. Sywert en zijn compagnons wilden 'gillend rijk' worden van de deal, waar Nederland waarschijnlijk oké mee was geweest als ze er eerlijk over waren, denkt De Jong. Hoe het heeft uitgespeeld, "deugt van geen kant." Journalist Hugo Logtenberg kijkt uit naar de uitspraak van de rechter. "Deze tv-persoonlijkheid en zijn compagnons hadden niet de beste bedoelingen", stelt Logtenberg. De Jong verwacht niet veel goeds voor de toekomst van Van Lienden. “Hij komt nooit meer aan de bak, zelfs als hij in z’n gelijk wordt gesteld. Niemand neemt hem meer serieus. Ik snak naar gerechtigheid en dat hebben we al wel een beetje gekregen." Peter Jansen, hoogleraar Migratie, vindt het vooral kwalijk dat de drie tijdens de 'meest kwetsbare periode' van de recente geschiedenis ervoor kozen om dat te misbruiken. En daar heeft de samenleving al een oordeel over. "Dat volksgericht heeft al plaatsgevonden." Verder hebben we het in het mediaforum over de laatste opname van De Slimste Mens met Philip Freriks en Maarten van Rossem, een tweet van VVD-Kamerlid Ulysse Ellian en een motie van VVD-Kamerlid Bente Becker. Aan tafel zitten Hugo Logtenberg, Angela de Jong en Spraakmaker Peter Scholten.

Pete Hegseth, de beoogd Defensieminister van de toekomstige president van Amerika, wordt vanuit allerlei hoeken beschuldigd van wangedrag. Zo kwam The New Yorker met een verhaal dat de voormalige Fox-presentator regelmatig dronken op het werk verscheen en een vrouw hebben afgekocht in een seksueel misbruikzaak. Ook The Wall Street Journal en NBC News deden onderzoek en stuitten op soortgelijke verhalen. De nominatie als Defensieminister lijkt nu wel heel erg onder druk te staan. "Als het uit de linkse hoek komt, wordt er gezegd: zie je wel, jullie zijn op jacht naar de Republikeinse kandidaten", meent journalist Ward Wijndelts. Maar in alle onderzoeken zijn het juist Republikeinen en Fox News-consorten die uit de doeken doen welk gedrag Hegseth vertoonde. "Wat ik wel jammer vind aan die primaire reactie van de burger op de journalistiek, is dat ervan uitgegaan wordt dat we die partij stom vinden en dan zo lang doorgraven tot we iets vinden wat niet in orde is. Je gaat met een open vizier kijken wat er aan de hand is", gaat Wijndelts verder. Volgens programmamaker Nadia Moussaïd spelen politieke partijen hier vervolgens ook weer op in. "Het kan geen kwaad om het beter uit te leggen dat dit de principes van de journalistiek zijn. De vraag is of je de doelgroep bereikt die je wil bereiken." Inmiddels zou Trump zijn oog op voormalige presidentiële tegenstander Ron DeSantis hebben laten vallen als kandidaat-Defensieminister.

Volgens NSC-mediawoordvoerder Aant Jelle Soepboer moet de code voor de journalistiek worden herzien. Deze zou niet meer in lijn zijn met de huidige praktijk. Soepboer meent namelijk dat er disproportioneel veel aandacht is geweest voor het item dat PowNed maakte over het Sunneklaasfeest op Ameland. "Ga je alsjeblieft vanuit Den Haag bemoeien met dingen die ertoe doen. Blijf van onze journalistieke onafhankelijkheid af", reageert Roos Moggré, presentatrice en columnist. "De journalistieke onafhankelijkheid moeten we echt aan vasthouden, maar we moeten het ook hebben over het toezicht van het publieke bestel." Daarom pleit Moggré voor beter toezicht op de media. Volgens columnist Roos Schlikker is de bemoeienis van Den Haag een vorm van "populisme" en mag de pers "best hard terugbijten" wanneer politici discussiëren over journalistieke inhoud. "Blijf daar met je poten van af." Moggré vreest voor een "glijdende schaal". "Als er echt inmenging komt, gaan journalisten onderuit en kunnen we ons werk niet meer doen. We moeten het heel serieus nemen."

In het programma Buitenhof ging Twan Huijs in gesprek met oud-bondskanselier Angela Merkel. De Duitse politicus heeft haar boek Vrijheid uitgebracht en doet de ronde bij de nieuwsprogramma's. Journalist en interviewer Frénk van der Linden vond het een 'degelijk gesprek’ tussen de twee, waarbij de belangrijke punten werden aangestipt, maar werd niet verrast door het interview. "Het is ook moeilijk om dat te doen als je tien onderwerpen wil behandelen in 30 minuten", erkent Van der Linden. "De keuze om het oppervlakkig te houden, vind ik jammer bij dit soort unieke mensen." Zo had Van der Linden graag Merksel standpunten over Oekraïne, Zelensky en Poetin willen horen, omdat Duitslands positie in dat conflict cruciaal is. "Mijn interesse zou die kant op zijn gegaan." Ook presentator Mandy Woelkens heeft 'niet nieuws' gehoord. "Dit had ik ook bij ieder ander interview kunnen horen." Dat zou ermee te maken kunnen hebben dat Merksels uitgeverij van tevoren bepaalde onderwerpen heeft afgekaatst. "Je hoopt op iets spectaculairs of een ontroerend moment, maar dat kan niet altijd", concludeert Van der Linden.