Het Mediaforum

Veel aandacht in de Nederlandse media over de zorgen om de persvrijheid in de Verenigde Staten. RTL en de NOS schreven een artikel over de toenemende druk op de persvrijheid en in de Volkskrant was een groot interview te vinden met de oud-hoofdredacteur van de Washington Post, Martin Baron, die ook waarschuwt voor de zorgwekkende ontwikkelingen rond de media in het Amerika onder Trump. Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur van Trouw, vindt het een zorgelijke ontwikkeling en ziet raakvlakken met de eerste termijn van president Poetin in Rusland. "Hij versterkte toen zijn greep op de pers en deed dat via zijn band met de zakenwereld." Trump zegt juist dat zijn regering de meest transparante sinds tijde is en daar heeft hij volgens Marieke de Vries, voormalig NOS-correspondent VS, ook wel een punt. "Hij ruimt veel persmomenten in en is heel toegankelijk voor de pers." Dit doet hij meer dan de vorige president Biden. Die had natuurlijk wel te maken met de coronapandemie, maar ook toen de maatregelen minder werden was er volgens De Vries nog steeds maar een kleine groep aan Amerikaanse journalisten aanwezig in het Witte Huis. "Internationale journalisten zoals de NOS zijn er nauwelijks meer binnengekomen." Dat kan volgens de oud-correspondent nu wel weer. Het Amerikaanse persbureau Associated Press zijn overigens nog steeds niet welkom in de buurt van de president. Daar proberen collega journalisten wel een vuist tegen te maken, maar dat doen ze volgens De Vries niet door zelf ook weg te blijven bij persmomenten. "Wegblijven is geen optie."

Premier Dick Schoof heeft een bewogen week achter de rug, zeker gezien de internationale ontwikkelingen. Verschillende ministers willen nu uitleg van de premier over zijn toezegging aan Oekraïne. En waar sommige Europese leiders zich presenteerden van hun beste kant, groeit Schoof volgens Hans Laroes, oud-hoofdredacteur van het NOS Journaal, maar niet in zijn rol als leider. "Hij krimpt. Hij is een soort snuffelstagiaire die probeert premier te zijn." Het lukt Schoof volgens Laroes niet om van de topambtenaar die hij was te veranderen in een inspirerend premier. Margriet Brandsma, journalist en voormalig politiek verslaggever, gunde hem aan het begin nog tijd om in zijn rol te groeien, maar is het eigenlijk wel eens met Laroes. "Je ziet hem niet veranderen. Hij blijft toch in zijn uitstraling en ook in zijn taalgebruik de ambtenaar die hij is geweest." Spraakmaker Lilian Callender, die naast voorzitter van het Comité 30 juni - 1 juli Den Haag, ook consultant is, spreekt positiever over de huidige premier. "Je kunt hem niet vergelijken met voorgaande premiers, die hadden altijd een partij achter zich. Ik benijd hem niet, ga er maar aan staan."

De importheffingen van de Amerikaanse president Donald Trump kunnen voor een wereldwijde handelsoorlog zorgen. En ook al komt de term al heel veel voorbij, zijn we er volgens Anna Dijkman, journalist bij het Financieel Dagblad, nog niet helemaal. De journalist ziet een dilemma voor de journalistiek omdat er nu al veel oorlogstaal wordt gebezigd. De Canadese politicus Doug Ford zei gisteren bijvoorbeeld in reactie op de aangekondigde heffingen: "I will fight like I've never fought before." Volgens Dijkman is het nu vooral nog een verbaal machtsspel. "En dan is het voor ons als journalistiek om eruit te halen wat er werkelijk aan de hand is en wat dat voor ons gaat betekenen." Maar het is volgens de journalist lastig om daar precies de vinger op te leggen. Wat in de media wordt geschreven kan vervolgens wel veel invloed hebben op de economie, doordat mensen hun koopgedrag gaan aanpassen bijvoorbeeld. Journalist Frenk van der Linden vraagt zich af of journalisten wel eens in de verleiding komen om een bepaalde invloed uit te oefenen. Dijkman in ieder geval niet. "Bovendien mogen we bij het FD ook niet beleggen." Dijkman wil journalisten vooral meegeven dat je natuurlijk verslag moet doen van wat er gebeurt, maar dat het ook belangrijk is om soms een stap terug te doen en de kalmte te bewaren.

Donald Trump ging tekeer tegen de Oekraïense president Zelensky tijdens zijn bezoek aan het Witte Huis, maar laat het daar niet bij. De Amerikaanse president heeft alle militaire steun aan het land een halt toegeroepen. Daarmee bewijst Trump "heel gevaarlijk, krankzinnig, angstaanjagend" bezig te zijn, meent Arjen Fortuin, ombudsman bij NRC. "De VS zijn het schoolvoorbeeld van wat er kan gebeuren als mensen zich niet meer thuis voelen", denkt Elger van der Wel, online mediastrateeg. Denker der Nederlanden Marjan Slob denkt te zien dat Trump zich ontwikkelt als dictator. "Het is niet zozeer wat hij zegt, het is de mentaliteit en de sfeer die met hem meekomt." Frans Timmermans, leider van GL-PvdA, sprak zich vervolgens uit tegen Trump op de Amerikaanse zender CNN. "In zo’n politiek conflict zie je waar zijn kracht ligt", zegt Van der Wel. Fortuin omschrijft Timmermans als een "politiek zwaargewicht."

"Donald Trump klonk meer als Don Corleone dan als een Amerikaanse president toen hij Zelensky probeerde te intimideren om een ​​bestand met Rusland te accepteren", dat schreef The Washington Post over de nu al historische clash tussen de Amerikaanse president en Volodymyr Zelensky. Volgens Sakina Elkayouhi, columnist en docent-onderzoeker, was het puur theater. Ze kreeg het gevoel dat Zelensky in een val was gelopen. Presentator van EenVandaag Roos Moggré vond het veel meer dan alleen theater. Ze heeft er ook wel wat moeite mee dat wordt gedaan alsof het een uit de hand gelopen ruzie was. "Dit was een heel doordachte strategische move van Trump." Spraakmaker en wethouder Eva Boswinkel is verbaasd over het feit dat mensen verrast lijken dat dit is gebeurd. "Het is wel afschuwelijk, de spelregels werden veranderd waar we bij stonden." Aan tafel zitten journalist en columnist Sakina Elkayouhi, presentator Roos Moggré en Spraakmaker is Eva Boswinkel.

De baas van Amerikaanse krant The Washington Post, Jeff Bezos, besloot dat er op de opiniepagina's van de krant alleen nog maar positief over persoonlijke vrijheden en de vrije markt geschreven mag worden. Journalisten beschouwen dat als een ernstige inbreuk op hun journalistieke onafhankelijkheid. Die zorgen deelt Aimée Kiene, chef Volkskrant Magazine. "Ik zie de Washington Post wel als een voorbeeld in de journalistiek. Als daar aan de vrijheid wordt geknaagd, ook al is het de opiniepagina, dan vind ik dat wel zorgelijk. Volgens Bezos is de opiniepagina überhaupt niet meer van deze tijd. Daar is Kamran Ullah, hoofdredacteur van de Telegraaf, het niet mee eens. "Kranten worden niet meer per se gelezen voor het laatste nieuws. Kranten worden steeds meer een plek voor achtergronden, voor reconstructies, voor analyses en dus ook voor opinie." Bij de Telegraaf gaat de uitgever niet over de opiniepagina, maar valt die pagina onder hoofdredactionele verantwoordelijkheid. Volgens Ullah schijnt dat in Amerika anders te zijn geregeld. "Hij mag dit dus gewoon doen. En je moet niet vergeten dat het gewoon een commercieel bedrijf is." Kiene vindt dat laatste geen goed argument. "Wij zijn ook commerciële bedrijven. Je kunt kiezen op wat voor manier je geld wil verdienen. Wat voor soort krant wil ik zijn?" Volgens Kiene is er wel iets ernstigs aan de hand bij de Amerikaanse krant.  Aan tafel zitten Aimée Kiene, Kamran Ullah en Spraakmaker Arco Gnocchi. Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af.

Het appverkeer van het ministerie van Financiën over prinses Laurentien zijn vrijgegeven na een Wet open overheid-verzoek van NRC. De prinses werd door ambtenaren al beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag en de appjes liegen er niet om. 'Neem niet op als prinses Laurentien belt', valt er te lezen. "Het was bekend dat het botste. Dit bevestigt dat. Het is beschadigend voor de prinses", reageert Jan Slagter, directeur van Omroep MAX. De prinses zette zich in voor Stiching (Gelijk)waardig Herstel, wat zich buigt over de terugbetalingen in de toeslagenaffaire. "Het is een bevlogen vrouw die er met gestrekt been in is gegaan", stelt Slagter. De onthullingen uit het appverkeer dragen "niet bij aan een oplossing", vindt de Omroep MAX-baas. "Nu wordt duidelijk dat ze heel erg voor deze ouders opkomt en oplossingen wil", denkt Carmen Fernald, hoofdredacteur Levensbeschouwing en Caribische netwerken bij de NTR. "Grensoverschrijdend gedrag is een containerbegrip, zo weten we wel wat er aan de hand was. Dat heeft toegevoegde waard", vindt Martine Wolzak, journalist bij Het Financieele Dagblad. Aan tafel zitten Jan Slagter, Carmen Fernald en Martine Wolzak.

Donald Trump breekt opnieuw met traditie. Waar het standaard was dat de White House Correspondents Association de roulatie bepaalde van journalisten, heeft de huidige persvoorlichter Karoline Leavitt aangekondigd dat het bestuur van Trump dat nu zelf gaat doen. Daarbij worden ook andere media toegelaten, zoals influencers en minder gevestigde titels toegelaten. "Dit is wel heel cruciaal", vindt Ward Wijndelts, journalist en oud-hoofdredacteur van Vrij Nederland. "Dat is een grens die overschreven wordt. De vierde macht moet zelf kunnen bepalen hoe ze de andere machten controleren, dat is niet aan de president." Het zou er namelijk voor zorgen dat alleen "welgevallige media", zoals Fox News, toegang krijgen tot de president en zijn bestuur. "Is het heel gek dat er plekken zijn waar de president van zegt zelf te willen bepalen?" vraagt Hugo Logtenberg, journalist bij de NRC, zich af. Logtenberg erkent echter wel dat het "angstaanjagend" is als alleen de president dit soort keuzes kan maken.

President Emmanuel Macron is de eerste Europese leider die op bezoek is gegaan bij Trump. De leider van Frankrijk en de Amerikaanse president kwamen bijeen om de ontwikkelingen rondom de oorlog in Oekraïne te bespreken. Macron hield voet bij stuk en corrigeerde Trump waar nodig. "Dit gebeurt niet vaak", aldus Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur van NOS Nieuws. Bovendien zijn dit soort persmomenten normaal gesproken "vriendschappelijk van aard." Volgens Marc Veeningen, hoofdredacteur bij Talpa, is de "strijd" in Europa gaande en is het de vraag of Frankrijk, Groot-Brittannië of Duitsland de touwtrekker zal worden. "Maar het is ook theater", voegt Veeningen eraan toe. Ondertussen wordt het persbureau Associated Press nog altijd geweerd uit het Witte Huis. Volgens een Amerikaanse rechter volstaat het dat de president mag kiezen of bepaalde media wel of niet aanwezig zijn. "Het gaat om het principe", vindt Haan. "Volgens mij is het een recht dat de pers vrije toegang heeft."

'Paus Franciscus heeft een goede nacht gehad', 'de paus heeft geslapen en rust uit', 'katholieken bidden voor zieke paus': er is voortdurend nieuws over de gezondheidstoestand van paus Franciscus. Waarom vinden 'we' het nieuws rondom de paus zo interessant? Volgens Daan Bonenkamp, hoofdredacteur van Twentsche Courant Tubantia, komt dat door de 'magie' van het Vaticaan. "De magie van van alles wat er achter de schermen van Rome gebeurt." Dat zie je volgens de hoofdredacteur ook aan de populariteit van films die hierover worden gemaakt, zoals het recente 'Conclave' en de film 'The Two Popes' uit 2019. Het valt Bonenkamp op dat het Vaticaan er nu zelf ook meer over naar buiten brengt dan bij voorgaande pausen. Volgens schrijver Tommy Wieringa past dit bij de huidige tijdsgeest, "de openheid van deze tijd vraagt ook dat we weten wat er met de paus gaande is." Annette Birschel, correspondent Nederland voor Duitse media, vindt dat we ook niet moeten onderschatten hoe groot de macht is van de Rooms-Katholieke Kerk. "Daardoor is wie er straks aan het roer komt ook van groot belang." En is het volgens haar dus ook belangrijk voor media om het nieuws rondom de paus goed te volgen.  Aan tafel zitten Annette Birschel, Daan Bonenkamp en Spraakmaker Tommy Wieringa.