Het Mediaforum

Caroline van der Plas is een week voor de Europese verkiezingen naar Brussel afgereisd. De BBB-leider ging daar in gesprek met ambtenaren om de mestregels voor boeren te bespreken. In tegenstelling tot wat er tijdens de presentatie van het hoofdlijnenakkoord gezegd werd, ging Van der Plas niet 'met de vuist' op tafel. "Dit is een andere Van der Plas dan we op papier in het hoofdlijnenakkoord hebben", zegt Freek Staps, hoofdredacteur van ANP Nieuws. "Dat is snel gegaan." Ook EU-correspondent Clara van de Wiel was "verbaasd" over het optreden van Van der Plas, mede omdat de Eurocommissaris niet aanwezig was voor het gesprek. "Die ambtenaren waarmee ze in gesprek was, gaan over een tijdje wat anders doen", legt Van de Wiel uit. "Het riep veel vragen bij me op. Ik ga uit van het positieve scenario dat ze op zoek was naar informatie over hoe het precies werkt." Zo kijkt Staps er ook naar. "Ik vermoed dat je tussen de regels door kan lezen dat er is uitgelegd hoe dit werkt aan Van der Plas." Van de Wiel snapt wel waarom. "Het is ook heel ingewikkeld hoe het hier in Brussel werkt", zegt de EU-correspondent. "Het is nooit verkeerd om uitleg te krijgen en daar hoef je je ook niet voor te schamen. Ik leer ook nog elke dag. Het is positief als ze hierheen is gekomen om te leren." Maar gaat het zin hebben? "Kennelijk heeft ze het gevoel deze uitspraken een week voor de verkiezingen uit te spreken. Dat is wel opvallend. Je zou het kunnen zien als campagnetrip", aldus Van de Wiel. Verder in het Mediaforum: de Nederlandse houding over de Europese verkiezingen, stilhouden van nieuws en het nieuws rondom de Europese verkiezingen.

Met Dick Schoof krijgt Nederland een premier die stiekem best op Mark Rutte lijkt, schrijven AD en Het Parool. Politiek journalist Leonard Ornstein was gisteren voor een documentaire over Rutte op reis met de demissionair premier. Ook hij ziet de overeenkomsten. 'Schoof kan ook goed overweg met iedereen en hij kan goed schakelen naar alle partijen.' Maar er zijn ook verschillen: 'Het geheim van Rutte is dat hij een goede communicator en retoricus is. Hij is erg goed in het debat, dat moeten we nog maar zien met Dick Schoof.'

Kranten, talkshows en nieuwsrubrieken konden er gisteren niet omheen: De afschuwelijke aanval op het vluchtelingenkamp in Rafah. "Dit kun je een land niet aan doen, dit moet stoppen", zegt politiek commentator Kees Boonman. Thrillerschrijver Anya Niewierra stelt dat dit soort conflicten lastig intern op te lossen zijn en de oplossing dus vanuit internationale partijen dient te komen. "De urgentie van escalatie op menselijk niveau wordt steeds groter", zegt de schrijver. "Er komt een moment van eensgezindheid op internationaal niveau, dat men ziet dat deze partijen er niet zelf uit gaan komen." Palestijns-Nederlandse politicoloog Radi Soedi zei gisteravond bij Op1 dat het misschien wel de druppel is in deze oorlog en ook het NRC schreef de kop: "Na het bombardement op Rafah is ook voor vrienden van Israël de maat vol: 'Zo kan het niet blijven doorgaan'." De Ministers van Buitenlandse Zaken hebben gisteren in Brussel gesproken over het associatieverdrag met Israël, de ministers zouden de associatieraad bijeen kunnen roepen. Boonman ziet het probleem van de Europese Unie als volgt in: "Het gemeenschappelijks buitenlandbeleid is altijd drama, tegen de tijd dat de oorlog voorbij is zijn ze erover uit wat er gedaan moet worden om dat te stoppen." De politiek commentor stelt dat niemand durft. "Maar doodgaan door oorlog is gewoon onaanvaardbaar", zegt Boonman. Verder in het Mediaforum de vooravond van de sportzomer en de verkiezingscampagne in Groot-Brittanië.

In een opiniestuk in De Volkskrant pleit GL-PvdA-leider voor de onschendbaarheid van journalisten. De reden daarvoor is de verharding van hoe mensen reageren op journalisten, wat soms enorm uit de hand kan lopen, zowel online als in het echt. Toch deelt RTL Nieuws-hoofdredacteur Mireille van Ark niet dit standpunt. "We hebben op dit moment een stelsel dat best wel goed is en journalisten staan wat mij betreft niet boven de wet", aldus Van Ark. "Het is niet zo dat je als journalist het je kan permitteren om van alles en nog wat te zeggen zonder dat je daar enige gevolgen van zou kunnen ondervinden. Er is al best wel veel geregeld op dit gebied." Daar is journalist Elif Isitman het mee eens. "Je wordt als journalist al best wel veel beschermd, we hebben een vrije brede persvrijheid." Volgens Isitman zou het meer moeten gaan om wie zich wel en niet journalist mag noemen, aangezien het geen beschermde beroepsgroep is en iedereen zich dus journalist kan noemen. "Zijn TikTokkers en influencers ook journalisten?" vraagt Isitman hardop af. Bovendien gaat dat vaak gepaard met desinformatie. "Als je desinformatie wil verspreiden en je bent onschendbaar, lijkt mij dat moeilijk." Van Ark benadrukt dat Nederland "best wel goed" scoort qua persvrijheid. "Waar het om gaat, is dat je op een feitelijke en onafhankelijke manier verslag doet. Dat is het allerbelangrijkste", zegt de RTL Nieuws-hoofdredacteur. "Je kan er wel wetgeving tegen maken, maar waar komt de behoefte bij mensen vandaan om dit over je uit te storten? Ik denk dat je het eerder daar moet zoeken", zegt Isitman.

De Europese verkiezingen staan voor de deur en in de aanloop daarnaartoe had de EBU een debat georganiseerd. "De vorm was niet verschrikkelijk aantrekkelijk", stelt Margriet Brandsma. "Je luistert voortdurend naar één tolk die alles vertaalt." Voor Brandsma was het "even slikken" wat er allemaal verkondigd werd. De samenwerking met rechtsradicale partijen was namelijk een van de hoofdonderwerpen, mede omdat de verwachting is dat dit soort partijen veel stemmen zullen krijgen, evenals Europese defensie. "Het is razend interessant wat daar gezegd wordt", vindt ook journalist Sylvia Cools. Toch was er in de Nederlandse media weinig aandacht voor het debat. Dat zou mede te maken kunnen hebben met het feit dat er geen Nederlandse lijsttrekkers bij aanwezig waren. "Je kan ook niet stemmen op die andere lijsttrekkers", legt Sander van Hoorn uit. "Dat vergroot die afstand wel." Brandsma is toch van mening dat de media hier meer aandacht aan moet besteden, ook al was het af en toe "slaapverwekkend" om naar te kijken. "Het gaat ook over Nederland." Verder in het Mediaforum: de wolf, het nepnieuws van Die Aktuelle en deepfakes

Op 6 juni vinden de Europese parlementsverkiezingen plaats en de lijsttrekkers zijn binnen ons land nog vrij onbekend. In aanloop naar de verkiezingen organiseert de NOS een landelijk tv-debat. “Ik denk dat een debat heel goed is, al is het om de zichtbaarheid van die lijsttrekkers te vergoten. Die wordt momenteel opgeslokt door de Haagse politiek”, zegt Clara van de Wiel, Brussel-correspondent NRC. Daarnaast benoemt Van de Wiel dat het opmerkelijk is dat de vrouwelijke lijsttrekkers van PvdD en CU niet uitgenodigd zijn voor het debat. “Dat is voor de beeldvorming niet geheel optimaal.” In aanloop naar de verkiezingen komen nationaal gezien, voornamelijk landelijke standpunten steeds naar boven. “Het lijkt uiteindelijk toch op 27 nationale verkiezingen die tegelijkertijd georganiseerd worden”, zegt Van de Wiel. “Dat blijft een raar fenomeen.” Dat er wel een coalitieakkoord is, maar nog geen premier, wordt in andere EU-landen niet begrepen. “Deze nieuwe minister president wordt het een uithangbord van Nederland en een opvolger van Rutte die de afgelopen jaren zeer invloedrijk was“, zegt Van de Wiel. Hierdoor wordt zij door buitenlandse media constant aangeschoten of er nog nieuws is rondom het premierschap. "Als je me vraagt wie het zou kunnen worden, heb ik geen idee", zegt Wouter de Winther, politiek commentator bij De Telegraaf.

Na maanden van stilte kan er eindelijk gedebatteerd worden in de Tweede Kamer. Het zal gaan over de formatie en het hoofdlijnenakkoord. Tenminste, dat staat er op de agenda, maar of het daadwerkelijk over de inhoud zal gaan is nog maar de vraag. “Ik vrees voor een moddergevecht”, zegt Hart van Nederland hoofdredacteur Marc Veeningen. Zijn redactie wil met name de inhoud van het debat zo goed mogelijk uitlichten, maar Veeningen vreest voor de gesprekken over premierschap en persoonlijkheden. De zorg van NRC onderzoeksjournalist Hugo Logtenberg ligt in eenzelfde lijn. “Ik denk dat de Volt, GroenLinks-PvdA en D66-leiders binnen de eerste minuut over het over het begrip ‘extreemrechts’ zullen beginnen en dat Wilders dit vol zal aangrijpen”, zegt hij. Dit zorgt voor veel tumult, terwijl de kamer beter gesprekken over de plannen die er liggen zouden kunnen voeren, volgens Logtenberg. Volgens Veeningen, dient er een balans te zijn tussen het gesprek over de formatie en de inhoud van het coalitieakkoord. “Journalisten zijn daar slechts de boodschappers van.” Echter vindt hij het daarom des te belangrijker afwegingen te maken, van wat er door de media wordt uitgelicht. Daar is Logtenberg het mee eens, maar de onderzoeksjournalist vindt het ook belangrijk om oplettend te blijven op de personen achter de titels. “We krijgen nu een ongekozen minister president. We moeten als journalisten scherp zijn, wie dat dan zou kunnen zijn.” Verder in het Mediaforum: nominaties van de Zilveren Reiss Microfoon

Het terugtrekken van Ronald Plasterk als premierskandidaat zou komen door hoe de media zich opstelden richting de voormalige PvdA-politicus. Echter was het verhaal over zijn eventuele patentfraude al sinds vorig jaar maart te lezen. "Toen was er nog geen sprake van een mogelijk premierschap", reageert columnist Roos Schlikker. Toch kwam De Telegraaf met een column van Wouter de Winther waarin de politiek commentator de NRC ervan beschuldigd hun politieke kleur door te laten schemeren in hun verslaggeving. "Het enige wat je nu hoort is: ze zaten achter hem aan en nu hebben ze hem. Maar dan wordt 'ze' niet gekwalificeerd. Het is een beschuldiging waar je je niet tegen kunt verdedigen", zegt Arjen Fortuin, journalist van NRC. "Het is niet zo dat de jacht is geopend op. Alles lag er gewoon. Ik denk dat De Winther ook wel weet dat hij twee dingen verbindt die los van elkaar staan." Het stuk waar De Winther aan refereert is namelijk een hoofdredactioneel commentaar, dus niet de nieuwsverslaggeving. "Het laat zien wat de NRC vindt van de wereld die in de verslaggeving beschreven wordt", legt Fortuin uit. "Waar we in de journalistiek heel erg voor moeten oppassen is dat we gaan denken: overal zal wel een politieke agenda achter zitten. Daar moet de journalistiek zich bij uitstek tegen verzetten." Schlikker schaart zich daarachter. "Als het politiek wordt gemaakt, wordt het heel ingewikkeld." Ondertussen kijkt Fortuin met “zorg en ergernis” naar de aanvallen op de journalistiek. Verder in het Mediaforum: de stem van OpenAI lijkt wel heel erg op die van Scarlett Johansson.

"Ik kan me niet herinneren dat er ooit zo'n grootse twijfel en verbazing over een coalitie was", zegt politiek commentator Kees Boonman. Volgens hem is het taalgebruik in dit kabinet anders. "Het is een ander Nederland dat verwoord wordt, het klinkt niet verbindend." Het Financieele Dagblad (FD) kwam met de kop "Een unieke coalitie met een vrij gewoon programma. Buiten het asielbeleid blijft veel hetzelfde." "Die asielparagraaf is heel streng en erg PVV, maar verder vond ik het eigenlijk wel meevallen", zegt Anna Dijkman, columnist en journalist bij het FD. "Daarin zie je dat we in Nederland toch samen eruit moeten komen. Dat heeft een dempende werking." Zanger Jeangue Macrooy vindt dat de coalitie een instabiele basis heeft. "het wordt omschreven als luchtkastelen en drijfzand. Hoe stabiel is dat om op te bouwen", zegt hij. Dijkman stemt hiermee in: "Het mist een soort samenhang." Boonman valt het op dat de coalitie uit vier zeer verschillende componenten bestaat, wat ervoor zorgt dat polarisatie grootser wordt, in plaats van kleiner. "zij zouden juist moeten verbinden en samenkomen en zeggen, om Rutte bijna te citeren, 'Doe toch normaal, man'."

Het lijkt er dan nu echt van te komen: een rechts kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB. Ward Wijndelts (voormalig Vrij Nederland-hoofdredacteur) is nog aan het reflecteren op de afgelopen formatiemaanden die volgens hem 'fascinerend' en totaal ongebruikelijk verliepen. 'Verwarring en verbazing overheersen nog een beetje.' Inhoudelijk is hij ook erg nieuwsgierig. Wat staat er nu in dat regeerakkoord en wie wordt de premier? 'En ik ben ook heel benieuwd hoe lang dit kabinet uiteindelijk zal gaan zitten.'