Het strijkkwartet

Hoewel Pierre Boulez en John Cage in de jaren vijftig met elkaar in contact stonden en Cage grote bewondering voor Boulez had, verkoos de weg in te slaan van de toevalsoperaties of aleatoriek. Het resultaat daarvan kunnen we horen in de 30 Pieces for String Quartet dat, zoals de titel aangeeft, uit dertig korte stukken bestaat waarin de vier strijkers, die vrij verspreid in de zaal zitten, toevallig samenkomen, elk met wisselende eigen muzieken. De Hongaar György Kurtág was meer de componist van de verstilling, zoals in  het Officium breve in memoriam Andreae Szervánszky, waarin op de achtergrond Anton Webern een belangrijke rol speelt. In de Moments musicaux speelt Kurtág vooral met de geschiedenis, van de middeleeuwse hoketus tot  Janáček, Messiaen en Ligeti. John Cage (1912-1992) – Thirty Pieces for String Quartet (1983) Uitvoerenden: Quatuor Bozzini CD: Collection QB György Kurtág (*1926) – Officium breve in memoriam Andreae Szervánsky, op.28 (1988/89) 1. Largo, 2. Più andante, 3. Sostenuto, quasi giusto, 4. Grave, molto sostenuto, 5. (Fantasie über die Harmonien des Webern-Kanons): Presto, 6. (Canon a 4): Molto agitato, 7. Lento, 9. Largo, 10. Sehr fliessend (arr. of Webern: Cantata no.2, opus 31: VI: Canon a 4) – A tempo – Da capo al fine, 11. Sostenuto, 12. Sostenuto, quasi giusto, 13. Sostenuto, quasi slancio, 14. Disperato vivo, 15. Arioso interrotto (di Endre Szervansky): Larghetto Uitvoerenden: Athena String Quartet CD: NEOS György Kurtág (*1926) – Uit: 6 Moments musicaux, op.44 (2005) 3. Capriccio, 4. In memoriam György Sebok, 5. …rappel des oiseaux… (l’étude pour les harmoniques), 6. Les adieux (op de wijze van Janáček) Uitvoerenden: Athena String Quartet CD: NEOS

Na de communistische machtsovername in Hongarije vluchtte György Ligeti het land uit en vestigde zich in Oostenrijk. In zijn Tweede strijkkwartet is van zijn Hongaar­se achtergrond nog maar weinig te horen, met uitzondering van de nachtelijke evocaties. Ligeti’s voormalige landgenoot György Kurtág verkoos een bijna microscopische manier van componeren, al is zijn muziek vaak niet minder expressief dan die van de jongere Wolfgang Rihm. Waar Rihm het grote gebaar inzet, blijft Kurtág de meester van de intieme nuance. Als contrast is de Griekse-Franse componist Iannis Xenakis vooral geïnteresseerd in contouren, zoals een architect de buitenklant van een gebouw uittekent. György Ligeti (1923-2006) – Tweede strijkkwartet (1968) Allegro nervosa, 2. Sistenuto, molto calmo, 3. Come un meccanismo di precision, 4. Presto furioso, brutale, tumultuoso, 5. Allegro con delicatezza Uitvoerenden: Artemis Quartet CD: Warner Classics Wolfgang Rihm (*1952) – Tweede strijkkwartet (1970) Uitvoerenden: Minguet Quartet CD: col legno György Kurtág (*1926) – Hommage à András Mihály, opus 13 (1977)             12 microludes voor strijkkwartet Uitvoerenden: Athena String Quartet CD: NEOS Iannis Xenakis (1922-2001) – Tetras (1983) Uitvoerenden: Arditti Quartet CD: naïve classique