De theologie podcast

Arnoud den Boer,  beschrijft in Theodyssee hoe zijn denken over het lijden een radicale verandering onderging. Hij illustreert zijn visie met het verhaal van de Odyssee. Net als Odysseus kiest God er vrijwillig voor om zich aan de mast te laten binden en zich over te geven aan alle vormen van lijden die de mens ervaart. Wanhoop, het verliezen van perspectief, het geworpen zijn in deze wereld, het absurde, ambigue en ambivalente, al deze ervaringen zijn onderdeel van de totaalervaring die de schepper gecreëerd heeft en zelf ondergaat. Door zich met de mens aan het lijden bloot te stellen heeft God de angel van het absurde tenietgedaan en een nieuwe manier van leven mogelijk gemaakt. Elsbeth gaat in deze aflevering van De theologie podcast in gesprek met Arnoud den Boer, universitair hoofddocent wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam. 

‘Wat mijn drijfveren zijn? Dat vraag ik me eigenlijk nooit af.’ Na enig nadenken: ‘Onze Lieve Heer. Heel kort is dat uiteindelijk wel waar het bij mij om draait. Maar ik handel als ik zie dat er wat moet gebeuren en ik dat kan. Dat gaat min of meer vanzelf. Terwijl ik eigenlijk een verlegen jongen ben. Nog steeds ben ik niet iemand die graag naar voren stapt zo van: ‘kijkt mij eens’. Verontwaardiging speelt zeker een rol als ik iets meemaak en denk: maar we weten toch met zijn allen wel beter? Dan heb ik moeite om te zwijgen. Niet omdat ik van strijd houd, in tegendeel, ik ben van het samenwerken, maar ik ga die niet uit de weg als het moet. Als ik iets vind, dan zeg ik wat vind. En dan vind ik het ook leuk om dat goed te zeggen. Erik Borgman die terugblik op zijn loopbaan als hoogleraar theologie van de religie. Elsbeth gaat in gesprek met hem.

In zijn boek Het absurde universum gaat Patrick Chatelion Counet na hoe de wetenschap, net als de theologie, vastloopt in een poging de ongrijpbare werkelijkheid te doorgronden. Hij laat zien dat wetenschappelijke theorieën, van oerknal tot zwarte gaten en de verwarrende kwantummechanica, steeds theoretischer worden en absurde trekken krijgen. Counet betoogt dat we de wetenschap, zoals eerder de theologie, kritisch moeten bekijken. Dit boek nodigt ons uit om het mysterie te omarmen en te erkennen dat geloof voortkomt uit het besef van het onverklaarbare. Tabitha ging met hem in gesprek over deze opmerkelijke ideeën.

Veel mensen zien geloof in God en wetenschap als twee concurrerende grootheden. In zijn boek Een brug naar God stelt filosoof René van Woudenberg echter het tegenovergestelde standpunt voor. Hij argumenteert dat geloof in God en wetenschap uitstekend samengaan. Hij probeert te begrijpen hoe de dingen met elkaar samenhangen en vraagt zich af hoe het geloof in God zich verhoudt tot de wereld waarin wij leven. Hij laat zien hoe het geloof in God en de wetenschap elkaar kunnen omarmen en dansen op de grens van het onbekende. Deze nieuwe harmonie is essentieel om de betekenis van ons bestaan te doorgronden en opent de deur naar baanbrekende nieuwe perspectieven op het leven. In deze aflevering gaat Tom in gesprek met René.

Elsbeth heeft haar bedenkingen: moeten we het gesprek over de positie van de vrouw in de kerk nu opnieuw voeren? Douwe Steensma meent dat deze discussie nog altijd actueel is. Voor de meeste kerken wereldwijd  geldt immers dat vrouwen worden geweerd uit de ambten. In zijn boek Geroepen tot de dienst stelt Douwe Steensma de veel aangehangen interpretatie aan de kaak die de deelname van vrouwen aan kerkelijke ambten verbiedt. Hij stelt dat dit verbod niet in overeenstemming is met wat de Bijbel leert. De Bijbel leert dat in Christus man en vrouw een gelijke gezagspositie mogen bekleden. 

De info-technologische revolutie beheerst steeds meer ons leven. Het belang ervan zal verder toenemen nu kunstmatige intelligentie (AI) alomtegenwoordig is geworden. Wat betekent de informatietechnologie voor ons denken over God? In deze aflevering gaat Elsbeth Gruteke in gesprek met theoloog Marcel Barnard, auteur van het boek God in bits & bytes.  Kan de God die we zochten in het woord uiteindelijk ook zijn tenten opslaan in kunstmatige intelligentie en gevonden worden in nullen en enen? Een God in bits & bytes?

In debatten over godsgeloof hebben atheïsten, agnosten en gelovigen iets over het hoofd gezien. De aandacht is voornamelijk uitgegaan naar argumenten voor en tegen het bestaan van God, maar atheïsme zelf is niet voldoende onderzocht. Terecht hebben atheïsten ieder aspect van een godsdienstige levensbeschouwing aan de orde gesteld. Maar het wordt nu tijd om atheïsme zelf op die manier kritisch te onderzoeken. Wat is er zo aantrekkelijk aan atheïsme? Zijn er specifieke denkwijzen die mensen richting atheïsme leiden? En los van de vraag of de atheïstische argumenten het bestaan van God weerleggen, valt er misschien iets te leren van atheïsme voor ons allemaal?  Tom en Tabitha in gesprek met prof. dr. Rik Peels die in zijn boek Leven zonder God op zoek ging naar de kern van het atheïsme.

In hun boek Hoop denken Tim Vreugdenhil, een dominee die trends spot, en Jeanneke Scholtens, een toekomstonderzoeker die zin geeft, na over de toekomst van de kerk in een samenleving die constant verandert. Samen stellen zij drie vragen: Wat zien we om ons heen? Wat geloven we? Wat doen we vervolgens? Toekomstonderzoeker Jeanneke Scholtens en dominee Tim Vreugdenhil bieden een frisse, hoopvolle blik op de tijdgeest. Tom en Tabitha gaan met Jeanneke en Tim in gesprek. Niet alleen komen de grote en kleine trends van dit moment voorbij, vooral laten ze zien waaróm onze tijd zo geobsedeerd is door hoop. Voor iedereen die aanvoelt dat de samenleving nieuwe spirit nodig heeft!