Wonderlijck Westvrieslant

In het notariële archief van Enkhuizen zit een pareltje: een bestek van een jacht uit 1654. Op het eerste gezicht lijkt dit heel normaal, want in Enkhuizen werden vele schepen gebouwd in de zeventiende eeuw. Toch schuilt er achter deze jacht iets bijzonders, wat ons zelfs brengt bij de koning van Engeland. In deze aflevering duiken we daarom in de wonderlijke wereld van de scheepsbouw. In de zeventiende eeuw was de Hollandse scheepsbouw de beste van de wereld en onze schepen domineerden dan ook de wereldzeeën. En dat op speciale wijze, want in West-Friesland werden de schepen wezenlijk anders gebouwd dan bij de concurrentie in Engeland.

We gaan terug naar één van de meest beslissende dagen uit de West-Friese geschiedenis: 27 maart 1297. Een groot Hollands leger ontmoet een West-Friese strijdmacht op de vlaktes bij Vronen, ook wel de middeleeuwse hoofdstad van West-Friesland genoemd. Het resultaat was ingrijpend: Vronen werd met de grond gelijk gemaakt en West-Friesland kwam definitief onder Hollands bewind. Toch, er bloeide uiteindelijk ook weer wat moois uit: het dorp Sint Pancras.

Ons West-Friese landschap kent vele geheimen. Immers, we weten vrij weinig van de eerste eeuwen waarin dit landschap door pioniers werd veroverd op de natuur. In deze aflevering ontrafelen we een deel van deze geheimen door te kijken naar toponiemen met 'slim' erin. Denk aan Slimpad, Slimtocht en Slimdijk. Dit heeft natuurlijk niets met intelligentie te maken, maar alles met de aloude praktische instelling van onze West-Friese voorouders.

We gaan terug naar 24 juni 1517. Een enorme vloot komt aan land in Medemblik. Het is de Friese vrijheidsstrijder Grote Pier met zijn gevolg, maar hij komt niet vredelievend. Integendeel, de stad wordt belegerd, ingenomen en in brand gestoken. Alleen Kasteel Radboud weet de aanval te weerstaan, maar het eindigt niet bij Medemblik...

In 1697 voer het schip de Berkhout voor de kusten van Malaga, Spanje. De schipper, een ervaren rot uit Venhuizen, had enkele weken eerder zout ingeladen. Veilig in konvooi met enkele oorlogsschepen voer de Berkhout terug naar West-Friesland, tot de schipper besloot het konvooi te verlaten. Niet veel later verscheen er een groot Frans kaperschip en de Berkhout werd overrompeld en genomen. In deze aflevering duiken we in de verhalen van dit schip, want er ging veel meer mis onderweg. Zo werd er onderweg een Hoorns bemanningslid afgeranseld door de schipper en achtergelaten op een Spaans strand, hij moest zelf maar thuis zien te komen. En er zit een vreemd luchtje aan de kaping: heeft de schipper van de Berkhout zijn schip expres laten kapen?

Op een akker in Hoogwoud werd ruim dertig jaar geleden een heel bijzondere vondst gedaan: een graf van duizenden jaren oud! Maak in deze aflevering kennis met Kees de Kopertijdman. We duiken in de wereld van de archeologie met periodes als steentijd en kopertijd, om te ontdekken hoe Kees nu eigenlijk leefde in het prehistorisch West-Friesland. En... waar zijn Kees zijn benen gebleven?

We gaan terug naar 11 augustus 1700. Cornelis Varken uit Warmenhuizen rijdt op zijn paard door het rustige Noord-Scharwoude, tot hij plots staande wordt gehouden door de dorpsschout. Cornelis krijgt direct een boete, want hij rookt een pijp op zijn paard. Dat is natuurlijk ten strengste verboden. Cornelis heeft echter andere plannen. In plaats van de kleine boete te betalen, bepleit hij zijn onschuld voor het gerecht. In deze aflevering duiken we niet alleen in de zin en onzin van deze zaak, maar ook in de lokale dorpsregeltjes van Noord-Scharwoude in het algemeen. Zo weet u voor eens en altijd dat het onverstandig is om daar naakt over het land te lopen of uienschillen in de sloot te gooien.

Eind vijftiende eeuw staat West-Friesland er niet best voor. Nattigheid, veesterfte, oorlogen, ga zo maar door. En op dat moment komt de graaf van Holland met een extra hoge belasting, juist om die oorlogen te kunnen betalen. Voor veel West-Friezen kwam hierdoor hun bestaan in gevaar: kaas en brood was geen vanzelfsprekendheid meer. Het gevolg was opstand! Duizenden kwaaie kaaskoppen trokken Holland door, tot Leiden aan toe, alwaar een sterk leger hen stond op te wachten. Benieuwd hoe dit afliep? Luister dan deze zesde aflevering van Wonderlijck Westvrieslant!

In 1520 ging een grote groep West-Friese boeren naar het Deense eiland Amager, vlakbij Kopenhagen. Ze kwamen daar op uitnodiging van de Deense koning om een kolonie te stichten. Het avontuur verliep uiteindelijk niet vlekkeloos, maar naar verloop van tijd bloeide de West-Friese landbouwkolonie op en nog steeds wonen hun nazaten op dit mooie eiland in Denemarken! In deze aflevering duiken we in hun geschiedenis.

Het was koud in 1709, heel koud. Niet even, maar vele maanden achter elkaar. West-Friesland was vol sneeuw en ijs... Men kon de Zuiderzee over met sledes en schaatsen, maar niet iedereen keerde levend terug. Dirk Burger van Schoorl schreef erover in zijn kroniek van Medemblik. We duiken via zijn kroniek in deze verschrikkelijke vrieskou.