Podcast

Beter | BNR

BNR Nieuwsradio

De zorg in Nederland heeft het moeilijk. Met een toenemende vergrijzing wordt de vraag om zorg groter en het arbeidspotentieel krapper. Dat zet de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg enorm onder druk. We zullen het zorgsysteem dus slimmer en efficiënter moeten inrichten. Gelukkig wordt daar hard aan gewerkt. Technologie, wetenschap en experimentele behandelaren spelen een steeds grotere rol. Zorgrobots, slimme kleding, kunstmatige intelligentie, personalised medicine, betere afspraken en vernuftige bedrijfsvoering dragen hier allemaal aan bij. Deze ontwikkelingen verlagen de werkdruk van zorgprofessionals, zodat ze meer tijd hebben voor het mensenwerk: zorgen voor anderen. Over BNR Beter In BNR Beter – Over de Zorg voor Morgen wordt onderzocht welke prachtige ontwikkelingen er gaande zijn, hoe die in de praktijk uitpakken en hoe patiënten en zorgprofessionals hiermee geholpen worden. Presentator Nina van den Dungen interviewt de bedenkers van de nieuwste zorginnovaties en ze spreekt specialisten en verpleegkundigen wiens werk verlicht worden door deze veranderingen. Nina gaat samen met redacteur Sterre ten Houte de Lange op reportage naar de ziekenhuizen, UMC’s, zorginstellingen, laboratoria en testruimten waar deze nieuwe technieken worden ontworpen of voor het eerst worden ingezet in de patiëntenzorg. Elke aflevering stellen we onszelf een aantal vragen: wat is het probleem waar de zorgprofessionals en patiënten tegenaan lopen? Welke oplossing is daarvoor bedacht? Is deze oplossing efficiënter, effectiever en goedkoper dan hoe het eerder ging? Hoe kijken de behandelend artsen naar deze ontwikkelingen? Lukt het om de innovaties te implementeren? Welke obstakels komen de wetenschappers en uitvinders tegen? Over de makers Nina van den Dungen is journalist en presentator bij BNR Nieuwsradio. Nina presenteert naast BNR Beter het programma Doorgelicht en is onder meer wekelijks te horen in de Ochtendspits. Sterre ten Houte de Lange is zorgjournalist en redacteur bij BNR Nieuwsradio. Ze maakte eerder voor BNR de podcast Uitgedokterd: HIV - de Hemel kan wachten.

Lees meer

Afleveringen

18 nov. '24

Nederland is gierig met vaccins

Engeland had 15 jaar eerder een vaccin voor het rota-virus dan Nederland. 15 jaar! Waar dat verschil door komt, dat bespreekt Nina van den Dungen met gezondheidseconoom Maarten Postma (RUG) en infectioloog Eric van Gorp (Erasmus MC). Is Nederland voorzichtig of gierig? 'Toch wel gierig', zegt Postma. 'Maar ook voorzichtig, eigenlijk is beide een goede samenvatting'. Nederland wil namelijk uit en te na weten of een vaccin veilig en effectief is. Daarbij varen wij op andere landen die vaccins veel sneller invoeren. Want zo hebben we niet alleen kennis uit de klinische setting, maar ook real life data. Oftewel wij voeren het pas in als andere landen al hebben bewezen wat een vaccin in de werkelijkheid te weeg brengt bij de bevolking. En levert dat ons iets op? 'Erg weinig', stelt Postma wederom. Hij rekent voor dat elke euro die je als land uitgeeft aan een vaccin negen euro oplevert. Ouderen mensen Een laatste argument dan: veel vaccins zijn bedoeld voor ouderen, 65-plussers. Die werken vaak niet meer. Hoeveel levert vaccineren daar dan nog op? En als het over echt oude mensen gaat, 80-plussers, zou je ook kunnen zeggen: je moet toch érgens aan dood gaan? 'Natuurlijk'. Van Gorp is realistisch. 'Het gaat erom hoe ga je dood?' Met een vaccinatie wordt de kans kleiner dat je na een infectie heel lang doorleeft met een verminderde kwaliteit van leven. Donderdag 21 november debatteert de Tweede Kamercommisise voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport over vaccins en breder over medische preventie. Zou zij ook een heldere kosten-baten analyse maken? See omnystudio.com/listener for privacy information.

11 nov. '24

Dementie genezen met brainwashing

Maar liefst één op de vijf mensen krijgt ooit dementie. Onder vrouwen zelfs één op drie! In 2040 hebben een half miljoen mensen in Nederland dementie, blijkt vandaag uit de Dementiemonitor van Alzheimer Nederland en Nivel die vandaag verscheen. Het is al doodsoorzaak nummer één in Nederland en dat is nog maar het topje van de ijsberg. Want heel veel mensen overlijden aan indirecte gevolgen van dementie zonder dat de arts die de dood vaststelt de link met dementie herkend. Er wordt al jaren gewerkt aan het beter begrijpen van deze ziekte en het vinden van een geneesmiddel. In Amerika lijken ze al een behandeling te hebben. Namelijk: brainwashing. Met een medicament wordt het afweersysteem in de hersenen aangesproken waardoor de 'slechte eiwitten' uit de hersenen gespoeld kan worden. Er zijn echter twee problemen met deze behandeling: één is dat de symptomen van de patiënt na deze behandeling niet minder worden, en twee dat het een enorm risicovolle behandeling is. Je kan er hersenbloedingen van krijgen en er zelfs aan overlijden. Dat is ook de reden waarom deze behandeling niet in Europa aangeboden wordt. Een andere manier van hersenspoelen is gebruik maken van de natuurlijke spoeling die de hersenen al vier keer per dag doen, via het hersenvocht. Geriater Jurgen Claassen van het Radboud UMC doet hier onderzoek naar. Totdat er een geneesmiddel is, zit er weinig anders op dan proberen de vergeetziekte te voorkomen. Kay Deckers van het Maastricht UMC+ onderzoekt de risicofactoren van dementie. Het is het gebruikelijke riedeltje: gezond eten en meer bewegen. Beide helpen bij het onderhouden van de bloedvaten die essentieel zijn voor gezonde hersenen. Maar er Deckers vond nog meer interessante beschermende factoren tegen dementie. Nieuwsgierig? Luister de hele aflevering en ontdekt wat jij kan doen tegen dementie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

28 okt. '24

Minder de huisarts bellen, meer zelf doen

De huisartsenzorg staat onder hoge druk. Er zijn steeds minder huisartsenpraktijken, duizenden mensen hebben überhaupt geen huisarts en door het afschalen van de ziekenhuiszorg naar de huisarts is de werkdruk voor huisartsen flink toegenomen. Huisartsen en ondernemers Bernard Leenstra en Maarten Timmers proberen beide op hun eigen manier de huisartsenzorg te verbeteren. Meer zorgen voor elkaar Met een netwerk van burgerhulpverleners hoopt Leenstra het werk van de huisartsen te verlichten. Burgers die zich hiervoor hebben aan gemeld kunnen in de toekomst een berichtje krijgen dat iemand in de buurt hun hulp nodig heeft. Nu is er al zo'n netwerk voor reanimatie, genaamd burgerhulpverlening. Maar als de hulpvragen uitgebreid kunnen worden naar bijvoorbeeld het oprapen van een oudere die gevallen is, of het ophalen van medicatie voor je buren, dan kan dit netwerk ook uitgebreid worden. Leenstra verwacht dat zich miljoenen mensen gaan aanmelden hiervoor. 'Het moet normaal worden dat we voor elkaar zorgen.' Minder administratie door AI Timmers gooit het over een ander boeg. Hij heeft een AI ontwikkeld die meeluistert met huisartsenconsulten. De AI verstaat zelfs het meest onverstaanbare gemompel, schrijft het consult uit, vat het samen in het patiëntendossier, geeft de huisarts automatisch de benodigde richtlijnen en de patiënt de benodigde informatiefolders. De huisarts zelf hoeft niet meer mee te tikken met een consult, maar kan de patiënt aankijken en is met een klik klaar met het consult. See omnystudio.com/listener for privacy information.

21 okt. '24

Nieuwste technieken maken IVF nog kansrijker

Steeds meer mensen vragen medische hulp bij het krijgen van een kind. Een op de zes stellen ervaart vruchtbaarheidsproblemen. Uit de laatste cijfers uit 2021 blijkt dat 1 op de 30 kinderen ontstaat vanuit een IVF-traject. En dat aantal stijgt elk jaar. Als je eenmaal in een IVF-traject zit, dan is de stap naar een genetische test van het embryo ook kleiner. Maar waar kán je eigenlijk op testen? En hoe kan je het gezondste embryo selecteren? Snelle test Maastricht UMC+ heeft een van de meest geavanceerde klinieken voor embryo-selectie. Zij hebben net een nieuwe techniek ontwikkeld waarmee je erfelijkheidsonderzoek vier keer sneller kunnen uitvoeren. In plaats van een onderzoek dat een tot twee jaar duurt kan hetzelfde genetische onderzoek nu in zes maanden. Dat komt omdat ze niet meer een specifieke test maken per stel, maar starten met een generieke test en alleen naar de afwijkingen kijken. Terugplaatsing Ook in het Radboud UMC wordt de IVF behandeling verfijnd. Daar ontdekten ze dat embryo's op dag vijf terugplaatsen beter kansen per embryo geeft dan terugplaatsen op dag drie. De embryo's die het namelijk niet zouden redden overlijden tussen dag drie en vijf. Het is al in veel klinieken gangbare praktijk om pas bij dag vijf terug te plaatsen, maar nu is er ook echt wetenschappelijk bewijs voor. In deze uitzending hoor je Malou Heijligers, klinisch geneticus van het Maastricht UMC.+ en Simone Cornelisse, fertiliteitsarts bij het Radboud UMC. See omnystudio.com/listener for privacy information.

14 okt. '24

'Artsen weten onvoldoende hoe ze met AI moeten werken'

De zorg van de toekomst zal steeds meer bestaan uit kunstmatige intelligentie, waarbij computers onze gezondheid in de gaten houden en kunnen voorspellen wanneer we ziek worden. Maar daarbij rijst ook de vraag: hoe veilig is het om steeds meer over te laten aan AI? Weten artsen én patiënten wel precies waarmee ze werken en of het systeem goed getraind is? Dit bespreken we met Eva Deckers, hoofd van het AI-centrum van het Catharina ziekenhuis in Eindhoven en professor Carl Moons, directeur AI in de zorg, van het UMC Utrecht. Deze uitzending is opgenomen vanaf de 'AI in de zorg'-tentoonstelling in het Philips museum. See omnystudio.com/listener for privacy information.

7 okt. '24

'Politiek moet zich niet bemoeien met streekziekenhuizen'

Hebben we in de toekomst nog wel streekziekenhuizen? Want nu het Zuyderland ziekenhuis hun dependance in Heerlen deels sluit komt die vraag steeds vaker omhoog. Politiek Den Haag bemoeit zich er stevig mee. PVV, PvdA en SP willen het ziekenhuis openhouden terwijl PVV-minister Agema het besluit overlaat aan het ziekenhuis, en dié wil de zorg in Heerlen juist wil afschalen. In deze uitzending van BNR Beter de bestuursvoorzitter van Zuyderland, David Jongen. En de bestuursvoorzitter van het Gelre ziekenhuis, Pier Eringa, die twee jaar geleden voor dezelfde keuze stond. Beide bestuurders van topklinische ziekenhuizen. Geboortezorg Want hoe verhit de politieke opinies ook zijn, feit is dat de zorgvraag verschuift. In Zutphen werden nog maar twee baby's per dag geboren. Dus besloot Eringa het geboortehuis in Zutphen te sluiten. ‘Voor een geboortehuis moet ik 24/7 een team aan artsen en verpleegkundigen klaar hebben staan. Dat kan niet uit.’ Kwaliteit Helemaal niet als je kampt met personeelstekorten – zoals overal in de zorg maar in deze streekregio's al helemaal. Beide ziekenhuizen hebben te maken met een combinatie van te weinig complexe zorg, en te weinig artsen en dus ook te weinig routine voor deze complexe zorg om aan de kwaliteitseisen te voldoen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

30 sep. '24

Ziekenhuis monitort binnenkort vanuit een controlecentrum

Met de nieuwste draadloze sensoren kunnen we patiënten beter in de gaten houden. Het vraagt een compleet nieuwe werkwijze voor het verpleegkundigen, maar het is beter, goedkoper en tijdbesparend. Patiënten op de verpleegafdeling worden normaalgesproken drie keer per dag gecontroleerd op hun bloeddruk, temperatuur, hartfrequentie, saturatie. Eén keer per dienst van de verpleegkundige. Het risico is dat de patiënt in de tussentijd ongemerkt achteruitgaan of een wegzakker krijgt. Koeien-sensor Dat overkwam een familielid van tech-ondernemer Gerard Griffioen, en de man overleed op de verpleegafdeling van het ziekenhuis. Dat moet toch anders kunnen, dacht Griffioen. Toevallig had hij een sensor ontworpen voor koeien-houders die rustig 100 koeien tegelijkertijd meet. De boer kan zo in een oogopslag zien welke koe minder herkauwd en dus niet zo lekker gaat. Griffioen ontwikkelde zijn koeiensensor door tot het geschikt was voor mensen en inmiddels gebruiken meerdere ziekenhuizen deze oorsensor om de patiënten op verpleegafdelingen continu te monitoren. Medisch regiecentrum In het UMC Utrecht hebben ze ook een medisch regiecentrum, waar ze patiënten continu monitoren. Het zijn nu nog maar twee afdelingen, maar het breidt binnenkort uit. Deze manier van monitoren is wennen voor de verpleegkundigen, die ineens veel meer informatie hebben van hun patiënten. Maar het is wel veiliger en efficiënter, dan de drie puntsmetingen per etmaal. Martine Breteler doet al jaren onderzoek naar deze draadloze sensoren, die tegenwoordig als paddenstoelen uit de grond schieten. Zij ze vertelt in deze uitzending dat een medisch certificaat alleen nog niet voldoende garantstelling is dat de metingen van de betreffende sensor ook de gewenste medische accuratie hebben. Het is dus opletten geblazen, als je met sensoren aan het werk gaat. See omnystudio.com/listener for privacy information.

23 sep. '24

Baanbrekende therapie tegen longkanker

Longkanker is de nummer 2 doodsoorzaak in Nederland. Jaarlijks sterven er ruim 10.000 mensen aan longkanker. Het LUMC werkt aan een baanbrekende therapie om met je eigen witte bloedcellen de longkanker te lijf te gaan. TIL-therapie Kanker heeft de unieke eigenschap om het eigen afweersysteem te foppen. De kankercellen doen zich voor als lichaamseigen cellen, waardoor het immuunsysteem de cellen niet aanvalt. Maar enkele witte bloedcellen laten zich niet foppen. Die dringen wel door tot het tumor - maar meestal zijn ze met te weinig om de kanker volledig op te ruimen. In het LUMC nemen ze deze sterke, slimme witte bloedcellen uit het lichaam. Vervolgens geven ze de bloedcellen flink wat te eten, en zo kweken ze in vijf weken genoeg witte sterke bloedcellen om de tumoren aan te pakken. Deze nieuwe aanpak voor longkanker heet TIL-therapie. Op dit moment krijgen zes patiënten de therapie aangeboden, omdat ze nog moeten kijken of het echt veilig is. Longarts Laurie Steinbuch legt uit hoe het precies zit. Longkankerscreening In het Eramus MC berekenen gezondheidswetenschappers of een screening op longkanker effectief, efficiënt en betaalbaar kan. Onderzoeker Carlijn van der Aalst berekende wie in dit bevolkingsonderzoek meegenomen moet worden. Want iedereen screenen, dat is niet haalbaar. Screenen op longkanker betekent namelijk een CT-scan doen van de longen. Er zijn onvoldoende radiologen om dat voor iedereen te doen elke twee jaar. Slimmer is het om zware (ex)rokers te includeren in de studie. Op dit moment onderzoekt de gezondheidsraad of we in Nederland een bevolkingsonderzoek naar longkanker willen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

16 sep. '24

AI schrijft nu de mails van artsen aan patiënten

Kunstmatige intelligentie kan het leeuwendeel van de zorgadministratie doen, waardoor zorgpersoneel de handen vrij heeft voor hun patiënten. Ontslagbrieven schrijven, patiëntenvragen beantwoorden, no shows voorspellen en dossiers samenvatten. AI kan 80% van de administratie overnemen, of zelfs 90 proces. Daar zijn teamleider implementatie van AI in het UMC Utrecht Ilse Kant en CMIO van het UMC Groningen Tom van der Laan het nog niet precies over eens, maar dát AI de 'pyjamatijd' van artsen, de administratie en voorbereidingen die zijn nu 's avonds laat nog aan het doen zijn, kan overnemen, dát weten zij zeker. Wel belangrijk: instrueer de AI goed. Want geef je te weinig informatie, dan bedenkt deze software lukraak afspraken en klachten. En als je niet zegt dat de mails 'beleefd en vriendelijk' moeten zijn, dan komt het ding met hele aparte suggesties...See omnystudio.com/listener for privacy information.

9 sep. '24

Makkelijk thuis testen op een hartaanval of nierschade

Niet meer naar een ziekenhuis, maar thuis uitvinden of je iets mankeert. De nieuwste testen detecteren hartfalen en nierschade. Een wattenstaafje in je neus en je weet of je besmet bent. Met corona hebben we allemaal kennis gemaakt van thuisdiagnose. Er zijn nog veel meer thuistesten die de zorg kunnen ontlasten. Hartaanval Denk bijvoorbeeld aan mensen die denken dat ze een hartaanval hebben gehad. Dagelijks melden zich in Nederland ruim 2500 mensen met klachten van pijn op de borst bij huisarts, huisartsenpost of 112. Om het zekere voor het onzekere te nemen, worden deze mensen met gillende sirenes naar de spoedeisende hulp gebracht. In 85 procent van de gevallen is dat, soms traumatiserende ritje, overbodig. Het Limburgse ziekenhuis VieCuri ontwikkelde een test die huisartsen en ambulancepersoneel kan gebruiken om een hartinfarct te detecteren met een simpel vingerprikje. Cardioloog Joan Meeder vertelt hoe de test in zijn werk gaat. Nierschade Een op de tien Nederlanders heeft chronische nierschade. Daar merk je meestal niks van, maar het kan wel resulteren in hart- en vaatziektes of zelfs dialyse of een niertransplantatie. Met een urinetest en een app kan iedereen nu thuis testen op nierschade. Ron Gansevoort, hoogleraar Nierziekten van het UMC Groningen, wil graag dat deze test voor iedereen in Nederland beschikbaar wordt. Drogist Hoewel beide artsen trots zijn op de innovatieve thuistesten, zijn ze beide tegen het vrij verkrijgbaar stellen van deze testen bijvoorbeeld bij de drogist. Meeder: 'De test sluit een hartaanval uit, maar er kan nog steeds iets anders, ernstigs aan de hand zijn.' Daarom wil hij liever dat het instrument beschikbaar wordt voor huisartsen en ambulance personeel, en niet zomaar overal te koop komt. See omnystudio.com/listener for privacy information.