Wat blijft

In de podcast Wat Blijft hoor je aflevering 11 van de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Annette van Soest volgt het spoor terug van filosoof en schrijver Iris Murdoch. Murdoch dankt haar bekendheid aan haar romans, zoals ‘Under the Net’ (Modern Library 100 Best Novels) en ‘The Sea, the Sea’ (Booker Prize). Ze leidde een onconventioneel leven, had relaties met verschillende mannen tegelijk, maar trok zich ook regelmatig terug om te schrijven. Ze leed de laatste jaren van haar leven aan dementie, iets dat leidend was in ‘Iris’, de speelfilm over Murdochs leven naar het boek ‘Elegy for Iris’ van Murdochs echtgenoot John Bayley.

Elena Beelearts van Blokland vertelt over haar voorvader Theodore Bray. Wanneer Elena in zijn leven graaft, stuit ze op een onvermoed en nieuw verhaal: Bray was een slavenhouder in Suriname. Altijd al voelde Beelaerts van Blokland zich niet op haar gemak met haar status van freule. De ontdekking van deze voorvader maakt dat zij haar relatie tot haar adellijke naam opnieuw moet bezien. Ze besluit om op onderzoek te gaan en probeert een compleet beeld te schetsen van het plantageleven in Suriname. Hierover schreef ze het boek Ach freule. Op zoek naar de plantagehouder in mijn familie. Oud doelman Hans van Breukelen werd, net als topvoetballers Ruud Gullit en Marco van Basten, tijdens het EK van 1988 ondersteund door haptonoom Ted Troost. Hij was een spraakmakende verschijning die onlangs op 88-jarige leeftijd overleed. Hans van Breukelen blikt terug op zijn leven.  In de podcastreeks Grote Geesten hoort u over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Botte Jellema volgt het spoor terug van Nederlands-Amerikaanse primatoloog Frans de Waal. De Waal was internationaal geprezen, een pionier op het gebied van gedragswetenschappen, baanbrekend onderzoeker en hij had een diepgaand inzicht in het dierenrijk. Time Magazine noemde hem in 2007 een van de meest invloedrijke personen ter wereld.    Botte Jellema praat over Frans de Waal met praat met emeritus hoogleraar Jan van Hooff, zijn jongste broer Steven de Waal, hoogleraar cognitieve Psychologie Mariska Kret, en hij bezoekt Burger’s Zoo waar Frans de Waal in de jaren 70 en 80 onderzoek deed.

In de podcast Wat Blijft hoor je aflevering 10 van de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Botte Jellema volgt het spoor terug van Nederlands-Amerikaanse primatoloog Frans de Waal. De Waal was internationaal geprezen, een pionier op het gebied van gedragswetenschappen, baanbrekend onderzoeker en hij had een diepgaand inzicht in het dierenrijk. Time Magazine noemde hem in 2007 een van de meest invloedrijke personen ter wereld; zijn boek ‘Chimpanseepolitiek’ stond op de lijst van aanbevolen literatuur van de voormalig voorzitter va het Huis van Afgevaardigden van de VS.     Botte praat met:  -emeritus hoogleraar ethologie en socio-ecologie Jan van Hooff  -jongste broer Steven de Waal  -hoogleraar cognitieve Psychologie aan de Universiteit Leiden en primaatonderzoeker Mariska Kret  En hij bezoekt Burger’s Zoo waar Frans de Waal in de jaren 70 en 80 onderzoek deed.

In Wat blijft aandacht voor Betje Wolff, vooral bekend als de helft van het schrijversduo met Aagje Deken. Samen met Deken, maar ook als individu, wist ze de Nederlandse literatuur te vernieuwen in een tijd vol politieke omwentelingen. Gebukt onder ziektes en persoonlijke aanvallen hield ze de moed - en humor – erin en sprak zich uit voor religieuze verdraagzaamheid, vrouwenrechten en tegen slavernij. Cultuurhistorica en emeritus-hoogleraar Marita Mathijsen is te gast en vertelt over het roerige leven en virtuoze schrijverschap van deze vrije geest. In het tweede uur en de podcast van Wat blijft: In de podcast Wat Blijft hoor je de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Van Socrates tot Hannah Arendt en van Simone De Beauvoir tot James Baldwin. Wat hebben zij betekend? Wat kunnen we leren van hun leven en denken?  En hoe leven zij voort?  In de negende aflevering volgt Nathan de Vries het spoor terug van schrijver, activist en verzetsstrijder Anton de Kom. Anton de Kom werd in 1898 geboren in Paramaribo, Suriname en vertrok op zijn 21ste naar Nederland waar hij zich naast zijn werk in de koffie, thee en tabak ontwikkelde tot activistisch strijder. Hier begon hij aan zijn eerste boek ‘Wij slaven van Suriname’ dat later, in 1934 zou verschijnen. In 1932 vertrok hij met zijn gezin naar Suriname waar hij streed voor de rechten van boerenarbeiders en om die reden werd vastgezet in Fort Zeelandia. In 1933 werd hij verbannen uit Suriname vanwege zijn zogenaamde ‘anti-koloniaal en communistisch verzet’. Terug in Nederland vond hij geen werk, maar zette zich voortdurend in voor het communistisch verzet. Toen de oorlog in 1940 uitbrak, sloot De Kom zich aan bij het Nederlands verzet. Hij bezweek uiteindelijk aan tuberculose in kamp Sandborstel, het buitenkamp van Neuengamme. Hij werd begraven in een massagraf en pas in 1961 werd de familie officieel geïnformeerd over zijn dood.  In 2023 kreeg Anton de Kom officieel eerherstel; de Nederlandse regering bood bij monde van Wopke Hoekstra excuses aan. Ook werd aan de Vrije Universiteit de Anton de Kom-leerstoel ingesteld. Een jaar eerder was er al een gedenksteen voor Anton de Kom onthuld in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Hij is de eerste Surinamer die een plek kreeg in de Canon van Nederland.  Presentator: Lara Billie Rense Redactie: Jessica Zoghary, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Sushmita Lageman  Eindredactie: Bram Vollaers, Inge ter Schure Productie: Mare de Vries

In de podcast Wat Blijft hoor je de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Van Socrates tot Hannah Arendt en van Simone De Beauvoir tot James Baldwin. Wat hebben zij betekend? Wat kunnen we leren van hun leven en denken? En hoe leven zij voort? In de negende aflevering volgt Nathan de Vries het spoor terug van schrijver, activist en verzetsstrijder Anton de Kom. Anton de Kom werd in 1898 geboren in Paramaribo, Suriname en vertrok op zijn 21ste naar Nederland waar hij zich naast zijn werk in de koffie, thee en tabak ontwikkelde tot activistisch strijder. Hier begon hij aan zijn eerste boek ‘Wij slaven van Suriname’ dat later, in 1934 zou verschijnen. In 1932 vertrok hij met zijn gezin naar Suriname waar hij streed voor de rechten van boerenarbeiders en om die reden werd vastgezet in Fort Zeelandia. In 1933 werd hij verbannen uit Suriname vanwege zijn zogenaamde ‘anti-koloniaal en communistisch verzet’. Terug in Nederland vond hij geen werk, maar zette zich voortdurend in voor het communistisch verzet. Toen de oorlog in 1940 uitbrak, sloot De Kom zich aan bij het Nederlands verzet. Hij bezweek uiteindelijk aan tuberculose in kamp Sandborstel, het buitenkamp van Neuengamme. Hij werd begraven in een massagraf en pas in 1961 werd de familie officieel geïnformeerd over zijn dood. In 2023 kreeg Anton de Kom officieel eerherstel; de Nederlandse regering bood bij monde van Wopke Hoekstra excuses aan. Ook werd aan de Vrije Universiteit de Anton de Kom-leerstoel ingesteld. Een jaar eerder was er al een gedenksteen voor Anton de Kom onthuld in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Hij is de eerste Surinamer die een plek kreeg in de Canon van Nederland. Nathan de Vries praat met zijn achterkleinzoon Vincent de Kom, filmmaker Ida Does, schrijver Raoul de Jong, actrice GerdaLentenHavertong en professor Guno Jones die aan de VU de Anton de Kom-leerstoel bekleedt.  In deze aflevering hoor je o.a. muziek van zanger, atleet en politiek activist Paul Robeson die ‘Amazing Grace’ zingt. Dit was muziek waar Anton de Kom zelf ook graag naar luisterde.

Onder tientallen pseudoniemen was Hugo Brandt Corstius een halve eeuw lang aanwezig in het publieke debat in Nederland. Hij schreef columns in alle media die ertoe deden en haalde onder andere als Piet Grijs, Battus, Stoker, Maaike Helder en Jan Eter de autoriteiten het bloed onder de nagels vandaan. Naar eigen zeggen loog Brandt Corstius nooit, maar veel heeft hij verzwegen. Lara Billie Rense spreekt met Elsbeth Etty over haar biografie van Brandt Corstius. Wat maakte hem zo gevreesd en geniaal tegelijk? In het tweede uur en de podcast van Wat blijft: In de podcast Wat Blijft hoor je de komende weken de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Van Aristoteles tot Hannah Arendt en van Simone De Beauvoir tot James Baldwin. Wat hebben zij betekend? Wat kunnen we leren van hun leven en denken?  En hoe leven zij voort?  In de achtste aflevering volgt Kees van den Bosch het spoor terug van filosoof Socrates. Socrates, geboren bijna vijfhonderd jaar voor Christus in Athene, geldt als één van de grootste klassieke Griekse denkers. Hij wordt gezien als de stichter van de Westerse filosofie, maar heeft geen geschriften nagelaten. Alles wat wij over hem weten is door de geschriften van zijn tijdgenoten, onder wie Plato, Xenophon en Aristophanes. Socrates liet zich erop voorstaan dat hij wist dat hij niets wist. Hij werd door een rechtbank ter dood veroordeeld voor zijn opvattingen, iets wat ook in die tijd in de Atheense democratie bijzonder was. Vaak wordt zijn gedachtengoed teruggebracht naar de kernopdracht ‘Ken uzelf’. Zijn dood via de gifbeker maakte bijna net zoveel los als de dood van Jezus, ruim vierhonderd jaar later. Zelf vond Socrates troost bij de gedachte dat lichaam en ziel los van elkaar staan en dat hij dus in geest zou doorleven. Presentator: Lara Billie Rense Redactie: Jessica Zoghary, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Sushmita Lageman  Eindredactie: Bram Vollaers  Productie: Mare de Vries

In de podcast Wat Blijft hoor je de komende weken de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Van Socrates tot Hannah Arendt en van Simone De Beauvoir tot James Baldwin. Wat hebben zij betekend? Wat kunnen we leren van hun leven en denken?  En hoe leven zij voort?  In de achtste aflevering volgt Kees van den Bosch het spoor terug van filosoof Socrates. Socrates, geboren bijna vijfhonderd jaar voor Christus in Athene, geldt als één van de grootste klassieke Griekse denkers. Hij wordt gezien als de stichter van de Westerse filosofie, maar heeft geen geschriften nagelaten. Alles wat wij over hem weten is door de geschriften van zijn tijdgenoten, onder wie Plato, Xenophon en Aristophanes. Socrates liet zich erop voorstaan dat hij wist dat hij niets wist. Hij werd door een rechtbank ter dood veroordeeld voor zijn opvattingen, iets wat ook in die tijd in de Atheense democratie bijzonder was. Vaak wordt zijn gedachtengoed teruggebracht naar de kernopdracht ‘Ken uzelf’. Zijn dood via de gifbeker maakte bijna net zoveel los als de dood van Jezus, ruim vierhonderd jaar later. Zelf vond Socrates troost bij de gedachte dat lichaam en ziel los van elkaar staan en dat hij dus in geest zou doorleven.   Kees van den Bosch praat in deze aflevering met schrijver Ilja Leonard Pfeiffer, praktisch filosoof Elke Wiss en classicus en expert Griekse literatuur, filosofie en ideeëngeschiedenis Tázuko van Berkel.

Aankomende zondag in Wat Blijft aandacht voor het boeddhisme: een van de grootste religies en al jaren populair in het Westen. Toch zijn er grote verschillen te zien tussen het Westerse beeld en het traditionele beeld ervan. In het boek 'Het Elementaire Deeltjes Boeddhisme' kijkt auteur Paul van der Velde naar de herkomst van de religie en het leven van de boeddha dat voor alle boeddhisten van grote betekenis is. Lara Billie Rense praat met van der Velde over waarom we de religie omarmen in het Westen als mindfull-leuk-beeldje-in-de-tuin-beweging,  terwijl we vrij weinig weten van de oorsprong. Want, wat houdt het boeddhisme precies in? En wie was Boeddha echt? In het tweede uur en de podcast van Wat blijft: In de podcast Wat Blijft hoor je de komende weken de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Van Aristoteles tot Hannah Arendt en van Simone De Beauvoir tot James Baldwin. Wat hebben zij betekend? Wat kunnen we leren van hun leven en denken?  En hoe leven zij voort? In de zevende aflevering volgt Emmie Kollau het spoor terug van schrijver en essayist James Baldwin. De in New York geboren Baldwin schreef over raciale, sociale en seksuele problemen in een tijd dat dit in de Verenigde Staten taboe was en discriminatie schering en inslag. Zijn debuutroman Go Tell it on the Mountain wordt gezien als één van de belangrijke Engelstalige romans van de vorige eeuw en was baanbrekend. Alhoewel James Baldwin in de eerste plaats romanschrijver was, werd hij bekender als essayist en voorvechter van de zwarte burgerrechten en zette hij andere gevoelige onderwerpen als homoseksualiteit, genderkwesties en seksuele identiteit op de kaart. In 1948 vertrok hij naar Parijs waar hij onder andere zijn bekende roman Giovanni’s Room schreef. Hij overleed in Frankrijk aan maagkanker, hij was toen 63 jaar oud. Presentator: Lara Billie Rense Redactie: Jessica Zoghary, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Sushmita Lageman Eindredactie: Bram Vollaers   Productie: Mare de Vries

In de podcast Wat Blijft hoor je de komende weken de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Van Socrates tot Hannah Arendt en van Simone De Beauvoir tot James Baldwin. Wat hebben zij betekend? Wat kunnen we leren van hun leven en denken?  En hoe leven zij voort? In de zevende aflevering volgt Emmie Kollau het spoor terug van schrijver en essayist James Baldwin. De in New York geboren Baldwin schreef over raciale, sociale en seksuele problemen in een tijd dat dit in de Verenigde Staten taboe was en discriminatie schering en inslag. Zijn debuutroman Go Tell it on the Mountain wordt gezien als één van de belangrijke Engelstalige romans van de vorige eeuw en was baanbrekend. Alhoewel James Baldwin in de eerste plaats romanschrijver was, werd hij bekender als essayist en voorvechter van de zwarte burgerrechten en zette hij andere gevoelige onderwerpen als homoseksualiteit, genderkwesties en seksuele identiteit op de kaart.  In 1948 vertrok hij naar Parijs waar hij onder andere zijn bekende roman Giovanni’s Room schreef. Hij overleed in Frankrijk aan maagkanker, hij was toen 63 jaar oud.  Emmie Kollau sprak met: -toneelregisseur Eline Arbo, die op dit moment de voorstelling ‘Giovanni’s room’, een bewerking van Baldwins gelijknamige roman, maakt bij ITA -presentator van Klokhuis en literatuurwetenschapper Tirsa With wier denken over racisme en haar eigen zwart-zijn door de essays van Baldwin en de film I am not your negro totaal veranderde -theatermaker en oud-politicus John Leerdam die vanaf zijn jonge jaren het werk van James Baldwin met zich meedraagt en Baldwin een jaar voor zijn dood ontmoette. In deze aflevering citeren we James Baldwin door middel van fragmenten uit oude opnames, o.a. uit een aflevering van het tv-programma Kenmerk van de IKON uit 1981, uit verschillende optredens van Baldwin die op YouTube staan en uit de film I am not your negro. Ook is er een stukje te horen uit de trailer van I am not your negro. De fragmenten waarin je Baldwin hoort lezen uit Giovanni’s room en Another country komen van James Baldwin reads James Baldwin uit 1967.

Deze week, 35 jaar na de val van de muur, praat Lara Billie Rense met vertaler en Duitslandkenner Elly Schippers over het leven van de gevierd schrijfster Birgitte Reimann (1933-1973). Net als haar personages was ze even idealistisch als uitgesproken: ze durfde het regime in de DDR openlijk te bekritiseren. Afgelopen zomer verscheen de door Schippers vertaalde correspondentie tussen Brigitte Reimann en haar vriendin Irmgard Weinhofen, die sinds haar huwelijk met een Nederlander in het verre Amsterdam woonde. Deze correspondentie geeft een indringend en ontroerend beeld van een literaire ster uit de DDR, wier levenslust en schrijftalent ondanks haar vroege dood nog lang nagloeien. In het tweede uur en de podcast van Wat blijft: In de podcast Wat Blijft hoor je de komende weken de 12-delige serie Grote Geesten over indrukwekkende denkers uit de Humanistische Canon. Van Aristoteles tot Hannah Arendt en van Simone De Beauvoir tot James Baldwin. Wat hebben zij betekend? Wat kunnen we leren van hun leven en denken?  En hoe leven zij voort?  In de zesde aflevering volgt Annette van Soest het spoor terug van filosoof en schrijver Simone de Beauvoir. De Beauvoir werd in Parijs geboren, waar ze 78 jaar later ook zou komen te overlijden. Ondanks weinig geld thuis kreeg ze toch de mogelijkheid om aan de Sorbonne te studeren: literatuur, wiskunde en filosofie. Ze werd bekend als schrijver van het baanbrekende boek De tweede sekse (1949, in het Frans: La Deuxième Sexe) dat gaat over het idee dat je niet als vrouw wordt geboren, maar tot vrouw wordt gemaakt. De Beauvoir verzette zich tegen de traditionele rol van de vrouw als moeder. Ze was er haar tijd ver mee vooruit: het werd een standaardwerk voor feministen en luidde de Tweede Feministische Golf in. Simone de Beauvoir was, net als haar levensgezel Jean-Paul Sartre, een existentialistisch filosoof. De twee sloten een levenslang liefdespact waarin ze beloofden elkaar vrij te laten: ze trouwden nooit en hadden een open relatie. De Beauvoir geldt nog steeds als lichtend voorbeeld voor vrouwen. Annette van Soest praat met filosoof, docent publieksfilosofie en GroenLinks-PvdA-senator Daan Roovers, historicus Lotte Houwink ten Cate en schrijver en journalist Marja Pruis. Voor alledrie was en is Simone de Beauvoir een bron van inspiratie. Presentator: Lara Billie Rense Redactie: Jessica Zoghary, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Sushmita Lageman  Eindredactie: Bram Vollaers   Productie: Mare de Vries