De Dag

Het aftellen naar maandag is begonnen. De officiële beëdiging van Donald Trump als de 47e president van de Verenigde Staten. De steigers staan tegen het Capitool aan voor de ceremonie, maar ook het land staat in de steigers. Het Witte Huis gaat verbouwd worden en daarmee ook het beleid. Daarom probeerde Joe Biden deze week in een afscheidstoespraak nog even een paar successen te claimen. 'De zaadjes zijn geplant', zei Biden, maar Trump zal die zaadjes graag willen omschoffelen.  Wil je reageren of heb je een vraag? amerikakiestpodcast@nos.nl  Presentatie: Rudy Bouma en Sjoerd den Daas  Redactie en Montage: Jesse Nijmeijer  Eindredactie: Lars Hulshof

Joe Biden heeft zijn laatste toespraak als president van Amerika gehouden. Maandag draagt hij de macht over aan zijn opvolger en komt er een einde aan een politieke carrière die ruim een halve eeuw omvat. Welke stempel heeft Joe Biden in al die jaren op de VS gedrukt en waar zal hij vooral om herinnerd worden? Journalist en Amerikadeskundige Carol Rock neemt in deze podcast alvast een voorschot op de geschiedschrijvers die vanaf maandag hun pen in de inkt kunnen steken. Ze blikt terug op Bidens jaren als president en de vele jaren dat hij senator was. Biden was volgens haar méér dan de president die ingeklemd zat tussen het rumoer van twee termijnen president Trump.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Anouk Kantelberg

Israël en Hamas zijn tot een akkoord gekomen voor een staakt het vuren in de Gazastrook. In ruil voor het vrijlaten van gegijzelden, zal Israël zich in fases terugtrekken uit Gaza. Zondag gaat het akkoord in en tot die tijd blijft het onrustig is de verwachting van Arabist Leo Kwarten en oud-Israël correspondent Inez Polak. Beiden laten hun licht schijnen op de afspraken: waar zitten de moeilijkheden en wat gebruiken Hamas en Israël om de deal tot een overwinning te claimen? En wat betekent dit akkoord voor de toekomst van de Gazastrook? Volgens beiden groeit de internationale druk op Israël om een Palestijnse staat toe te staan. En die druk neemt toe ondermeer door de druk van de nieuwe president van de VS: Donald Trump. Reageren? Mail dedag@nos.nl (mailto:dedag@nos.nl) Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Rosanne Sies

1 op de 12 vrouwen boven de vijftig jaar heeft dicht borstklierweefsel. Zij hebben een veel grotere kans op borstkanker, terwijl juist bij hen tumoren slechter zichtbaar zijn. Waarom weten zij dat zelf niet?  Yael Norder doet, zoals vele vrouwen, sinds haar vijftigste mee aan het bevolkingsonderzoek. Haar borsten worden om de twee jaar gecontroleerd. Afgelopen zomer kreeg ze na haar derde onderzoek opnieuw te horen dat er niets aan de hand was. In de podcast vertelt ze hoe dat twee maanden later niet bleek te kloppen en ze de schrik van haar leven kreeg.  NOS-redacteur Merel Stikkelorum vertelt hoe de druk op dit dossier de afgelopen tijd is opgevoerd en hoe het UMC Utrecht een nieuw onderzoek is begonnen om borstkanker eerder op te sporen bij vrouwen met dicht borstklierweefsel. Toch is er vooralsnog niets veranderd. Vrouwen krijgen na hun mammografie niet te horen of ze tot de risicogroep behoren en er wordt ook geen aanvullende MRI-scan aangeboden. 'In Amerika is het voor artsen al wel verplicht om te melden of vrouwen dicht borstklierweefsel hebben.' Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Judith van de Hulsbeek

Mond-en-klauwzeer bestaat in Nederland al heel lang. En een vaccin ertegen ook. Toch blijven er uitbraken ontstaan, met desastreuze gevolgen voor dieren én boeren. 'Uiteindelijk is het geld dat bepaalt.' Dit weekend werd het zeer besmettelijke mond-en-klauwzeer vastgesteld bij waterbuffels in Duitsland, in een gebied waar ook veel Nederlandse boeren zitten. In Nederland zelf worden nu ook maatregelen genomen. Maar vaccins worden niet gebruikt. Boer Jan Jelmer Dijkstra woont vlakbij de plek in Duitsland waar waterbuffels met MKZ zijn aangetroffen. Hij vertelt in de podcast hoe hij en ook andere Nederlandse boeren in de omgeving de adem inhouden. Allen hebben de crisis van 2001 vers in het geheugen. Toen werden honderdduizenden gezonde dieren uit voorzorg geruimd. 'Dat had toen niet gehoeven,' zegt vee-arts Peter Egberink die destijds in Friesland de eerste gevallen van MKZ in Friesland constateerde en verschillende boeren bijstond die hun bedrijf moesten ruimen. Hij is kritisch op het vaccinatie-beleid en legt uit welke financiële afwegingen daarbij meespelen.  Aanvulling: Het ministerie van landbouw laat in een reactie op de podcast weten dat er inmiddels wel een vaccin is waarmee achteraf te onderscheiden is of dieren zijn ingeënt tegen MKZ of dat ze de ziekte zelf hebben doorgemaakt. Meer informatie daarover is hier te vinden: https://www.woah.org/fileadmin/Home/eng/Media_Center/docs/pdf/Disease_cards/Q_A-FMD-EN.pdf  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Rosanne Sies

Terwijl de luchtalarmen nog steeds klinken en de doden vallen, wordt op het wereldtoneel gesproken over vrede in Oekraïne. Als het aan de aankomend president van de VS ligt, Donald Trump, moet 2025 het jaar worden van die vrede.  Maar vrede is nog ver weg, vertelt Arno Klijbroek in podcast de Dag. Hij helpt soldaten door spullen in te zamelen en te brengen aan het front. Er komt veel te weinig binnen, de strijd is zwaarder dan ooit en toch denken de mensen die hij spreekt niet aan stoppen met vechten. Opgeven is volgens hem geen optie. Journalist Michiel Driebergen reist heel regelmatig door Oekraïne en hoort de worsteling in het land. Drones die niet meer overvliegen en een pauze in het vechten voelt voor veel mensen aanlokkelijk. Maar het geloof dat een vredesdeal langdurige rust brengt is klein.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Anouk Kantelberg

Amerika nam defintief afscheid van president Jimmy Carter. Marieke en Sjoerd stonden in de vrieskou buiten de kerk, maar op de eerste rij zaten vijf (voormalig) presidenten. Eén van hen trok de aandacht deze week flink naar zich toe: Donald Trump. Hij liet namelijk zijn expansiedrift richting de wereld zien. Groenland, Panama, Canada. Een van die drie zou als 51e staat niet misstaan. Wil je reageren of heb je een vraag? amerikakiestpodcast@nos.nl  Presentatie: Marieke de Vries en Sjoerd den Daas  Redactie en Montage: Jesse Nijmeijer  Eindredactie Lars Hulshof

Vorige week kwamen de namen en dossiernummers online van 425 duizend mensen, die na de Tweede Wereldoorlog zijn onderzocht op collaboratie met de Duitsers. Er kwam meteen een stormloop op de website het archief. Iedere dag gaan zo'n 70 duizend mensen er op zoek naar de verhalen over hun voorouders. De antwoorden vinden ze er niet. Want de archiefstukken zélf staan - anders dan gepland- niet online. Wie ze wil bekijken moet zelf naar het archief in Den Haag. De wachttijd voor een afspraak is nu 45 dagen. Er kwamen de afgelopen week ook fouten aan het licht: er bleken 25 duizend namen in te staan van mensen waarvan er toch geen dossier is - die zijn geschrapt. In het register staan ook namen van slachtoffers en van verzetsmensen, zoals de vader van Peter Baas. In de podcast vertelt hij zijn verhaal. Bert de Vries, voorzitter van de Koninklijke Vereniging Archiefsector Nederland, kijkt terug op de eerste week van de openstelling van dit oorlogsarchief. Dat ging niet zoals gepland, en er kwam veel pijn naar boven. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Mattijs van de Wiel Redactie: Judith van de Hulsbeek

Dit jaar komen de levensverhalen van Robbie Williams, Bob Dylan, Michael Jackson, Bruce Springsteen en de Beatles in de bioscoop. Biopics - biografische films - zijn populair, zeker als ze over popsterren gaan. Dit soort films zijn vaak kaskrakers, ze zijn goed voor veel prijzen en commercieel interessant. Maar je krijgt niet altijd het hele verhaal over je idool te zien, vertelt filmjournalist Floortje Smit. De rechthebbenden – de artiest of de nabestaanden – oefenen vaak invloed uit op de inhoud. Martijn Fischer speelde André Hazes in de Nederlandse film Bloed, zweet & tranen, over het leven van André Hazes. Hij vertelt wat het van een acteur vergt om in de huid van een beroemde artiest te stappen. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Mattijs van de Wiel Redactie: Judith van de Hulsbeek

Elon Musk zegt dat hij zich zorgen maakt over Europa en hij bemoeit zich ook steeds intensiever met de Europese politiek. Het leidt tot de omgekeerde vraag: moet Europa zich zorgen maken over Elon Musk? Met posts op sociale media wekt hij de ergernis van de Franse president Macron en de Duitse premier Scholz. De Britse premier Starmer vindt dat hij "leugens en desinformatie verspreidt" en, vertelt Europa-correspondent Kysia Hekster in deze podcast, ook in de Europese Commissie zijn er grote zorgen over de invloed van Elon Musk op het Europese politieke debat en de verspreiding van anti-democratisch en anti-Europees gedachtengoed.  Musk richt zich met name op het politieke debat in het VK en in Duitsland, waar volgende maand verkiezingen zijn. Morgen gaat hij tijdens een livestream op X in gesprek met de voorzitster van de extreemrechtse Duitse partij AfD Alice Weidel. In Duitsland wordt gevreesd voor beïnvloeding van de verkiezingen. Volgens Tom Theuns, universitair docent Europese politiek aan de universiteit Leiden, legt de invloed van Musk vooral de kwetsbaarheid van de Europese democratie bloot. Hij doet onderzoek naar democratieën in Europa en betoogt dat die in ongekend fragiele staat verkeren, waardoor dit soort invloeden van buitenaf een 'dystopie kunnen waarmaken'.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: IJsbrand Terpstra