De Dag

Wordt hij het of wordt hij het niet? Al maanden gaat het over Mark Rutte als mogelijk de volgende secretaris-generaal van de NAVO. Hij zoude vierde Nederlander op die post worden. Wat staat hem dan te wachten? Directeur van de Atlantantische Commissie Anna van Zoest vertelt hoe de functie van NAVO-baas door de jaren veranderd is. Waar de rol vroeger nog wel door een oud-minister kon worden vervuld, moet het tegenwoordig een voormalig regeringsleider zijn. En het is volgens haar geen toeval dat Nederland al drie mensen leverde. Jaap de Hoop Scheffer vervulde de functie van 2004 tot 2009 en weet nog goed hoe zijn eerste werkdag eruit zag. Aan de Nederlands-Belgische grens, onderweg naar het NAVO-hoofdkwartier in Brussel, werd hij overdragen aan de Belgische veiligheidsdienst, die tot het einde van zijn functie als secretaris-generaal niet meer van zijn zijde is geweken. Hij vertelt wat de functie inhoudt en hoe het bondgenootschap bij elkaar kan worden gehouden in moeilijke tijden. Allerd Stikker (96) haalt herinneringen op aan het leven van zijn vader, Dirk Stikker, de eerste Nederlandse NAVO-baas, en wat daar allemaal bij kwam kijken. NAVO-correspondent Kysia Hekster loopt een dag mee met de hoogste militair van de NAVO, Rob Bauer, de rechterhand van de secretaris-generaal. Hij leidt met militaire precisie een samenwerking van 32 legers. De overleggen daarover in Brussel zijn staatsgeheim. En tot slot lichten we nog één keer een bondgenoot uit. Vandaag: Nederland. Reageren? Mail dedag@nos.nl  Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: IJsbrand Terpstra Eindredactie: Lars Hulshof

'Twee procent' is misschien wel de meest besproken term binnen de NAVO. Amerika dringt er al decennia op aan dat Europese bondgenoten meer gaan uitgeven aan defensie, maar met de mogelijke terugkeer van Donald Trump als president staat de discussie onder hoogspanning. Hij zegt dat de VS bondgenoten niet zal verdedigen als ze niet genoeg betalen. Splijt de twee procent het bondgenootschap in tweeën? NAVO-correspondent Kysia Hekster vertelt hoe de NAVO-norm is ontstaan en hoe de financiële politiek van de NAVO achter de schermen werkt. Mattijs van de Wiel ziet waar het geld naartoe gaat. Op de kazerne in Eibergen komen militairen van de NATO Responce Force terug van een grote oefening in Tsjechië en worden vrachtwagens en tenten schoongemaakt. Generaal Tak legt uit waarin geïnvesteerd wordt en wat dat voor de slagkracht van de NAVO betekent. Maar is het investeren in oorlogsmateriaal en het opzetten van een oorlogseconomie wel de juiste richting? Pacifist Reinoud Doeschot vindt van niet. Met Poetin kun je niet praten, erkent hij, maar de focus zou veel meer moeten liggen op het creëren van een weerbare samenleving. En met VS-correspondent Rudy Bouma lichten we de bondgenoot uit die het middelpunt vormt van de discussie over geld: de VS. Is een mogelijk vertrek van de Amerikanen uit de NAVO echt aan de orde? Reageren? Mail dedag@nos.nl  Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: IJsbrand Terpstra Eindredactie: Lars Hulshof

Het beroemde artikel 5 van het NAVO-verdrag, 'een aanval op één is een aanval op allen', trad maar één keer in de geschiedenis van de NAVO in werking. Dat was na de aanslagen van elf september 2001. Er volgden twee decennia aan NAVO-missies in Afghanistan. Oud-militair Martijn Kitzen ging daar voor de NAVO naartoe. Hij vertelt hoe hij zelf begin twintig was ten tijde van 9/11 en, net zoals zowat iedereen in het Westen er diep van overtuigd was dat er iets moest gebeuren om onze veiligheid te waarborgen. Nu staat hij als docent aan de Nederlandse Defensie Academie voor studenten van diezelfde leeftijd - en die dus nog niet geboren waren tijden de aanslagen en moet hij uitleggen hoe groot dat moment was.   Hoewel het na 9/11 de eerste keer was dat artikel 5 werd uitgeroepen, was het niet de eerste keer dat de NAVO in actie was gekomen. In de jaren negentig werd er voor het eerst actief oorlog in voormalig Joegoslavië, waar een burgeroorlog tussen etnische groepen gaande was. Bombardementen in eerst Bosnië en later Kosovo hielpen een einde maken aan die oorlog op het Europese continent, onder meer door de inzet van Nederlandse gevechtsvliegtuigen. In één van die F16's zat Marcel Duivestein, die later werd onderscheiden voor zijn moed. Mattijs van de Wiel zocht hem voor deze serie op, op luchtmachtbasis Volkel.  En met Duitsland-correspondent Chiem Balduk bespreken we bondgenoot Duitsland, dat volgens Martijn Kitze lang met scheve ogen is aangekeken binnen het bondgenootschap omdat ze in militair opzicht nooit hun nek wilden uitsteken. Nu is dat helemaal anders.  Reageren? dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz  Redactie: IJsbrand Terpstra Eindredactie: Lars Hulshof Morgen aflevering 4: Twee procent

In aanloop naar het 75-jarig jubileum van de Navo en de mogelijke benoeming van Mark Rutte als secretaris-generaal hoor je deze week in podcast De Dag een vijfdelige serie over de Navo.  De Navo werd opgericht om bescherming te bieden tegen de gemeenschappelijke vijand: de Sovjet-Unie, tegenwoordig Rusland. Voor Rusland is de gemeenschappelijke vijand: de Navo. Onder president Poetin is dat vijandsbeeld de afgelopen jaren geradicaliseerd. Keerpunt in Poetins opstelling was een veiligheidsconferentie in München in 2007 en een Navo-top in Boekarest een jaar later in 2008. Jaap de Hoop Scheffer was destijds secretaris-generaal en vertelt hoe hij de toenemende Russische dreiging persoonlijk heeft ervaren. “Ik kreeg een grote hakbijl cadeau.”  Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp zet uiteen waar de bron van Poetins frustraties ligt en hoe de uitbreiding van de Navo in Rusland beleefd wordt.  Jeroen de Jager maakte een reportage in een Navo-bunker van waaruit de Russen tijdens de Koude Oorlog 24/7 in de gaten werden gehouden en met Kysia Hekster lichten we bondgenoten Estland, Letland en Litouwen (de Baltische Staten) uit.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Reportage: Jeroen de Jager Redactie: IJsbrand Terpstra Eindredactie: Lars Hulshof Morgen aflevering 3: de Navo in actie

In aanloop naar het 75-jarig jubileum van de NAVO en de mogelijke benoeming van Mark Rutte als secretaris-generaal hoor je deze week in podcast De Dag een vijfdelige serie over de Navo. Het bondgenootschap staat onder druk en wordt mogelijk een oorlog in getrokken. Je zal er de baas maar van zijn.  Op 4 april 1949 werd in Washington het Noord-Atlantisch Verdrag getekend, met Nederland als één van de twaalf grondleggers. Minister van Buitenlandse Zaken Dirk Stikker zette namens Nederland zijn handtekening. Zijn zoon, Allerd Stikker (96), vertelt hoe zijn vader was gevormd door de verschrikkingen van de oorlog. Het belang van een organisatie die vrijheid, veiligheid en bescherming biedt, werd door hem en de andere lidstaten diep doorvoeld.  Hoogleraar Militaire geschiedenis Jan Hoffenaar zet uiteen hoe het bondgenootschap zich door de jaren ontwikkelde, uitbreidde tot 32 lidstaten en nu geconfronteerd wordt met een oorlog aan de grenzen van haar grondgebied. Ondertussen lijkt steun van de belangrijkste bondgenoot, de VS, niet meer vanzelfsprekend. Hoe sterk is het bondgenootschap nog? In deze serie ook iedere dag een speciale reportage, vandaag vanaf de plek van de ondertekening van het NAVO -verdrag in Washington. En aan het einde van elke aflevering lichten we één van de bondgenoten uit. Vandaag: Zweden, de jongste telg aan de NAVO-boom. Navo-correspondent Kysia Hekster vertelt wat het lidmaatschap voor Zweden en de Navo betekent.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Reportage: Rudy Bouma Redactie: IJsbrand Terpstra Eindredactie: Lars Hulshof Morgen aflevering 2: De vijand

Superster Beyoncé komt volgende week met een nieuw album. En hoewel we het nog niet hebben gehoord, weten we wel al welk genre het is: country. De eerste single van de plaat kwam op nummer 1 binnen in de country-hitlijst.  Nooit eerder stond een vrouw van kleur bovenaan die lijst. In de country hoor je vooral witte artiesten, en hun liedjes trekken ook vooral een wit publiek.  En dat is eigenlijk heel gek, zegt countryliefhebber en host van de country-podcast Bright Lights Peter Kwint in deze podcast. Want country heeft zeker ook roots in de zwarte muziek - maar die geschiedenis is grotendeels weggepoetst.  Volgens Radio-DJ Angelique Houtveen laat Beyoncé nu zien dat iedereen het recht heeft om country te maken. Ze hoopt dat dit deuren opent voor andere artiesten van kleur.  Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Dieuwke Teertstra Redactie: IJsbrand Terpstra

Geweldig, noemde Geert Wilders in de Tweede Kamer de chemie tussen PVV, VVD, NSC en BBB. Maar echt geweldig klinkt het niet. Niemand lijkt zin te hebben om samen aan de slag te gaan. Toch gaan ze het doen, en in het Kamerdebat gisteren moest duidelijker worden hoe. Maar politiek verslaggever Arjan Noorlander ziet dat de politici na hun ingewikkelde paringsdans van de afgelopen maanden, nog steeds niet echt weten hoe ze nou met elkaar in bed gaan belanden. En er komt ook nog eens weinig liefde bij kijken. Wat hebben de partijen nou eigenlijk aan deze samenwerking? En wat leveren ze ervoor in? Vandaag in De Dag: de winnaars en verliezers van het programkabinet. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Dieuwke Teertstra Redactie: Rosanne Sies

Roofkunst moet onvoorwaardelijk terug worden gegeven. Daar zijn musea en de Nederlandse regering het al jaren over eens. Een adviescommissie stelde dat al in 2020 vast. Maar die teruggave blijkt lastig en traag te verlopen. Bij ons in Nederland, maar ook bij andere voormalige koloniale machten. Voormalige kolonies hebben de roofkunst op de agenda gezet, en musea in het Westen worstelen ermee. Britse musea besloten kort geleden kunst niet terug te geven, maar terug te lenen. Het Rijksmuseum gaf onlangs wél zes topstukken terug aan Sri Lanka, waaronder het bronzen kanon van Kandy. Maar een ander topstuk, de diamant van Bandjarmasin, ligt nog steeds in Amsterdam. In de podcast vertelt Jan de Hond, conservator van het Rijksmuseum, het bijzondere verhaal van deze diamant, en waarom hij nog hier is. Hoogleraar internationale betrekkingen Mirjam van Reisen vindt dat de teruggave veel te langzaam gaat.  Eerst teruggeven, vindt zij, en daarna pas onderzoeken en discussiëren. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Mattijs van de Wiel Redactie: Rosa Juffer

Drie maanden geleden, op woensdag 20 december, veroordeelde het Surinaamse Hof van Justitie oud-legerleider en oud-president Desi Bouterse tot 20 jaar cel. Het hof acht hem -samen met anderen – verantwoordelijk voor de decembermoorden van 1982, waarbij 15 tegenstanders van zijn militaire regime werden geëxecuteerd. Het was een enorme opluchting voor de nabestaanden, en het leek het einde van een rechtszaak die 16 jaar duurde. Maar Bouterse is dan wel veroordeeld, hij zit nog steeds niet in de gevangenis. Hij gaf zich niet over en hij is onvindbaar. En ook in de rechtbank blijkt het boek toch nog niet gesloten. Advocaten van Bouterse proberen alsnog het vonnis ongeldig te laten verklaren. Morgen doet het Hof van Justitie in Paramaribo daar uitspraak over. Advocaat Gerard Spong is al die jaren nauw betrokken geweest bij de nabestaanden van de decembermoorden, in hun strijd voor gerechtigheid. Hij was ook adviseur van de Surinaamse regering hierover. In de podcast vertelt hij hoe dit proces, dat afgesloten leek, toch nog een staartje krijgt. Hij vertelt waarom Bouterse niet is opgepakt en we horen hoe dit de Surinaamse samenleving verdeelt. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Mattijs van de Wiel Redactie: Rosa Juffer

Op het NPO Podcastfestival in TivoliVredenburg gaan de makers van De Dag in gesprek met luisteraars en werpen een blik achter de schermen in het maakproces. Reageren? Mail dedag@nos.nl