De Dag

Oorlog laat diepe sporen na, die generatie op generatie nog voelbaar zijn. In aanloop naar 4 en 5 mei komen komende week weer vele verhalen naar boven, met "leven met oorlog" als thema dit herdenkingsjaar. Hoe ga je om met het oorlogsverleden van je vader? Of opa? En hoe is dat als dat oorlogsverleden 'fout' is. Peter Kistemaker en Jeroen Otten vertellen erover in podcast de Dag. Hun vader en opa waren allebei lid van de Waffen-SS. Ze streden aan Duitse kant. Onder andere hun verhalen zijn opgetekend in het boek "Vader zat bij de SS", van Rick Blom. In deze aflevering hoor je de oorlogshistorie uit hun families en hoe die verhalen doorwerkten in hun eigen levens, als zoon en kleinzoon. Reageren? Mail naar dedag@radio1.nl.

Koning Willem-Alexander zit 10 jaar op de troon, komende zondag. Koningsdag vandaag heeft dus een tinnen tintje: het is een jubileum. Meningen genoeg over hoe hij het deed de afgelopen jaren. En die meningen vormen we door wat we van de Koning zien. De Koninklijk Huis verslaggevers spelen daar een belangrijke rol in. Wat is er in die jaren, na het koningschap van zijn moeder Beatrix, veranderd in de relatie tussen het koningshuis en de pers?  De Koning probeerde de banden met de pers jaren geleden aan te halen, vertelt oud-Koninklijk-Huis-verslaggever Marieke de Vries in podcast de Dag. Zij is nu correspondent in Amerika. Het was een breuk met hoe haar ervaringen met Koningin Beatrix waren. Toch is de vraag of we nu meer zien en horen, zegt Koninklijk-Huis-verslaggever Jozephine Trehy. Door social media lijkt er meer openheid, maar tegelijkertijd is de controle over welk beeld van de Oranjes naar buiten komt groter dan ooit. Reageren? Mail naar dedag@radio1.nl.

"Het is legitiem dat mensen vragen stellen over mijn leeftijd. Het enige wat ik kan zeggen is: let maar op!", aldus Joe Biden van 80. De president doet opnieuw een gooi naar het Witte Huis. Biden heeft zich officieel verkiesbaar gesteld voor de verkiezingen van 2024 in een flitsend campagnefilmpje. En daarmee kan de oudste president van Amerika z'n eigen record verbreken: dat van de oudste president van Amerika. Het roept de vraag op: was er niemand anders? Amerikadeskundige Victor Vlam legt in podcast de Dag uit hoe de democraten eigenlijk alleen maar bij Biden uit kunnen komen. En in het andere kamp, de Republikeinen, lijkt het erop dat het Trump wordt. Grote kans dus dat de presidentsverkiezing van 2024 een herhaling wordt van 2020. Wat zegt dat over de Amerikaanse politiek? Reageren? Mail naar dedag@radio1.nl.

Honderden diplomaten en hun gezinnen en expats zijn de afgelopen dagen geëvacueerd uit Sudan. In deze podcast het persoonlijke vluchtverhaal van Cees Hack. Afgelopen zondag heeft hij hals over kop het land verlaten. Ondertussen willen ook Sudanezen weg uit de hoofdstad Khartoem. Zij vluchten naar de buurlanden. In Zuid-Sudan werkt Peter van der Auweraert voor de VN. Hij houdt zich bezig met de opvang daar.

Er komt een nieuwe stroomkabel tussen Nederland, windparken op zee en het Verenigd Koninkrijk. Een nieuwe stap in de energiecentrale die de Noordzee heet. Vandaag praten Noordzeelanden op een top over verdergaande samenwerking om afscheid te nemen van fossiel en wind van de Noordzee te omarmen. Razendsnel verrijst de ene windmolen na de ander. De windturbines zijn de spil in de Nederlandse energietransitie: al over 7 jaar moet driekwart van de stroom van de Noordzee komen. Volgens de voorzitter van de branchevereniging van Windenergiebedrijven NWEA, Jan Vos, loopt Nederland voorop. Hij vertelt in podcast de Dag hoe dat komt en reageert ook op de zorgen over de veiligheid van de infrastructuur op zee na de verhalen over Russische spionage. En wat verandert er voor ons als consument als de stroom uit het stopcontact niet meer uit een gascentrale komt, maar van zo'n windmolen op zee? Dat vertelt hoogleraar Energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. Reageren? Mail naar dedag@radio1.nl.

De nieuwe Schiphol-baas Ruud Sondag heeft er alle vertrouwen in dat de luchthaven de verwachte drukte deze meivakantie aankan. Dat zal blijken, maar hoe dan ook zal het al snel beter gaan dan vorig jaar, toen in het eerste weekend van de meivakantie een ongekende chaos ontstond. Er volgde een veelbewogen jaar voor Schiphol, waarbij oud-topman Dick Benschop het veld moest ruimen en zijn opvolger werd aangetrokken om puin te ruimen. Ruud Sondag is in alles anders dan Dick Benschop, vertelt NH-luchtvaartverslaggever Doron Sajet in deze podcast: in voorkomen, in leiderschapsstijl en vooral in visie. Krimp, het weren van private jets, geen nachtvluchten meer - de één noemt Sondags aanpak verfrissend, de ander het werk van een cowboy, want veel tijd voor overleg en ruggespraak neemt hij niet.  Wie is Ruud Sondag, wat wil hij met Schiphol, en wat merken de medewerkers op de luchthaven daar nu al van?  Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Fox News en stemcomputerfabrikant Dominion schikten op het laatste moment in een lasterzaak die Dominion had aangespannen. En daar is een bedrag van honderden miljoenen dollars mee gemoeid. Dominion klaagde de best bekeken kabel nieuwszender van Amerika aan omdat ze maar verhalen bleven uitzenden over stemfraude na de presidentsverkiezingen van 2020, terwijl daar geen bewijs voor is. Amerikakenner Raymond Mens schreef een boek over de mediaoorlog die het land verscheurt: Nieuws als Wapen. Hij gaat in podcast de Dag alle details van de zaak af. Daaruit ontstaat een beeld van een zender die zich schikt naar de wens van de kijker en de wens van Donald Trump. Wat blijft er dan over van onafhankelijke verslaggeving voor de Amerikanen die naar de tv kijken? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De EU en Nederland presenteren allerlei plannen waardoor we schoner moeten gaan autorijden. Aan de pomp ga je meer betalen, duurdere prijzen in de catalogus als je een benzine of dieselauto wil kopen en uiteindelijk moeten auto's op fossiele brandstoffen uit de showroom verdwijnen. Zo hopen ze dat er meer gas komt op de transitie naar elektrische auto's. En zeg je elektrisch, dan zeg je China. Allerlei nieuwe merken proberen het in Europa te gaan maken, zoals BYD, Nio of MG. In de stad Shanghai worden nu de nieuwste wagens getoond op de autoshow.  Er zijn nog verschillen met een Duitse of Franse bolide, maar de Chinese stekkerauto is in de afgelopen jaren voor sommige merken een geduchte concurrent geworden, vertelt AutoWeek-journalist Roy Kleijwegt in podcast de Dag. Europese autofabrikanten blijven achter bij het tempo van de Chinezen. En in deze tijd waarin de afhankelijkheid van China onderwerp van gesprek is, is het binnenrijden van de Chinese wagens in het Nederlandse wagenpark niet zonder risico volgens industrieel ecoloog aan de Universiteit Leiden René Kleijn. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Pantservoertuigen in de straten, tienduizenden manschappen, gevechtsvliegtuigen die bombardementen uitvoeren. Het is oorlog in Sudan en miljoenen burgers kunnen geen kant op. Sudan is een land zo groot en zo complex, zegt correspondent Koert Lindijer in deze podcast, dat besturen er altijd moeilijk is geweest. Hij kent Sudan goed en schetst de historische context van het huidige conflict, dat volgens hem een giftige erfenis is van oud-dictator Omar al-Bashir. Het Internationaal Strafhof in Den Haag wil Bashir berechten voor genocide in de regio Darfur en het zijn zijn strijdmakkers van weleer, die nu in gevecht zijn. En om het nog extra complex te maken: zij worden geholpen door de Russische Wagner-groep. Die ingewikkelde belangenstrijd zal burgers een zorg wezen, vertelt Afrika-correspondent Elles van Gelder, want zij zitten totaal onvoorbereid thuis en vrezen voor hun leven. Elles laat telefoongesprekken horen met Sudanese burgers, die radeloos en murw geslagen zijn. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Haatreacties uit rechts-extremistische hoek, we zagen ze dit weekend bij een demonstratie tegen een voorleesmiddag van dragqueens en vorige week waren er ook fysieke aanvallen op de LHBTI-gemeenschap. Ook haat richting andere groepen neemt toe. Vandaag blijkt uit onderzoek van NOS Stories dat het bereik van extreemrechtse groepen onder jongeren steeds groter wordt en ook de AIVD waarschuwt in een nieuw rapport voor extremisme dat zich in Nederland wijder verbreidt. Dat is niet voor het eerst. Al een paar jaar dringt het besef door dat dit een urgent probleem is. Redacteur Joost Schellevis van NOS Stories deed onderzoek in tientallen rechts-extremistische online kanalen en vertelt in deze podcast hoe jongeren vaak via grappige plaatjes en 'memes' in die kanalen terechtkomen en wat ze daar dan te zien en horen krijgen. Jongeren die er gevoelig voor zijn belanden al snel in een fuik, zegt hij, en twee van hen doen - anoniem - hun verhaal.  Terrorisme-expert Jelle van Buuren doet aan de Universiteit Leiden onderzoek naar de aanpak van radicalisering. Hij maakt zich er zorgen over dat rechts-extreem gedachtengoed steeds meer 'mainstream' wordt en vertelt hoe je dit het beste tegen kunt gaan. Het begint, zegt hij, met praten. Niet in de media, maar thuis aan tafel of op school.  Reageren? Mail dedag@radio1.nl