Focus

De sterrenkunde heeft veel te danken aan de Koude Oorlog. In deze aflevering van Atlas neemt wetenschapshistoricus David Baneke je mee in de spacerace van de Koude Oorlog tot aan de space kolonisten van nu.

Op een heldere avond is hij op een paar plekjes in Nederland nog te zien aan de hemel. Die prachtige witte sterrenband, de Melkweg. Maar hoe is de Melkweg eigenlijk ontstaan? Melkweg-archeoloog Else Starkenburg neemt ons mee op een kosmische ontdekkingsreis. Ze is in haar nopjes met het nieuwe instrument WEAVE. Hoe verandert dit nieuwste staaltje sterrenkundige techniek ons wereldbeeld? Amateur astronoom Esther Hanko geeft tips over hoe je het meeste kans maakt om die prachtige Melkweg zelf te aanschouwen. Wil je zien waar de donkerste plekken in jouw buurt zijn? Kijk op Lightpolutionmap.info

Bestaat er leven buiten onze planeet? Het is een terugkerende vraag bij het kampvuur of in het café: Zijn er ergens in het melkwegstelsel wezens die net zo hard naar ons zoeken als wij naar hen? In het café, boeken en films  blijven antwoorden meestal ergens steken tussen hoop en vrees, maar in deze aflevering van Atlas, met planeetonderzoeker Bert Vermeersen, komen we dichtbij bewijs.

Na de oceanen is ook de ruimte niet langer veilig voor menselijk afval. Oude raketonderdelen en vooral afgedankte, kapotte satellieten zwerven met een gigantische snelheid rond onze aarde. Dat levert niet alleen een boel rommel op, maar ook gevaar. Een botsing met ruimtepuin kan actieve satellieten beschadigen, of zelfs uitschakelen. Ruimteafval, een kosmische ramp in wording of een oplosbaar probleem?

Heel veel signalen vanuit de ruimte kunnen we op aarde opvangen. Maar welke boodschappen slingeren we zelf eigenlijk de ruimte in? Door te kijken naar wat er vanuit de ruimte op te vangen is van de aarde, maken planeetonderzoeker Daphne Stam en sterrenkundige Willeke Mulder een vingerafdruk van het leven op aarde. Ook horen we waar de mysterieuze peryton straling vandaan komt… Heb je vragen of wil je reageren op de aflevering? Mail dan naar: atlaspodcast@ntr.nl Presentatie: Petra Grijzen. Redactie & montage: Edda Heinsman. Techniek & eindmontage: Steven Smit. Eindredactie: Gerda Bosman

Hoe ver staan de sterren van ons vandaan? En hoe klein is de aarde in de duizelingwekkende grootte van de Melkweg? In deze aflevering praat Mirthe van der Drift met emeritus hoogleraar sterrenkunde Ed van den Heuvel over ons planetenstelsel en de sterren hier ver vandaan. Ook hoor je Hens Zimmerman met de snelheid van het licht langs alle planeten reizen.

Geloof jij in je horoscoop? Al zolang er mensen zijn, kijken we naar de sterren. Sommigen halen betekenis uit hun standen, en weer anderen dromen ervan zich tussen het sterrenstof te begeven. In de nieuwe serie van Atlas kijken we omhoog en nemen we een duik in ons grote universum. Wat weten we eigenlijk van het heelal? Hoe zijn we daar achter gekomen? En: welk mysterie hopen we binnenkort te ontrafelen? De eerste aflevering beginnen we in de middeleeuwen. We kijken naar het levensbelang van astrologie, en komen erachter welke Romein er een hekel had aan klokkijken.

Als jij internet gebruikt, wordt er data over jou verzameld door tech-bedrijven. Dat weten we intussen wel. Waar die data heen gaan of wat er mee gebeurt, weten we vaak niet. Wat moet je doen om je geheimen niet met de grote tech-bedrijven te delen? Hoe verspreid je zo min mogelijk data over jezelf? Moet je dan digitaal geheelonthouder worden? Hoe doe je dat in een digitaal tijdperk? En wat doet het met je?   Verslaggever Rick Uilenbroek spreekt met wetenschappers Ina Koning en Stefan van der Stigchel en ging zelf een week lang offline.   Presentatie: Petra Grijzen, redactie en montage: Rick Uilenbroek, eindredactie: Gerda Bosman

Hoeveel neanderthaler DNA heb jij? Waar komen je voorouders vandaan? En heb je kans om een ziekte als alzheimer te ontwikkelen? Dit valt allemaal af te lezen uit jouw DNA. Welke geheimen liggen er nog meer in onze lichamelijke data verscholen? En willen we die geheimen wel weten? Daar spreekt Petra Grijzen over met ethicus Eline Bunnik. Ze is universitair hoofddocent aan het Erasmus MC en ze zit in verschillende commissies waarbij ze adviseert over ethische dilemma’s.  Heb je vragen of wil je reageren op de aflevering? Mail dan naar: atlaspodcast@ntr.nl Presentatie: Petra Grijzen, redactie & techniek: Josta Bosma, montage: Steven Smit, eindredactie: Gerda Bosman

'Locatie onder observatie.' Deze dreigende sticker trof Nadia Bouras aan op de deur van haar huis. Een intimiderende actie van het anti-linkse platform Vizier op Links.   In deze aflevering hebben we het over doxing; een handeling waarbij identificerende informatie over iemand online wordt onthuld, zoals zijn of haar echte naam, woonadres, telefoonnummer of andere persoonlijke informatie. Doxing is een groeiend probleem, maar strafbaar is het niet.. Hoe dat zit, dat hoor je van Anna Berlee, hoogleraar Gegevensbescherming en Privacyrecht aan de Open Universiteit, Ot van Daalen, oud-directeur van Bits of Freedom en werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam en Nadia Bouras, historicus aan de Universiteit Leiden. Presentatie: Petra Grijzen, redactie, montage & techniek: Steven Smit, eindredactie: Gerda Bosman