Goede Gesprekken

In october 2022 was er een uitbraak van vogelgriep op een nertsenfokkerij in het noordwesten van Spanje. Voor de New York Times was het reden om alarm te slaan: 'An even daedlier pandemie could soon be here'. Is dat zo? Thijs Kuiken is de geëigende persoon om die vraag te beantwoorden, hij geldt wereldwijd als dé expert op het gebied van vogelgriep. Hij is als hoogleraar virologie verbonden aan Erasmus MC in Rotterdam en combineert kennis op het gebied van huisdieren, wilde dieren, én mensen.

Hij is 91 en onverminderd geïnteresseerd in het leven. Hans Beerends. Zijn hoge leeftijd staat een activistisch engagement geenszins in de weg. Integendeel, hij volgt het allemaal en waar mogelijk doet hij nog mee ook. Zoals hij zijn hele leven al strijdt tegen honger en armoede in de wereld. Beerends richtte in de jaren ’70 met een aantal mensen de Wereldwinkel Amsterdam op, en groeide uit tot de kleurrijke en extravagante aanvoerder van de Derde Wereldbeweging. Onlangs verscheen een monografie over hem: 'Levenslang activist. Hans Beerends en de strijd voor een eerlijke wereld', geschreven voor Ellen Mangnus & Marc Broere. Het schetst zijn persoonlijke levensverhaal tegen de achtergrond van het actieklimaat in die roerige jaren van de vorige eeuw.

Ooit was het gewoon. Dat je stukken land en water deelde met elkaar. Iedereen mocht er gebruik van maken, zolang je er maar op lette dat er genoeg overbleef voor de anderen. Het was gemeenschappelijk bezit. Het kapitalistische systeem heeft deze praktijk van de commons vergiftigd. Maar volgens filosoof Thijs Lijster (1981) is er een weg terug. In zijn boek 'Wat we gemeen hebben' laat hij zien dat er nog veel meer vormen van meentes zijn dan we denken, en dat ze tot op de dag van vandaag de kop op blijven steken. Dat is iets waar je hoop aan kunt ontlenen.

Jongeren tussen 18 en 21 jaar die niet zijn opgegroeid in een veilige thuissituatie komen vaak op straat terecht. Omdat ze slechts recht hebben op een bijstandsuitkering van € 265,- zijn ze aangewezen op de dak- en thuislozen opvang. Bovendien worden ze behandeld vanuit wantrouwen in plaats van vertrouwen. In Eindhoven is een project gestart dat dit helemaal omdraait: Het Bouwdepot. Jongeren krijgen een jaar lang iedere maand € 1055,- (de hoogte van de bijstand voor volwassenen), en deze schenking is onvoorwaardelijk. Het haalt de stress weg en biedt ruimte om aan hun toekomst te bouwen. Aiden (20 jaar) kan erover mee praten. Manon van Hoeckel, ontwerper, is een van de initiatiefnemers

Sjors Roeters (Groningen, 1991) heeft het aangedurfd om in zijn boek 'Miljardairs onder de guillotine' de koe bij de horens te vatten: schrijven over het kapitalisme als systeem. Dat grote politieke, sociale en economische systeem dat is doorgedrongen tot in de haarvaten van ons leven en zo’n beetje elk aspect van dat leven negatief beïnvloedt. Dat is moedig. Want, het hoeft geen betoog dat de wereld overspoeld wordt door angstaanjagende crises van globale aard. En als je vraagt naar de oorzaken, wordt steevast verwezen naar het kapitalisme als boosdoener. En daar laten we het dan bij. Want het is te groot om aan te pakken. Te onmisbaar ook. Er is immers geen goed alternatief. Precies dat stelt Sjors Roeters aan de orde. Want die alternatieven zijn er wel degelijk

Jarenlang schreef Marjoleine de Vos in NRC Handelsblad over de cultuur van voedsel, eten en koken. Die stukken zijn nu gebundeld tot 'Een dolgelukkig Montessorivarken. Over lekker eten'. Het is een boek dat vrolijk stemt. Haar stijl is geestig en verraderlijk suggestief. Je krijgt onbedaarlijk zin om zelf in de keuken aan de slag te gaan. Maar omdat eten zo essentieel is, gaat het over veel meer, het gaat uiteindelijk over het leven zelf. Aandacht voor eten voedt de levenslust.

Anna van der Kruis (1981) heeft haar sporen verdiend in het theater. Dat is voelbaar in haar debuutroman '821 mensen die er ook toe doen'. Het zijn allemaal losse fragmenten, scènes, soms niet meer dan drie regels, maximaal een paar pagina’s. Schetsen zijn het, aanzetten tot een drama. Veel van die verhaaltjes staan op zichzelf, soms er is een duidelijk verband, over een groot aantal pagina’s heen. Een mozaïek is het, spiegel van het moderne leven, want wat is eigenlijk het verband tussen mensen, wat bindt ons? Opvallend vaak gaat het over de dood en dan met name suïcide. Dat is opmerkelijk, want voor verlangen naar de dood is zelden echt ruimte. Van de Kruis doorbreekt het zwijgen en werd genomineerd voor De Bronzen Uil, het beste literaire debuut van 2022 in Vlaanderen

Els Streefkerk (Rotterdam, 1971) is in coronatijd een online taalcafé begonnen: Vertel 's. Ze is van huis uit muziekleraar en geeft Nederlands aan hoogopgeleide nieuwkomers. Het is een succes geworden. Inmiddels heeft ze het al voor de 111e keer gedaan. Ze streeft ernaar dat iedereen plezier heeft in het leerproces. En omdat vooral ook persoonlijke onderwerpen aan de orde komen, worden spelenderwijs vriendschappen ontwikkeld. Het is een persoonlijk initiatief dat Streefwerk niet als vrijwilligerswerk beschouwt. Nee, dit is gewoon sociaal gedrag.

Beri Shalmashi (Parijs 1983) is filmmaakster en schrijft voor de Volkskrant. Zij is een van de Iraanse vrouwen in Nederland die aandacht blijven vragen voor wat er op het ogenblik in het geboorteland van haar ouders gebeurt. Zelf noemt ze het een revolutie die niet meer te stuiten is. Het begon met de gewelddadige dood van de Koerdische Jina Mahsa Amini, een vrouw van 22 jaar, die in Teheran door de zedenpolitie werd doodgeknuppeld omdat haar hoofddoek niet goed zat. Dat is ruim twee maanden geleden. Terwijl de wereld naar het voetballen kijkt, slaat het Iraanse regime met ongekend hard geweld toe in met name Koerdistan. Shalmashi ziet alle beelden die naar buiten komen.

Jetske van Oosten (architect) en Tabo Goudswaard (beeldend kunstenaar) hebben een boek geschreven over social design: 'Maakkracht. Een nieuwe benadering voor complexe vraagstukken'. Er vindt op het ogenblik een verschuiving plaats in de design-wereld. Jonge ontwerpers willen zich actief bezighouden met oplossingen voor complexe maatschappelijke problemen. Woningnood. Ongelijkheid. Vervuiling. Van Oosten & Goudswaard beschrijven hoe dit soort ontwerpprocessen verlopen. Het boek beschrijft vijf stappen en barst van de inspirerende voorbeelden.