Macro met Boot en Mujagić | BNR

Fed-voorzitter Jerome Powell deed gisteravond tijdens een speech de persconferentie na het meest recente rentebesluit van de centrale bank nog eens dunnetjes over. De Fed had de rente weliswaar verlaagd, maar dat betekent niet dat er nu een hele reeks renteverlagingen aan zit te komen, benadrukte Powell. ‘Hij sprak van een ‘’uitdagende situatie’’, waarmee hij bedoelt dat de Fed zich op een plek bevindt waar geen centrale bankier zich ooit graag ziet’, zegt macro-econoom Edin Mujagic.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal met 0,2 procent gegroeid. Eerder werd die groei berekend op 0,1 procent. ‘De vlag kan dus uit. Niet zozeer door die 0,1 procent extra groei, maar door de samenstelling ervan’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. Waar komt die economische groei vandaan? Bij nader inzien hebben wij als consumenten meer uitgegeven dan eerder werd gedacht. Onze handel met de rest van de wereld droeg ook iets bij aan de groei, en ook de bedrijfsinvesteringen namen toe. Dat zijn de drie van de vier motoren die een sterkere bijdrage hebben geleverd aan de economische groei. De vierde motor, de uitgaven van de overheid, die zijn juist omlaag bijgesteld. En dat is eigenlijk de combinatie die je elk kwartaal zou willen zien. Namelijk: de overheid draagt minder bij aan groei, en dat wordt ruimschoots gecompenseerd door huishoudens, internationale handel en het bedrijfsleven. Dus ik zeg nogmaals: de vlag kan uit.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De aanpassingen in box 3, aangekondigd in de Miljoenennota, leiden tot discussie. Het kabinet wil de belasting op spaargeld en beleggingen verhogen om de kosten te dekken van een eerdere uitspraak van de Raad van State, die de oude heffing op fictieve rendementen onredelijk verklaarde. Maar volgens econoom Arnoud Boot dreigt zo de belastingmoraal te worden ondermijnd.  Omdat de Raad van State de oude heffing onredelijk vond, moet de overheid die mensen compenseren. Hoe wil het kabinet dat doen? Door box 3 zwaarder te belasten. De vrijstelling gaat omlaag van bijna 58.000 naar iets meer dan 51.000 euro. Daarnaast stijgt het fictieve rendement op overige bezittingen, zoals aandelen of tweede huizen, van 5,88 naar 7,78 procent. Dat levert extra inkomsten op voor de staat, waarmee de verliezen uit de uitspraak worden gecompenseerd.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de beleidsarme Miljoenennota die afgelopen week op Prinsjesdag is gepresenteerd, heeft het demissionaire rompkabinet een voorproefje gegeven van de politieke plannen voor komend jaar – in het geval deze bewindslieden nog enige tijd relevant in functie blijven.‘Maar eigenlijk ben ik heel enthousiast,’ zegt macro-econoom Arnoud Boot, die de luisteraar om meerdere redenen oproept vooral zelf de Miljoenennota te gaan lezen. ‘Het zijn 80 pagina’s, met plaatjes, en het is goed te doen.’ Waar komt dat enthousiasme dan vandaan, Arnoud? In de samenvatting van de Miljoenennota staan drie opmerkingen waar ik het graag over wil hebben. De eerste gaat over de koopkracht, die zich positief ontwikkelt door het kabinetsbeleid en doordat de lonen harder stijgen dan de inflatie. Maar dat komt ook door de brandstofaccijns, waar anderhalf miljard euro naartoe gaat. Daardoor stijgt de koopkracht met 1,3 procent in plaats van 1 procent. Tegelijkertijd is het openbaar vervoer al duurder dan autorijden, en toch gaat er extra geld naar de auto. Dat is eigenlijk een slecht idee. Maar het zorgt toch voor een koopkrachtverbetering? Als je met geld smijt, werkt dat op korte termijn heel goed. Kijk maar naar Engeland, de Verenigde Staten en Frankrijk. Als je de begrotingstekorten buiten beschouwing laat, ziet het er op de korte termijn heel redelijk uit. Daarom lijken we een beetje op Frankrijk. Op korte termijn doet Frankrijk het helemaal niet zo slecht, maar we weten dat het land structureel in de problemen zit. Maar het begrotingstekort komt uit op 2,9 procent. Dat valt toch wel mee? Dat is het tweede punt waar ik op wil wijzen. Het kabinet zegt dat het met het oog op toekomstige uitdagingen een gezonde begroting achterlaat. Maar dat is flauw, want ze negeren juist die toekomstige uitdagingen. En desondanks komen ze nog steeds uit op een tekort van 2,9 procent. We moeten bovendien nog maar zien wat het daadwerkelijk wordt, want de economie is overbelast en wie weet wat er straks gebeurt met het nieuwe kabinet. Deze cijfers kunnen zo weer het raam uit. Daarnaast – en dat is punt drie – spreekt het kabinet van een gedekte begroting, zowel aan de uitgaven- als aan de inkomstenkant. Maar dat is vreemd, want er ís een tekort van 2,9 procent. In de Miljoenennota wordt ook verwezen naar de Raad van State, waarom? Het ministerie van Financiën, oftewel het kabinet, is door de Raad van State gevraagd eens na te denken over de toekomstige structuur van de Nederlandse economie. Dat is buitengewoon interessant. Traditioneel zijn overheidsinvesteringen gericht op machines, gebouwen, wegen, infrastructuur. Maar tegenwoordig gaat het om kennis en onderwijs. Wat zijn de gevolgen als er zoveel wordt bezuinigd op die terreinen? Daarbij verwijst het kabinet ook naar een artikel uit 1956 van econoom Robert Solow, die in 1987 de Nobelprijs ontving. En het mooie is: de lezer van de digitale Miljoenennota kan doorklikken naar dat artikel, een prachtige bijdrage in het Quarterly Journal of Economics uit 1956. Dat verhaal is na 70 jaar nog steeds relevant, omdat economie natuurlijk niet gisteren is uitgevonden. Uit de inzichten van toen kunnen we nog altijd veel leren.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de Federal Reserve de rente ging verlagen was voor macro-econoom Edin Mujagic geen verrassing. 'Maar ik heb wel naar twee andere dingen gekeken, namelijk: hoe nu verder? En was er iets zichtbaar van het Trump-effect?’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij de vergadering van de Amerikaanse centrale bank gaat het maar om één ding, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Namelijk: hoe is de sfeer? Normaal gesproken is het heel gezellig – er zitten mensen die elkaar al lang kennen. Maar of dat deze keer zo is, betwijfel ik.’ Waar heeft dat mee te maken, denk je? Dat heeft alles te maken met de komst van een nieuw bestuurslid, de heer Stephen Miran. Hij werd eerder deze week goedgekeurd door de Amerikaanse Senaat, met de kleinst mogelijke meerderheid: 48 stemmen voor en 47 stemmen tegen. Hij beslist nu ook mee over het rentebesluit. Maar hierdoor zijn er een aantal zaken die de sfeer niet ten goede zullen komen, denk ik. In de eerste plaats is hij nog steeds werknemer van het Witte Huis. Hij is de hoogste economisch adviseur van de Amerikaanse president.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vakbond FNV eist 6 procent loonsverhoging. Maar volgens macro-econoom Edin Mujagic snijden niet alle argumenten daarvoor hout. Welke argumenten geeft FNV? Allereerst moet de aanhoudend hoge inflatie volgens de vakbond worden gecompenseerd. Daarnaast zou een verhoging volgens de bond passen bij de gestegen arbeidsproductiviteit. En tot slot wijst FNV op een scheefgroei: werknemers zouden de afgelopen jaren nauwelijks hebben meegeprofiteerd van de hoge winsten van bedrijven. Hogere lonen moeten dat dus deels rechtzetten.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vergeet Prinsjesdag, uiteindelijk draait het morgen allemaal om de verkiezingen eind oktober, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘De miljoenennota is daardoor eigenlijk een non-event. Het is meer een opmaat naar de Algemene Politieke Beschouwingen en daarna de verkiezingen. Verwacht morgen dus geen grote nieuwsshow.’  Waar moeten we dan wel op letten? Je moet alle discussies de komende dagen zien in het licht van de verkiezingen. Partijen zullen elkaar aftasten. Het is belangrijk dat ze ook overeenkomsten zoeken, in plaats van alleen verschillen te benadrukken, anders wordt het vormen van coalities onnodig ingewikkeld.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Goed nieuws voor Nederland: de koopkracht stijgt en faillissementen blijven laag. Macro-econoom Arnoud Boot waarschuwt wel voor nuance, maar stelt dat lage faillissementen vaak een teken zijn dat het bedrijfsleven relatief gezond is. 'Daarnaast kunnen we met een vergrootglas zelfs geen werklozen vinden. Op zich goed nieuws, al brengt dat voor bedrijven die personeel zoeken nieuwe uitdagingen met zich mee.'   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Naast het rentebesluit staat de ECB-vergadering in het teken van de septemberramingen. Volgens econoom Edin Mujagić een belangrijk moment dat de komende jaren weer flink kan beïnvloeden. Maar dat de rente ongewijzigd blijft, is volgens hem geen grote verrassing.   See omnystudio.com/listener for privacy information.