Macro met Boot en Mujagić | BNR

De vier pijlers waar de economie op draait mogen inmiddels bekend worden verondersteld bij de BNR-nieuwsconsument: investeringen van bedrijven, uitgaven van de overheid,  het verschil tussen wat je verkoopt aan en koopt in het buitenland, en last but nog least: de consumptie van huishoudens. En gegeven het grote belang van die laatste als vliegwiel van de economie is de grote vraag volgens macro-econoom Edin Mujagic: wanneer draait die motor sneller, en wanneer minder snel? ‘Daarvan hangt heel veel af, voor de ontwikkeling van de economie.’  En dat was nou net het thema van een gedegen publicatie van de economen Joseph E. Stiglitz en Martín Guzmán, dat zoals het een goed wetenschappelijk paper betaamt begint met wat de economische theorie en economische modellen zeggen, aldus Mujagic. ‘De verandering in de consumptie van huishoudens is afhankelijk van zaken als technologische ontwikkeling, toename van de arbeidsproductiviteit en schommelingen in onder meer de energieprijzen, zoals in 2021. Dan houd je minder geld over om te consumeren. Mensen voelen zich door dit soort factoren wat rijker of wat minder rijk.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Centrale Bank (ECB) zou een voorbeeld moeten nemen aan de verhouding tussen de president van de Verenigde Staten en de voorzitter van de Fed, de Amerikaanse centrale bank. Gisteren hebben Donald Trump en Jerome Powell elkaar gesproken in het Witte Huis, en dat gebeurt niet vaak, zegt macro-econoom Edin Mujagić. ‘In Europa is het “lieve Ursula” en “lieve Christine”.’ Laat me raden, het gesprek in het Witte Huis ging niet over de vakantieplannen van Trump en Powell?   We hebben het hier over twee mannen, waarvan één - de president – de ander – de Fed-baas - nog niet zo lang geleden met de weinig vleiende woorden als loser en dom heeft omschreven. Dus dat heeft de toon van het gesprek wel gezet.   Waar hebben ze het wel over gehad zal je niet verrassen. In de verklaring na afloop zei de Fed dat het is gegaan over economische ontwikkelingen inclusief werkgelegenheid, economische groei en inflatie. Wat de Fed niet zegt, maar wat we wel weten, is de Amerikaanse president weer een poging heeft gedaan om de Fed zover te krijgen de rente te verlagen. Dat weten we omdat de Fed na afloop een verklaring online heeft gezet, en dat is nog ongebruikelijker. Daarin staat dat de Centrale Bank zich laat leiden door economische omstandigheden, zoals de wet voorschrijft, op basis van niet politieke analyse. Dat is heel diplomatiek voor. Laten we met rust, Ik ga de rente niet verlagen, Alleen Omdat jij Daarom vraagt, wij kijken naar economie, wij kijken naar inflatie en op dit moment zeggen die signalen ons dat we niks doen met de rente.   De Fed weet heel goed dat de buitenwereld zich zorgen maakt over de onafhankelijkheid van de centrale. Met deze verklaring willen zie de vrees wegnemen  De president en de Fed-baas spreken elkaar dus niet vaak, waarom is dat zo?   De Amerikaanse president en de voorzitter van de centrale bank spreken elkaar één á twee keer per jaar, alleen in 2008 zijn er meer contactmomenten geweest. Centrale Bank die spreken elkaar één á twee keer per jaar. Dat is Als je historisch kijkt. Een aantal uitzonderingen in het jaar 2008 bijvoorbeeld zijn er veel meer contactmomenten geweest.   Dat wordt gedaan om die schijn van belangenverstrengeling te vermijden. k geloof dat er zelfs geen Amerikaanse president in ieder geval In de moderne geschiedenis niet niet zijn die het vet kantoor van binnenuit hebben gezien.  In de EU gaat dat dus anders?   Mijn hemel zou ik bijna willen zeggen, want Wij hebben hier heel veel contactmomenten tussen Christine Lagarde en Ursula von der Leyen, bijvoorbeeld voorzitter van de Europese Commissie.   De band is best wel goed; ze staan samen op de foto’s, ze lopen hand in hand, ze noemen elkaar bij de voornaam en zeggen ‘lieve Ursula’ en ‘lieve Christine’. De baas van de ECB nodigde Ursula von der Leyen begin dit jaar nog uit op het ECB-kantoor om te praten over rente. Dat zijn allemaal zaken die je in de VS niet ziet. Hier laat Amerika zien hoe het wél moet, en de ECB zou zich daar iets meer van moeten aantrekken. Er komt een nieuwe baas van de Fed, dat is duidelijk. De termijn van Powell loopt eind mei 2026 af. Na de zomer gaan die namen lekken Natuurlijk en daar gaan markten op reageren .     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als heel veel landen en beleggers in jouw munt willen beleggen, is dat een goed teken. Dat gaat meestal in staatsobligaties zitten en daar heeft iedereen voordeel van, omdat het de rentes omlaagdrukt. En volgens ECB-baas Christine Lagarde beschermt het je tegen wisselkoersschommelingen, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Als je handelt met andere landen is het veel makkelijker om te factureren in je eigen munt. Dan hoef je je geen zorgen te maken over de wisselkoers.’  Óók terecht is de opmerking van Lagarde dat het allemaal niet vanzelf komt: je moet er wel wat voor doen. Wát je moet doen? Volgens Mujagic zette Lagarde daar haar ECB-pet af, om die te vervangen door de pet van de raspolitica. ‘Volgens haar moet je meer vrijhandelsverdragen afsluiten met andere landen, zorgen voor diepere kapitaalmarkten waar mensen hun euro’s kunnen beleggen. Én je moet een politieke unie vormen in Europa. Vooral dat laatste zie ik als het bewijs dat de euro, met alles wat eromheen hangt nog niet volwassen genoeg is om die rol in de toekomst te spelen in de wereld.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je hoort het vaker: centrale banken mikken op 2 procent inflatie. Maar waar komt dat cijfer eigenlijk vandaan? En is het werkelijk zo nuttig als vaak wordt beweerd? ‘Ja, het is nuttig, maar niet zozeer om mensen aan te sporen iets te kopen; eerder om schulden dragelijker te maken,’ zegt macro-econoom Edin Mujagic.  Waar komt dat cijfer eigenlijk vandaan?  Dat stamt uit het jaar 1989. We moeten dan naar Nieuw-Zeeland, waar op dat moment een nieuwe bankwet van kracht werd. Die wet regelde hoe de centrale bank moest functioneren. Op een bepaald moment gingen de minister van Financiën en de voorzitter van de centrale bank samen lunchen. Tijdens dat gesprek kwam een belangrijke vraag op tafel: ‘Straks moeten we een soort functioneringsgesprek houden’, zei de minister, ‘maar waarop baseer ik dat eigenlijk?’ De voorzitter van de centrale bank antwoordde: ‘We moeten zorgen voor lage inflatie.’ Hij stelde voor om te mikken op een inflatie tussen de 1 en 3 procent. Daarop zei de minister: ‘Laten we er gewoon 2 procent van maken. Dat is je doelstelling. Over een jaar kijken we of je dat gehaald hebt.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Cor Boonstra, oud-topman van Philips die onlangs overleed op 87-jarige leeftijd, was volgens macro-econoom Arnoud Boot een bestuurder die zijn stempel drukte op het Nederlandse bedrijfsleven. ‘Wat me bijblijft is niet zijn persoonlijke leven, maar zijn visie op bedrijfsvoering’, zegt Boot. ‘Hij zag hoe belangrijk structuur en duidelijkheid zijn in een groot bedrijf.’  Een bekende uitspraak van Boonstra was: ‘Ik kan geen bedrijf leiden als het spaghetti is. Ik wil daar asperges van maken’. Spaghetti staat voor een warboel aan verantwoordelijkheden, waar niemand meer weet waar iets begint of eindigt. Bij asperges kun je iemand verantwoordelijk houden voor een duidelijk onderdeel.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een uitspraak van het Amerikaanse hooggerechtshof, het Supreme Court, zet de scheiding der machten in het land verder onder druk. Als gevolg van het (voorlopige) oordeel lijkt de onafhankelijkheid van de centrale bank ten opzichte van de president verder af te nemen. Een zorgelijke ontwikkeling, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘De VS beweegt zich weg van de democratie.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor veel mensen loont werken niet, de houdbaarheid van de welvaartsstaat neemt af en het groeivermogen van de Nederlandse economie daalt. Dat blijkt uit de Monitor Brede Welvaart van het CBS, die gisteren werd gepubliceerd. ‘En dat zijn zeer zorgwekkende constateringen’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. Laten we beginnen bij de eerste constatering. Wat viel je daaraan op? Het rapport stelt dat er in Nederland volop werk is. Iedereen die wil werken, kan aan de slag. Maar toch gebeurt dat vaak niet. De belangrijkste reden is dat werken voor veel mensen, vooral mensen die uit een uitkering komen, niet loont. Ze verdienen bruto misschien meer, maar omdat ze dan allerlei toeslagen verliezen, houden ze netto soms zelfs minder over. Het gevolg is dan dat mensen er voor kiezen om niet te gaan werken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en het Centraal Planbureau (DPB) zijn allemaal met hun eigen blik op onze financiële stabiliteit gekomen. Die kwamen in grote lijnen overeen, al nam het CPB wel een opmerkelijk standpunt in over het aangaan van gezamenlijke Europese schulden volgens Hans Stegeman, hoofdeconoom bij Triodos Bank. ‘Voor het eerst zegt het planbureau eigenlijk vrij onomwonden: Eurobonds zijn een goed idee.’ Het CPB rapporteerde al in 2011 eens over de mogelijkheden die Eurobonds bieden, weet Stegeman. ‘Maar toen zeiden ze: we hebben eerst institutionele hervormingen nodig, want we kunnen niet zomaar gezamenlijke schulden aangaan.’ Nu draait het planbureau het volgens de Triodos-hoofdeconoom juist om. ‘Ze hebben een hele paragraaf over publieke goederen en diensten waar we op Europees niveau in moeten investeren en waarbij het goed zou zijn om gezamenlijk schuld aan te gaan.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het besluit van kredietbeoordelaar Moody’s om de kredietwaardigheid van de Verenigde Staten te verlagen van triple A naar double A one is een vernedering voor het land, zegt macro-econoom Edin Mujagić. Kredietbeoordelaars zouden volgens hem rekening moeten houden met de bredere economische context. ‘Het is raar dat Duitsland wel nog steeds de hoogste rating krijgt.’ In 2011 besloot S&P om de hoogste rating van Amerika af te pakken, in 2023 kwam Fitch erbij en nu ook de laatste van de grote drie. Het land heeft dus bij de kredietbeoordelaars die ertoe doen geen hoogste rating meer. In feite betekent dit dat Amerikaanse staatsobligaties niet meer volledig risicovrij zijn. Dat is een vernedering voor het land, ze zijn de facto eigenaar van de wereldmunt en dan moet je het doen zonder de hoogste rating. Dat zal in Washington niet goed zijn gevallen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De vandaag gepresenteerde kwartaalcijfers laten volgens macro-econoom Arnoud Boot duidelijk zien dat de verzekeraar definitief afscheid heeft genomen van Nederland als bedrijfsmatig vaderland. Desondanks is de toezichthouder in Nederland volgens Boot moreel verplicht om het bedrijf in de gaten te houden, aangezien Aegon nog steeds grootaandeelhouder is van verzekeraar ASR. Sinds wanneer hebben bedrijfscijfers met macro-economie te maken? Dat draait om de tegenstelling tussen de financiële en de reële economie, omdat bedrijfscijfers laten zien waar en hoe in de wereld geld wordt verdiend. Banken en verzekeraars, zoals Aegon, vestigen zich altijd op plekken waar ze kunnen meeliften op het geld dat – spreekwoordelijk – voorbij stroomt. De cijfers van Aegon richten zich nu vooral op de World Financial Group, een Amerikaans dochterbedrijf van Aegon. Daar werken op dit moment 88.000 verkoopagenten die op provisiebasis zoveel mogelijk polissen moeten verkopen. Het gaat om levensverzekeringen – wij zouden ze woekerpolissen noemen – waarbij er meer geld in de zakken van de verkoper verdwijnt dan dat de consument eraan heeft. Maar dat doen ze in de VS, en niet meer hier. Ze zijn bewust naar Amerika gegaan – een land zonder echte consumentenbescherming. Inmiddels lopen er talloze rechtszaken tegen de World Financial Group. Ze zoeken bewust de grenzen op: dat ís hun strategie. Ze richten zich op markten waar ze hun producten gemakkelijk kwijt kunnen, en daar zit een enorm verdienmodel achter. Datzelfde gebeurt in Brazilië. We hebben het hier over levensverzekeringen en pensioenproducten die worden verkocht aan de onderkant van de Amerikaanse middenklasse.  En ik vind het belangrijk om die voortdurende frictie tussen de financiële economie en de reële economie te blijven benoemen. Als we in Nederland constateren dat een bank qua winst achterblijft bij een andere bank, dan moet je je afvragen waar dat door komt. Daar kun je moreel wat van vinden, maar kan je er iets tegen doen? Aegon, met het juridische hoofdkantoor in Bermuda, heeft zijn Nederlandse activiteiten verkocht aan ASR, een gerespecteerde Nederlandse verzekeraar. Aegon bezit 29,99 procent van de aandelen van ASR en is daarmee de grootste aandeelhouder. Als Nederlandse toezichthouder moet je ASR de vraag stellen welke invloed die grootste aandeelhouder op het beleid uitoefent.  Wordt ASR door Aegon gedwongen om bochten af te snijden? Wordt de horizon van het bedrijf verkort? Het verrotte, huidige verdienmodel van Aegon staat immers haaks op de Nederlandse wetgeving. En ik vind dat je een Nederlands bedrijf daar wél op moet kunnen aanspreken.See omnystudio.com/listener for privacy information.