Macro met Boot en Mujagić | BNR

Op de financiële markten ontstaan grote zorgen over de ‘fiscale dominantie’. Het fenomeen waarbij onder druk van de politiek centrale bank de rente kunstmatig verlagen, om zo de schuldlasten van overheden te verlichten. ‘Het voorbeeld dat iedereen kent, is natuurlijk de Federal Reserve, die door Donald Trump onder druk wordt gezet om de rente te verlagen’, verklaart macro-econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het beleid van kwantitatieve verruiming dat centrale banken wereldwijd uitvoeren, wordt door verschillende economen bejubeld in een rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Zo heeft het beleid – waarbij centrale banken en masse staatsobligaties opkopen – het gevolg dat de economie sneller groeit en daardoor de staatsschuld weer daalt. Maar het zeer positieve onderzoek kan macro-econoom Edin Mujagic niet bekoren. ‘Je moet niet raar staan op te kijken als enige tijd later het leidt tot hogere inflatie.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de nieuwe ramingen van het IMF voor dit jaar én volgend jaar aanzienlijk florissanter zijn dan alle andere indicatoren heeft primair te maken met de zuinige ramingen van april, die kort volgde op Donald Trumps beruchte liberation day, waarop de president zijn pittige invoerheffingen presenteerde. In dat licht vallen de heffingen tot nu toe behoorlijk mee, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘De heffingen zijn nog steeds hoger dan de afgelopen jaren, maar ten opzichte van april zijn ze lager.’ En in de tussentijd is de dollar in de eerste zes maanden van dit jaar met zo’n 15 procent in waarde gedaald, waardoor de rest van de wereld in een iets ruimer jasje zit, zegt Mujagic. ‘Als je in opkomende markten zit en je hebt schulden in dollars, hoef je minder geld uit te geven aan rentebetalingen en – aflossingen, en houd je wat meer geld over om te spenderen. Ook dat draagt voor een stukje bij aan de betere verwachtingen van het IMF. En ten slotte gaan landen als Duitsland en Frankrijk veel meer geld uitgeven aan infrastructuur en defensie.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Gelijke kansen? Leuk bedacht, maar de Nederlandse maatschappij is zo ingericht dat allerlei bewuste en onbewuste structuren die gelijke kansen in de weg staan, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Een studie van VoxEU laat zien hoe vermogen over generaties je eigen succes bepaalt.’ VoxEU baseert zich op de correlatie tussen succes van veertigjarigen en de rijkdom van hun ouders. Dat is dus nog vóór de erfenisgolf die die generatie kan verwachten. Boot vallen twee dingen op: die correlatie is gigantisch, van maatschappelijk succes tot inkomen en eigen vermogen en die correlatie is de afgelopen twintig jaar alleen maar versterkt. ‘Dat is zorgwekkend, na jarenlange discussies over het scheppen van kansen voor mensen, ongeacht hun afkomst. Daar moeten we ook in het onderwijssysteem rekening mee houden.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse tienjarige rente is aan het stijgen en inmiddels bijna gelijk aan de Italiaanse tienjarige rente. Het verschil is nog maar 14 basispunten, waar dat in 2012 nog 500 basispunten was. Dat lijkt reden voor de regering in Rome om groot feest te vieren, maar de schijn bedriegt volgens econoom Edin Mujagic. ‘Er is geen cent afgelost.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Amerikaanse inflatiecijfer is volgens de verwachtingen van analisten in juli uitgekomen op 2,7 procent op jaarbasis, net als in de vorige maand. Volgens econoom Edin Mujagic is dat om twee redenen goed nieuws: ‘Er is geen sprake van versnelling op jaarbasis, en nog belangrijker voor de beurzen is dat het lager is dan waar de markt mee gerekend had, namelijk 2,8 procent.' Wat maakt zo’n verschil van 0,1 procent nou uit?De markt is al gauw blij, en dat geeft ook al aan hoe fragiel het allemaal is. Want als we gisteren te horen hadden gekregen dat het 2,9 procent was geweest, dan was de stemming op de markten vandaag totaal anders geweest vanwege die 0,1 procent. Het is geneuzel in de marge, maar het vermelden waard omdat de markten er blij mee zijn, en ook een heleboel economen. Neem James Bullard, hij is jarenlang de baas geweest van een van de regionale centrale banken in Amerika en wordt nu genoemd als de nieuwe voorzitter van de Fed. Hij heeft gezegd: ‘Je ziet eigenlijk helemaal niets van de invoerheffingen in het inflatiecijfer.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De voordracht van EJ Antoni als het nieuwe hoofd van het Bureau of Labor Statistics ondermijnt het vertrouwen in de onafhankelijkheid van de dienst, zegt macro-econoom Edin Mujagić. De Amerikaanse president Donald Trump ziet in Antoni een geschikte opvolger voor Erika McEntarfer die Trump ontsloeg omdat zij volgens hem cijfers gemanipuleerd zou hebben. ‘Het Witte Huis komt er achter dat Antoni’s invloed beperkt gaat zijn.’ Wie is Antoni? Hij is een gepromoveerd econoom en heeft heel veel kritiek op de Amerikaanse statistiekdienst. Dat is niet de reden om iemand af te schrijven, kritiek is heel goed. Ook dat hij niet aan een van de hoog aangeschreven universiteiten in Amerika heeft gestudeerd is geen geldige reden tot kritiek, er zijn genoeg andere universiteiten waar je goede lessen in economie kunt krijgen. Het probleem is niet dat hij onbekend is, maar dat we twijfelen aan zijn onafhankelijkheid. Kennen we hem dan als een Trump-bewonderaar? Ja, als je kijkt naar zijn uitlatingen op social media krijg je sterk de indruk dat hij er alles aan gaat doen om de cijfers te leveren die het Witte Huis wil zien. Zijn invloed zal beperkt zijn, maar zijn benoeming ondermijnt het vertrouwen in de instelling. De cijfers van het bureau zijn erg belangrijk en worden bijvoorbeeld gebruikt door de Fed om het rentebeleid te bepalen. Trump zaagt aan de poten van de dienst. Kan Antoni iets doen aan de cijfers? Zijn invloed, en daar komt Trump nog wel achter, is beperkt. Hij krijgt een persbericht en kan daar niet zomaar in gaan krassen en getallen invullen die hem wél aanstaan. Zo werkt het niet. De komende tijd wordt het interessant om te volgen wat voor veranderingen hij doorvoert. Gaat hij veel mensen ontslaan, gaat hij sleutelen aan de methodiek, nemen veel mensen ontslag omdat ze het niet eens zijn met zijn keuzes? Het kan blijvende en zeer ongewenste gevolgen hebben voor het vertrouwen in het instituut.  Kunnen we de cijfers in de toekomst nog wel vertrouwen? Ja, vooralsnog is er geen sprake van Chinese praktijken. Antoni heeft geen invloed op de cijfers zelf. Als we volgende maand een cijfer krijgen waaruit blijkt dat Amerikaanse bedrijven heel weinig nieuwe banen hebben gecreëerd, dan valt dat niet weg te masseren. Hij zal dat gewoon rapporteren.See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘De Nederlander is ongelooflijk behoudzuchtig, buitengewoon avers van risico’s en dus bereid om zijn geld passief bij de bank te zetten, tegen nota bene een hele lage rente’, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘En dat heeft met meerdere factoren te maken.’   Wat maakt de spaarzucht juist nu zo’n urgent probleem?  In verkiezingsprogramma’s gaat het erop zichzelf niet over waarom we zoveel geld bij de bank hebben staan. Waar het wél over zou moeten gaan, is hoe we een meer ondernemende samenleving krijgen in een land dat zoveel spaart als Nederland. Er liggen grote uitdagingen om meer zelfredzaam te worden, minder afhankelijk van anderen te zijn en te investeren in moderne technologie om ook minder afhankelijk te worden van de Verenigde Staten. Dat vraagt om risicodragend kapitaal, en om investeringen en beleggingen waar risico’s aan vastzitten. Maar hoe krijgen we, in dat speelveld van een Nederlander die zo behoudend is, diezelfde Nederlander in beweging? Dat moet na de verkiezingen echt een grote vraag worden in de politieke discussie, inclusief wat partijen bereid zijn daaraan te doen.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de voordracht van Stephen Miran als opvolger van de eerder opgestapte Adriana Kugler als bestuurslid van de Fed, wordt de Amerikaanse centrale bank door president Donald Trump steeds meer naar zijn eigen hand gezet. ‘Het is hem gelukt’, zegt macro-econoom Arnoud Boot. Wie is deze man? Stephen Miran is eigenlijk een uitstekende econoom.  Hij promoveerde aan Harvard University – dezelfde universiteit die zwaar onder vuur ligt van Donald Trump – nota bene bij Martin Feldstein, een van de grootste economen van de vorige eeuw en waarschijnlijk de belangrijkste die nooit de Nobelprijs kreeg.  Miran zat al in het Witte Huis, omdat hij voorzitter was van de Council of Economic Advisers. Nu neemt hij tijdelijk plaats in het bestuur van de Federal Reserve, op de stoel van Adriana Kugler, die begin deze maand opstapte. Het is een tijdelijke benoeming. Maakt dat wat uit? Op zichzelf zegt dat weinig. Maar vooraanstaande economen dachten altijd dat het voor Trump erg moeilijk zou zijn om – naast het Hooggerechtshof – ook de Fed naar zijn hand te zetten. Toch lijkt hij daarin te slagen. Dan mag het wel een tijdelijke benoeming zijn, maar Miran heeft zich een vaste rol binnen de Fed weten te verwerven. En zodra de huidige voorzitter Powell vertrekt, kan Trump de hele Federal Reserve naar zijn hand zetten. En dat zal hij ook doen ook. Wat heeft Miran gezegd over de renteverlagingen waar Trump zo op aandringt? Vorig jaar verklaarde Miran dat de geplande renteverlagingen van de Fed niet gepast waren. Ook was hij tegen het stimuleringspakket van voormalig president Joe Biden – ironisch genoeg iets waar Trump in essentie juist vóór zou zijn. Maar deze standpunten, gebaseerd op overtuiging en analyse, worden nu losgelaten. Het enige wat nog telt is hoe je bij Trump een wit voetje kan halen. En dat zie je overal gebeuren – tot in het extreme. We zagen hetzelfde gebeuren bij Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, die terugkwam met misschien wel het minst slechte handelsakkoord. Maar als wij onze rug recht houden, dan maakt Trump geen schijn van kans. Wat had er dan moeten gebeuren? Als de Europese Unie de handen ineen had geslagen met Canada, dan was er een krachtig front gevormd – een front waar ook Zwitserland en andere landen zich bij hadden kunnen aansluiten. Dan wordt er tegengewictht geboden aan iets wat dit gedrag van Trump gewoon is, namelijk fascisme. Dit is een leider die door middel van intimidatie in combinatie met geld alles naar zijn hand kan zetten.  Dat is ook deels de reden waarom Trump de hele cryptosector heeft omarmd. Daar wordt gigantisch veel geld gecreëerd, en die sector is bereid zich volledig in te zetten voor Trumps agenda. Voor hem doen tegenstanders er simpelweg niet toe. We zullen bereid moeten zijn om offers te brengen en op te staan. Maar dat lukt alleen als we de handen ineenslaan. Canada en Zwitserland kunnen dat niet alleen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vanaf vandaag gelden er nieuwe Amerikaanse importheffingen voor tientallen landen. Voor Europa komen die neer op 15 procent, maar andere landen worden veel harder geraakt: India krijgt te maken met 50 procent, Zwitserland met 39 procent. ‘Daar hadden ze stiekem op 10 procent gerekend’, zegt FD-redacteur economie Marijn Jongsma. ‘Ze dachten: klein bergland, wij worden vast anders behandeld. Maar vergeet het maar.’  De tariefverhogingen gaan niet alleen in op landenniveau. Trump wil ook per productgroep heffingen invoeren, zoals op staal, aluminium, maar ook chips. ‘Hij heeft gezegd waarschijnlijk 100 procent te gaan heffen op halfgeleiders, tenzij landen flink gaan investeren in de Verenigde Staten. Of tenzij de chips daar al geproduceerd worden.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.