Macro met Boot en Mujagić | BNR

Afgelopen weekend werden de lang aangekondigde importheffingen van de Amerikaanse president Donald Trump op Canada en Mexico daadwerkelijk aangekondigd. Dinsdag moeten ze ingaan. ‘En daarmee heeft Trump duidelijk als doel om de wereldorde te verstoren’, zegt macro-econoom Arnoud Boot. 'Trump maakt vijanden van iedereen die hij de schuld kan geven, zelfs als er weinig reden is om iemand de schuld te geven. De Amerikaanse economie draait immers verrassend goed. Toch negeert Trump dit, omdat hij wil dat Amerika weer voor zichzelf opkomt, zonder dat andere landen misbruik maken van de macht die het land heeft als ‘het sterkste land ter wereld’. Dit streven is een belangrijk onderdeel van Trumps beleid, vooral als het gaat om het handelstekort. Economen zullen beweren dat importheffingen leiden tot hogere kosten voor consumenten, meer inflatie, een sterkere dollar en minder concurrentievermogen voor de VS. Maar dit is de economische uitleg voor de mogelijke effecten van Trumps beleid. Trump is hierin niet geïnteresseerd. Wat voor hem telt, is het versterken van de VS als wereldmacht', aldus Boot.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De ECB heeft gisteren opnieuw het belangrijkste rentetarief met een kwart procentpunt verlaagd, tot 2,75 procent. Volgens econoom Edin Mujagic bagatelliseert de centrale bank de Europese inflatiecijfers daarmee een beetje. Die wijzen erop dat de strijd tegen de almaar stijgende prijzen nog steeds niet gewonnen is.  President van de ECB Christine Lagarde zei tijdens de persconferentie na afloop van de rentevergadering dat de centrale bank met het huidige rentetarief de economie van de eurozone nog steeds aan het afremmen is. En voegde daar bovendien aan toe dat we nog niet in de buurt zijn van wat de ‘neutrale rente’ heet, waarbij de economie gestimuleerd noch afgeremd wordt. ‘Dat zegt mij dat de renteverlaging van gisteren zeker niet de laatste van dit jaar was’, aldus Mujagic.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zolang de Amerikaanse economie ‘heerlijk’ blijft draaien en tegelijkertijd nauwelijks nog druk geeft op de inflatie, heeft de Fed volgens macro-econoom Edin Mujagic gisteren eigenlijk gedaan wat logisch was: de rente ongemoeid laten. Zorgelijker is de situatie in Europa, tussen ECB en de Europese Commissie: ‘Op het moment dat je als centrale bank de rente verlaagt terwijl de inflatie te hoog is en stijgt, leidt dat al tot enige vermoedens dat je de rente verlaagt omdat politici dat willen.’ Daarmee negeerde de centrale bank de eis van de nieuwe president Donald Trump om de rentes te verlagen. Maar er zijn voor Fed-baas Jerome Powell simpelweg te veel onzekere factoren, zegt Mujagic: komen er handelstarieven? En zo ja: wanneer, hoeveel en tegen welke landen zijn ze gericht? Verder is er nog veel onzekerheid over nieuwe regels en het migratie- en begrotingsbeleid. ‘Dus hij zegt: we kijken het voorlopig aan en we wachten af, om te kunnen inschatten wat de gevolgen zijn.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet wil het btw-tarief verhogen van 21 procent naar 21,4 procent. Deze verhoging moet voldoende geld opleveren om het begrotingstekort te dichten, nadat het voorstel om de btw op boeken, cultuur en kunst te verhogen eerder geen meerderheid kreeg in de Eerste Kamer. ‘Een innovatief idee’, zegt macro-econoom Edin Mujagixc. ‘Overal ter wereld is het btw-tarief een rond getal, maar wij kiezen voor 21,4 procent.’  Toch vind je het belangrijk om te kijken naar de bredere context van dit plan? Dat klopt. Als het kabinet had voorgesteld om de btw te verhogen en tegelijkertijd de belasting op arbeid te verlagen, zou ik dat als een verstandige keuze hebben beschouwd. Het verhogen van de belasting op consumptie, en het verlagen van de belasting op arbeid, zou de economie op de lange termijn namelijk kunnen stimuleren. Ik heb wel degelijk naar informatie hierover gezocht,  maar ik heb nergens gevonden dat ook de belasting op arbeid verlaagd wordt.  Wat heeft de minister dan gedaan? Volgens de gelekte informatie moest het kabinet kiezen tussen een kleine verhoging van de belasting op veel gebieden, of een grotere verhoging op een paar specifieke terreinen. Het lijkt erop dat de minister vooral heeft gezocht naar manieren om belastinggeld alsnog te innen. Daarnaast is nauwelijks overwogen om de omvang van de overheid te verkleinen. Een gemiste kans, vind ik. En wat voor gevolgen heeft deze verhoging voor de consument? De boodschappen worden duurder, de inflatie wordt verder aangejaagd, en vakbonden krijgen hierdoor de munitie om hogere looneisen te stellen. Dit kan er in de toekomst toe leiden dat we ons nog steeds afvragen waarom de inflatie in Nederland hoger is dan in de omliggende landen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is een drukke week voor de internationale financiële beleidsmakers. In de Verenigde Staten komt de Federal Reserve bijeen om over de rente te praten en ook de Europese Centrale Bank neemt een rentebesluit. Dezelfde planning hebben ook de beleidsmakers in Canada en Zweden. ‘Het zijn alle vier vergaderingen die we in de gaten moeten houden’, waarschuwt macro-econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De markten reageren vandaag geschokt op de komst van de Chinese AI-app DeepSeek. 'Je kunt ze dat niet verwijten', zegt Edin Mujagić. Dat China met relatief eenvoudige chips zo'n geavanceerde tool bouwt, roept volgens de macro-econoom een aantal vragen op. 'Hebben Amerikaanse bedrijven niet veel te veel geld besteed aan chips?'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Bank of Japan verhoogde onlangs de rente naar ongeveer 0,5 procent. Hoewel dit op het eerste gezicht niet indrukwekkend lijkt, is dit vergelijkbaar met een rente van 4,5 à 5 procent in Europa,  zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Het kan er bovendien toe leiden dat Japans geld, dat eerder in het buitenland werd geïnvesteerd, terugvloeit naar Japan.’ Wat kunnen de gevolgen zijn van de renteverhoging? De Japanse Centrale Bank geeft aan dat de economie en inflatie zich ontwikkelen zoals verwacht. Bovendien is de reële rente momenteel nog steeds zwaar negatief, met een inflatie van 3,6 procent. Hierdoor is de kans groot dat er meer renteverhogingen zullen volgen. En deze veranderingen hebben niet alleen impact op Japan zelf, maar ook op de rest van de wereld. Japanse beleggers, zoals pensioenfondsen, hebben jarenlang hun geld buiten Japan geïnvesteerd vanwege de lage rente. Met de aantrekkelijkheid van beleggen in eigen land, ook mede dankzij de stijgende lange rente naar 1,2 procent, zouden deze beleggers hun kapitaal kunnen terugtrekken uit het buitenland. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is weer zo ver: het World Economic Forum (WEF) is voor enkele dagen neergestreken in Davos. Macro-econoom Edin Mujagic is wederom niet van de partij, maar hij volgt de discussies ter plekke op de voet. Zo was er ECB-baas Christine Lagarde, die waarschuwde voor de dreigende Amerikaanse handelstarieven. Reden tot zorg, dat zeker, want een relatief open economie als de onze maakt ons kwetsbaar.  Maar laten we in die ‘zee van onrust en onzekerheid’ van die tarieven andere zaken niet over het hoofd zien, bepleit Mujagic. Het zijn immers niet zozeer de tarieven die de economie van de eurozone kwellen – het was de afgelopen jaren behoorlijk mager, maar van dreigende hogere tarieven vanuit de VS was geen sprake – maar we doen het vooral onszelf aan. ‘Als je de inflatie te lang te hoog laat worden, heeft dat effect op de economische ontwikkeling. Daardoor hebben mensen minder te besteden en de onzekerheid neemt toe.’ Renteverhogingen hebben toch ook invloed op de economische ontwikkeling?  Jazeker, maar er is geen alternatief. Dat zou zijn: we doen niks en we laten de inflatie lopen. Maar dan lopen alle lange rentes op, en daar heb je veel meer en langer last van. Dus je had eigenlijk veel meer je best moeten doen. Lagarde zei in haar aandeel aan de bijeenkomst dat we realistisch moeten zijn over de tarieven. En laat dat nou juist een goed advies zijn voor de andere vrouw die in Davos sprak namens de Europese Unie: Ursula von der Leyen. Die zei: ‘We zullen samenwerken met alle landen die opwarming van de aarde willen stoppen.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Pensioenstelselhervorming is een prachtig woord dat is ontstaan dankzij de discussie over de grootscheepse verbouwing van ons pensioenstelsel. Die verbouwing leek in een afrondende fase te zitten, maar NSC en BBB hebben toch nog de behoefte om wijzigingen aan te brengen. Nu we toch bezig zijn: macro-econoom Edin Mujagić heeft ook nog iets in de melk te brokkelen. NSC, de partij van Pieter Omtzigt, is al langer fel tegenstander van enkele veranderingen in het pensioenstelsel en wil de wet nu alsnog aanpassen. Zo wil de partij onder meer via een referendum regelen dat mensen moeten instemmen met de veranderingen. Maar Edin, jij wilt er een eigen draai aan geven? Wij zijn inderdaad al erg lang bezig met die verbouwing van ons pensioenstelsel. Maar ik vind het ergens toch heel vreemd dat we in dit land, als maatschappij, al heel lang weten dat we mensen keuzevrijheid moeten geven. Als je nu als 25-jarige een huis koopt, dan moet je zelf een stroomaansluiting regelen, internet, telefonie en televisie, en noem maar op. Daarvoor kun je kiezen uit allerlei bedrijven die dat soort diensten leveren. Het zou heel raar zijn als er maar één leverancier voor elk van die diensten is, waarbij je verplicht bent om bij die firma een contract af te sluiten. Dat is niet meer van deze tijd. Maar voor pensioenen hebben we nog steeds een sectorale inrichting. Per sector is er een pensioenfonds, en als werknemer in die sector doe je verplicht mee. Dat is op zich een goede zaak; de overheid bepaalt wettelijk hoe hoog de bijdrage moet zijn. Maar verder heb ik geen invloed daarop. Je kunt van overheidswege vaststellen wat de bijdrage moet zijn, zodat er geen concurrentie op dat punt is. Wat stel je dan voor? Waar het mij om gaat, is dat je verplicht bent aangesloten bij jouw pensioenfonds. Maar hoe het geld wordt belegd, daar heb je niks over te zeggen. Sterker nog, je kunt zelfs niet met de spreekwoordelijke voeten stemmen en weglopen bij het pensioenfonds als je het om wat voor reden dan ook niet eens bent met het beleggingsbeleid van het fonds. Waarom zou je dat niet veranderen? Wat we voor internet, telefonie, zorg en heel veel andere sectoren wél hebben gedaan, bestaat niet voor pensioenen. Waarom zou je zo'n hervorming niet aangrijpen om die sectorale pensioenfondsen in te ruilen voor een aantal algemene fondsen? Fondsen die bijvoorbeeld aandacht besteden aan milieu of aan inflatie, zodat jouw geld wordt belegd op een manier waar jij je goed bij voelt. Verwacht je dat deelnemers dat ook werkelijk gaan doen? Die zijn hier toch niet mee bezig? Als dat de redenering wordt, dan kunnen we heel veel dingen gaan afschaffen in dit land. Je mag toch wel verwachten dat iemand zich één keer per jaar bezighoudt met zijn pensioen. Als maatschappij vinden we concurrentie blijkbaar goed. Maar bij pensioenen kan ik niet zelf bepalen waar mijn geld wordt belegd. Ik kreeg onlangs een brief van het ABP, een geweldig pensioenfonds natuurlijk. Daarin stond dat mijn pensioenaanspraak iets is verhoogd, maar ook dat de pensioenen – gezien de financiële situatie van het fonds – niet volledig zijn meegestegen met de inflatie. De middelen waren er wel, maar ze hebben het niet gedaan omdat ze rekening willen houden met de belangen van alle deelnemers. Dat is fijn, maar verderop stond dat door soepelere regels meer geld wordt uitgekeerd aan gepensioneerden. En dat heeft een licht negatief effect voor mensen die nog niet met pensioen zijn gegaan. Met andere woorden: er is een fonds dat voor mij dingen doet, maar mij niet kan compenseren. En ik kan er met geen mogelijkheid iets aan doen. Dan nog even aandacht voor de laatste donderdag van de maand. Wat is daarmee? In principe helemaal niks. Ware het niet dat ik in december op X en LinkedIn heb gezet dat ik op elke laatste donderdag van de maand in deze rubriek vragen van luisteraars ga behandelen. Heb je iets waar je mee zit op economisch gebied? Stuur even een mailtje, ga naar LinkedIn, ga naar X en stuur me een bericht. En dan zou het zomaar kunnen zijn dat jouw vraag wordt behandeld op deze geweldige plek.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inauguratie van Donald Trump domineert het nieuws. Daarnaast kwam ook het Beige Book recent uit in de Verenigde Staten, waaruit blijkt dat de Amerikaanse economie nog steeds goed blijft draaien. En ook het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kwam met een nieuwe raming. Door al die gebeurtenissen is nieuws vanuit de Amerikaanse centrale bank, de Fed, een beetje ondergesneeuwd, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘De Fed trekt zich namelijk terug uit een soort praatclub van centrale banken.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.