Het Mediaforum

Op zaterdagochtend kwam er vreselijk nieuws uit Den Haag. Het is nog onduidelijk wat de oorzaak van de ontploffingen is, wel wordt er over eenmisdrijf gespeculeerd. Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur Trouw, had weekenddienst en zat daarom bovenop het nieuws. "Dit is niet gewoon iemand die in een woning het gas aan heeft laten staan." Een verslaggever is aangewezen op ooggetuigen en omwonenden om zo een verhaal op te tikken en soms bracht dit gruwelijke details met zich mee. "De heftigheid zit 'm niet in wat je ziet als verslaggever", zegt journalist Tom Kleijn. "Maar in de hulpeloosheid van betrokkenen."

Wat ooit een feest van de Amelanders omgeven door geheimzinnigheid was, stond deze week vól in de schijnwerpers. Er werd uitvoerig verslag gedaan van de viering die gisteren, uiteindelijk zonder grote incidenten, verliep. Paul Römer, voormalig Talpa-directeur noemt het verslaglegging hiervan 'journalistieke gemakzucht'. "Men gaat er alleen maar heen voor het spektakel en zo wordt het nieuws omdat wij er nieuws van maken. Moet dat dan in het acht uur journaal?" Volgens Römer is het geen journalistiek. "Het is alleen maar voor de rel, maar laten we daar niet in meegaan." Hansje Verbeek neemt de verslaglegging enigszins begrijpelijk, wanneer er iets gebeurt. "Maar het is er niet een die ik waardeer."  Verder hebben we in het mediaforum over een serie ingezonden brieven in De Volkskrant die gemaakt blijken te zijn met behulp van AI, de kerstreclames die de komende tijd veelvuldig voorbij zullen komen en een mediastorm over ouderen en alcohol. Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Paul Römer, Hansje van de Beek en Spraakmaker Wendelien van Welie-Vink.

De civiele rechtszaak tegen Sywert van Lienden en zijn compagnons Bernd Damme en Camiel van Gestel rondom de 'mondkapjesdeal' met de overheid is van start gegaan. Uit communicatie van de drie blijkt dat ze er in een vroeg stadium al op uit waren om zelf te worden van de deal. De drie zouden 'nooit meer geldzorgen' hebben nadat de deal doorging en zeiden tijdens de onderhandelingen dat wat er besproken werd 'grenzend aan vooropgezette fraude' leek. "Het zijn oplichters. Of ze de overheid nou hebben opgelicht of niet, ze hebben de bevolking een rad voor ogen gedraaid", reageert Angela de Jong, recensent bij het AD. Sywert en zijn compagnons wilden 'gillend rijk' worden van de deal, waar Nederland waarschijnlijk oké mee was geweest als ze er eerlijk over waren, denkt De Jong. Hoe het heeft uitgespeeld, "deugt van geen kant." Journalist Hugo Logtenberg kijkt uit naar de uitspraak van de rechter. "Deze tv-persoonlijkheid en zijn compagnons hadden niet de beste bedoelingen", stelt Logtenberg. De Jong verwacht niet veel goeds voor de toekomst van Van Lienden. “Hij komt nooit meer aan de bak, zelfs als hij in z’n gelijk wordt gesteld. Niemand neemt hem meer serieus. Ik snak naar gerechtigheid en dat hebben we al wel een beetje gekregen." Peter Jansen, hoogleraar Migratie, vindt het vooral kwalijk dat de drie tijdens de 'meest kwetsbare periode' van de recente geschiedenis ervoor kozen om dat te misbruiken. En daar heeft de samenleving al een oordeel over. "Dat volksgericht heeft al plaatsgevonden." Verder hebben we het in het mediaforum over de laatste opname van De Slimste Mens met Philip Freriks en Maarten van Rossem, een tweet van VVD-Kamerlid Ulysse Ellian en een motie van VVD-Kamerlid Bente Becker. Aan tafel zitten Hugo Logtenberg, Angela de Jong en Spraakmaker Peter Scholten.

Pete Hegseth, de beoogd Defensieminister van de toekomstige president van Amerika, wordt vanuit allerlei hoeken beschuldigd van wangedrag. Zo kwam The New Yorker met een verhaal dat de voormalige Fox-presentator regelmatig dronken op het werk verscheen en een vrouw hebben afgekocht in een seksueel misbruikzaak. Ook The Wall Street Journal en NBC News deden onderzoek en stuitten op soortgelijke verhalen. De nominatie als Defensieminister lijkt nu wel heel erg onder druk te staan. "Als het uit de linkse hoek komt, wordt er gezegd: zie je wel, jullie zijn op jacht naar de Republikeinse kandidaten", meent journalist Ward Wijndelts. Maar in alle onderzoeken zijn het juist Republikeinen en Fox News-consorten die uit de doeken doen welk gedrag Hegseth vertoonde. "Wat ik wel jammer vind aan die primaire reactie van de burger op de journalistiek, is dat ervan uitgegaan wordt dat we die partij stom vinden en dan zo lang doorgraven tot we iets vinden wat niet in orde is. Je gaat met een open vizier kijken wat er aan de hand is", gaat Wijndelts verder. Volgens programmamaker Nadia Moussaïd spelen politieke partijen hier vervolgens ook weer op in. "Het kan geen kwaad om het beter uit te leggen dat dit de principes van de journalistiek zijn. De vraag is of je de doelgroep bereikt die je wil bereiken." Inmiddels zou Trump zijn oog op voormalige presidentiële tegenstander Ron DeSantis hebben laten vallen als kandidaat-Defensieminister.

Volgens NSC-mediawoordvoerder Aant Jelle Soepboer moet de code voor de journalistiek worden herzien. Deze zou niet meer in lijn zijn met de huidige praktijk. Soepboer meent namelijk dat er disproportioneel veel aandacht is geweest voor het item dat PowNed maakte over het Sunneklaasfeest op Ameland. "Ga je alsjeblieft vanuit Den Haag bemoeien met dingen die ertoe doen. Blijf van onze journalistieke onafhankelijkheid af", reageert Roos Moggré, presentatrice en columnist. "De journalistieke onafhankelijkheid moeten we echt aan vasthouden, maar we moeten het ook hebben over het toezicht van het publieke bestel." Daarom pleit Moggré voor beter toezicht op de media. Volgens columnist Roos Schlikker is de bemoeienis van Den Haag een vorm van "populisme" en mag de pers "best hard terugbijten" wanneer politici discussiëren over journalistieke inhoud. "Blijf daar met je poten van af." Moggré vreest voor een "glijdende schaal". "Als er echt inmenging komt, gaan journalisten onderuit en kunnen we ons werk niet meer doen. We moeten het heel serieus nemen."

In het programma Buitenhof ging Twan Huijs in gesprek met oud-bondskanselier Angela Merkel. De Duitse politicus heeft haar boek Vrijheid uitgebracht en doet de ronde bij de nieuwsprogramma's. Journalist en interviewer Frénk van der Linden vond het een 'degelijk gesprek’ tussen de twee, waarbij de belangrijke punten werden aangestipt, maar werd niet verrast door het interview. "Het is ook moeilijk om dat te doen als je tien onderwerpen wil behandelen in 30 minuten", erkent Van der Linden. "De keuze om het oppervlakkig te houden, vind ik jammer bij dit soort unieke mensen." Zo had Van der Linden graag Merksel standpunten over Oekraïne, Zelensky en Poetin willen horen, omdat Duitslands positie in dat conflict cruciaal is. "Mijn interesse zou die kant op zijn gegaan." Ook presentator Mandy Woelkens heeft 'niet nieuws' gehoord. "Dit had ik ook bij ieder ander interview kunnen horen." Dat zou ermee te maken kunnen hebben dat Merksels uitgeverij van tevoren bepaalde onderwerpen heeft afgekaatst. "Je hoopt op iets spectaculairs of een ontroerend moment, maar dat kan niet altijd", concludeert Van der Linden.

Een NRC-stuk en een BOOS-uitzending tonen het wangedrag van Feyenoord-supporters en de verwevenheid van die hooligans met de club. Het resultaat voor de journalisten is niet alleen een sterke productie, maar ook een lading bedreigingen aan hun adres. Paul Römer, oud-directeur televisie en radio Talpa, schrok hiervan. "Hoe een kleine groep in staat is om zo'n een club in een wurggreep te houden door middel van intimidatie. Dat gaat ver." Ook liet het voor Römer de onmacht van de directies, gemeentes en overheden zien, om dit soort groepen aan te pakken. "Dat vond ik shockerend." De oud-directeur noemt het in beeld brengen dapper van Hofman en ieder die meewerkte. "Dat is natuurlijk niet zonder gevolgen, want intimidaties zullen ongetwijfeld naar een hoogtepunt gaan.' Michelle Salomons, onderzoeksjournalist Investico, stelt dat je dit soort items als freelancer toch minder aan zou pakken. "Dan sta je er vaak wel alleen voor." Een afweging die je daarbij maakt zegt Spraakmaker Ilvy Njiokiktjien, fotograaf op freelance basis. "Ik heb zelf ook wel eens een opdracht bij een Feyenoord huldiging afgeslagen, omdat ik wist dat het er zo ruig aan toe ging."  Verder hebben we het over een interview in NRC met de Franse mediahistoricus Alexis Lévrier en over de NTR waar de voltallige Raad van Toezicht is opgestapt. Eveline van Rijswijk van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Paul Römer, Michelle Salomons en Spraakmaker Ilvy Njiokiktjien.

Er lijkt zich een fenomeen te ontpoppen. De afgelopen periode duiken er steeds berichten op over middelbare scholen die bedreigd worden, sluiten om die reden soms zelfs hun deuren, en enige tijd later blijkt het te gaan om een minderjarige die de dreiging deed. Ook opvallend: in twee van de drie gevallen ging het om minderjarige meisjes. Maar vervolgens wordt er niets meer bekendgemaakt over deze voorvallen. Volgens Aimee Kiene, chef van Volkskrant Magazine, is het "wonderlijk" nieuws. "Ik ben geïnteresseerd in de drijfveren van deze meisjes", zegt Kiene. "Het zijn pubers. Die doen wel meer gekke dingen. Je kunt je ook echt afvragen hoeveel gewicht je hieraan moet hangen." Onder andere via social media worden dit soort bedreigingen verspreid door de minderjarigen, wat voor Kiene de vraag oproept of daar niet meer aandacht naartoe moet. "Wat nou als er wel een echte dreiging tussen zit? Het zijn meisjes van 13, maar wat als het wel een echte dreiging is?" vraagt Jan Slagter, directeur van Omroep MAX, zich af. Ook hij pleit voor meer ouderlijk toezicht op het telefoongebruik van jongeren. "We moeten hier grip op krijgen als ouders", stelt Kiene. "De politie komt achter je aan, je kunt dit niet zomaar doen. Het heeft consequenties."  Verder hebben we het over een Japanse documentaire, een loszittend kleed en de 3,6 miljoen euro die extra naar de NPO gaat om een veilige werkomgeving te bevorderen. Aan tafel zitten Jan Slagter, Aimée Kiene en Spraakmaker Rudy van Belkom

De commissie Van Rijn kwam tien maanden geleden met een stevig rapport over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep. In een nieuw rapport stelt Mariëtte Hamer, de regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, dat het beeld van hoe het nu gaat 'wisselend' is. Er kan een hoop beter en er gaan dingen doen, maar Hamer vreest dat de aandacht voor dit thema verslapt, mede door de geplande bezuinigingen op de publieke omroep. "Binnen de journalistiek is het lang geweest: voor jou tien anderen. Je moet van goeden huize komen en daar zit veel 'willen' bij", verduidelijkt Karen Elshuis, voormalig adjunct-hoofdredacteur van het AD. "Als er steeds minder plekken zijn, steeds meer concurrentie komt en wil vasthouden aan je baan, ben je misschien geneigd om grenzen over te gaan." Nadia Moussaïd, presentator en programmamaker, vindt dat de aandacht moet gaan naar veiligheid. "Pas als je je veilig voelt, durf je je mond open te trekken. Als je een tijdelijk contract hebt of zzp'er bent, doe je dat niet." Met redacties vol freelancers en seizoensgebonden programmering ontstaat er geen continuïteit, zegt Moussaïd. "Hoe kun je dan een cultuurverandering voor elkaar krijgen? Het zorgt voor ontzettend veel onzekerheid en stress." Elshuis stelt dat het niet alleen het systeem is, maar ook hoe er met elkaar omgegaan wordt. "Ik denk dat er continuïteit en veiligheid moet komen, evenals toezicht", concludeert Moussaïd.

Jurgen Nobel, staatssecretaris Participatie en Integratie namens de VVD, sprak een paar dagen na het geweld tegen Israëliërs in Amsterdam op 7 november van een 'integratieprobleem' omdat 'een groot deel van de islamitische jongeren' de Nederlandse normen en waarden niet zouden onderschrijven. Nobel geeft aan zich te streng te hebben uitgesproken na de rellen, maar neemt zijn uitspraken niet terug. De staatssecretaris benoemt ook dat hij niet 'een hele groep' over één kam wilde scheren. Volgens journalist Haroon Ali introduceren politici als Nobel op deze manier woorden in de samenleving en is dat "schadelijk." Bovendien zou het volgens Ali afleiden van waar het over zou moeten gaan. "Niemand heeft het meer over beleid. Wat doen we vanuit de politiek om de problemen, die er heus wel zijn, aan te pakken?" Sarah Sylbring, hoofdredacteur van de VPRO, blijft zich verbazen over deze discussie. "De woorden zijn al uitgesproken, het doet er niet meer toe. Dat 'onze normen en waarden', welke zijn dat? Ik heb niet dezelfde normen en waarden als Wilders en dat houd ik graag zo."