Menno en Erwin about Nature and Science

De leukste kanten van de wetenschap worden beloond met de IG-Nobelprijzen: we zijn er best goed in! Veel wetenschappers zijn creatieve personen, nemen hun bezigheden heel ernstig maar hebben gelukkig ook vaak een goed gevoel voor humor.  Dat wordt nu al 33 jaar beloond met de “onwaardige” ignoble prijzen, jaarlijks in tienvoud uitgereikt vlak voor de echte nobelprijzen. De prijzen zijn voor correct onderzoek waarvan het nut niet duidelijk is, waar men eerst om moet lachen, maar die ook aan het denken zetten. Ze worden in een kleurrijk en ietwat bizar ceremonieel in Harvard uitgereikt. De onderwerpen zijn vaak hilarisch. Binnen de Nederlandse universiteiten kunnen we er ook wat van. In totaal zijn bij 19 IG Nobelprijzen Nederlanders betrokken, we scoren daarmee driemaal hoger dan het wereldgemiddelde! Wat dacht u van Nederlandse onderwerpen als de gevaarlijkheid oftewel viesheid van bankbiljetten (Roemenië scoort heel hoog, India is prima!); het aantrekken van malariamuggen (kan net zo goed met Limburgse als met tenenkaas, toegepast in Afrika om muggen effectief weg te vangen); financiële beslissingen worden beter met een volle dan met een lege blaas genomen; mannelijke en vrouwelijke geslachtsdelen gedragen zich heel ander dan we dachten bij de paring (blijkt uit Groningse CT-scans). De latere echte Nobelprijswinnaar Andre Geim (extreme elektriciteit geleiding in zeer dunne grafietlagen) won daarvoor toen hij in Nijmegen werkt een Ignoble prijs voor het laten zweven van een kikker boven een magneet. Hij is tot nu toe de enige die de dubbelslag van een echte Nobel- en een Ignoble prijs gelukt is.   https://improbable.com/ Luister en Volg Ons: Schrijf je nu in op onze gratis nieuwsbrief ⁠⁠⁠⁠⁠⁠www.mennoenerwin.nl⁠⁠⁠⁠⁠⁠ Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren. Productie: Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.

Het is geen koorts en heeft niets met hooi van doen, dus noemen we het Hooikoorts. Maar waar in Nederland wel degelijk heel veel mensen last van hebben is van pollen,  de mannelijke sporen van planten die we beter kennen als stuifmeel. Vooral licht stuifmeel waait met de wind mee, zoals van grassen, bomen als de els berk en eik en voor sommige kruidachtige planten als zuring en smalle weegbree. Bij meer dan 20% van de mensen zetten de pollen het eigen afweersysteem in alarmtoestand, met als gevolg de afgifte van histamine, en dat leidt tot een veelheid van vervelende zaken als ontstoken ogen en neuzen of nog erger. Kinderen hebben er al vaak last van, en de klachten duren vaak tot op hogere leeftijd voort. Er is wel medicatie, tot aan bijnierschorshormoon aan toe. Ook is het mogelijk het afweersysteem te “desensibiliseren”, het afweersysteem te wennen via lage doses van pollen, maar dat is een proces van jaren. We hebben veel aan ons afweersysteem te danken, maar soms loopt het dus behoorlijk fout, en dat vaak van de late winter tot aan de zomer toe. Waarom sommigen van ons zich in de luren laten leggen door zo iets simpels als het stuifmeel van raaigras of een berk? Goede vraag, het maakt hooikoorts tot een redelijk onbegrijpelijk fenomeen. Luister en Volg Ons: Website: https://mennoenerwin.substack.com/ Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren. Productie: Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.

In mei leggen alle.. Mooi niet. Er zijn heel veel vogels die al eerder, of pas later een ei leggen. En de koekoek en de griet (die we beter kennen als de grutto) kunnen wel degelijk een ei in mei leggen. Dus een twijfelachtig kinderversje, maar het duidt wel op een fenomeen dat vogels heel goed hun broedseizoen plannen, voor zover mogelijk. Als het goed is precies passend voor het voer dat hun jongen nodig hebben, veelal rupsjes en andere insectenlarven. Tussen de beslissing te gaan broeden en het eerste uit het ei kruipende jong zitten gemiddeld  een dag of twintig, dus dat is al moeilijk afstemmen als door een warmer voorjaar de voervoorraad al eerder op zijn top zit. En hoe moet het dan met de fitis? Dit voorjaar kwam de fitis uit het midden van Afrika weer precies op dezelfde dag naar dezelfde boom in Scharmer gevlogen als een jaar eerder, en zijn buren precies zo de drie dagen daarvoor. Dan moeten ze maar hopen dat de eiken en de andere bomen in de buurt niet te vroeg uit zijn gelopen, de rupsen die het van verse bladeren moeten hebben ook niet eerder aan de maaltijd zijn begonnen en daarmee de fitissen toch misschien te laat gekomen zijn. Oftewel, klimaatverandering maakt het leven van de migrerende vogel er niet eenvoudiger op. Zouden daarom verschillende vogelsoorten hun migratiepatronen veranderen, of zelfs proberen het hele jaar in ons land te blijven? Dat betekent met succesvolle nesten natuurlijk. Luister en Volg Ons: Website: https://mennoenerwin.substack.com/ Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren. Productie: Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.

Door de covid pandemie zijn we zijn ons er weer goed bewust van geworden hoe belangrijk de mitochondriën voor ons zijn, zo heten die energiefabriekjes in onze cellen. Want vooral de klachten van long covid lijken te komen door niet meer goed functionerende mitochondriën. En we hebben een heleboel van die energiecentrales, de schattingen lopen van 15000 tot 60000 biljoen, oftewel zo’n 500 tot 2000 per lichaamscel. De belangrijkste functie is het omzetten van opgenomen energie in de vorm van suikers naar een soort van universele celbrandstof genaamd ATP. Ooit waren de mitochondriën bacteriën die opgenomen zijn in de eerste ingewikkelder cellen op aarde, met een celkern en nog veel meer kleine structuren. Uit die cellen zijn later alle schimmels, planten en dieren ontstaan.  Mitochondriën hebben hun eigen erfelijk materiaal (DNA), informatie die alleen via de vrouwelijke eicel aan de volgende generatie wordt doorgegeven. Er is veel te vertellen over deze mini-energiecentrales en zij kunnen ons veel vertellen over ons verleden. Luister en Volg Ons: Website: https://mennoenerwin.substack.com/ Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren. Productie: Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.

Het waait heel hard hoog boven ons. Op zo’n 10 kilometer hoogte heersen windsnelheden van 100 kilometer per uur en meer. Straalstromen zijn duizenden kilometers lang, een paar honderd kilometer breed en maar enkele kilometers hoog. Ze bewegen van west naar oost, en halen de draaiende aarde met hun hoge snelheid ruimschoots in. Temperatuurverschillen, vooral die tussen poolgebieden en de evenaar, zijn de drijvende kracht. De straalstromen veroorzaken bij ons in Europa de aanvoer van koude lucht, maar ook van depressies, regen en wind en ook soms warmtefronten.  De straalstromen worden zwakker door de opwarming van de polen, ze spitsen in tweeën, en de gevolgen zijn steeds meer aanhoudende hittegolven in de zomer, terwijl poolwervelingen in de winter plotselinge kou periodes in Noord-Europa kunnen veroorzaken. Het is zaak de ontwikkelingen hoog boven ons hoofd goed in de gaten te houden. Luister en Volg Ons: Website: https://mennoenerwin.substack.com/ Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren. Productie: Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.

Beschrijving: Ja, we kunnen zeker niet opboksen tegen jachtluipaarden , leeuwen of hazewindhonden. Maar dan hebben we het over de topsnelheid, die Usain Bolt met veel inspanning op 44 km heeft weten te krijgen. Het is heel wat anders als we het over de duurloop hebben, van zeg een marathon. Dan zijn er maar een paar concurrenten, zoals de Amerikaanse gaffelbok, of de wilde honden van Afrika. En dan nog, kunnen (heel goed getrainde) mensen verrassend ver komen, zelfs of juist in de hitte, dankzij ons vermogen om te zweten. Maar de mensheid als geheel moet het hebben van onze hersenkronkels, om “onze” Max met één voet op het pedaal te laten winnen. Luister en Volg Ons: Website: https://mennoenerwin.substack.com/ Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren. Productie: Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.

Kort geleden is een van de beroemdste mensapenonderzoekers, de Nederlandse Amerikaan Frans de Waal overleden. Hij heeft onze kijk op dieren, op apen in het bijzonder maar ook op onze eigen soort behoorlijk veranderd. Hij heeft ons laten zien dat ook chimpansees politiek bedrijven, coalities maken. Dat kapucijnapen een uitgesproken rechtvaardigheidsgevoel en jalousie hebben. Dat olifanten kunnen samen werken en elkaar daarbij ook kunnen bedotten. Kortom, daarmee heeft hij laten zien dat mensen in heel veel opzichten veel minder van dieren verschillen dan we dachten. Dat heeft hij verteld in een groot aantal excellente wetenschappelijke artikelen, maar ook in een groot aantal publieksboeken die geestig, glashelder en vaak ontroerend zijn.Abonneer je nu op onze podcast op Spotify of Apple Podcasts en duik elke woensdag om half 7 's ochtends mee in de wonderen van natuur en wetenschap met Menno en Erwin. https://mennoenerwin.substack.com/

Zijn eilanden goed of niet goed voor de natuur? Volgens de biologische eilandtheorie hangt dat van twee zaken af: (1) is het eiland groot genoeg dat er zich veel soorten met succes en blijvend zonder inteelt kunnen vestigen, en (2) is het  eiland dicht genoeg bij andere landmassa’s dat die soorten ook op dat eiland kunnen komen? Oftewel, kleine veraf-eilanden zullen het minder goed doen. Dat is ook het argument om natuurgebieden met elkaar te verbinden. Maar een ander idee is dat op vele kleine geïsoleerde eilanden de kansen juist beter kunnen liggen, omdat verkeerde mutanten of indringers zich minder makkelijk overal kunnen verspreiden. Het is waarschijnlijk allebei soms wel en soms niet waar. In elk geval is er geen reden om kleine geïsoleerde natuurgebiedjes als waardeloos af te schrijven, maar ook niet om het verbinden van grotere natuurgebieden te laten. Daarvoor hebben we het al veel te ver laten komen en is er in het geheel veel te weinig ongerepte natuur overgebleven.   Luister en Volg Ons: https://mennoenerwin.substack.com/ Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren. Productie: Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.

Beschrijving:Aflevering 108 van "Menno en Erwin Natuur en Wetenschap" belicht een groeiende beweging die de manier waarop we denken over voedsel en landbouw transformeert: Crowdfarming. Prof. Menno Gerkema en Ir. Erwin Balkema onderzoeken hoe deze innovatieve aanpak boeren ondersteunt om duurzaam en biologisch te produceren door een directe band met consumenten te creëren. Oorspronkelijk gestart in Spanje met sinaasappels en olijfolie, breidt crowdfarming zich nu uit over heel Europa. Ondanks dat Nederland achterloopt in de adoptie van biologische producten en crowdfarming, biedt het internet ons de mogelijkheid om rechtstreeks van de boer te kopen, van avocado's tot amandelen en zelfs Darjeeling-thee.Deze aflevering duikt in de voordelen van crowdfarming, niet alleen voor de boer maar ook voor de consument en het milieu. We verkennen hoe dit model helpt om een goed inkomen voor boeren te garanderen, consumenten toegang geeft tot verse, kwalitatief hoogwaardige producten, en bijdraagt aan een duurzamere toekomst.In deze aflevering ontdek je: Hoe crowdfarming een win-win creëert voor zowel boeren als consumenten. Voorbeelden van succesvolle crowdfarming projecten in Europa. Manieren waarop jij kunt deelnemen aan de crowdfarming beweging.Luister en Volg Ons: Website: www.mennoenerwin.nl Telegram: t.me/mennoenerwin voor discussies en meer inzichten.Aanbevolen door Menno: Bezoek Naranjas del Carmen en CrowdFarming.com voor directe aankopen van boeren. Ontdek lokale boerderijwinkels en initiatieven zoals Smaakvol Slochteren en Herenboeren.Productie:Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert in natuur en wetenschap.--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Beschrijving:In aflevering 107 van "Menno en Erwin Natuur en Wetenschap" stellen Prof. Menno Gerkema en Ir. Erwin Balkema een prangende vraag: Kan de huismus, onze vogel van het jaar, nog altijd op de mens vertrouwen als bondgenoot? Eeuwenlang profiteerden mussen van menselijke activiteiten, van landbouw tot de gewoonte van het uitschudden van tafelkleden. Echter, met de opkomst van efficiëntere landbouwmethoden, het verminderen van deze kleine dagelijkse gebaren, en vooral het gebruik van pesticiden, is de relatie tussen mens en mus onder druk komen te staan.Deze aflevering duikt in de geschiedenis van onze samenleving met de huismus, onderzoekt de impact van onze moderne levensstijl op hun populaties, en bespreekt wat wij kunnen doen om ze te helpen. Van het planten van struiken en heggen tot het bieden van voedsel en onderdak, er zijn manieren waarop we de balans kunnen herstellen in deze langdurige relatie. In ruil daarvoor blijven mussen vervelende insecten eten en verrijken ze ons leven met hun vrolijke gekwetter.Aanbeveling:Lees "De Huismus" door Minouk van der Plas Haarsma, een verhelderend boekje dat inzicht biedt in het leven van deze boeiende vogel en onze interactie met hen door de jaren heen.Luister en Volg Ons:* Website: www.mennoenerwin.nl* Telegram: t.me/mennoenerwin voor levendige discussies en updates.Aanbevolen door Menno:* Ontdek de natuur met "De Natuur van Duurswold" en andere aanbevolen lectuur en films voor natuurliefhebbers.Productie:Deze podcast wordt geproduceerd door Bano Online Services, met Erwin Balkema als host en Prof. Menno Gerkema als expert.Ontdek ook "De Mooiste Natuurfilm van 2023" op allthatbreathes.com.--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe