De Wereld | BNR

Duitsland heeft sinds Willy Brandts ‘Ostpolitik’ een sussende rol gespeeld tussen het Westen en Rusland. Met de oorlog van Oekraïne is dat verleden tijd en dus moet Duitsland zichzelf herpositioneren. Bernard Hammelburg praat erover met Bondsdaglid Otto Fricke van de liberale coalitiepartij FDP. Luister ook | Waarom Oekraïne de oorlog moet winnen Europa Update: de slag om Marioepol en een olie- en gasboycot Terwijl Rusland de stad Marioepol claimt te hebben veroverd, laait in Duitsland het debat over een olie- en gasboycot verder op. Wat minister Baerbock van Buitenlandse Zaken betreft komt die er in ieder geval bij olie. Bondskanselier Scholz twijfelt. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit wat de gevolgen zijn en Otto Fricke reageert. Luister ook | #59: Verkiezingstijd in Europa (4): wat als Marine Le Pen wint? Bidens harde woorden richting Poetin Genocide, slager, oorlogsmisdadiger. Allemaal classificaties die Joe Biden gebruikt om Vladimir Poetin te omschrijven. Is Biden nou echt zo'n flapuit of zit hier een strategische en/of politieke strategie achter met het oog op de midterm-verkiezingen van later dit jaar? Correspondent Jan Postma komt met het laatste nieuws vanuit Washington en te gast is Amerikanist Koen Petersen. Luister ook | #124 Bidens beschuldigingenSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In al haar wijsheid heeft de Europese Unie al vroeg in de Oekraïense oorlog besloten de toegang tot Russische nieuwssites te blokkeren. RT, de Engelstalige schijn-kloon van CNN, en de persbureaus Sputnik en Tass zijn, in samenwerking met tech-reus Google en YouTube, niet meer bereikbaar, want onze burgers mogen niet worden blootgesteld aan rabiate Russische propaganda. Nederlandse complotkranten wordt geen strobreed in de weg gelegd. Huis aan huisblad De Andere Krant verspreidt volgens NRC Russische propaganda. Tijdschrift Gezond Verstand beweert dat 9/11 door Amerikanen is veroorzaakt en dat de opwarming van de aarde een mythe is. Apekool, maar in een democratie mag het gelukkig. Nederlandse leugens mogen, Russische mogen niet. Sana, het Syrische agentschap, is gewoon toegankelijk, evenals het Chinese staatspersbureau Xinhua. Beide zijn leugenfabrieken van dubieuze regimes, maar we mogen ze gewoon lezen.  Het afsluiten van Russische staats-nieuwssites had als argument dat Poetin dan door de beschaafde wereld zou worden belemmerd in het verspreiden van zijn leugens. Onzin. Hier in Amerika zijn de Russische nieuwssites gewoon toegankelijk, terwijl je toch moeilijk kunt ontkennen dat Joe Biden de Russen met sancties van onderuit de zak geeft. Maar het censureren van media, al zijn ze nog zo fout, dat is ondenkbaar. Donald Trump fulmineerde tegen wat hij de fake media noemde, maar het zou niet in hem zijn opgekomen ze te verbieden.  Inhoudelijk is het jammer voor iedereen die wil begrijpen hoe de Russische staatspropaganda werkt. Zomaar wat voorbeelden. Op Sputnik lees ik in een dagelijks feuilleton hoe Oekraïne al sinds 2014 bezig is met genocide, en dat vluchtelingen niet welkom zijn in de EU zonder internationaal paspoort – wat voor geheimzinnig document dat ook moge zijn. RT heeft een reportage van een eigen verslaggever over Oekraïense antipersoonsmijnen, Tass komt met een artikel over de bevrijding door Russische soldaten van gijzelaars in een moskee in Marioepol, en de stelling van de Franse presidentskandidaat Marine le Pen dat toenadering tot Poetin in het belang van Europa is.  Dan nog iets. Hoe gruwelijk de oorlog ook is, hij gaat tussen Rusland en Oekraïne, niet tegen Rusland en ons. Wanneer je, als EU of als Nederland, werkelijk solidair wilt zijn, knijp dan de olie- en gasimport af, want dat is een echte vuist, en vergeet de censuur van een paar media, want dat is niet meer dan een schaamlap. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vrede sluiten met Rusland is volgens voormalig Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn geen optie. We moeten Oekraïne juist helpen de oorlog te winnen. Bernard Hammelburg gaat er met Berlijn over in gesprek. Luister ook | Russen staan massaal achter Poetins oorlog Zweden, Finland en de NAVO Zweden en Finland willen volgens Zweedse media in juni een aanvraag doen om lid te worden van de NAVO. De premiers van beide landen ontkennen dat nog, maar benadrukken wel dat er snel een besluit genomen zal worden. Te gast is Scandinavië-correspondent Koen Verhelst. Luister ook | #124 Bidens beschuldigingen Europa update | Macroner Het optreden van president Macron in de oorlog in Oekraïne heeft hem een nieuw werkwoord opgeleverd: Macroner. Het betekent dat je iets heel erg vindt, maar dat je er eigenlijk maar weinig tegen doet. Iets dat Macron in de verkiezingsstrijd met Le Pen niet kan gebruiken. Daarover Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Luister ook | #58: Verkiezingstijd in Europa (3): Wat als Emmanuel Macron wint?See omnystudio.com/listener for privacy information.

We blijven het proberen: kijken in het hoofd van Poetin. Maar na ruim anderhalve maand oorlog is het misschien beter die pogingen te staken, simpelweg omdat alles waarmee de westerse wereld om zijn aandacht schreeuwt, geen enkele indruk op hem maakt. Sancties niet, politieke en financiële isolatie niet, diplomatieke initiatieven niet. Hoe groter zijn isolement, hoe verbetener hij wordt in zijn streven Oekraïne te vermorzelen.  Wij hebben allerhande theorieën. Bijvoorbeeld dat de sancties tot een revolte zullen leiden, terwijl ruim tachtig procent van de Russische bevolking hem steunt. Of dat de tegenslag tot nu toe aantoont dat de Russische krijgsmacht uit paniekerige prutsers bestaat, terwijl de soldaten zonder scrupules massamoord plegen en steden en dorpen in een maanlandschap veranderen. Of dat tritsen politici die Kiev bezoeken Poetin intimideren. Of dat hij echt luistert naar de Oostenrijkse kanselier Nehammer, die hem opzocht.  Minister van Buitenlandse Zaken Lavrov gaf een aardig inkijkje in de denkwijze van het Kremlin. Over een gevechtspauze als opmaat naar onderhandelingen valt niet te praten, en wat er aan diplomatiek overleg plaatsvindt is maar een zootje. Is Rusland dan tegen onderhandelingen? Nee, maar van hem hoeft het niet. Het dedain druipt ervan af.  Maar dan moeten al die bevroren tegoeden en in beslag genomen bezittingen toch resultaat hebben? En had de Russische staat niet gefaald aflossing en rente te betalen? Jawel, maar het blijft bij schouderophalen zo lang de export van olie en gas gewoon doorgaat. Door de gestegen prijzen heeft Rusland superwinsten gemaakt, waaruit de oorlog gemakkelijk kan worden gefinancierd. Wat ongetwijfeld zou helpen is een echte olie- en gasboycot, maar we weten inmiddels dat die er niet komt. Zoals de Israëlische historicus Yuval Noah Harari het zegt: Rusland is een tankstation met kernwapens.  Westerse politici verdringen zich om hun solidariteit met president Zelensky te etaleren. Zelensky gaat onvermoeibaar door met het toespreken van parlementen. Poetin zwijgt, ongeïnteresseerd in welke onderhandeling dan ook. Het enige moment waarop hij woedend werd was toen Joe Biden hem een oorlogsmisdadiger noemde. Toen dachten we even dat we hem bij de staart hadden en zijn zwakke plek hadden ontdekt. Inmiddels noemt de halve wereld hem een massamoordenaar, maar met een populariteit van Noord-Koreaanse proporties, ziet hij het kennelijk als geuzennaam.  Bill Clinton zei ooit over bemiddeling: vrede is alleen mogelijk als de partijen dat zelf willen, je kunt het niet afdwingen. Een elegante manier om te zeggen dat diplomatie soms kansloos is. Zoals nu. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Westen hoopte dat Poetin met de inval in Oekraïne zijn hand ook binnenslands zou overspelen, maar niets is minder waar. Meer dan tachtig procent van de Russen keurt het optreden van Poetin goed. Bernard Hammelburg spreekt erover met Hubert Smeets, Ruslanddeskundige van Raam op Rusland en columnist bij NRC. Luister ook | Vriend Mark en Slager Poetin De Chinees-Russische as Ook al duurt de oorlog in Oekraïne nu al meer dan veertig dagen. China blijft zich op de vlakte houden, al lijkt dat in China zelf maar schijn te zijn. Sinoloog Henk Schulte Nordholt vindt dat Europa nog altijd moet leren begrijpen hoe de Chinees-Russische as in elkaar steekt om China's positie beter te begrijpen. Hij is te gast. Lees ook | Sinoloog: 'China en Rusland zijn geen bloedbroeders, het is een verstandshuwelijk' Postma in Amerika Na zoon Hunter richten de Republikeinen hun pijlen nu op James Biden, de broer van de president. Het zou gaan om verdachte zakelijke deals die James zou hebben gesloten. Ondertussen gaat het nog altijd slecht met Trumps nieuwe social mediaplatform en houdt hij zich bezig met de uitspraak van een Nederlandse naam. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hier zijn een paar beelden: een dood jongetje op het strand, een bloot, vluchtend meisje, vernederde en gemartelde naakte soldaten, een man in een wit overhemd vóór oprukkende tanks, bergen opgestapelde schedels, een onthoofde journalist. Iedereen kent ze, als symbool van gruwelijke conflicten. Ook de nieuwste: een straat, bezaaid met lijken.  Een foto zegt meer dan duizend woorden, zeggen ze. Maar hebben foto’s, ook al zijn ze nog zo iconisch, invloed op een conflict? Dat dode jongetje werd het symbool voor de Syrische vluchtelingencrisis, en die is er nog steeds – kijk maar op de Griekse eilanden. Dat blote meisje was in Vietnam, in 1972, in een oorlog die nog drie jaar zou duren. De vernedering van die blote mannen was in de Abu Ghraib gevangenis in Irak, en had geen enkele invloed op de oorlog, die daarna nog 14 jaar zou duren. Tank man, met zijn witte overhemd, op Tienmannen, kon de meedogenloze jacht op de Chinese democratiseringsbeweging niet voorkomen, die stapels schedels in Cambodjahadden geen invloed op de burgeroorlog, totdat buurland Vietnam ingreep. De onthoofding van journalist James Foley opende de jacht op IS, maar dat terreurnetwerk bestaat nog steeds.  Het beeld van de lijken in de straten van Boetsja is zo overweldigend dat er, in elk geval in de westerse wereld, over weinig anders wordt gesproken. Staatshoofden en regeringsleiders noemen Poetin, die zij verantwoordelijk houden, een oorlogsmisdadiger. Sancties worden verscherpt, dreigementen nemen toe. Maar ook hier geldt dat noch het verloop van de oorlog, noch de zoektocht naar een diplomatieke oplossing erdoor wordt beïnvloed. Het Russische offensief, dat zich vooral op het oosten en zuiden van Oekraïne richt, houdt aan. Dat geldt ook voor vredesbesprekingen, momenteel via beeldverbindingen, die gewoon doorgaan. Dat is, hoe hard het ook klinkt, logisch, want de delegaties onderhandelen over neutraliteit, een nieuwe bestandslijn, uitwisselen van krijgsgevangenen en de toekomstige relatie.  Terwijl het drama van Boetsja zich letterlijk voor onze ogen afspeelt, en president Zelensky het terecht aangrijpt om aan te dringen op meer steun en meer sancties, geven de reacties een goed inzicht in de politieke realiteit. De Europese Commissie kwam niet verder dan een voorstel aan de lidstaten om te stoppen met de invoer van Russisch steenkool. Misschien ook olie, maar gas mag nog gewoon, want daar kunnen we niet buiten. Een foto vertelt meer dan duizend woorden, zeggen ze. Dat is waar: we zijn er behoorlijk overstuur van, die lijken op straat. Maar tussen overstuur en overstag zit een wereld van verschil.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense president Volodymir Zelenski heeft de Tweede Kamer toegesproken. Hij wil meer wapens en meer sancties tegen Rusland. En hij sprak premier Mark Rutte aan als 'vriend Mark'. Europa-verslaggever en voormalig Oekraïne-correspondent Geert Jan Hahn heeft de belangrijkste momenten uit de toespraak van Zelenski meegenomen. Ook te gast is VVD-Europarlementariër Bart Groothuis. Lees ook | 'Nederland moet zich geopolitiek heruitvinden' Rusland na de oorlog Spijkerharde taal van Joe Biden over Vladimir Poetin. Volgens hem is de Russische president een slager en een oorlogsmisdadiger. De verhoudingen tussen het tussen het Westen en Rusland gaan er waarschijnlijk flink anders uit zien zodra de stofwolken in Oekraïne zijn neergedaald. Han ten Broeke, directeur politieke zaken bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies heeft verschillende scenario's klaarstaan.  Luister ook | #56 Verkiezingstijd in Europa (1): Wat als Orban en Vučić winnen? Europa Update: Geen violist bij de Nederlandse speech Niet alleen het Nederlandse parlement werd toegesproken, ook onze zuiderburen waren aan de beurt. En daar deed de Belgische premier De Croo wel gelijk een toezegging: hij gaat Oekraïne direct wapens leveren. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn neemt de Nederlandse én Belgische speeches door. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Westerlingen hebben astronauten, Rusland heeft kosmonauten. Betekent precies hetzelfde. Het Westen heeft miljardairs, Rusland heeft oligarchen. Betekent iets totaal anders. Oligarchen zijn verstrengeld met de macht, dus met Poetins Kremlin. Wat de vraag oproept of sancties tegen oligarchen doeltreffend zijn. Ik betwijfel het.  Oligarchieën, wat in het Grieks zoiets betekent als een kleine groep heersers, zijn van alle tijden. Nederlandse steden waren in de 17de Eeuw oligarchieën, dus bestuurd door kleine groepen rijke mensen. In Rusland is het een gilde van puissant rijke mannen, die volgens de Atlantische Raad gezamenlijk zo’n duizend miljard dollar hebben verborgen in het buitenland. Een kwart daarvan valt onder de controle van Poetin. De Pandora Papers lieten zien hoe magistraal het vermogen van Poetin zelf is, en hoe de oligarchen zijn geld rond de wereld pompen.  Met sancties proberen Amerika en Europa de oligarchen te isoleren en de hand te leggen op hun vermogens. Dat klinkt stoer, maar deze mensen zitten in een buitencategorie: ze zijn zo rijk dat geld geen economische waarde meer heeft. In New York krioelt het van de flats in de prijsklasse 200 miljoen die in Russische handen zijn, maar via zoveel lege vennootschappen en tussenpersonen – allemaal in landen die niet aan sancties doen – dat onteigening of beslaglegging vrijwel onmogelijk is.  Maar zelfs als dat allemaal lukt, en ook in Groot-Brittannië, Frankrijk, Spanje, Nederland en Italië, dan nog blijft het een druppel op een gloeiende plaat. De echte vermogens staan onder niet traceerbare entiteiten op de Britse Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden, Londen en New York. Of in Turkije, dat niet van sancties wil weten.  Tot voorkort stond het meeste geld geparkeerd op Cyprus, dat de bijnaam Moskou aan de Middellandse Zee heeft. Dat heeft ook te maken met de ‘gouden paspoorten’ die je daar kon kopen, net als in Groot-Brittannië, Malta en Bulgarije. Dat is nu afgeschaft. Klinkt heel louche, maar Amerika heeft die optie ook. Als je een Amerikaanse BV opricht en je creëert tien banen, krijg je een groene kaart. Sterker nog: president Biden heeft deze maand zijn handtekening gezet onder verlenging van deze regeling tot 2027.  Pogingen om de macht van de superrijken te breken zijn maatregelen in de morele sfeer. Als Poetin inbindt, dan is het niet omdat er beslag is gelegd op wat jachten, huizen en bankrekeningen. En al helemaal niet omdat de oligarchen zich tegen Poetin zullen keren. Geld zat, en aanschurken tegen het Kremlin bevalt ze nog altijd uitstekend. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Poetins invasie in Oekraïne heeft de verhoudingen op het wereldtoneel in rap tempo veranderd. In Europa zou je zelfs kunnen spreken van een nieuw IJzeren Gordijn. Dat vindt Uri Rosenthal, voormalig minister van Buitenlandse Zaken. Rosenthal ziet ook dat de de oorlog in Oekraïne invloed heeft op andere brandhaarden in de wereld. Hij is te gast. Luister ook | Toekomst van Rusland op het spel in Oekraïne De oorlog in Oekraïne vanuit de Chinese media China houdt zich afzijdig wat betreft de oorlog in Oekraïne. Maar in de Chinese media wordt de Russische propaganda voor een groot deel overgenomen. Zo wordt er bijvoorbeeld niet over een 'oorlog' gesproken. Te gast is Ardi Bouwers, sinoloog en directeur van China Circle. Luister ook | #55: Het Europese defensiebeleid en de angst aan de oostgrens Europa Update: Alle ogen op Biden Hij is dan wel geen Europeaan. Maar de spotlights stonden in Brussel gericht op Joe Biden. Naast de G7 en de NAVO deed de Amerikaanse president ook de EU-top aan, dat is nog nooit vertoond. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn is net terug van een reis uit Litouwen en Polen en neemt de pijnpunten van de EU-top door.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij alle voorspellingen over de Oekraïense oorlog ontbrak er één: niemand, inclusief Poetin, had kunnen vermoeden dat er na een maand nog geen winnaar was. Hoe hard Poetin ook probeert de tegenstander te verpulveren, het Oekraïense verzet is niet gebroken. Zo langzamerhand wordt een oude wijsheid bewaarheid: als de sterkste niet wint, heeft hij verloren. En als de underdog niet verliest, heeft hij gewonnen. Hoe lang deze oorlog gaat duren valt niet te voorspellen. Maar dat Poetin er niet in slaagt Zelenski te verslaan, wordt waarschijnlijker. Volgens de Israëlische premier Bennett, die probeert te bemiddelen, heeft Poetin de eis dat Zelenski het veld ruimt, inmiddels laten varen. Daarmee fladdert het frame over de neonazistische kliek die Oekraïne regeert, als een lekke ballon het raam uit. Het zou naïef zijn te veronderstellen dat Poetin zich bij zijn verlies neerlegt. New York Times commentator Thomas Friedman veronderstelt dat de vlucht van miljoenen burgers naar Europa – het grootste aantal sinds de Tweede Wereldoorlog – een door Poetin bedacht wapen is, want miljoenen Oekraïners zullen de EU-landen ontwrichten. Denkt Poetin. Of hoopt hij. Daarmee is zijn arsenaal niet uitgeput. Hij overweegt ook de diplomatieke betrekkingen met Amerika te verbreken, als wraak op Joe Biden, die hem een oorlogsmisdadiger heeft genoemd. Dat was misschien niet zo tactisch van Biden, maar het is niet ondenkbaar dat Poetin het aangrijpt als opmaat om ook de betrekkingen met andere landen te verbreken, bijvoorbeeld in Europa. Op het slagveld blijft Oekraïne nog steeds overeind. Maar buiten het slagveld staat de westerse wereld voor keuzes die tot nu toe zijn vermeden. Wordt het tijd om de rollen om te draaien? Moet de EU, ondanks tegenwerpingen van bijvoorbeeld Mark Rutte, het aandurven om de olie- en gastoevoer te stoppen? Of, à la Poetin, dreigen de betrekkingen met Rusland te verbreken? Isolement, in plaats van overleg? Gaat allemaal niet gebeuren, omdat we hebben uitgerekend dat we ons dat niet kunnen veroorloven. Of omdat we – eigenwijs, of goedgelovig – op diplomatie blijven vertrouwen. Hoe het ook zij, Oekraïne zal de conclusie trekken dat het er met alleen westerse schouderkloppen en schouderraketten niet komt. Dat het er dus alleen voorstaat, en zich opmerkelijk goed redt. Als het niet verliest, heeft het gewonnen – op eigen kracht. See omnystudio.com/listener for privacy information.