De Jortcast

We lijken erg op mensapen en ook al denken we dat we rationeel gedreven zijn, acteren we heel vaak op basis van onze intuïtie en emoties. Dat constateert prof. dr. Mariska Kret, hoogleraar Cognitieve Psychologie te Leiden, met de kanttekening: dat is helemaal niet erg. Haar boek 'Tussen Glimlach en Grimas' plaatst de mens dichter bij het dierenrijk, in dr Kelder en Co legt ze uit hoe ze haar onderzoek met mensapen doet en wat we over onszelf te weten kunnen komen via de aap. Presentatie: Jeroen Pauw, teksten Jortcast: Milou Brand.

Nu sfeer en vertrouwen aan de formatietafel traditiegetrouw weer twijfelachtige niveaus bereiken vraagt De Jortcast zich af: kan dat niet anders? Of is het zo moeilijk, omdat het niet makkelijk kan? Invallend presentator Jeroen Pauw bespreekt de actuele gang van zaken met expert politieke communicatie dr. Mariken van der Velden van de VU en politicoloog dr. Simon Otjes. Omdat de u bekende presentator op een andere hemisfeer verkeert, is De Jortcast verder voltooid door Milou Brand.

Tijd voor Timmermans I? Het eerste hoogtepunt uit de formatiesoap 2024 diende zich afgelopen week aan, toen Pieter Omtzigt besloot niet terug te keren aan de onderhandelingstafel. Kritiek en speculatie alom, maar volgens dr. Simon Otjes, politicoloog te Leiden, is deze move niet meer dan logisch. Dat NSC uit is op iets anders dan een doorsnee meerderheidskabinet was namelijk al langer duidelijk, en met deze stap probeert Omtzigt het proces waarschijnlijk die kant uit te sturen. Dat het qua communicatie misschien wel wat soepeler had kunnen worden afgedaan, daarover schuift onze tweede politicoloog van dienst, dr. Mariken van der Velden van de VU, aan. Wat politici van apen kunnen leren Wij lijken enorm op apen, niet alleen in ons gedrag, maar zeker ook in onze emoties. Prof. dr. Mariska Kret (schrijver van het boek: Tussen glimlach en grimas), verbonden aan de Universiteit Leiden doet hier al jaren toonangevend onderzoek naar. Apen zijn net mensen, ze vinden het leuk om naar filmpjes te kijken en grappig lopende pinguïns. Wat kunnen we van elkaar leren? Moeten wij meer als apen zijn? Moeten die politici in Den Haag eens van die apenrots af? Of heeft dat gelach, gehuil en gestress ook een nuttige functie om te overleven? Via de aap komen we veel over onszelf te weten.    Kies een studie die werk oplevert, en niet eentje die bij je past Eerder deze week kwam het CPB met een rapport over de aansluiting van studierichtingen op de arbeidsmarkt. Wat blijkt: jongeren nemen baanperspectief maar mondjesmaat mee in hun afwegingen om te kiezen voor een bepaalde opleiding. Gezien de arbeidsmarktkrapte zou dat wel wat meer mogen, zo vindt VVD-Tweede Kamerlid Claire Martens. Ze manoeuvreert zich met deze mening in een lastige spagaat, zeker gezien haar roep om numeri fixi. Druist dergelijk beleid niet rechtstreeks in tegen het liberale idee van ultieme keuzevrijheid? Martens-America leg uit waarom niet tijdens het wekelijkse belletje met Den Haag.

Het formatieproces noopt tot cynisme bij dr Kelder. Waarom zo moeilijk doen? Omdat et niet makkelijk kan, denkt prof. Dr. Ronald van Raak. In gesprek met hem en dr Kelder over het sluiten van coalities en regeerakkoorden en het vinden van doorbraken in een schijnbare impasse.

Gen-Z’ers zijn conservatiever dan de generaties die hen voorgingen, en het zijn met name de mannen die richting conservatisme afbuigen. Historicus dr. Geerten Waling heeft immer de thermometer in de maatschappij en vermoedt: ze voelen zich bedreigd. Maar er is meer aan de hand, de schijnbaar donkere toekomst en dreigende onzekerheid wakkeren behoudzucht aan.

De politiek kan veel leren van 'onze' grote filosofen Erasmus en Spinoza, zeker als het aankomt op debatteren. Voormalig SP-Kamerlid en hoogleraar Erasmiaanse Waarden prof. dr. Ronald van Raak bespeurt een gebrek aan humor en plezier in het publieke debat. We worden beheerst door angst voor de ander en de PVV'er praat niet met de D66'er - en dat brengt ons niet nader tot elkaar. Van Raak pleit voor meer open discussies en het vrije woord.

Een Europees migratiebeleid? Dealtje hier, dealtje daar, opvang in de regio: het wil maar niet lukken om de asielstroom naar Europa onder controle te krijgen. Jonge dr. Jolienke Koops-Roo deed onderzoek naar de  harmonisatie van het asielbeleid in de EU. Wat blijkt? Van harmonisatie is allerminst sprake. Echter is er wel goed nieuws voor de hoge heren en dames in Den Haag: Nederland was vaak leidend op het gebied van asiel. Andere landen namen ons beleid zelfs over. Kunnen we nu de grenzen wel dichtgooien?  Alles gewoon kunnen zeggen Oud SP’er en hoogleraar Erasmiaanse Waarden Prof. dr. Ronald van Raak schreef een essay over de twee filosofen die in de Canon van Nederland staan: Erasmus en Spinoza. Ooit gehaat en verbannen uit hun eigen gemeenschappen, nu zijn hun denkbeelden verweven in onze samenleving. Wat kan de politiek leren van het debatteren zoals deze filosofen deden in het verleden? Is dit het middel tegen polarisatie?  Volgens Van Raak wordt ons leven beheerst door angst en praat de PVV'er niet meer met de D66'er. Hij pleit voor meer open discussies en het vrije woord. Vrouw, begeeft u naar het aanrecht Geijken rechten, demonstreren voor klimaatbeleid en het omarmen van de queer community? Niets daarvan! Gen-Z’ers zijn conservatiever dan de generaties die hen voorgingen. Waarom verlangen voornamelijk jonge mannen naar een leven met een ‘tradwive’? Historicus dr. Geerten Waling heeft het antwoord: ze voelen zich bedreigd. Maar er is meer aan de hand. Want de toekomst lijkt donker en dat wakkert de behoudzucht in onze ziel aan.

Te gast in het academisch kwartiertje: Prof. dr. Hanco Jürgens, wetenschappelijk medewerker van het Duitsland Instituut Amsterdam en dr. Bram Bakker, ex-psychiater en microdoser. Zou de mensheid beter af zijn onder de psychedelica? Is de huidige generatie minder hard voor zichzelf en anderen dan voorgaande?Zijn de Duitsers depressief? En natuurlijk sluit Milou Brand af met poezie. Deze aflevering verscheen eerder en is te bekijken op Youtube (https://www.youtube.com/watch?v=WZoZd5lMrCY).

Een beetje Randstedelijk progressief doet tegenwoordig aan microdosing. Door op werkdagen kleine hoeveelheden hallucinogene drugs tot je te nemen, schijn je stukken creatiever te worden. Onder toeziend oog van Dr. Bram Bakker, volleerd microdoser, neemt Jort tijdens de uitzending de proef op de som. Een Jortcast aan de truffels dus, en niet van die culinaire die hij normaal gesproken zo graag nuttigt.

"Eenheid, optimisme en succes" Als er een verkiezingsstrijd is die er in de hele wereld toe doet, dan is het wel de Amerikaanse. Los van dat de campagne waar amusement oplevert, is het ook belangrijk deze verkiezingen te volgen om te weten wat de consequenties zijn van de uitslag op 5 november 2024 voor ons hier in Europa.   Moet je echt een test doen om te stemmen als Amerikaan? Wat doen de kiesmannen en hoe betrouwbaar zijn ze? Was Amerika altijd zo gepolariseerd? Hoe groot zijn de kansen voor Trump en Biden of is er nog een mogelijkheid dat er een outsider opstaat?  Jort Kelder heeft aan zijn keukentafel politicoloog en amerikanist drs. Koen Petersen uitgenodigd. Petersen is ook lid van VVD -fractie in de Eerste Kamer waar hij de voorzitter is van de Eerste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking (BDO). Onlangs verscheen een nieuwe uitgave van zijn boek 'Einddoel Witte Huis, hoe de Amerikanen hun president kiezen’.