De Jortcast

In het Oude Egypte liet men zich onsterfelijk maken door middel van mummificatie, tegenwoordig doen we het met het weren van alcohol, sigaretten en het aanmeten van een pro-actieve levensstijl. In de nazit van de uitzending van 6 januari gaat dr Kelder in gesprek met neuropsycholoog prof. dr. Erik Scherder en egyptoloog prof. dr. Olaf Kaper over sterfelijkheid en onze omgang daarmee, na een korte inleiding door Milou Brand.

Hoewel hij liever tempel dan tombe bezoekt, struint egyptoloog prof. dr. Olaf Kaper door Noord-Oost Afrika, op zoek naar schatten uit het Oude Egypte. Waartoe diende mummificatie, wat kunnen wij met de vondsten uit die tijd en hoe komen al die spullen eigenlijk in Nederlandse musea? De tentoonstelling 'Oog in Oog: de mensen achter de mummieportretten' in het Allard Pierson vormt aanleiding voor dr Kelder om een duik te nemen in de Egyptische Oudheid.

Prof. dr. Erik Scherder kwam er door zijn jarenlange levenservaring, plus het feit dat hij in dat leven ook nog eens uitvoerig onderzoek naar geluk deed, achter dat mensen eigenlijk niet zo gek veel hoeven te doen om tevreden te zijn. En laat dat nu ook nog eens gezonder zijn.

Gelukkig het nieuwe jaar in Geluk zit in een klein hoekje, zo luidt het oud-Hollandse gezegde. Prof. dr. Erik Scherder kwam er door zijn jarenlange levenservaring, plus het feit dat hij in dat leven ook nog eens uitvoerig onderzoek naar geluk deed, achter dat mensen eigenlijk niet zo gek veel hoeven te doen om tevreden te zijn. Leeft een gemiddelde Nederlander zijn leven zonder er al te veel bij na te denken, zal deze aan het eind van de rit voldaan zijn over wat hij of zij ervan heeft gemaakt. Al helpt in beweging blijven, zowel fysiek als geestelijk, natuurlijk altijd bij gelukkig oud worden − een boodschap die we van professor Scherder maar al te goed kennen. Een uniek fenomeen uit Romeins Egypte Dr Kelder en Co zendt deze zaterdag voor het eerst uit vanaf een nieuwe locatie: het befaamde Allard Pierson Museum aan het Rokin te Amsterdam. Dit museum richt zich specifiek op de oudheid, zoals onder meer blijkt uit de huidige tentoonstelling Oog in oog. Hierin wordt een unieke verzameling mummieportretten getoond, een fenomeen afkomstig uit de Romeins-Egyptische tijd. Prof. dr. Olaf Kaper is als hoogleraar egyptologie gespecialiseerd in deze periode, en was zijdelings betrokken bij de tentoonstelling. Wat maakt deze portretten zo bijzonder? Wie zijn erop afgebeeld? En wat vertellen de relieken ons over het leven van de mensen achter de schilderijtjes? Kaper vertelt het u. Hoe onaantrekkelijker de verkoopomgeving, hoe minder sigarettenrook Nederland is op weg naar een rookvrije generatie, en ook het beleid afkomstig uit Den Haag zet daar steeds nadrukkelijker op in. Verkooppunten worden gefaseerd minder en prijzen opgedreven. Jonge doctor Tessa van Deelen bracht in haar proefschrift de tabaksverkoopomgevingen van vier grote steden en enkele rurale gebieden in kaart. Daarnaast onderzocht ze welke effecten zo’n omgeving heeft op rookgedrag en de perceptie van adolescenten op roken. Een relevant onderzoek zo aan het begin van het nieuwe jaar, met supermarkten die stoppen met de verkoop van tabak en vapes die geen smaakjes meer mogen hebben.

In debat over vrije wetenschap en haar toekomst met de drie gasten van de uitzending op 30 december 2023. Met dr. Steije Hofhuis, prof. dr. Hein de Haas en prof. dr. Roos Vonk.

In deel II van de uitzending over 2023 blikt Jort met gasten prof. dr. Roos Vonk, prof. dr. Hein de Haas en dr. Steije Hofhuis terug op de opkomst van het klimaatprotest en de stand van de academische vrijheid.

Na 13 jaar kwam er in 2023e en adieu voor de recordpremier die zijn mopperende volk eindelijk losliet, waarna het pardoes Geert de Milde omarmde. Is de verkiezingszege is te herleiden naar een overtuigende stem op onszelf, Nederlanders; en is het daarmee ook een stem tégen de ander, de vreemdeling? Hoe het ook zij: migratie was voor politici een belangrijk thema. Maar wat als beloften niet waar te maken zijn of erger: averechts werken?In deze aflevering neemt dr Kelder het politieke jaar door met zijn gasten prof. dr. Roos Vonk, prof. dr. Hein de Haas en dr. Steije Hofhuis.

Dr Kelder en Co blikt terug op 2023. Het jaar van het ik, kunnen we wel stellen: de verkiezingszege is deels te herleiden naar een overtuigende stem op onszelf, Nederlanders. Wat dat moge betekenen, weet psycholoog prof. dr. Roos Vonk, die een boek schreef over het ego en het eigen gelijk.  Een stem op onszelf is vaak ook een stem tégen de ander. Migratie was een belangrijk thema in 2023: een kabinet viel erover, een partijleider haalde er zijn verkiezingszege uit. Prof. Dr. Hein de Haas is migratie-onderzoeker en reflecteert op de voor hem meest veelzeggende gebeurtenissen.  Was het dan een goed jaar voor de vrije wetenschap? Docent cultuurgeschiedenis dr. Steije Hofhuis is niet onverdeeld enthousiast: hij constateert een ideologische eenzijdigheid op universiteiten, die échte diversiteit tegenwerkt. In gesprek over de opmerkelijke politieke ontwikkelingen, Extinction Rebellion, conflict en eigen volk eerst, maar uiteraard ook aandacht voor de mooie kanten van 2023.

We leven in een ver geïndividualiseerd land en dat heeft zijn weerslag op gevoelens van saamhorig- en eenzaamheid. Kan het goed gaan met een groep, als het niet goed gaat met elk onderdeel van die groep? In gesprek met psycholoog drs. Steven Pont en dr. Peter Hein van Mulligen in de nazit van zaterdag 23 december.

We horen het niet graag, want iedereen ziet en voelt hoe duur 't allemaal is geworden. Toch ziet de hoofdeconoom van het CBS geen bewijs voor het opdrijven van prijzen om meer winst te maken. Dat het mensen niet uitmaakt wat de feiten zijn, zijn we inmiddels helaas gewend. In gesprek over de belangrijkste CBS-cijfers van 2023, en de onmeetbaarheid van een containerbegrip als 'bestaanszekerheid'.