Het Mediaforum

Donald Trump breekt opnieuw met traditie. Waar het standaard was dat de White House Correspondents Association de roulatie bepaalde van journalisten, heeft de huidige persvoorlichter Karoline Leavitt aangekondigd dat het bestuur van Trump dat nu zelf gaat doen. Daarbij worden ook andere media toegelaten, zoals influencers en minder gevestigde titels toegelaten. "Dit is wel heel cruciaal", vindt Ward Wijndelts, journalist en oud-hoofdredacteur van Vrij Nederland. "Dat is een grens die overschreven wordt. De vierde macht moet zelf kunnen bepalen hoe ze de andere machten controleren, dat is niet aan de president." Het zou er namelijk voor zorgen dat alleen "welgevallige media", zoals Fox News, toegang krijgen tot de president en zijn bestuur. "Is het heel gek dat er plekken zijn waar de president van zegt zelf te willen bepalen?" vraagt Hugo Logtenberg, journalist bij de NRC, zich af. Logtenberg erkent echter wel dat het "angstaanjagend" is als alleen de president dit soort keuzes kan maken.

President Emmanuel Macron is de eerste Europese leider die op bezoek is gegaan bij Trump. De leider van Frankrijk en de Amerikaanse president kwamen bijeen om de ontwikkelingen rondom de oorlog in Oekraïne te bespreken. Macron hield voet bij stuk en corrigeerde Trump waar nodig. "Dit gebeurt niet vaak", aldus Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur van NOS Nieuws. Bovendien zijn dit soort persmomenten normaal gesproken "vriendschappelijk van aard." Volgens Marc Veeningen, hoofdredacteur bij Talpa, is de "strijd" in Europa gaande en is het de vraag of Frankrijk, Groot-Brittannië of Duitsland de touwtrekker zal worden. "Maar het is ook theater", voegt Veeningen eraan toe. Ondertussen wordt het persbureau Associated Press nog altijd geweerd uit het Witte Huis. Volgens een Amerikaanse rechter volstaat het dat de president mag kiezen of bepaalde media wel of niet aanwezig zijn. "Het gaat om het principe", vindt Haan. "Volgens mij is het een recht dat de pers vrije toegang heeft."

'Paus Franciscus heeft een goede nacht gehad', 'de paus heeft geslapen en rust uit', 'katholieken bidden voor zieke paus': er is voortdurend nieuws over de gezondheidstoestand van paus Franciscus. Waarom vinden 'we' het nieuws rondom de paus zo interessant? Volgens Daan Bonenkamp, hoofdredacteur van Twentsche Courant Tubantia, komt dat door de 'magie' van het Vaticaan. "De magie van van alles wat er achter de schermen van Rome gebeurt." Dat zie je volgens de hoofdredacteur ook aan de populariteit van films die hierover worden gemaakt, zoals het recente 'Conclave' en de film 'The Two Popes' uit 2019. Het valt Bonenkamp op dat het Vaticaan er nu zelf ook meer over naar buiten brengt dan bij voorgaande pausen. Volgens schrijver Tommy Wieringa past dit bij de huidige tijdsgeest, "de openheid van deze tijd vraagt ook dat we weten wat er met de paus gaande is." Annette Birschel, correspondent Nederland voor Duitse media, vindt dat we ook niet moeten onderschatten hoe groot de macht is van de Rooms-Katholieke Kerk. "Daardoor is wie er straks aan het roer komt ook van groot belang." En is het volgens haar dus ook belangrijk voor media om het nieuws rondom de paus goed te volgen.  Aan tafel zitten Annette Birschel, Daan Bonenkamp en Spraakmaker Tommy Wieringa.

Op de kanalen van de BBB werden de stikstofplannen van landbouw-minister Femke Wiersma groots gepresenteerd. Maar in een brief van de minister aan de Tweede Kamer bleek die positiviteit wel mee te vallen. 'Misschien zijn de plannen van Wiersma wel een oplossing', zegt Anna Dijkman (columnist FD). 'Maar er is ook een kans dat niet een oplossing is. De Kamer is bang dat we dan weer een groep in de problemen hebben.'

De Verenigde Staten onderhandelt met Rusland over de oorlog in Oekraïne, waar Oekraïne zelf niet bij betrokken is. Sindsdien heeft Donald Trump gezegd dat Zelensky een dictator is en dat Oekraïne zelf de oorlog is gestart, standpunten die eerder uit Poetins mond klonken. "Wat overduidelijk is en wat Trump al jaren doet, is in plaats van investeren in het versterken van zijn geloofwaardigheid is het afbreken van de geloofwaardigheid van zijn concurrenten", zegt programmamaker Ajouad El Miloudi. "Het is een tactiek om mensen te doen geloven wat belachelijk is." Volgens journalist Laurens Vreekamp kunnen we "verwachten" dat Trump hetzelfde zal blijven zeggen als Poetin. "Dit is het narratief en de elementen die in Poetins verhaal zitten. Trump gebruikt dat." De desinformatie die Trump verspreidt, wordt "steeds zorgelijker en kwalijker", aldus Vreekamp. "Deze dynamiek hebben we niet eerder zo gezien." Bovendien zou 'flooding the zone' zijn tactiek zijn. "Als je maar zoveel mogelijk rare dingen roept, weten mensen niet meer wat je echt wil en kun je doen wat je van plan was."

Donald Trump en Elon Musk lieten zich interviewen door Sean Hannity, een presentator van Fox News. Het gesprek was zacht gezegd vrij kritiekloos. Musk hemelde de president op en klaagde over hoe oneerlijk Trump door de media wordt behandeld. Volgens Hannity is dat al 30 jaar aan de hand. Een "vooropgezet toneelstuk", zegt Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het AD. Michelle Salomons, onderzoeksjournalist bij Investico, meent dat het een poging was om Musks geloofwaardigheid een boost te geven, mede door zijn dalende populariteit onder Amerikanen. "Musk zet bureaucratie tegenover democratie alsof het tegenstellingen zijn. Het is interessant hoe hij die frames opzet." Tegelijkertijd komt er een oproep van Amerikaanse media voor onderlinge solidariteit en samenwerking. Een "sympathiek plan", vindt Rijpma, maar eentje dat alleen werkt als de gehele media eraan meewerken. "De media zijn geen bondgenootschap zoals de NAVO. Het is een beroepsgroep waarin grote verschillen zijn, de pluriformiteit moet gevierd worden." Ook Salomons is gecharmeerd van het idee, maar ziet de uitvoerbaarheid ervan niet in. "De 'rechtse' media mogen dan wel naar binnen en de 'linkse' media niet. Je lost daar niets mee op." Aan tafel zitten Rennie Rijpma, Michelle Salomons en Spraakmaker Amara Onwuka.

De Tweede Kamer debatteert vandaag over de uitspraken van Donald Trump over Oekraïne en Europa. En dat zorgt nu al voor verdeeldheid onder onze politieke leiders. Wilders (PVV) wil geen steun meer leveren, Timmermans (GL-PvdA) is fel voorstander en premier Schoof trapt op de rem om eventueel militairen te sturen. Wilders' standpunt is niet in lijn met het coalitieakkoord dat hij sloot met medepartijen VVD, BBB en NSC, maar hoe zal dat uitmonden in het debat? "Dit is een bommetje onder het kabinetsbeleid", stelt Sjirk Kuijper, columnist bij Nederlands Dagblad. "Kunnen we de handen ineenslaan?" vraagt Elger van der Wel, digitale mediadeskundige, zich af. Europese leiders zijn aan het bespreken hoe de EU moet gaan handelen in dit conflict. "Het grootste misverstand over Trump is dat je hem niet letterlijk zou moeten nemen. Autoritaire leiders doen vaak wat ze zeggen", zegt Kuijper. "Ik hecht meer aan de democratische beginselen en rechtsstatelijkheid van Europa." Volgens de columnist kunnen de Nederlandse oppositiepartijen daarop gaan sturen. "Er is geen tijd meer en we zagen het aankomen", denkt Van der Wel.

Joop van den Ende doet een dringende oproep aan de Nederlandse politiek. De theatermagnaat waarschuwt in een paginagrote krantenadvertentie dat de Nederlandse media beschermd moeten worden tegen Amerikaanse manipulatie vanuit platforms als YouTube, X en Meta. Het kabinet zou volgens Van den Ende de NPO meer moeten steunen. Daarnaast vindt hij het bezwaar tegen DPG’s overname van RTL 'achterhaald'. Televisieproducent Paul Römer vindt dat Van den Ende "100 procent" gelijk heeft in zijn statement. "Als hij dit zegt, komt het aan in politiek Den Haag", zegt Römer. Mireille van Ark, adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws, prijst Van den Ende's "ondernemersperspectief" en deelt zijn mening over DPG's overname van RTL. Bovendien vreest Van Ark dat Amerikaanse techbedrijven de Nederlandse media "verstoten". "Daar zijn waarschuwingen voor dat dat binnenkort gebeurt. Hij probeert het te beschermen." Ook Römer vreest daarvoor. "Het is voor de Nederlandse samenleving ontzettend belangrijk dat we worden aangesproken vanuit ons eigen DNA. Wat er nu gebeurt, is dat de grote platforms lokale media aan het verdringen zijn."

We wísten al veel over de dubbele moord in Weiteveen maar tijdens de rechtszaak kwamen er nog veel nieuwe gruwelijke details naar buiten. En die kwamen in de media uitgebreid terug. Haroon Ali, journalist en columnist, heeft zelf de interesse niet om al die details te volgen, maar hij begrijpt het ergens wel. "Mensen hebben een enorme interesse in misdaadverhalen. True crime is ook enorm populair." Dat een burenruzie zo enorm uit de hand kan lopen kan volgens presentator Roos Moggré ook een reden zijn waarom er zoveel interesse is voor deze zaak. Jerfi Uzman, hoogleraar Constitutioneel Recht, denkt wel dat het belangrijk is dat rechtszaken openbaar zijn. "Een heel belangrijk kernbeginsel van de rechtspraak is dat het in de openbaarheid gebeurt, transparant is." Dat komt omdat rechters niet gekozen zijn en wel ontzettend veel macht hebben. "Juist als we willen vermijden dat er wordt gezegd: die rechter doet maar wat, dan willen we weten wat er is gebeurd", vertelt de jurist.  Aan tafel zitten Roos Moggré, Haroon Ali en Spraakmaker Jerfi Uzman. Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af.

Donald Trump is nu ruim drie weken voor de tweede keer de president van de Verenigde Staten en elke dag weet hij de voorpagina te halen. Of het nou gaat over importheffingen op diverse landen, het overnemen van Gaza of zijn standpunt over de oorlog in Oekraïne, Trump domineert het nieuws. Een "dagelijkse worsteling" voor nieuwsmedia, meent Clara van de Wiel, adjunct-hoofdredacteur van NRC. "Dat is een enorme opgave. Maar we moeten het kritisch blijven volgen en uitleggen waar we zitten in het proces. We worden overspoeld." Duiding geven aan de ontwikkelingen is dus hard nodig. "Wat is er allemaal waar aan wat Musk allemaal zegt? En wat Trump doet?" zijn dagelijkse vragen op redacties. "Het is het begin van een nieuwe termijn, waarbij de intensiteit nog hoger is" zegt Van de Wiel. "Hij overspoelt ons met gekkigheden, waar wij het dan steeds over hebben. Ondertussen voert hij zijn plannen uit", stelt Sarah Sylbing, hoofdredacteur van VPRO. "Hij gebruikt de intensiteit om zijn imago en merk te versterken", aldus Sjoerd Sjoerdsma, oud-diplomaat en voormalig D66-Tweede Kamerlid.