Het Mediaforum

De Koning sprak met studenten over de Nederlandse journalistiek en benadrukte het belang van persvrijheid. 'Heel goed dat hij dit doet', concludeert Sander Heijne (hoofdredacteur Vrij Nederland). 'We zijn in een krankzinnig tijdperk aangekomen. Ik ben blij dat we een Koning hebben die dat onderkent, zich uitspreekt voor de journalistiek en daarmee de democratie.' In hoeverre is zo'n interview tussen studenten en Koning Willem-Alexander gescript? 'De Koning zegt natuurlijk nooit zomaar iets', aldus Niki van der Naald (hoofdredacteur De Gelderlander. 'Maar in een tijd tijd dat wereldleiders journalisten aanvallen, is dit wel een verademing.' Aan tafel zitten Sander Heijne, Niki van der Naald en Spraakmaker Jim Jansen. Kiki Schippers van het Taalteam sluit het mediaforum af.

De vloot van tientallen schepen die met hulpgoederen richting Gaza voeren, is tegengehouden door het Israëlische leger. "Ze gingen het natuurlijk nooit redden, ze zouden tegengehouden worden", reageert journalist Bas van Sluis. De activisten hebben er wel mee aandacht mee gegenereerd. "Ik zie het ook als vorm van demonstratie, daar is aandacht het doel, via aandacht een wijziging van beleid", aldus Giselle van Cann, hoofdredacteur van NOS Nieuws. Italië en Spanje stuurden marineschepen om de vloot te begeleiden, totdat het Israëlische leger de Gaza-flotilla enterden. "Als er marineschepen tegenover elkaar komen, wordt de inzet hoger", meent Van Cann. Ondertussen heeft het Nederlandse kabinet besloten om (ernstig) zieke kinderen uit Gaza toch hier te laten behandelen in ziekenhuizen.

De woningmarkt én de hypotheekrenteaftrek zijn grote thema’s bij deze verkiezingen. De VVD deelde een tool om te berekenen wat de afbouw of afschaf van de hypotheekrenteaftrek zou betekenen voor iemand, maar vertelden daar gelijk bij dat deze tool niet representatief was. "De meeste reacties waren heel kritisch op de VVD", zag Martine Wolzak, politiek commentator bij het Financieele Dagblad. "Misschien is dit een teken aan de wand dat we er anders over denken in Nederland." Volgens politiek commentator Frank Hendrickx is de VVD-achterban dan ook verdeeld over de hypotheekrenteaftrek. "Ze willen het CDA hiermee klemzetten." De VVD staat in de peilingen inmiddels ook achter D66, wat zou kunnen betekenen dat ze niet mee kunnen doen aan de grote tv-debatten. "Een halfjaar geleden zouden weinig mensen dat gedacht hebben", reageert Wolzak.

De Amerikaanse president Trump en de Israëlische premier Netanyahu presenteerden gisteren het vredesplan voor Gaza. Het 21-stappenplan behelst een staakt-het-vuren en vrijlating van gijzelaars, levend of dood, evenals de vrijlating van Palestijnse gevangenen. Volgens Trump is dit 'het beste wat er in de wereld gaat plaatsvinden'. Journalist Eelco Bosch van Rosenthal zegt de superlatieven van Trump "wel gewend" te zijn, maar stelt dat dit geen vredesplan is omdat "dan beide partijen erbij betrokken" zijn. Er is dan ook nog veel onduidelijk over de toekomst van een Palestijnse staat. "In dit conflict ligt alles gevoelig." Online mediamaker Elger van der Wel meent dat er vooral gefocust moet worden op de voorwaarde dat Hamas wel akkoord moet gaan met het plan, anders maakt Trump "de weg vrij" voor Israël. “Dit gaat waarschijnlijk niet lukken”, denkt Van der Wel.

In de politiek wordt veel gesproken over oorlogsdreiging. Dat komt natuurlijk door de oorlogen in Oekraïne en Gaza, evenals de verhoogde NAVO-norm voor Defensie. Maar wat is de uitwerking daarvan? Volgens AI-expert Laurens Vreekamp kan oorlogspraat zorgen voor een "domino-effect" in hoe men denkt over de dreiging. "Maak je mensen dan niet onnodig bang?" vraagt Kamran Ullah, hoofdredacteur van De Telegraaf, zich af, ook in de berichtgeving van zijn krant. "Het komende kabinet zal echt keuzes moeten maken."

Aan tafel zitten Frénk van der Linden, Irene de Kruif en Spraakmaker Laurens Verhagen. Een week vol politieke verontwaardiging over extreemrechts geweld resulteerde gisteren in een vurig debat, dat acht uur duurde. Omdat dát wat lang is voor een journaal vraagt dat om journalistieke keuzes. En dan was er ook opeens een opvallende motie van BBB-leider Caroline van der Plas, hierin pleitte ze voor een asielnoodwet. Dit nieuws zat niet in het overzicht dat Irene de Kruif, politiek verslaggever van RTL Nieuws, maakte. "Ik kijk het debat van A tot Z en dan denk ik wat is de kernboodschap? Wat moet je horen als je om 19:30u de televisie aanzet?" De Kruif vond het verhaal over het pamflet van ChristenUnie-leider Mirjam Bikker en het feit dat de Tweede Kamer zelfs daar niet uit weet te komen, meer veelzeggend dat een motie van Caroline van der Plas "evident een campagnestunt". Journalist Frénk van der Linden vond dat een bijzondere keuze. "Ik begrijp eigenlijk niet zo goed waarom dit is weggelaten uit het item."

De Tweede Kamer debatteert vandaag over de rellen in Den Haag van afgelopen weekend. De grote vraag is of politici medeverantwoordelijk zijn voor wat zich heeft afgespeeld. Minister Van Oosten negeerde een advies van de NCTV om de rellen als extreemrechts te bestempelen en daarnaast krijgen de partijen het niet om een pamflet te ondertekenen tegen recht-extremistisch geweld. "De politiek is een afspiegeling van de samenleving en polarisatie neemt overal toe", zegt Hans van Soest, politiek commentator bij het AD. "Het vertrouwen neemt al af, dat moet je niet extra brandstof geven." Presentator Renze Klamer vraagt zich af waar "invloed overgaat in verantwoordelijkheid."

Het was een relatief steile leercurve gisteravond voor een nieuw bewindspersoon. Foort van Oosten, demissionair minister van Justitie en Veiligheid, werd in een debat door verschillende oppositiepartijen gevraagd om het geweld van de rellen extreemrechts te noemen. Dat weigerde hij, ook tegenover een journalist van EenVandaag, Marc Belinfante. "U durft hen geen nazi’s te noemen," werd hem gezegd. Later op de avond was hij opnieuw te horen in een debat. "Het is een beetje dubbel”, zegt Niki van der Naald, adjunct-hoofdredacteur van De Gelderlander. "Maar ik begrijp zijn terughoudendheid ergens ook wel." Ze verwijst naar eerdere situaties waarin politici te snel oordeelden, voordat er voldoende informatie was. "Maar hier had je het beestje bij z’n naam kunnen noemen." Wel zegt Van der Naald dat het netjes is dat hij er later op terugkwam. "Maar je ziet duidelijk de worsteling." Volgens Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad, zien we een beginnende minister die worstelt met z’n rol als minister van Justitie. "We hebben het hier over de rol van de minister, maar we dienen ook te kijken naar de rol van de journalist. Door de druk op te voeren met dit soort vragen, duw je hem in een hoek. Stel liever een meer open vraag, waarin een minister een breder antwoord kan formuleren." Volgens haar voelt het als’ effectbejag om iemand in een rol te dwingen totdat diegene zegt wat men wil horen’. Volgens Spraakmaker en hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis Lotte Jensen is het óók de taak van een journalist om iemand uit te dagen. "Want het is een heikele kwestie, met de VVD die aanschurkt tegen samenwerking met de PVV en steeds meer de rechtse hoek opzoekt. Dus het doet ertoe wat de minister van Justitie hiervan vindt, en hoe je het label plakt. We moeten hier niet naïef over zijn.”

In Capelle aan den IJssel heeft de politie een 15-jarige jongen doodgeschoten bij een McDonalds. Nadien deden media verslag van het voorval en interviewden bijvoorbeeld omstanders. De burgemeester van Capelle aan den IJssel riep vervolgens de media op om niet te speculeren over de zaak. "Wij doen gewoon ons werk", zegt Freek Staps, hoofdredacteur van het ANP. De journalistiek hoort de politie te controleren, meent Staps. "Ik vind het belangrijk om een onderscheid te maken tussen publiceren en iets sensatie noemen. Het kan soms heftig zijn, maar journalistiek laat zien hoe Nederland werkt." Marc Veeningen, hoofdredacteur Nieuws bij Talpa, zegt dat "onderzoek afwachten" niet de taak is van de journalistiek. "Uiteindelijk is de essentie van de journalistiek dat je relevante feiten boven tafel wil krijgen."

De demonstratie in Den Haag van afgelopen weekend ging gepaard met behoorlijk wat geweld. Zo werd de politie belaagd en is het D66-kantoor aangevallen. Er werd "een grens overgegaan", stelt journalist Ward Wijndelts. Toen hooligans zich aansloten bij de demonstratie, escaleerde het. Presentator Mandy Woelkens heeft echter moeite met het wegzetten als hooligangedrag. "Door die term te gebruiken, zwakt het op een bepaalde manier af." VVD-minister Eelco Heinen meende dat D66-leider Rob Jetten het geheel 'politiek maakte' door te reageren op de aanval op het D66-kantoor. "Het komt opeens heel goed uit om het niet politiek te maken en mensen aan te spreken. Maar bij XR en Gaza zijn het opeens extremisten", meent Woelkens.