Het Mediaforum

Media dienen ten alle tijden te waken voor propaganda. De mediawaakhond Reporters Sans Frontières (RSF) lanceerde daarom de zogenoemde 'Propaganda Monitor'. Een interactieve website waar actuele propaganda-tactieken worden blootgelegd. Volgens Freek Staps, hoofdredacteur ANP, is het zeer belangrijk wat journalisten weten, maar vooral ook wat men niet weet. "De duiding is altijd belangrijk. We verspreiden de feiten, maar de interpretatie moeten mensen zelf doen." Jaap de Hoop Scheffer, voormalig secretaris-generaal van de NAVO en Spraakmaker, vindt dat hij als nieuws-consument gebukt gaat aan een grote dosis aan informatie. "Ik weet het af en toe niet meer. Maar dat maakt mij afhankelijk van de feitelijke weergave van journalistiek, maar met name door de interpretatie van een journalist." 'Desinformatie is inderdaad van alle tijden', zegt Staps. 'Maar door de monitor wordt het wel heel duidelijk.'

De Volkskrant bracht dit weekend een groot verhaal over Wim Hof. 'The Iceman' is wereldberoemd. Geliefd om zijn ademhalingstechnieken en ijsbaden, blijkt zijn gezin jarenlang geterroriseerd te zijn door Hof. In een zeven pagina tellend verhaal, doet zijn ex-vrouw haar verhaal, gesteund door getuigen, politierapporten en andere documenten. Inmiddels zijn de opnames van de film stilgelegd. 'Hoe iemand, die zichzelf als persoon verkoopt, persoonlijk in elkaar steekt is journalistiek gezien zeer relevant', zegt Arjen Fortuin, ombudsman bij NRC.

Premier Dick Schoof maakt zijn debuut bij de Verenigde Naties. In het Mediaforum merken ze dat de kersverse minister-president het stiekem wel lekker vindt dat hij even van het Nederlandse ‘gezeur’ af is. Volgens Marc Veeningen (hoofdredacteur SBS6) is het ‘volkomen logisch’ dat de premier aangesproken wordt over de opvallende constructie van zijn kabinet. Kemal Rijken (Journalist en politicoloog) vindt juist dat Schoof meer ruimte moet krijgen. 'Op de vorm moet die man iets meer ruimte krijgen. Wacht januari of februari af hoe het er dan voor staat.’ Margriet Brandsma (oud-correspondent Duitsland) verwacht als dit politiek gehakketak rond de premier en zijn kabinet nog langer doorgaat ‘het niet lang goed kan gaan.’

NSC verkeert in zwaar weer. Niet alleen zit de partijleider Pieter Omtzigt ziek thuis, uit recente peilingen blijkt ook dat de partij behoorlijk wat zetels zou inleveren. Daarbovenop komt dat NSC-leden ontevreden zijn over de partij. Wat ligt daaraan ten grondslag? Volgens NSC-leden ligt het aan de beeldvorming rondom de partij, maar daar is Paul Römer, producent bij Talpa, het niet mee eens. "Partijen die enorm snel groeien, gaan ook enorm snel weer van het podium af", aldus Römer. Het ontbreekt aan een basis, een kader en leden die zich jarenlang politiek hebben opgevoed, denkt de producent. "De beeldvorming maakt zo’n groei wel mogelijk." Römer noemt BBB en de mediagenieke Caroline van der Plas als voorbeeld, maar ook Omtzigt die werd geroemd als "beste politicus van Nederland" door zijn werk aan de toeslagenaffaire. "NSC is aan het verkruimelen en dat komt ook niet meer goed, denk ik." Volgens Sander Heijne, hoofdredacteur van Vrij Nederland, doet NSC het tegenovergestelde van wat ze hadden beloofd tijdens de verkiezingen. "Je bent dan ongeloofwaardig." Onderzoeksjournalist Hansje van de Beek vindt het "slim" dat het wordt gegooid op de beeldvorming. "Het klinkt gewoon lekker." Daarnaast botst NSC met PVV, VVD en BBB, de andere regeringspartijen, over de spoedwet. "De logische gevolgtrekking is dat dit uit elkaar klapt", zegt Heijne. "Het experiment van het extraparlementaire kabinet is keihard aan het mislukken. Het is een sneltrein op een betonnen muur. Het is een kwestie van tijd, niet maanden maar weken, voor het uit elkaar spat", denkt Römer.

Filmcommissies in de provincies Friesland, Groningen, Drenthe, Limburg en Zeeland hebben een gedragscode gelanceerd naar aanleiding van de ophef rondom de serie over Marianna Vaatstra, die op 16-jarige leeftijd is vermoord bij het Friese Veenklooster. De makers van ‘Een van ons’ zouden rekening moeten hebben gehouden met de gevoeligheden rondom de zaak, voornamelijk voor de nabestaanden en de omgeving. Daarnaast zouden de nabestaanden niet zijn ingelicht over het maken van deze serie. Martha Riemsma, binnenkort algemeen directeur van het ANP, vindt het een goed idee om zo’n gedragscode in te voeren. Er zou namelijk een “smeuïg” verhaal van worden gemaakt, waarvan Riemsma zelfs begrijpt dat het gebeurt. "Als je het platslaat, is het heel opportunistisch. Je buit het persoonlijke leed van een ander uit voor een groot publiek." Riemsma erkent dat er ook integere pogingen gedaan worden om maatschappelijke thema’s aan de kaak te stellen, maar afspraken zijn nodig om de nabestaanden en betrokken personen te beschermen. "Wat is nou de meerwaarde van deze serie?" vraagt Bas van Sluis, journalist bij Dagblad van het Noorden, zich af. "Ik krijg er een nare smaak van. Ik vind het goed er aandacht komt via zo’n gedragscode." Van Sluis vermoedt dat het gaat om kijkcijfers en verdienen aan zo’n zaak. Eppo van Nispen, directeur van Beeld en Geluid, zegt daarentegen dat het men vrijstaat om een verhaal te schrijven. "Je hebt ook niet per se toestemming nodig, maar ik denk wel dat er een code is, zodat er iets van bescherming is", reageert Riemsma. "Alles moet gemaakt kunnen worden", maar een code zou er wel voor zorgen dat het "respectvol" gebeurt.

We beginnen dit Forum met het Midden-Oosten. Na de grootschalige aanval van Israël gisteren op doelen van Hezbollah, gingen de beschietingen vannacht over en weer door. Volgens EU-buitenlandcoördinator Borell staan Israël en Libanon op de rand van oorlog. "Het is gewoon een oorlogsgebied", zegt Sjirk Kuijper, verslaggever bij het Nederlands Dagblad. "Men wil elkaar, over en weer, uitschakelen." Een gewapend conflict dat uit de hand lijkt te lopen, al staat het journalistiek niet op de kaart, stelt Frénk van der Linden, journalist en interviewer. Hij vertelt dat er, een stuk verder, in Israël wél een boel journalisten zitten, vanwaar constant verslag wordt gedaan, terwijl Libanon als een blinde vlek verdwijnt. "Ik heb veel behoefte aan meer duiding", vertelt Spraakmaker en Minster van Oplossingen Nienke Meijer. "Het verhaal waar het echt over gaat."

Het Israëlische leger viel gisteren op de Westelijke Jordaanoever, waar het land het formeel niet voor het zeggen heeft, een studio van Al Jazeera binnen tijdens een live-uitzending. De zender blijft nu op basis van een gerechtelijk bevel minstens 45 dagen uit de lucht. Het Israëlische parlement besloot vier maanden al dat Al Jazeera niet meer mocht uitzenden in de staat en hun journalisten ook niet meer daar mochten werken. Arjen Fortuin, ombudsman bij de NRC, spreekt van een "vreselijk angstvisioen". "Iedere keer dat een militair zo optreedt tegen een burger is dat schrikken", zegt Fortuin. Kamran Ullah, hoofdredacteur van De Telegraaf, stelt dat er breder gekeken moet worden naar deze inval. "We hebben meerdere keren kunnen vaststellen dat Al Jazeera nepnieuws verspreidt." Volgens Fortuin worden dat soort berichten altijd gefactcheckt door andere media en zijn de Al Jazeera-journalisten "broodnodig" om verhalen vanuit Gaza te krijgen. Ullah pleit er juist voor dat Westerse journalisten toegang moeten krijgen tot het gebied en veilig verslag moeten kunnen doen van het conflict. Met die reden steunt Ullah een oproep van hoofdredacteuren om die toegang te krijgen.

Premier Schoof had een moeilijke dag in de Tweede Kamer donderdag. De krantenkoppen vanochtend waren niet mals: "Chaos troef" en "kabinetscrisis dreigt"... Oftewel, een lange en bewogen debatdag voor de premier. De spanning in de Kamer liep hoog op. De toon van de oppositie werd allengs scherper toen de juridische stukken over de asielnoodwet met horten en stoten naar buiten kwamen. Daarnaast liet Wilders nog even fel van zich horen, terwijl hij verder weinig te zien was in het debat. De media volgden het debat op de voet, zo ook forumleden Marc Veeningen, hoofdredacteur van Hart van Nederland, en Anna Dijkman, journalist bij het Financieel Dagblad.

In Libanon exploderen er apparaten, zogenaamde piepers. Wat daarachter zit is nog niet bekend en roept dus veel vragen op. "Het is groot en belangrijk nieuws", zegt Rennie Rijpma, hoofdredacteur van AD. Hoewel er dus tot nu toe weinig over bekend is, zijn er legio experts die hun visie loslaten op deze aanvallen. "Je kunt best een aantal scenario’s schetsen", stelt Rijpma. Zo meldt de New York Times dat de piepers een dekmantel zijn voor Israël. "Speculatiejournalistiek ligt op de loer. Daar zijn journalisten zich wel van bewust en waken daarvoor", zegt Rijpma. "Je moet ook uitkijken voor een soort romantisering. Er kan een soort bewondering ontstaan voor de manier waarop dit gedaan is." Presentator Andrew Makkinga hoopt dat er vooral gekeken wordt naar de "gelaagdheid" van dit nieuws, in plaats van het spectaculaire.

Vervangend NSC-leider Nicolien van Vroonhoven wilde het oordeel van de Raad van State over asielplannen afwachten, maar Geert Wilders (PVV) en Dilan Yeşilgöz (VVD) reageerden direct al via X. En dat terwijl het de extraparlementaire afspraak tussen de regeringspartijen was om niets hierover te zeggen. Van Vroonhoven verbaast zich erover dat zij wordt teruggefloten na haar opmerkingen, omdat het uitwerken van een nieuw asielplan al een afspraak is van het kabinet. "Op het moment dat ze verwijst naar de kern van het kabinet, die crisiswet, dat die getoetst moet worden, breekt de pleuris uit", zegt Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur van Trouw, erover. "Bespreek het met elkaar. Waarom zou je moddergooien op X", zegt AI-expert Laurens Vreekamp. Volgens Boersema komt het extraparlementaire aspect van dit kabinet "slecht uit de verf" door dit soort taferelen en is het resultaat ervan dan ook "marginaal". De tweet van Wilders aan Van Vroonhovens adres kwam "dreigend" over, vindt Boersema. "Dit is een voorbode. Als je het niet achter de schermen kan uitpraten, moeten ze daar nog goed aan werken."