Het Mediaforum

Extinction Rebellion blokkeerde afgelopen weekend weer de A12. De organisatie wekt daarmee niet alleen ergernis bij instanties zoals de politie, de algemene sympathie lijkt ook af te nemen. Zo stellen musea bijvoorbeeld dat ze steeds meer last hebben van de XR-acties, waarbij opgroepen wordt om met andere sponsoren samen te werken. "Het is denk ik heel moeilijk als je zulke doelen hebt qua systeemverandering om dan de hele tijd maar vrienden te blijven met iedereen", zegt NRC-ombudsman Arjen Fortuin. "Het levert geen nieuwe inzichten of gedachten meer op." Ook Michelle Salomons, onderzoeksjournalist bij Investico, merkt dat de acties "minder effect" hebben en verwacht dat XR met andere acties zal komen. "Ik denk dat ze andere acties gaan bedenken. Je kunt de A12 niet blijven bezetten. Dan gaat de krant er ook minder over schrijven." Fortuin vermoedt ook dat XR iets anders zal bedenken dan het blokkeren van de A12.  Verder hebben we het in het mediaforum over het verdwijnen van het satirische studentenblad Propria Cures, het vertrek van politieke partij Volt van het platform X en het breken van Alternative für Deutschland en de jongerentak van de partij. Aan tafel zitten Michelle Salomons, Arjen Fortuin en Spraakmaker Paul van Geest.

De aarde ging voor het eerst door de grens van 1,5 graad opwarming. Helaas geen verrassend nieuws. Opvallend is wel dat het waarschijnlijk óók komt doordat de lucht schoner is geworden. Hoe dat nog in een helder verhaal te vangen is, bespreken we vandaag in dit mediaforum met onderzoeksjournalisten Bas van Sluis, columnist Anna Dijkman en met Jantine Schuit, rector magnificus Erasmus Universiteit en Spraakmaker. "Ik heb vanochtend wel gelijk op het nieuws geklikt", zegt Dijkman. De berichtgeving verraste Van Sluis niet, maar het verontrustte hem wel. "Wat moeten we in godsnaam doen om het tegen te gaan en wie gaat het oplossen?" Volgens Van Sluis heeft de wereld zoveel problematiek, waardoor er een iemand nodig is die daadwerkelijk opstaat en zegt wat er moet gebeuren. Van Sluis heeft voorkeur aan verhalen hoe hij zelf kan helpen de opwarming tegen te gaan. "Ik lees ook de alarmerende verhalen, maar er ligt ook een belangrijke journalistieke rol om te informeren wat mensen zelf kunnen doen." Dat de lucht schoner is geworden heeft veel voordelen voor mens en dier, stelt Dijkman, maar in hoeverre het dus ook bijdraagt aan opwarming? "Het is één van de vele factoren die wel of niet bijdragen hieraan", zegt Dijkman. "Het is belangrijk voor ons als journalisten om aan te geven in hoeverre dit dan daadwerkelijk het geval is." Verder hebben we het in het mediaforum over 'Het Stof Daalt hier', de nieuwe NTR-serie over het sluiten van de mijnen in Limburg. We bespreken 'Don't Die' dat te zien is op Netflix en we hebben het over de afgetreden burgemeester van Groningen Koen Schuiling. Evelien van Rijswijk van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Bas van Sluis, Anna Dijkman en Spraakmaker Jantine Schuit.

Elon Musk gaat niet alleen de Amerikaanse politiek te lijf, de Tesla-ondernemer mengt zich ook in de Britse en Duitse politiek. Zo gaat Musk vanavond in gesprek met Alice Weidel, leider van de extreemrechtse partij AfD, op zijn platform X. Bovendien heeft Musk zijn steun al uitgesproken voor Weidel en AfD, onder andere in een bijlage in de Duitse krant Die Welt. Argos-onderzoeksjournalist Hansje van de Beek vermoedt dat het geen "journalistiek gesprek" zal zijn, maar eerder een onderonsje van gelijkgestemden. ANP-hoofdredacteur Freek Staps vindt het op voorhand "interessant", maar zet er ook vraagtekens bij. "Er is ook een digital services act in Europa. Het is nog wel de vraag van of dit kan en of dit niet inmenging is in het verkiezingsproces." Duitse journalist Annette Birschel vertelt dat de Duitse media afwacht wat dit gesprek zal inhouden en welke invloed het zal hebben op de verkiezingen. Weidel stelt namelijk dat de Duitse media haar niet serieus nemen en ook niet willen interviewen. "Dat is een frame dat de AfD graag gebruikt", zegt Birschel, die wijst naar een "kenmerkend optreden" van de politicus, waarbij ze na "heel korte tijd" de studio uit liep. "Dat leek een vooropgezet plan te zijn geweest zodat ze kon zeggen: zie je wel, jullie laten me niet aan het woord."  Verder hebben we het in het mediaforum over Los Angeles dat geteisterd wordt door felle bosbranden, het opstappen van bijna de complete redactie van The Journal of Human Evolution en over Dana White. De man die door Meta-baas Mark Zuckerberg een belangrijke functie heeft gekregen. Aan tafel zitten Hansje van de Beek, Freek Staps en Spraakmaker Esther Grisnich.

Het moederbedrijf van Facebook, Meta, kondigde aan dat het stopt met factchecken, dat werd uitgevoerd door journalisten. Facebook-oprichter Mark Zuckerberg gaf daarbij de toelichting dat de factcheckers 'te politiek gekleurd te werk zouden zijn geweest' en dat ze 'meer vertrouwen geschaad dan gecreëerd hebben, met name in de VS.' Kefah Allush, programmamaker bij de EO, dacht gelijk terug aan gevoel van hoop dat er ontstond toen de factcheckers juist werden ingeschakeld. "Maar ik zei toen ook: het zijn zakenlieden. Die doen maar een ding en dat is geld verdienen. En nu komt het anders uit, dus gaan ze het anders doen." Allush stelt dat er een andere wind door de wereld waait. "Dus gaan we ons anders gedragen." Roos Moggré, journalist en presentator bij AVROTROS, noemt de toespraak van Zuckerberg 'om te kotsen'. "En dan met name omdat het gaat over het samenwerken met de regering." Volgens Moggré geeft dit weer wat voor een samenleving de VS aan het worden is: "Als je zo achter je president aanloopt. Het is zo weinig kritisch en los van zelfstandigheid, daar word ik gewoon somber van." Allush stelt dat de miljardairs nu de machthebbers worden. "Een aantal mensen die heel veel geld hebben, heel veel macht over media hebben en toegang tot de daadwerkelijke politieke macht, die gaan het nu voor het zeggen hebben." Ook ziet Allush een strijd tussen social media en de journalistiek. "Zij leveren informatie en wij journalisten proberen zo goed mogelijk informatie te leveren, maar we dreigen het te verliezen van degene die zegt: 'het niet uitmaakt of je informatie checkt'."  Verder hebben we het in het mediaforum over een podcast van Stine Jensen voor HUMAN, de commotie over de fouten in de namenlijst die het Nationaal Archief heeft gepubliceerd en over de Machiavelliprijs voor Saskia Belleman.  Aan tafel zitten Kefah Allush, Roos Moggré en Spraakmaker Sicco de Knecht.

Bij de Golden Globes kreeg Demi Moore het beeldje voor Beste actrice in een Musical of Comedy. In haar speech sneed ze de pijnlijke kant van het ouder worden in Hollywood aan, maar ook dat ze 'eindelijk' erkenning kreeg na 45 jaar in de filmindustrie. Genoeg voor Nederlandse talkshows om verkondigen dat de 'oude vrouw' nu haar moment pakt. Ook Nicole Kidmans rol in Halina Reijns 'Babygirl' werd als voorbeeld genoemd. Een "talkshowdiscussie", vindt Tessel Linders, politiek verslaggever bij Omroep Brabant. "Ik vind het een beetje onzin." Jan Slagter, directeur van Omroep MAX, meent dat Nederlandse actrices op leeftijd juist worden gewaardeerd en gekoesterd. "Leeftijd is helemaal niet belangrijk. Misschien is dat in Amerika anders, maar in Nederland is dat wat genuanceerder." Slagter vindt het een "opgeklopt" verhaal, maar stelt wel dat het gesprek op gang komt door dit soort discussies.

Elon Musk laat zich niet alleen uit over de voormalige en toekomstige Amerikaanse president Donald Trump, maar mengt zich ook in de Europese politiek. Zo schaarde hij zich achter Nigel Farage, trok vervolgens zijn goedkeuring toch weer in en sprak zijn steun uit voor de Duitse partij AfD. "Het is de rijkste man ter wereld die naast de machtigste man ter wereld zit. Dat is best een gevaarlijke combi", reageert journalist Tom Kleijn. Volgens Kleijn zorgt Musk vooral voor onrust. "Als hij zegt dat de AfD de redding is voor Duitsland, is dat zorgelijk." Presentator Mandy Woelkens wordt "nu al moe" van Musk, ook al moet zijn officiële politieke baan in de VS nog beginnen. "Aangezien hij steeds meer politieke macht krijgt, kun je niet meer doen alsof het een rare, megalomane vent is die allemaal dingen zegt. Het heeft echt invloed nu." Maar negeren gaat niet, veronderstelt zowel Kleijn als Woelkens. "Mensen mogen zelf bepalen hoe gevaarlijk dit is", concludeert Kleijn.

De Postcode Kanjer is gevallen en wel in het Overijsselse dorpje Balkbrug, waar nog geen 4000 mensen wonen. De inwoners met een lot mochten daar bijna 60 miljoen euro verdelen. Leuk nieuws en zo ook voor journalisten, die ermee inzetten op: 'Hoe gaat het dorp hiervan profiteren?' 'Het begin van de ellende', noemt Paul Römer, voormalig Talpa-directeur, deze insteek. "Je leven verandert of je het leuk vindt of niet. Niet alleen voor jezelf, maar vooral hoe mensen naar je kijken." Volgens Römer gaat het eigen geluk er zo van af, doordat iedereen van de winst afweet. Het NOS maakte er een item over dat door Frènk van der Linden, journalist, als kaal werd bevonden. "Er wordt gevraagd wat er door deze mensen heengaat en niet de keerzijde van de sociale druk wordt niet getoond. Ga dan liever langs een plek waar de prijs vijf jaar gelden viel om te zien hoe het daar nu gaat." Volgens Römer gaat door het winnen van zo een groot bedrag je sociale context kapot. "Je identiteit slinkt tot die persoon met die rekening", zegt Van der Linden. Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Paul Römer, Frénk van der Linden en Spraakmaker Remco Breuker.

Op nieuwjaarsdag, een paar uur na zijn overlijden, werd de familie van het 14-jarige vuurwerkslachtoffer Jack geïnterviewd door Radio Rijnmond. De moeder van Jack wilde het beeld dat van haar zoon op sociale media ontstond rechtzetten. Maar is zo’n interview niet te vroeg? ‘Als moeder doe je wat iedere moeder zou doen; het beeld van haar zoon, zoals zij hem kende, rechtzetten’, aldus Sakina Elkayouhi (lector journalistiek Windesheim) in het Mediaforum. ‘Maar als journalist kun je ook wachten, waarom moet dat net wanneer het vers is?’ Volgens Ward Wijndelts (oud-hoofdredacteur Vrij Nederland) moet je als journalist goed nadenken voor je iemand hiermee in het nieuws brengt. ‘Die verantwoordelijkheid moet serieus genomen worden in ons vak. Mijn standpunt is helder: ik had dit interview niet gedaan.’ Verder hebben we het in het mediaforum over een interview in NRC over de macht van grote techbedrijven, polarisatie en het traditionele Vierschansentoernooi in Garmisch Partenkirchen. Aan tafel zitten Ward Wijndelts, Sakina Elkayouhi en Spraakmaker Nine Kooiman.

Vandaag een extra lang Mediaforum, met aan tafel hoofdredacteur Kamran Ullah van de Telegraaf, hoofdredacteur Pieter Klok van de Volkskrant, politiek verslaggever Nynke de Zoeten van Nieuwsuur.  We bespreken de journalistieke dilemma's waar onze gasten dit jaar hun hoofd over gebroken hebben en hebben het over wat het aantreden van het kabinet Schoof heeft betekend voor de journalistiek.

Een rel bij de Duitse krant 'Welt am Sonntag' ontstond na het verschijnen van een opiniestuk van techmiljardair Elon Musk die zijn steun uitsprak voor de AfD. Wat opvallend is, is dat de baas van de uitgever Axel Springer Verlag Musk zélf benaderde. Nadat Musk zich recent uitsprak over de AfD via zijn eigen platform X benaderde Springer hem met de vraag of hij een opiniestuk wilde insturen. "Een uitgever die zo meer kranten wilt verkopen, lijkt het wel", zegt Aimée Kiene, hoofdredacteur van het Volkskrant Magazine. "Een hele vreemde gang van zaken." Volgens Kiene dient men zich af te vragen of Musk iemand is die je in deze krant aan het woord wil laten. "Iemand die een eigen soort agenda heeft en ook de Europese politiek wil beïnvloeden, ik zou zeggen: 'nee'." Volgens Hugo Logtenberg, journalist bij NRC, gaat het om de vreemde volgorde dat het opiniestuk teweeg is gebracht. "Zie je het voor je dat de uitgever van de Volkrant iets heeft geregeld en de chef van dienst hier niets van afweet, maar het wel in eigen blad terugziet", stelt Logtenberg. "Dat zou hier niet gebeuren en dat is maar goed ook." Volgens de NRC-journalist had men beter naar een interview met Musk kunnen vragen. "Dan had je kunnen toetsen hoe intrinsiek gemotiveerd de man zelf is."