Het Mediaforum

Op 6 juni vinden de Europese parlementsverkiezingen plaats en de lijsttrekkers zijn binnen ons land nog vrij onbekend. In aanloop naar de verkiezingen organiseert de NOS een landelijk tv-debat. “Ik denk dat een debat heel goed is, al is het om de zichtbaarheid van die lijsttrekkers te vergoten. Die wordt momenteel opgeslokt door de Haagse politiek”, zegt Clara van de Wiel, Brussel-correspondent NRC. Daarnaast benoemt Van de Wiel dat het opmerkelijk is dat de vrouwelijke lijsttrekkers van PvdD en CU niet uitgenodigd zijn voor het debat. “Dat is voor de beeldvorming niet geheel optimaal.” In aanloop naar de verkiezingen komen nationaal gezien, voornamelijk landelijke standpunten steeds naar boven. “Het lijkt uiteindelijk toch op 27 nationale verkiezingen die tegelijkertijd georganiseerd worden”, zegt Van de Wiel. “Dat blijft een raar fenomeen.” Dat er wel een coalitieakkoord is, maar nog geen premier, wordt in andere EU-landen niet begrepen. “Deze nieuwe minister president wordt het een uithangbord van Nederland en een opvolger van Rutte die de afgelopen jaren zeer invloedrijk was“, zegt Van de Wiel. Hierdoor wordt zij door buitenlandse media constant aangeschoten of er nog nieuws is rondom het premierschap. "Als je me vraagt wie het zou kunnen worden, heb ik geen idee", zegt Wouter de Winther, politiek commentator bij De Telegraaf.

Na maanden van stilte kan er eindelijk gedebatteerd worden in de Tweede Kamer. Het zal gaan over de formatie en het hoofdlijnenakkoord. Tenminste, dat staat er op de agenda, maar of het daadwerkelijk over de inhoud zal gaan is nog maar de vraag. “Ik vrees voor een moddergevecht”, zegt Hart van Nederland hoofdredacteur Marc Veeningen. Zijn redactie wil met name de inhoud van het debat zo goed mogelijk uitlichten, maar Veeningen vreest voor de gesprekken over premierschap en persoonlijkheden. De zorg van NRC onderzoeksjournalist Hugo Logtenberg ligt in eenzelfde lijn. “Ik denk dat de Volt, GroenLinks-PvdA en D66-leiders binnen de eerste minuut over het over het begrip ‘extreemrechts’ zullen beginnen en dat Wilders dit vol zal aangrijpen”, zegt hij. Dit zorgt voor veel tumult, terwijl de kamer beter gesprekken over de plannen die er liggen zouden kunnen voeren, volgens Logtenberg. Volgens Veeningen, dient er een balans te zijn tussen het gesprek over de formatie en de inhoud van het coalitieakkoord. “Journalisten zijn daar slechts de boodschappers van.” Echter vindt hij het daarom des te belangrijker afwegingen te maken, van wat er door de media wordt uitgelicht. Daar is Logtenberg het mee eens, maar de onderzoeksjournalist vindt het ook belangrijk om oplettend te blijven op de personen achter de titels. “We krijgen nu een ongekozen minister president. We moeten als journalisten scherp zijn, wie dat dan zou kunnen zijn.” Verder in het Mediaforum: nominaties van de Zilveren Reiss Microfoon

Het terugtrekken van Ronald Plasterk als premierskandidaat zou komen door hoe de media zich opstelden richting de voormalige PvdA-politicus. Echter was het verhaal over zijn eventuele patentfraude al sinds vorig jaar maart te lezen. "Toen was er nog geen sprake van een mogelijk premierschap", reageert columnist Roos Schlikker. Toch kwam De Telegraaf met een column van Wouter de Winther waarin de politiek commentator de NRC ervan beschuldigd hun politieke kleur door te laten schemeren in hun verslaggeving. "Het enige wat je nu hoort is: ze zaten achter hem aan en nu hebben ze hem. Maar dan wordt 'ze' niet gekwalificeerd. Het is een beschuldiging waar je je niet tegen kunt verdedigen", zegt Arjen Fortuin, journalist van NRC. "Het is niet zo dat de jacht is geopend op. Alles lag er gewoon. Ik denk dat De Winther ook wel weet dat hij twee dingen verbindt die los van elkaar staan." Het stuk waar De Winther aan refereert is namelijk een hoofdredactioneel commentaar, dus niet de nieuwsverslaggeving. "Het laat zien wat de NRC vindt van de wereld die in de verslaggeving beschreven wordt", legt Fortuin uit. "Waar we in de journalistiek heel erg voor moeten oppassen is dat we gaan denken: overal zal wel een politieke agenda achter zitten. Daar moet de journalistiek zich bij uitstek tegen verzetten." Schlikker schaart zich daarachter. "Als het politiek wordt gemaakt, wordt het heel ingewikkeld." Ondertussen kijkt Fortuin met “zorg en ergernis” naar de aanvallen op de journalistiek. Verder in het Mediaforum: de stem van OpenAI lijkt wel heel erg op die van Scarlett Johansson.

"Ik kan me niet herinneren dat er ooit zo'n grootse twijfel en verbazing over een coalitie was", zegt politiek commentator Kees Boonman. Volgens hem is het taalgebruik in dit kabinet anders. "Het is een ander Nederland dat verwoord wordt, het klinkt niet verbindend." Het Financieele Dagblad (FD) kwam met de kop "Een unieke coalitie met een vrij gewoon programma. Buiten het asielbeleid blijft veel hetzelfde." "Die asielparagraaf is heel streng en erg PVV, maar verder vond ik het eigenlijk wel meevallen", zegt Anna Dijkman, columnist en journalist bij het FD. "Daarin zie je dat we in Nederland toch samen eruit moeten komen. Dat heeft een dempende werking." Zanger Jeangue Macrooy vindt dat de coalitie een instabiele basis heeft. "het wordt omschreven als luchtkastelen en drijfzand. Hoe stabiel is dat om op te bouwen", zegt hij. Dijkman stemt hiermee in: "Het mist een soort samenhang." Boonman valt het op dat de coalitie uit vier zeer verschillende componenten bestaat, wat ervoor zorgt dat polarisatie grootser wordt, in plaats van kleiner. "zij zouden juist moeten verbinden en samenkomen en zeggen, om Rutte bijna te citeren, 'Doe toch normaal, man'."

Het lijkt er dan nu echt van te komen: een rechts kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB. Ward Wijndelts (voormalig Vrij Nederland-hoofdredacteur) is nog aan het reflecteren op de afgelopen formatiemaanden die volgens hem 'fascinerend' en totaal ongebruikelijk verliepen. 'Verwarring en verbazing overheersen nog een beetje.' Inhoudelijk is hij ook erg nieuwsgierig. Wat staat er nu in dat regeerakkoord en wie wordt de premier? 'En ik ben ook heel benieuwd hoe lang dit kabinet uiteindelijk zal gaan zitten.'

De pro-Palestina-protesten op UvA hebben ertoe geleid dat een aantal faculteiten twee dagen geen college geven. De ME greep in tijdens de demonstratie, waarbij er veel vernield en beschadigd werd in de UvA-gebouwen. Ook journalisten werden geweerd bij de protesten. "Je ziet de chaos, je ziet dat daar iets aan de hand is. Dan vergaat alle nuance en gaat ook de boodschap verloren", reageert Henrike van Gelder, hoofdredacteur van KidsWeek, op de berichtgeving. "Het gaat vooral over het rellen. Ik denk niet dat dat in het belang is van de protesterende studenten." Bovendien is het onduidelijk of alle demonstranten werkelijk aan de UvA studeren. Journalist Tom Kleijn heeft met "verbazing" zitten kijken. "Wat willen ze nou precies? En wie zijn het nou?" Kleijn mist de "verantwoording" in het verhaal van de studenten. "Hoe houd je je eigen protest zuiver? Dat lijkt me een lastige opgave", reageert oud-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. Het weren van journalisten bij het protest vindt Kleijn onbegrijpelijk. "Dan heb je de kans om jouw kant van het verhaal te vertellen en dan zeg je: je moet weggaan." Van Gelder merkt dat het wantrouwen richting journalisten al jaren opkomt. "Dat vind ik heel gevaarlijk." Met die reden kiezen steeds meer media ervoor om hun verslaggevers beter te beschermen, bijvoorbeeld door middel van bodycams en extra beveiliging. "Mensen voelen zich kennelijk niet gerepresenteerd in de media", stelt Van Gelder. Tim Hofman liet later weten de slachtoffers van politiegeweld aan het woord te willen laten, wat weer aanleiding was voor VVD-leider Yeşilgöz dat dat niet fair is. "Hiermee gooit ze olie op het vuur", vindt Sjoerdsma. Kleijn vindt het ook “onverstandig” van de minister. "Je moet je niet bemoeien met welke vragen journalisten stellen", aldus Kleijn. Verder in het Mediaforum: de banden van universiteiten met Israël en de verhuizing van het kantoor van Het Parool.

Op vrijdagmiddag werd duidelijk dat Joost Klein niet ging repeteren voor de finale van het Eurovisie Songfestival. De dag daarna werd Nederland gediskwalificeerd en draaiden de media op volle toeren. "Het begon met het sentiment en daarna pas de feiten. Het had andersom moeten zijn. Wat heeft hij nou gedaan?" aldus journalist Elif Isitman. Zowel de EBU als AVROTROS heeft nog altijd niet gesproken over wat er precies heeft plaatsgevonden, maar Joost Klein zou een aanvaring hebben gehad met een vrouwelijk crewlid. "Als je een waardeoordeel geeft over wat disproportioneel is, vertel dan ook wat er is gebeurd", vindt Isitman. "Wees transparant als er niets aan de hand is", vind ook Marc Veeningen. Bovendien zorgde de onduidelijkheid voor nog meer stennis, extra nieuwsuitzendingen en vooral veel speculatie. "Praten we hier over een onderwerp van zodanige omvang dat er extra journaals voor moeten komen? We maken het daarmee ook groot", zegt Veeningen. Het zou af moeten hangen van de "impact en grootte" van het nieuws. "Het is groot nieuws, daar is geen misverstand over. Maar het is niet zo maatschappij-ontwrichtend dat we daar allemaal verhandelingen over moeten doen", vindt Veeningen. "Het feit dat het nog nooit eerder is gebeurd, rechtvaardigt extra nieuwsaandacht", reageert Isitman. Verder in het Mediaforum: het overlijden van journalist Rick Brink en het formatieproces.

Door pro-Palestijnse demonstraties is het al dagen onrustig bij de Universiteit van Amsterdam (UvA). Peter-Paul Verbeek, rector magnificus aan de Uva, reageerde in Nieuwsuur op de gebeurtenissen en zegt in gesprek te willen blijven met de studenten. Verbeek geeft aan dat de gesprekken moeizaam verlopen, mede door gezichtsbedekking bij demonstranten. “Ik zeg niet dat het een goed of sterk verhaal was, maar ik snap zijn overwegingen wel”, zegt onderzoeksjournalist Bas van Sluis over het Nieuwsuur interview. "Vreedzame protesten werden gekaapt door gewelddadige mensen. Ik denk dat Verbeek zich wel voor de kop heeft geslagen, dat hij niet weggelopen is. Je gaat natuurlijk niet onderhandelen met mensen die een sjaal voor het gezicht hebben en daardoor niet goed verstaanbaar zijn.” Journalist en presentator Frénk van der Linden had het een reële eis van Verbeek gevonden, wanneer hij de demonstranten had gevraagd de sluieringen af te doen om het gesprek goed te kunnen voeren. “Je wil graag weten met wie ik te maken hebt.” Van der Linden vult erop aan dat hij vindt dat Verbeek best eerder had mogen reageren. “Als je ziet hoe het ontvlamt, dan vind ik dit eigenlijk te laat. Het is zo jammer dat dat genuanceerde verhaal nu pas aan bod komt”, zegt Van der Linden. Een eerder gesprek zou volgens hem deëscalerend gewerkt kunnen hebben. Van Sluis denkt dat deze rol niet persé bij de rector magnificus ligt maar bij de politici van ons land. “Ik vind het belangrijk dat we kunnen protesteren, maar wat er bij de UvA gebeurd is, is buiten de perken.”

Op 6 juni vinden de Europese parlementsverkiezingen plaats, maar uit een peiling van I&O Research blijkt dat 71 procent van de Nederlanders geen enkele lijsttrekker weet op te noemen. “De kiezer zelf is pas kort voor het stemmen bezig met keuzes maken, bij deze verkiezingen is dit nog des te meer het geval”, zegt Rennie Rijpma, hoofdredacteur Algemeen Dagblad. Het is volgens Rijpma belangrijk om lezers te informeren waar de verkiezingen precies over gaan. Volgens Pieter Klok, hoofdredacteur van de Volkskrant, moet er meer over de inhoud van het Europese parlement geschreven worden. "Europa krijgt steeds meer macht en er zitten veel goede ambtenaren en energie in", zegt hij. "Schrijf daar liever over.” Dat lijstrekkers niet bekend zijn, is volgens hem niet erg: “Kiezers moeten weten waarom Europa op aarde is, wat de invloed van het Europarlement is en op wie je moet stemmen om iets te bereiken. Het gezicht daarachter is niet zo belangrijk.”

PVV’er Gidi Markuszower liet per ongeluk wat los over de formatie. Althans, het lijkt per ongeluk. De politicus werd gefotografeerd met een vel papier waarop een aantal van de plannen van het komende kabinet op te lezen waren. Was dit een bewuste actie of een foutje? Volgens PVV-leider Geert Wilders was het "absoluut" per ongeluk. "Lekken is negen de tien keer bewust iets laten weten", zegt politiek commentator Kees Boonman. Het lijdt "geen twijfel" dat Markuszower dit met opzet heeft gedaan, meent Boonman. "Als je zo duidelijk een stukje van jouw onderwerp even laat zien, dan wantrouw ik dat." Journalist Kefah Allush vraagt zich wat het "doel" zou zijn van zo’n bewuste lek. De reden daarvoor is, volgens Boonman, dat de PVV heel duidelijk wil maken hoe zij in de wedstrijd staan wat betreft migratie. "Op deze wijze laten ze doorschemeren dat het keihard wordt aangepakt", aldus de politiek commentator. Bovendien zou de PVV zich op deze manier kunnen indekken wanneer de formatie toch niet lukt. "Het is de stilste formatie die ik heb meegemaakt. De een zegt: ze komen eruit. De ander, ik, zeg: ze komen er niet uit." Ook Allush denkt dat er "spelletjes" gespeeld worden om de formatie ofwel te laten lukken ofwel te laten klappen. Verder in het Mediaforum: de documentaire 'Een goede dood', de protesten voor Palestina bij de UvA.