De Ongelooflijke Podcast

Er is een wereld voor en een wereld na 9/11. Ruim twintig jaar later blijkt die ene dag nog altijd bepalend. Want het publieke debat over de islam, religie in het algemeen en de multiculturele samenleving zou nooit meer hetzelfde zijn. Daarom in deze aflevering een gesprek met Lotfi El Hamidi: historicus, journalist bij NRC en schrijver van het boek Generatie 9/11. Als Nederlands-Marokkaanse jongen die opgroeide in een Rotterdamse achterstandswijk heeft hij een uniek perspectief op de afgelopen 20 jaar. Over hoe het voelt om opeens 'de ander' te zijn, over wat Pim Fortuyn volgens Lotfi scherp zag, over de alsmaar bediscussieerde vraag of de islam wel samen kan gaan met een Westerse samenleving en waarom Geert Wilders meer jongeren de moskee in krijgt dan de meeste imams. David Boogerd spreekt Lotfi El Hamidi uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas.

Wat als je zo depressief bent dat het leven zinloos lijkt? Of sterker: wat als het niet alleen zinloos líjkt, maar het leven ook echt zinloos is? Eens in de zoveel tijd overvalt de zinloosheid muzikant, schrijver en journalist Aafke Romeijn. Ze wordt dan depressief en slaapt soms twintig uur op een dag. In de Ongelooflijke Podcast vertelt ze op een originele, inzichtgevende en soms zelfs humoristische manier over depressie en hoe ze daarmee omgaat. De depressies gaven haar ook verrassende onzichten over religie en zelfs secularisatie. Dat religie een rol speelt voor Aafke is niet vanzelfsprekend geweest omdat ze afkomstig is uit een 'atheïstisch nest' en het grootste gedeelte van haar leven in een 'atheistische bubbel' verkeerde. Wat vindt zij dan toch in die christelijke traditie? En wat heeft depressie haar geleerd over onze cultuur?  David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas in gesprek met Aafke Romeijn.

Hij is de jongste gast in de Ongelooflijke Podcast tot nu toe, Simon van Teutem is pas 24 jaar maar maakt nu al indruk als denker. Hij studeert politicologie in Oxford, schrijft voor De Correspondent en maak een podcasts voor NRC met Bas Heijne. Oxford was de eerste plek waar hij echt in aanraking kwam met religie want zijn opvoeding was volstrekt seculier, zonder God en geloof. Toch twijfelt hij aan zijn eigen agnosticisme. Waar komen die twijfels vandaan? En is zo'n seculiere opvoeding beter dan een religieuze opvoeding? Een aflevering met mooie discussies, maar het gaat dieper dan dat, zeker in de laatste 20 minuten. David Boogerd in gesprek met Simon van Teutem en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas.

Met de bekende operazangeres Francis van Broekhuizen duiken we in de wereld van klassieke muziek en gaan daarin op zoek naar muziek die zo mooi is dat de hemel bijna het aardse raakt. En passant vertelt Francis over de context en de geschiedenis van de klassieke muziek die je hoort. Er komt van alles langs: Bach, Mozart, Verdi, Strauss en meer. De liefhebber van klassiek komt aan z'n trekken deze aflevering, maar ook als je niets weet van klassieke muziek is dit een ideale ontdekkingstocht. David Boogerd spreekt met Francis van Broekhuizen en vaste gast theoloog Stefan Paas over geloof, een goddelijke vonk, genialiteit en de kunst van het scheppen. De liederen die langskwamen in deze aflevering staan hieronder en zijn te beluisteren via deze Spotify-playlist (https://open.spotify.com/playlist/2tZuNoDXSpw0WC4xpXQCPF?si=90a2c5778a52454b). 5 Lieder, Op. 39, TrV 189: No. 4. Befreit (version for soprano and orchestra)  Uitgevoerd door: Berlin Rundfunkorchester, Marek Janowski, Soile Isokoski Geschreven door: Richard Strauss Ave Regina Uitgevoerd door: Netherlands Chamber Choir, Paul Van Nevel Geschreven door: Guillaume Dufay  Matthäus-Passion, BWV 244, Erster Teil: 27a. Aria a doi Cori (Sopran, Alt) "So ist mein Jesus nun gefangen" - 27b. Chorus I & II "Sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden" Uitgevoerd door: Andreas Scholl, Collegium Vocale Gent, Philippe Herreweghe, Sibylla Rubens Geschreven door: Johann Sebastian Bach Requiem in D Minor, K.626: III. Sequentia: f. Lacrimosa Uitgevoerd door: Herbert von Karajan, Berliner Philharmoniker, Wiener Singverein Geschreven door: Wolfgang Amadeus Mozart Messa di Requiem, Dies irae: Dies irae Uitgevoerd door: Angela Gheorghiu, Berliner Philharmoniker, Claudio Abbado Geschreven door: Giuseppe Verdi Verdi: Messa da Requiem - Libera me: VIId. Libera me, Domine Uitgevoerd door: Angela Gheorghiu, Berliner Philharmoniker, Claudio Abbado Geschreven door: Giuseppe Verdi Fratres (Version for Strings & Percussion) Uitgevoerd door: Arvo Pärt, I Fiamminghi (The Orchestra of Flanders), Rudolf Werthen Geschreven door: Arvo Párt Suite No. 3 in D Major, BWV 1068: II. Air  Uitgevoerd door: Berliner Philharmoniker, David Bell, Herbert von Karajan  Geschreven door: Johann Sebastian Bach

In deze aflevering proberen we de vinger te krijgen achter wat er nu allemaal gebeurt. De crises buitelen over elkaar heen: de oorlog in Oekraïne, inflatie, gascrisis, asielcrisis, klimaatcrisis, stikstofcrisis, wooncrisis, en zelfs een frikandellencrisis. Wat is er aan de hand? En wat is een goede manier om naar de crises te kijken? Historicus Beatrice de Graaf dompelde zich onder in rampsoed uit het verleden en schreef voor de Maand van de Geschiedenis' het essay 'Crisis!'. Deze geschiedenis werpt een heel andere blik op de deze tijd. Misschien is het grootste verschil wel de rol van God en geloof, en juist daar valt wellicht ook wat te leren. In deze aflevering spreekt David Boogerd met het vertrouwde Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. En ze leveren weer als vanouds!

Deze extra aflevering staat in het teken van het overlijden van de Britse Queen Elizabeth II, de op een na langste regerende monarch in de geschiedenis. Daarnaast is ze een vrouw met een grote religieuze betekenis, want als Supreme Governor van de Church of England en 'Defender of the Faith' was haar rol als staatshoofd altijd verweven met het religieuze. En haar eigen leven was dat ook, in deze aflevering hoor je hoe dat grote invloed had op de manier waarop ze het koningschap invulde. Ook bespreken we de religieuze beleving van de Britten en de opmerkelijke ontstaangsgeschiedenis van de anglicaanse kerk. David Boogerd gaat in gesprek met Joost Röselaers, hij was predikant van een Nederlandse kerk in Londen en daarmee ook hofpredikant van The Queen, en vaste gast, theoloog en anglofiel, Stefan Paas.  Maar eerst spreekt David kort met historicus Beatrice de Graaf, want zij is op dit moment in Londen.

Hij was misschien wel de machtigste Nederlander ooit, terwijl maar weinig mensen van gehoord hebben: paus Adrianus VI. De enige Nederlandse paus ooit. Op de dag dat deze podcast verschijnt, is het precies 500 jaar geleden dat Adrianus gekroond werd tot paus. En dat is maar een van de vele fascinerende aspecten uit zijn leven. Hij was een intellectueel, diplomaat, priester én gourvneur van het machtige Spanje. Hij was een vriend van Erasmsus en een vijand van Luther. Alles in Europa was aan het veranderen toen hij, na een bizar conclaaf, aan moest treden als paus. Adrianus had grote plannen, hij zou de kerk hervormen. Nadat hij relatief snel stierf kwamen al snel de geruchten op gang: is hij vergiftigd? Wat is daar gebeurd? Ondanks zijn kortstondige pontificaat, is zijn impact groot geweest. Zo groot zelfs dat de huidige paus Franciscus ook overwoog om de naam Adrianus te dragen. We bespreken het met iemand die je in aflevering 94 al hebt leren kennen als een boeiend en vermakelijk verteller: Anton de Wit, hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad. Hij is al een tijdje geboeid door deze Adrianus, die als enige Nederlander ooit paus werd. Al is dat gegeven binnenkort misschien achterhaald want er gonst een nieuwe Nederlandse naam rond in Rome als mogelijke opvolger van Franciscus.  Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas gaan in gesprek met Anton de Wit over Adrianus VI, de eerste in onze nieuwe rubriek: mensen die je moet kennen.

We trappen dit nieuwe seizoen af met een gesprek wat we misschien al veel eerder hadden moeten voeren. Ruim drie jaar lang praten we over de immense gevolgen van de secularisatie, de ontkerkelijking, voor Nederland en Europa. Als je denkt dat je inmiddels wel weet hoe het zit, think again. Want toen was daar Herman Paul, misschien wel dé expert van Nederland op dit gebied. En hij gooit in deze aflevering Davids overzichtelijke wereldbeeld overhoop. Paul is hoogleraar Geschiedenis van de Geesteswetenschappen aan de Universiteit Leiden en omschrijft zichzelf als een 'geseculariseerd christen' (dat bestaat blijkbaar).  Waar het christendom in Nederland afneemt, ziet Paul een nieuwe dominante religie opkomen, eentje die ons vrijwel allemaal in zijn greep houdt. David Boogerd spreekt hem samen met theoloog en vaste gast Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de theologische universiteit Kampen.

Ruim drie jaar, honderd afleveringen en een paar miljoen streams verder, nemen we in deze podcast de tijd om de balans op te maken. Wat hebben we de afgelopen drie jaar geleerd en wat zijn de belangrijke ontwikkelingen? David Boogerd bespreekt het met vaste gasten historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas, maar ook met twee andere bijzondere gasten. Presentator, comedian en overtuigd atheïst Arjen Lubach blikt terug op de discussie die hij met David had in de allereerste Ongelooflijke Podcast. Arjen vertelde daar milder te zijn geworden over religie, hoe is dat nu? Ook belt David in deze aflevering met rapper en muzikant Typhoon. Tijdens hun gesprek in aflevering 38 gebeurde er iets bijzonders. Hoe kijkt Typhoon daarop terug en waar staat hij nu in zijn zoektocht? Als laatste aflevering voor de zomervakantie sluiten we traditiegetrouw af met de boekentips van Beatrice en Stefan! Shownote: de column over het atheïsme waar David naar verwijst staat hier (https://www.nporadio1.nl/nieuws/opinie-commentaar/24056a71-5cd0-45db-9b00-6d157a8f15f2/niet-het-christendom-maar-het-atheisme-zit-in-een-crisis).

De eerste keer dat de Ongelooflijke Podcast dit beladen onderwerp behandelt: homoseksualiteit en geloof. Een combinatie die vaak moeizaam lijkt, maar diepere gronden kent dan je misschien verwacht. Want als je denkt te weten hoe het zit met homoseksualiteit, geloof en de kerk ga je nog verrast worden deze aflevering. Niet in de laatste plaats door de fascinerende gast in deze aflevering: schrijver en journalist Stephan Sanders. In aflevering 32 sprak hij over zijn bekering tot het christelijke geloof op latere leeftijd. Maar het ging toen nauwelijks over hoe zijn homoseksualiteit samenhangt met zijn geloof. Het is een thema waar hij veel over heeft nagedacht, eigenlijk al sinds hij in de jaren '80 docent homostudies was aan de Universiteit van Amsterdam. Maar nu is hij als Rooms-Katholiek onderdeel van een kerk waar homoseksualiteit officieel wordt argekeurd. David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas spreken Stephan Sanders over de ogenschijnlijk moeizame verhouding tussen geloof en homoseksualiteit en welke rol de geschiedenis én de Bijbel daarin spelen.