De Week van Verbeek | BNR

Kent u de Nokia 3310 nog? Het iconische geluid van de rington brengt mij direct bij herinneringen aan de middelbare school. Laatst bekroop mij een provocatieve gedachte: hoe zou de wereld er vandaag uit zien als de technologie nooit verder was gekomen dan de Nokia 3310. Ik heb geen nostalgie naar de tijd van pruiken, paard en wagen en de builenpest. Maar stel je een wereld voor die grotendeels lijkt op die van nu, maar waarin je elkaar alleen kunt bellen, SMS’en en Snake II spelen. De gedachte komt voort uit een scène in het boek On Freedom van historicus Timothy Snyder. Een Amerikaanse gevangene heeft zijn straf uitgezeten en komt na decennia weer terug in de samenleving. Het grootste verschil: overal waar hij kijkt, in de bus, op straat, op het terras, in de bioscoop, ziet hij mensen vastgekleefd aan een smartphone. Het beklemt hem zo, dat hij zich afvraagt of men in de gevangenis niet vrijer is. Vandaag probeerde ik aan een stagiair uit te leggen wat de Nokia 3310 kon. Een telefoon zonder internet, Snapchat, TikTok, of zelfs WhatsApp, voor hem is het een stap verwijderd van de jagers en verzamelaars. Historicus Snyder beschrijft vijf voorwaarden voor een echt vrije samenleving. Een daarvan is onvoorspelbaarheid. In een samenleving die vrij is, ligt de keuze open en zijn er meerdere toekomstscenario’s. En juist die onvoorspelbaarheid wordt ondermijnd door onze smartphones. Met algoritmes en AI maken ons gedrag steeds makkelijker te voorspellen. Dat maakt ons vatbaar voor manipulatie van bedrijven en machthebbers.   In de wereld van de Nokia 3310 waren er ook populisten. Maar het is een stuk makkelijker om mensenmassa’s op te hitsen met TikTok, dan dat je ze allemaal op een T9 toetsenbord een sms'je moet versturen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds dit weekend heb ik er een vriend bij. Sterker nog, het zijn er zelfs driehonderd. Dat is niet gekomen door een virale video of het winnen van de loterij. Dit weekend was ik op het Dwingelderveld in Drenthe. Bij de schaapskooi ben ik gezwicht voor een hartverscheurende oproep of ik vriend wilde worden van het Drentse heideschaap. Voor dieren in nood is knuffelbaarheid geen onbelangrijke eigenschap. In campagnes van natuurorganisaties zie je de ijsbeer, olifantjes of de bij, maar vrijwel nooit de loopkever, langpootmug of de schietmot – terwijl het met hen eveneens heel slecht gaat. Dat ligt niet aan die dieren, maar wel aan de donateurs. Een marketinggoeroe vertelde mij ooit eens hoe lastig het was om de eerste zonnepanelen aan de man te brengen. Dat een zonnepaneel vernieuwende technologie bevat, die schoon en duurzaam is – reageerden mensen amper amper op. Maar waar bleken zonnepaneelbezitters nou echt lekker op te gaan? Het feit dat ze aan het eind van de maand een stroomrekening hadden die op nul stond. De Amerikaanse psycholoog Jonathan Haidt schreef een briljant boek The Righteous Mind. Hierin onderzoekt waarom Republikeinen succesvoller zijn in campagnevoeren. Onbewust maken mensen veel meer keuzes op hun gevoel dan op logica. In het boek maakt Haidt een voorstelling: je gevoel is een olifant, je ratio is een mannetje dat op zijn rug zit. Als je de koers van de olifant wil wijzigen, wie spreek je dan aan: het mannetje of de olifant? Democraten gebruiken vooral argumenten die zijn gestoeld op eerlijkheid, waarmee ze de ratio aanspreken. Bij Republikeinen gaat het daarentegen veiligheid en gemeenschap, zaken van gevoel. Het is wellicht contra-intuïtief, maar volgens Haidt gebruiken rechtse politici een breder moreel palet. Met andere woorden, ze spreken niet tegen het mannetje maar de olifant, en hebben daardoor meer effect. Het is wat mij betreft hoog tijd dat we deze logica ook toepassen op de energietransitie. Of je duurzaamheid nou belangrijk vindt of niet, je kunt niet ontkennen dat we voor onze energievoorziening nog steeds afhankelijk zijn van behoorlijk onfrisse landen. We zijn steeds meer bereid om geld uit te geven aan onze militaire verdediging. Maar als we echt veilig willen zijn, moeten we ook minder afhankelijk zijn. Ziet u? De olifant. Genoeg over dat dier, voorlopig houd ik het bij het Drentse heideschaap. Een vriendschap waar ik weinig van terug verwacht, maar voor een tientje per jaar draag ik bij aan zijn veiligheid - tegen de wolf.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kost mij meestal geen moeite om mijn werk niet mee naar huis te nemen. Maar ik moet eerlijk zeggen, die enorme trap in de zak die Europa kreeg van Amerika bij mij behoorlijk binnenkwam. In een paar dagen tijd veranderde Amerika van onze belangrijkste bondgenoot, naar een land dat ons hoogstens tolereert. Ik vond het vooral pijnlijk om te zien hoe de Amerikanen zich verkneukelden over de blinde paniek bij dat hooghartige Europa, au. We wisten allang wat er ging komen, maar toch was het een verrassing. Alsof je op de fiets zit naar je zomerliefde omdat ze even met je wil praten en dat dat beter niet over de telefoon kan. Of het terecht, eerlijk of juist is, doet er niet toe. Amerika is een land dat zich kan permitteren om van mening te veranderen en vervolgens de rest van de wereld de schuld te geven van haar vorige standpunt. Maar als ik er toch een positief ding uit moet halen, is dat het signaal dat Trump totaal ondubbelzinnig is. Niemand in Europa hoeft zich nog af te vragen, of Trump ons ooit nog ergens mee wil helpen. Een harde boodschap, maar kraakhelder en niet te ontkennen. Hierdoor heeft dit moment de potentie om de politieke discussie te kantelen, zoals dat ook gebeurde bij de Brexit. Na dat catastrofale gestuntel werd het ineens stil over alle Xits. Geen Nexit, Frexit, Belxit of voor mijn part Sint-Maartensdijkxit. Europese politiek is alles wat Trumps Amerika minacht: consensus, overleg, veel gepraat, weinig vuurwerk. Het is onze enige keuze, zoveel kleine landen die allemaal iets anders willen – gelukkig leert de ervaring dat er in momenten van crisis ineens best een hoop mogelijk is. Dit is zo’n moment, we hebben elkaar harder nodig dan ooit, zonder het laffe gedoe van tegen Trump aan schurkende populisten. Voor de veiligheid van Europa kunnen we alleen nog bouwen op elkaar. Iedereen die daar niet aan mee wil doen, stelt ons willens en wetens bloot aan gevaar. Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Van de week reed ik door het plaatsje Odijk, in Utrecht. Langs de rondweg staan verschillende reclameborden met de vraag: ‘Lijkt het jou leuk om de politiek in te gaan?’. Een intrigerende campagne, om de lokale automobilisten politiek actief te maken.  Je zou haast denken dat het een complot is tegen het belang van de fietser. Verderop rij ik langs de lokale voetbalclub, SV Odijk – waar ik als kind weleens tegen moest spelen. Bij SV Odijk hadden ze als eerste club in de omgeving vloerverwarming in de kleedkamers. Iets waar wij als pupillen zo van onder de indruk waren, dat we na een ijskoude wedstrijd, met zijn allen op de warme vloer gingen liggen. Afijn, de gemeente Bunnik, waar Odijk bij hoort, biedt burgers op de website een cursus om te leren hoe beslissingen in de raad worden genomen. Kennelijk is nieuwe aanwas hoog nodig. De burgemeester probeert het volk te prikkelen. ‘Denkt u wel eens dat u dat beter zou kunnen?’ Vroeger, toen alles nog goed was, zou een campagne als deze überhaupt niet nodig zijn geweest. Politieke partijen puilden uit van de leden en er ergens geen gebrek aan was, waren het wel mensen die het graag zelf eens wilden proberen. Hoe het in de raadsvergaderingen van Bunnik aan toegaat, weet ik niet; ik sla er weleens eentje over. Maar als ik naar de landelijke politiek kijk, kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat dit niet de 150 meest capabele mensen van ons land zijn. Om in de moderne tijd te slagen in de politiek moet je karakterologisch ongevoelig zijn voor doodsbedreigingen, totale afbreuk van je reputatie of levenslange minachting. Een signalement waar de meeste mensen die wat te bieden hebben, helaas niet aan voldoen. Dus wie blijven er dan over? Mensen bij wie de ambitie sterker is dan hun vermogen risico’s in te schatten. Maar de oplossing is wellicht van praktische aard, en staan onze wervingsborden op de verkeerde plek. Dus in de geest van de gemeente Bunnik en de mensen in Odijk: waar vindt u dat we nieuwe politici moeten zoeken? Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zaterdag lees ik in het FD een alarmerend essay: Nederland wordt steeds minder populair bij expats – het woord expat is zelfs een scheldwoord geworden. Foei, Nederland! De schrijver schetst een beeld van een bekrompen en benepen natie, de spruitjeslucht is niet te harden. Een paar uur later sta ik in de Albert Heijn, waar ik eens in zoveel tijd de Voedselbank help bij de inzameling. Het is triest dat het nodig is, maar zo’n middagje is geweldig voor je vertrouwen in de mensheid. Mensen van allerlei pluimage geven wat zij kunnen missen Bijvoorbeeld een groepje jongens, trainingspak met bontkraag – u kent ze wel. ‘Hallo jongens, willen jullie iets meenemen voor de Voedselbank?’, zeg ik. Er volgt wat besmuikt gegiechel. Dan draait er een zich om: ‘Is goed, meneer.’ Even later komen ze terug: voor zichzelf blikje energy drink en bladerdeegproduct, en voor de Voedselbank een pakje pasta. Een groep mensen waar je altijd op kunt rekenen dat ze niets inleveren, zijn daarentegen internationals. Op het hoofd een enorme koptelefoon, en nog grotere verontwaardiging als ze die af moeten om te horen wat je te vertellen hebt. ‘I’m sorry, not interested’. Even later alsof het de schuld is van de Voedselbank dat er heel even geen mandjes zijn. ‘Excuse me, where are all the baskets.’ Hiermee doe ik natuurlijk die Ierse mevrouw tekort die voor een godsvermogen aan maandverband doneerde, of de Amerikaan die genoeg Olvarit gaf voor een half weeshuis. Het gaat er ook niet om waar die mensen vandaan komen, Nederlanders zijn over de grens ook geen pretje. Maar de tijdelijke aard van het verblijf van expats zorgt voor een hotelkamersfeer: op een gegeven moment ga je weer. Daarom ben je vooral bezig met je eigen vermaak en laat je je rommel het liefst opruimen door een ander. Maar een land is in de eerste plaats een plek waar mensen leven. Het lijkt mij helemaal niet gek als we daarom vragen of mensen daar ook wat voor over hebben. Dus lieve expats, leer eens wat Nederlands, doe leuk mee. Dat vragen we namelijk ook van mensen die hier binnenkomen via een AZC. Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Mijn eerste doodsbedreiging kreeg ik toen ik werkte bij Radio 1, als jonge redacteur van Prem Radhakishun. Een man stuurde dat hij Prem en mij ging vastbinden op een boot om deze op open zee te laten zinken. Prem reageerde hoogst verontwaardigd, dat hij vermoord moest worden kon hij nog wel inkomen, maar waar had zijn onbenullige assistent die eer aan verdiend? Bovendien zei Prem: ‘Neem dat soort berichten alsjeblieft niet serieus, mensen die je echt dood willen maken kondigen dat meestal niet aan.’ Ik vond dat zeer een geruststellende gedachte die mijn kijk op online haat enorm heeft genuanceerd. Vorig jaar schreef ik een kritische column over Thierry Baudet, waarna ik op sociale media werd uitgemaakt voor pedo. Nou ja, dan hoor je er echt bij, dacht ik maar. Maar wat is nu mijn punt? Ga ik als huilende influencer alle onaardige reacties voorlezen op mijn nieuwe BIAB-nagels? Nee. Waar het om gaat, is dat de tweede inauguratie van Donald Trump het moment waarop internationale politiek definitief vermengd is met internetcultuur. Internetcultuur is er een van plaatjes, gebaren, cryptische teksten, verholen en onverholen haat. Bedoeld als grap of serieus, of allebei. Het is makkelijk om dit allemaal weg te zetten als sneue onzin. Ware het niet dat twee van de grootste internetverslaafden, Donald Trump en Elon Musk, sinds deze week de machtigste mensen op aarde zijn. Hun stijl komt letterlijk voort uit de internetcultuur. Woorden en daden zijn totaal van elkaar losgekoppeld. Wat ze zeggen kan werkelijk alles betekenen. Bij tegengas is de reactie: 'Ik bedoelde het niet zo, ik zei gewoon maar wat, of ik heb het helemaal niet gezegd.'    Het stelt ons voor een doorlopend dilemma, om, op zoek naar het signaal, niet verdwaald te raken in de ruis. En ook al die ruis is op zichzelf een signaal. Laten we niet vergeten dat, in tegenstelling tot op het internet, dingen in de echte wereld wél consequenties hebben.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kringloopwinkels zijn een fascinerend concept, een tippelzone waar een gebruikt product nog één keer kan bewijzen geen rommel te zijn. Tafels, serviezen, golfclubs, brilmonturen, kinderzitjes, oude edities van de National Geographic en andere spullen uit de huisraad van recent overleden senioren. Bijna alles voor een zacht prijsje: wat de gek ervoor geeft. Mijn vriendin is er dol op. Dit weekend waren we in een kringloop in het Friese stadje Lemmer. Met mijn ongetrainde oog zag ik een rek hopeloos onmodieuze truien, hemden en wintersportjassen, maar mijn vriendin tovert in no-time leren jas tevoorschijn. Een prijskaartje 35 euro. ‘Hoppa’, zei ze ‘die is op Vinted minstens 100 euro waard’. Ik was zeer onder de indruk. Een staaltje koopmansgeest zoals we dat hier op BNR graag horen. Best maf eigenlijk, dat letterlijk hetzelfde product op de ene plek drie keer zoveel waard is, als op een andere. Geen enkele prijs is definitief, door gezamenlijk iets te wel of niet te willen uiten we onbedoeld onze invloed.   Waar je allemaal wel niet aan kan denken als je grasduint door een stapel LP’s van Engelbert Humperdinck. De leren jas liet me niet los. Dat is misschien nog wel het leukste van dit kringloop bezoek. Want de laatste keer dat ik zolang over vraag en aanbod heb nagedacht was op de middelbare school. Zo zie je maar, wat iets waard is bepaal je zelf en voor de rest wat de gek ervoor geeft.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op de basisschool mocht ik een keer komen spelen, bij meisje uit mijn klas waar ik heimelijk verliefd op was. Alles ging goed, totdat haar moeder mij een banaan aanbood. De banaan. De enige vrucht op Gods groene aarde die ik niet lustte. Maar dat durfde ik natuurlijk niet te zeggen, ik schaamde me kapot. Als ultiem offer op het altaar van de liefde, at ik de hele banaan op, en ik deed net of ik het lekker vond. Moraal van dit verhaal: het is niet altijd erg iets te doen wat je niet wil als je het doet voor een ander. Dat brengt me bij het tweede tijdperk Trump. Het moet officieel nog beginnen, maar ik ben er nu al klaar mee. Vooral de totale schaamteloosheid. Het genie van Trump is zijn ontdekking dat zolang je eigen achterban tevreden is, je niets hoeft aan te trekken van de rest. Zijn nieuwe maatje Elon Musk heeft daar op zijn zachtst gezegd geen remmende werking op. En in tegenstelling tot acht jaar geleden, is er amper tegengas maar gaat vrijwel ieder bedrijf en staatshoofd gewillig in de onderdanige houding. Het sneuste wat ik in tijden gezien heb, Mark Zuckerberg die om Trump te paaien de moderatie schrapt op Instagram en Facebook. Alsof een riool niet meer schoonmaakt en wacht tot het gaat borrelen en overstromen. Maar Zuckerberg noemt het‘Een geweldige kans voor vrije expressie, ik heb er zin in’. 25 jaar geleden at ik met de grootst mogelijke tegenzin een banaan. Het is misschien een beetje vergezocht, maar ik denk dat het helemaal niet erg, dat voor je iets doet, je afvraagt wat een ander daarvan vindt. En dat is precies wat ik Musk en Trump wens: een beetje schaamte. Voor ons allemaal. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sint schreef een gedicht voor de presentatoren van The Daily Move Liesbeth Staats en Kees Dorresteijn.  Met zijn dikke boek waant de Sint zich een waarlijk chroniqueur, Hij zag in zijn tijd menig patjepeeër, charlatan en non-valeur. Maar wat hij dit jaar allemaal in zijn schrijfwerk moest noteren, Maakt dat hij voor het eerst serieus overweegt te gaan pensioneren.  Trump herkozen, en we hadden al Poetin en Orban van voorheen En nu weer zo’n krankzinnige complotdenkende Roemeen.  En voor het geval dat wij ons in Holland voor deze chaos veilig wanen, Weet dan: dat was precies de gedachte van de meeste Zuid-Koreanen.   Nou goed, zo geweldig gaat het hier ook helemaal niet, Premier Dick Schoof doet Sint het meest denken aan ruggengraatloze Piet. De Sint staat perplex: dat een man met zo’n carrière,  Zich het middelpunt laat maken van deze treurige misère.  Maar goed, voor gemopper zetten de mensen BNR niet aan, De radiozender die Sint en zijn Pieten altijd op hebben staan.  In de file op Amerigo, langzaam hoef voor hoef, Luistert hij maandag tot donderdag altijd naar de Daily Move.    Een tip Kees, misschien zou jij jij nog eens leren, Om je hooggeëerde gasten minder vaak te interrumperen.  En Liesbeth, Sint dacht dat jij je feiten heel goed kent, Maar hoorde van Fleur Agema, dat jij ontzettend vooringenomen bent.   Nee, de Sint waardeert jullie scherpte over het algemeen Want als hij oeverloos gelul wilde, zette hij hem wel op Radio1.  En tot slot, lieve Liesbeth en Kees, zegt ik met grote trots, In de zee van nieuws, in de branding, en zijn jullie mijn rots.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ruim een jaar geleden vroeg een CDA’er aan mij of hij net als zoveel partijgenoten de overstap moest gaan maken naar NSC. De partij van Pieter Omtzigt had net de kandidatenlijst bekendgemaakt voor de Tweede Kamerverkiezing. Een prachtige lijst, tjokvol cv’s om door een ringetje te halen. Mijn advies aan de CDA’er: ‘Gelijk overstappen, nu het nog kan!’. Het overstappen naar een nieuwe politieke partij is niet iets om lichtzinnig over te denken. Naast dat politieke partijen ideologische bewegingen zijn die het land besturen, zijn het ook verenigingen – vergaarbakken van allerhande geëngageerde kwibussen met meer ambitie dan talent. Het is evenveel house of cards als een sociale werkplaats. Een keertje woest en verontwaardigd je partijlidmaatschap opzeggen kom je nog wel mee weg. Maar als je overstapt naar een nieuwe partij, kan het maar beter geen flop worden, want op het oude nest ben je nooit meer welkom. Maar goed, die CDA’er. Ik zei: Die Bontenbal is een leuke gozer, maar Woppert en Hugo hebben die partij helemaal naar de gallemiezen geholpen, en nu mag Bontenbal in ieder interview gaan uitleggen dat het CDA niet morsdood is, let op mijn woorden: dat wordt helemaal niets meer. Het mooie van een voorspelling is dat als je er naast zit, je grandioos voor lul staat. Een voorbarige kampioenschapstatoeage op je rug. Mensen die dachten dat het internet wel zou overwaaien. Aandelen kopen de dag voor een beurscrash. We zijn nu een jaar verder, de kaarten voor het NSC liggen er een stuk anders bij. Een kolderieke polonaise van opstappende Kamerleden en bewindspersonen. Gevangen in de spagaat tussen de naïeve wens dit kabinet fatsoenlijk te houden coalitiepartner Geert Wilders die hen dat onmogelijk maakt. En nu de crisis op zijn hoogtepunt is, probeert Pieter Omtzigt zichzelf en de wereld ervan te overtuigen dat dit een goed moment is om te re-integreren van een burn-out. Het is een tikkende tijdbom op een tikkende tijdbom. De CDA’er in kwestie luisterde niet naar mijn advies, hij zit nog steeds bij het CDA. En wat blijkt, hij had groot gelijk. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.