Macro met Boot en Mujagić | BNR

De Raad van State spreekt zich negatief uit over een nieuw voorstel omtrent de box 3-heffing. Dat staat in een advies aan de Tweede Kamer. Macro-econoom Arnoud Boot is niet verrast dat ook aan dit voorstel bezwaren kleven, en ziet graag een alternatief: ‘noem het gewoon vermogensbelasting'.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Volksbank adviseert de overheid zelf om de bank te privatiseren, maar daar voelt men in de Tweede Kamer nog weinig voor. De bank, met merken als SNS, ASN en RegioBank, heeft een belangrijke functie gehad in het financiële stelsel om ‘dichter bij de klant te krijgen’, zegt econoom Arnoud Boot. Maar hij ziet wel dat er iets is veranderd.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse inflatie lijkt terug van weggeweest. In oktober steeg de inflatie met 2,3 procent ten opzichte van een jaar eerder, terwijl een maand eerder de inflatie nog op 2,1 procent uitkwam. Wordt er dieper gekeken in de cijfers, dan is zichtbaar dat de kerninflatie gebaseerd op de prijzen van noodzakelijke producten uitkwam op 2,8 procent ten opzichte van 2,7 procent een maand eerder. ‘De daling van de inflatie waar vorig jaar zo van genoten werd is de facto gestopt’, concludeert macro-econoom Edin Mujagic.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waarom doet de Amerikaanse economie het zoveel beter dan de Europese?  Dit thema is al vaker besproken, maar volgens macro-econoom Edin Mujagić kun je deze vraag ‘niet vaak genoeg’ behandelen. Er zijn al veel verklaringen voor gegeven, maar het IMF (Internationaal Monetair Fonds) is met een nieuw inzicht gekomen. Namelijk dat ondanks de rentestijgingen door de Fed, de nettorentelasten van Amerikaanse bedrijven zijn gedaald. "Dat is een additionele verklaring voor dat grote verschil."  Terug naar het begin: wat zijn de bekende verklaringen?  Daarvoor moeten we onder meer kijken naar de steun voor bedrijven tijdens de covidpandemie. Die was in de VS net iets anders, waardoor de productiviteit na de lockdowns sneller op gang kwam. Daarnaast komen vrijwel alle grote technologiebedrijven uit Amerika, en bedrijven in de VS hebben doorgaans met minder regels te maken. Zeker als het gaat om milieu en klimaat, daar is Europa toch een beetje 'roomser dan de paus'.  Wat hebben de rentelasten er volgens het IMF mee te maken?  Het IMF heeft gekeken naar de balansen van Amerikaanse niet-financiële bedrijven, oftewel allesbehalve banken en verzekeraars. Hoe staan deze bedrijven er financieel voor? Hoeveel liquide middelen – cash – hebben ze?  Wat blijkt, is dat bij veel Amerikaanse bedrijven de nettorentelasten de afgelopen jaren zijn gedaald, ondanks het feit dat de Fed de rente van nul naar ruim 5 procent heeft verhoogd. En ondanks het feit dat de kapitaalmarktrentes, oftewel de rente die bedrijven betalen, ook zijn opgelopen.  Renteverhogingen remmen normaal gesproken een economie af, zeker als de rente van nul naar 5 procent stijgt. Maar dat hebben we in de VS dus niet gezien. Als bedrijven last krijgen van hogere rentes, worden investeringen vaak uitgesteld of afgesteld, en worden er minder mensen aangenomen of juist ontslagen.  Hoe kan dat?  Het blijkt dat bedrijven in de periode waarin de rente abnormaal laag was, anticipeerden op een mogelijke stijging. Net zoals een consument met een hypotheekrente van anderhalf procent probeert deze zo lang mogelijk vast te zetten, hebben bedrijven dit ook gedaan. Zij realiseerden zich dat een extreem lage rente vandaag, een extreem hoge rente morgen kan betekenen.  Denken Amerikaanse bestuurders dan beter na dan Europese?  Dat wil ik niet direct zeggen, maar dit is wel iets wat een CEO of CFO voortdurend moet doen. Het is misschien ingewikkeld en saai, maar een bedrijf kan het zich niet veroorloven níet na te denken over de macro-economische omgeving. Die luxe hebben ze niet, want een bedrijf heeft misschien geen invloed op de externe omgeving, maar wat zich daar afspeelt, heeft wel degelijk invloed op het bedrijf.  Amerikaanse bedrijven hebben dit ingezien en daarnaast ook veel geld opzijgezet, waardoor ze zelfs profijt hebben gehad van de hoge rentes. Hun rente-inkomsten zijn juist gestegen.  Het gevolg daarvan is dat er nauwelijks bedrijven waren die investeringen uitstelden door de hoge rentes. Alles ging door. Als je dat vergelijkt met Europa, is dat een wereld van verschil. Anticiperen kan enorm veel opleveren. En dat betekent dat macro-economie en geopolitiek steeds meer de boardroom binnensluipen.  CEO's moeten continu de vertaalslag maken en nadenken over hoe hun onderneming immuun kan worden voor problemen zoals energievoorziening of oplopende rentes. De verhouding tussen vreemd en eigen vermogen moet daarbij goed in de gaten worden gehouden, want hoe meer vreemd vermogen, des te minder immuun je bent voor ontwikkelingen in de omgeving.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het aandeel van de dienstensector in de Nederlandse economie groeide van 49 procent in 1950 naar 77 procent in 2023. Vier van de vijf banen zijn te vinden in de dienstensector, terwijl de industrie vrijwel gedecimeerd is, terwijl die wel twintig keer zoveel oplevert als honderd jaar geleden. Het hoort bij het volwassen worden van een economie, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Elke economie ondergaat een gedaanteverandering naarmate die groter wordt.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Huishoudens met een koopwoning die een midden- of hoog inkomen hebben, gaan er vanaf volgend jaar op vooruit door een aanpassing van het stelsel voor de inkomstenbelasting. Macro-econoom Arnoud Boot begrijpt weinig van de aanpassing, aangezien het kabinet-Schoof juist duidelijkheid wilde dat er één aftrekpercentage komt voor iedereen. ‘Maar nu gaan we juist omhoog voor alleen de middengroep, wat tegen de wens is van de hele woningmarkt.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De voorgenomen benoemingen door Donald Trump hebben al meerdere wenkbrauwen doen fronsen. Inmiddels heeft een van de voorgenomen kabinetsleden van de nieuwe Amerikaanse regering, Matt Gaetz, al ruimte gemaakt voor een mogelijk meer geschikte kandidaat. Trump heeft loyalist Pam Bondi naar voren geschoven in plaats van de omstreden Gaetz. Maar dat de voorzitter van de Amerikaanse beurswaakhond SEC, Gary Gensler, uit eigen beweging vast vertrekt, baart macro-econoom Arnoud Boot zorgen. “Dit kan voor een wild westen zorgen op de financiële markten.”  Wat heeft de SEC met de keuzes van Trump te maken?  De Securities and Exchange Commission is misschien wel de meest succesvolle overheidsorganisatie ter wereld. De SEC is er om het rauwe financiële kapitalisme in de hand te houden. Opgericht in de slipstream van de crisis van 1929, is het inmiddels een cruciale speler als het gaat om de integriteit van financiële markten.  Gary Gensler heeft heel serieus invulling gegeven aan zijn functie als het hoofd van deze organisatie.  Je kunt zeggen wat je wilt over de benoemingen van Trump, maar duidelijk is dat alle kandidaten problemen hebben gehad op het gebied van integriteit. Elke benoeming is extremer dan we hadden verwacht. Maar daarbovenop komen de uitspraken van Trump over deregulering van de financiële markt en dus ook van cryptomunten.  Maar Gensler is toch verantwoordelijk geweest voor het toestaan van crypto-ETF's?  Ja, zeker. Als een boer met kiespijn. Maar ik ben ook niet tegen het beleggen in crypto. Als mensen in een loterij willen beleggen, dan mag dat. We wonen in een vrije samenleving, waarom zou je dat niet mogen? Maar dan moeten er wel transparantieregels komen. En dat is ook altijd het grote punt van Gensler geweest. Transparantie is eigenlijk het belangrijkste onderdeel van zijn bewind geweest.  Bitcoins zijn echter een heel vreemd fenomeen. Iedereen kan een bitcoin bedenken en anderen overtuigen erin te beleggen. Dan gaat de koers omhoog, maar het heeft geen anker. Via de overheid, lees: de belastingbetaler, heeft ons gewone geld wel een anker. Dit is een hele nieuwe ontwikkeling, die ik overigens niet van tafel wil vegen.  Maar Gary Gensler stond voor veel meer dan alleen het toestaan van ETF's in cryptomunten.  Wat dan?  Gensler besefte, net als zijn voorgangers, dat informatietechnologie de financiële markten veel sneller heeft gemaakt. En dus heeft het financiële kapitalisme grenzen nodig. Door de technologie werd alles verhandelbaar; dat begon al in de jaren negentig.  Het verzoek van de toenmalige SEC-voorzitter, Arthur Levitt, kreeg van het Congres echter geen toestemming om nieuwe regels hiervoor uit te schrijven. De markten gingen omhoog en dus was er geen reden voor nieuwe regels. Dat zien we nu opnieuw: hetzelfde beeld. Het enige verschil is dat Arthur Levitt en ook Gary Gensler tegenwicht bieden. De vraag is wat er zal gebeuren als er onder het bewind van Trump een nieuwe voorzitter van de SEC wordt aangesteld.  Waar ben je bang voor?  Wat er kan gebeuren met deregulering van de financiële markten, wat Trump wil, hebben we al gezien bij banken. Het faillissement van de Silicon Valley Bank vorig jaar was een direct gevolg van deregulering van banken. Dat zorgde voor enorme chaos op bancair gebied. Voor de financiële markt geldt hetzelfde.  Deregulering betekent dat het een wild westen wordt. Het wordt halleluja op de financiële markten, met de diepst mogelijke valkuilen denkbaar. Het kapitalistische systeem kan daar niet tegen; het is sterk afhankelijk van integriteit en stabiliteit.  Gary Gensler is al eens teruggefloten door Trump-gezinde rechters. Maar zijn opvolger zal niet worden teruggefloten, terwijl we weten dat het zonder transparantie een kwestie van tijd is voordat er een volgende fundamentele crisis in het financiële systeem plaatsvindt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl het consumentenvertrouwen steeds verder daalt, geven consumenten nog altijd veel geld uit. Een paradoxaal gegeven, maar macro-econoom Edin Mujagic heeft het vermoeden dat ‘de consument helemaal niet zo somber is over de toekomst’.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Om het heden te begrijpen, moet je toch iets leren van het verleden.’ Met die woorden richt macro-econoom Edin Mujagic zijn pijlen dit keer – in het kader van de week van het economieonderwijs – op het economische verleden. ‘Ieder van ons neemt op heel veel momenten in het leven besluiten die heel veel met de economie te maken hebben.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Unie wil Chinese bedrijven dwingen om intellectueel eigendom af te staan aan Europese bedrijven, in ruil voor Brusselse subsidies voor groene technologieën. Specifiek wil de EU de kennis in de Chinese elektrische autosector afnemen. Macro-econoom Edin Mujagic heeft geen goed woord over voor de werkwijze van Brussel. ‘Dit geeft prachtig weer hoe ver Europa is afgegleden.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.