De Publieke Tribune

Wie slecht tegen onrecht zegt te kunnen, zal zich in het dagelijks leven vast wel eens tegen iets onrechtvaardigs hebben uitgesproken. Maar wat als je eigen rechtvaardigheidsgevoel je hele leven overhoop gooit? En aan welk lot verbindt een klokkenluider zichzelf zodra hij of zij besluit een misstand aan de kaak te stellen? Daar spreekt Coen Verbraak in deze aflevering van De Publieke Tribune over, met klokkenluiders zelf, en met hun naasten. Wat maakt dat sommige mensen bereid zijn zichzelf in dat soort situaties compleet opzij te zetten? Welke impact heeft het klokkenluiden op de mensen uit hun omgeving? En genieten klokkenluiders in Nederland eigenlijk wel genoeg bescherming? Te gast: * Roelie Post werkte eind jaren negentig als ambtenaar voor de Europese Commissie veel aan de kinderrechtenproblematiek in Roemenië, een land dat op dat moment lid probeerde te worden van de Europese Unie. Post ontdekte grootschalige corruptiepraktijken rondom de adoptie van Roemeense weeskinderen, maar kreeg in haar pogingen de schandalen aan het licht te brengen te maken met tegenwerking en bedreigingen. Ze werd gedwongen haar huis te verlaten en werd niet erkend als klokkenluider door de Europese Commissie; * Victor van Wulfen werkte als F-16 piloot voor het ministerie van Defensie toen hij op de vliegbasis in Eindhoven een groot gebrek aan veiligheidsmaatregelen ontdekte. Hij kaartte dit aan bij de leiding en verwachtte verbetering, maar in plaats daarvan werd hij psychisch voor gek verklaard en langzaam maar zeker de organisatie uitgewerkt; * Bijna vijfenveertig jaar lang streed de vader van Paul Veerman, Frits Veerman, voor eerherstel en om de hele waarheid boven tafel te krijgen van het spionageschandaal dat hij in de jaren zeventig aan het licht bracht. Veerman waarschuwde voor spionage door zijn Pakistaanse collega Abdul Khan bij Urenco in Almelo, een producent van verrijkt uranium. Pakistan kon daardoor een atoombom maken. Veerman werd als klokkenluider daarna het leven zuur gemaakt. Zoon Paul Veerman zet samen met zijn zus Joke Wortel sinds het overlijden van hun vader de strijd voort; * Kim Loyens is als onderzoeker verbonden aan het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht. Ze deed veel onderzoek naar de internationale verschillen in wet- en regelgeving voor het melden van misstanden door klokkenluiders en de implementatie ervan door klokkenluidersautoriteiten en NGO's. Meer info over de aflevering vind je hier (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-71.html#).

Haar dood wakkert in Iran inmiddels al wekenlang ongeëvenaarde opstanden aan. De 22-jarige Mahsa Amini overleed een maand geleden, nadat ze werd opgepakt omdat ze haar hoofddoek niet volgens de geldende kledingvoorschriften van de islamitische dictatuur zou hebben gedragen. De demonstraties worden hardhandig neergeslagen door het regime, maar ondanks het risico op marteling en moord, klinkt de roep om vrijheid onverminderd door. Wat zetten Iraniërs – zowel daar als hier – op het spel door zich te verzetten tegen het regime? Waar vinden zij de moed? Zal het lukken een revolutie te ontketenen die tot systeemverandering leidt? En wat is de prijs van vrijheid?  In deze uitzending van De Publieke Tribune spreek Coen Verbraak daarover met drie Iraanse Nederlanders: * Mardjan Seighali is mensenrechtenactivist en voorzitter van het Humanistisch Verbond. Op haar 17e bracht ze 1,5 jaar in een Iraanse gevangenis door, waar ze gemarteld werd. Ze vluchtte met haar twee kinderen naar Nederland. Eenmaal hier werd ze bedreigd omdat ze zich tegen het regime uitspreekt. In haar boek Tot op de Dag tekende ze haar bewogen levensverhaal op. * Yaghoub Sharhani is journalist en schrijft voor de Groene Amsterdammer. Hij kwam op zijn 19e naar Nederland, nadat zijn broer en andere activisten in Iran gearresteerd werden, en hij zelf door de inlichtingendiensten werd gezocht. Onlangs werd een familielid van hem in een Iraanse gevangenis doodgemarteld. * Afagh is fotograaf en kunstdocent, en kwam op haar 11e met het ouders en zusje als politiek vluchteling naar Nederland. Eerder sprak ze zich nooit publiekelijk uit tegen het regime in Iran, maar sinds een week kan ze niet anders. Meer informatie over deze aflevering vind je hier (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-70.html#). #PubliekeTribune

Dat de Russische invasie in Oekraïne een grote impact op de levens van Oekraïners zou hebben, was al vanaf dag 1 duidelijk. Toch is voor veel Rússen de oorlog pas echt realiteit geworden sinds Poetin twee weken geleden aankondigde zijn land te mobiliseren. Sindsdien proberen duizenden jonge Russische mannen het land te ontvluchten richting Georgië, Kazachstan en Turkije. En dat terwijl veel Westerse buurlanden de grenzen voor Russen juist potdicht houden. In De Publieke Tribune daarom, een half jaar na onze eerdere uitzending Verscheurd door Moeder Rusland (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-46.html) en een dag na de 70e verjaardag van Poetin, nogmaals een gesprek met vier Russische Nederlanders. Hoe heeft de oorlog hun levens het afgelopen jaar veranderd? Hoe beïnvloedt de nieuwe realiteit de levens van hun naasten? En hoe moet het eigenlijk verder met Rusland, nu zóveel kritische Russen massaal geen toekomst meer zien in hun thuisland? Te gast:  * Anna Azernikova, geboren en getogen in Moskou en woont sinds 1998 in Nederland met haar Nederlandse man en kinderen. Ze is al bijna tien jaar lang artistiek leider van het Russische kamermuziekfestival Winteravonden aan de Amstel (https://www.winteravondenaandeamstel.nl/) in de Hermitage Amsterdam en geeft daarnaast leiding aan het Russisch Kamerkoor van Amsterdam; * Ira Heuvelman-Dobrolyubov, geboren in Sint Petersburg en woont al vijftien jaar met haar Nederlandse man en inmiddels twee kinderen in Nederland. Ze is bestuurslid bij Free Russia NL (https://freerussia.nl/), een grassroots community van Russisch-sprekende inwoners en burgers van Nederland, die protesten organiseert en humanitaire hulp biedt aan Oekraïne; * Zelim Mesidov, geboren in Grozny, de hoofdstad van de Russische autonome deelrepubliek Tsjetsjenië. Hij vluchtte vanwege de oorlog daar rond zijn achttiende met zijn neef via Het Rode Kruis naar Nederland. Toen Poetin op 21 september 2022 de mobilisatie afkondigde moest hij zijn familiebezoek in Tsjetsjenië voortijdig afkappen; * en Aliona Ovsiannikova-Voog, geboren in Moskou en getogen in Amsterdam. Ze is koorleider van de (tot maart 2022 nog Russisch-)Orthodoxe Parochie in Amsterdam en de dochter van de oprichters van deze kerk. De kerk scheidde zich aan het begin van de oorlog als eerste Russisch-Orthodoxe Kerk in het hele Westen af van de Moskouse Patriarch Kirill. Meer info over de aflevering van je hier (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-69.html).

Dit jaar is het exact vijftig jaar geleden dat de Club van Rome het legendarische rapport De grenzen aan de groei (https://nl.wikipedia.org/wiki/De_grenzen_aan_de_groei) publiceerde, waarin de uitputtingsproblematiek van onze aarde centraal stond. Het rapport had een grote impact op ons milieubewustzijn en betekende min of meer het startschot van de milieubeweging. Maar wat hebben die milieubewegingen de afgelopen halve eeuw bereikt? Hoe hebben ze zich in al die jaren ontwikkeld? En zien ze de meeste verandering voortkomen uit oplossingen binnen het bestaande systeem? Of moet dat hele systeem juist eerst op z’n kop? In deze aflevering van De Publieke Tribune spreekt Coen Verbraak met betrokkenen van toen en nu, over hoe het er vijftig jaar na de Club van Rome eigenlijk voor staat met de milieubeweging. Te gast: * Leonie van der Maesen (96), in de oorlog werkte ze voor het Verzet, later werd ze in Australië geoloog en klimaatwetenschapper. Ze voerde haar leven lang actie tegen ontbossing, o.a. voor Greenpeace en Milieudefensie.  * Wouter van Dieren (81), milieuactivist van het eerste uur. Mede-oprichter van Milieudefensie, lid van de Club van Rome en duurzaam ondernemer.  * Aniek Moonen (24), als bestuurslid van koepelorganisatie de Jonge Klimaatbeweging zit ze vrijwel dagelijks aan tafel met CEO's en ministers te onderhandelen over klimaatdoelen.  * Hajar Yagkoubi (22), voormalig VN-jongerenvertegenwoordiger voor Nederland, tegenwoordig Next Generation keynote spreker en medeoprichter van het intergenerationele duurzaamheidsnetwerk: Eenentwintighonderd. Meer over de aflevering vind je hier (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-68.html).

'Mensonterend,' zo omschreef toenmalig minister Ingrid van Engelshoven (Emancipatie) de oude Transgenderwet eind vorig jaar. Bij een bijeenkomst in de Ridderzaal bood ze namens het kabinet excuses aan voor de oude Wet Wijziging Geslacht (ook wel de Transgenderwet), die van 1985 tot 2014 van kracht was. In die jaren moesten mensen die hun geslachtsregistratie wilden wijzigen eerst geslachtsaanpassende operaties en onomkeerbare sterilisatie ondergaan. Deze operaties waren medisch niet noodzakelijk maar wel wettelijk verplicht. Met grote gevolgen voor de mensen bij wie op de geboorteakte een verkeerd geslacht stond vermeld. En toen waren daar nog geen jaar na de excuses van de minister de afgelopen weken ineens de posters op honderden reclameborden door het hele land van stichting Gendertwijfel. De stichting probeerde met de actie de discussie over de aanstaande aanpassing van de huidige Transgenderwet, waarover op maandag 26 september 2022 in de Tweede Kamer wordt gedebateerd, nieuw leven in te blazen. Met die wetswijziging wordt het makkelijker om officieel van geslacht te veranderen. De posters schoten bij velen in het verkeerde keelgat en werden al gauw beklad (https://www.rd.nl/artikel/988604-posters-gendertwijfel-beklad-eerste-klachten-ingediend) en gerapporteerd (https://www.transgendernetwerk.nl/klacht-tegen-angstzaaiende-posters/). In De Publieke Tribune geen discussie over deze wet. In het weekend voorafgaand aan het debat in de Tweede Kamer spreekt Coen Verbraak met mensen die de afgelopen decennia de impact van de Transgenderwet zelf hebben ervaren. Te gast: * Sjaan van der Jagt (1951) ging al in de jaren '70 in transitie, in een tijd dat het nog onmogelijk was om haar geslachtsregistratie te veranderen. Toen dat in de jaren '90 voor problemen zorgde en ze haar geslacht ook formeel wilde laten wijzigen, kon dat alleen na inwendig medisch onderzoek. "Dit voelde als een verkrachting van staatswege, een diepe vernedering"; * Brand Berghouwer (1976) is voorzitter van Transgender Netwerk Nederland en ging zelf pas rond zijn 40e in transitie, nadat de oude Transgenderwet in 2014 was afgeschaft. Dit jaar startte hij een procedure bij het College voor de Rechten van de Mens over discriminatie van transmensen in de zorg. Hij wil dat er meer bewustwording komt onder medisch specialisten; * Leonne Zeegers (1961) had bij haar geboorte zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken. Ze groeide op als jongen, onderging later meerdere operaties om lichamelijk een vrouw te worden, maar besloot later dat ze niet langer wilde kiezen tussen man of vrouw zijn. Omdat de Transgenderwet voor haar geen oplossing bood stapte ze in 2018 zelf naar de rechter. Ze werd de eerste persoon in Nederland van wie het geslacht in het paspoort werd veranderd in een X, voor genderneutraal. Meer info over de aflevering vind je hier (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-67.html#).

Het reguliere onderwijs staat onder druk. Door het lerarentekort. Door gedaalde leerprestaties. Volgens recent onderzoek is een kwart van de 15-jarigen praktisch ongeletterd. Ouders en kinderen zoeken daarom steeds vaker naar alternatieven om (basis)kennis onder de knie te krijgen. Kinderen zijn na schooltijd niet klaar, maar zetten hun lesdag voort bij particuliere organisaties voor bijles, huiswerkbegeleiding, een-op-eentutoring, examentraining of een snelcursus. In de afgelopen vijfentwintig jaar zijn de uitgaven aan aanvullend onderwijs meer dan vertienvoudigd. Is deze trend een symptoom van een doorgeschoten prestatiemaatschappij? Welke tekortkomingen ervaren bijscholingsdocenten bij hun pupillen? Vergroot bijles kansenongelijkheid of juist niet? En is deze ratrace eigenlijk wel gezond voor de ontwikkeling van onze kinderen? Coen Verbraak spreekt er in De Publieke Tribune over met bijlesdocenten, ondernemers in het particuliere onderwijs en een onderwijsfilosoof. Coen Verbraak spreekt er in De Publieke Tribune over met: * Sezgin Cihangir, directeur van het Nederlands Mathematisch Instituut (https://www.mathematischinstituut.nl/over-ons/), een prarticuliere onderwijsinstelling die zich richt op de kwaliteit van taal- en rekenonderwijs; * Jan Obbeek, oprichter van H2 (Haarlem Huiswerkbegeleiding (https://www.hkwadraat.nu/)) en tevens docent Frans aan het Stedelijk Gymnasium Haarlem; * Jan Bransen, auteur van Gevormd of vervormd? Een pleidooi voor ander onderwijs (https://wij-leren.nl/gevormd-of-vervormd-jan-bransen.php) en hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen; * en Ricardo van der Veen, geeft al 14 jaar op vrijwillige basis bijlessen aan zo'n 30 kinderen op zijn zaterdagschool in buurthuis de Bontekraai in de Amsterdamse Bijlmer en doet dat tegenwoordig ook in Amsterdam-Noord. Meer info over deze aflevering van De #PubliekeTribune vind je hier (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-66.html#).

Ruim twee miljoen mensen in Nederland hebben chronische pijn. Pijn waar je niet omheen kunt en die je leven bepaalt. Bij dit soort langdurige pijn staan artsen vaak met lege handen en krijgen patiënten te horen dat ze ‘ermee moeten leren leven’. Maar hoe doe je dat als het gevoel hebt dat je de hele dag in de fik staat? Wat maakt het zo moeilijk om langdurige pijnklachten te bestrijden? En hoe zorg je dat je niet je pijn wordt en als individu overeind blijft?    In deze uitzending van De Publieke Tribune spreekt Coen Verbraak met artsen en patiënten die chronische pijn van dichtbij kennen.  * Bernadette de By kwam 7 jaar geleden ongelukkig terecht door een val in de tram. Een zenuw raakte bekneld in haar rug en sindsdien heeft ze uitbreidende zenuwpijn. * Tamar Lange heeft al jarenlang reuma, waardoor ze heeft leren omgaan met pijn. Ze werkt als psychiater en kan deze ervaring soms inzetten bij de behandeling van patiënten. * Martijn Malessy is neurochirurg en gespecialiseerd in de chirurgische behandeling van beknelde zenuwen en pijnsyndromen.

Nog nooit was het aantal levenslang gestraften zo hoog als nu. Op dit moment hebben 57 mensen levenslang, en dat aantal stijgt snel. Nederland is het enige land in de Europese Unie waar levenslang ook echt levenslang is. En dat terwijl het Europees Hof van de Rechten van de Mens in 2013 oordeelde dat levenslange opsluiting onmenselijk is. Ook bij de zwaarste straf die de rechtbank kan opleggen mag het gevangenen niet aan perspectief ontbreken.  Hoe humaan zijn levenslange gevangenisstraffen in Nederland? Wat betekent het gebrek van een stip op de horizon voor de gevangenen, en wat doet het met hun naasten? En zouden we niet vaker gratie moeten verlenen? In deze uitzending van De Publieke Tribune spreekt presentator Coen Verbraak met mensen die de uitwerking van levenslange gevangenisstraf van dichtbij hebben gezien. * Wiene van Hattum is universitair docent strafrecht en voorzitter van Forum Levenslang (2008), een stichting die zich inzet voor humanere behandeling van levenslang gestraften. Voor die inzet werd zij in 2018 koninklijk onderscheiden tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. * Lotje van den Puttelaar heeft levenslang gestrafte Cevdet Y. vanaf zijn eerste strafproces in 1983 bijgestaan. Hij schoot in psychotische toestand zes mensen dood in het Delftse café 't Koetsiertje. Vorig jaar kreeg hij na 37 jaar gratie. Na 44 jaar legde zij haar advocatenpraktijk neer. * Maud is de vrouw van levenslang gestrafte Fernando P. Hij kreeg in 2007 samen met twee andere mannen levenslang voor de drievoudige moord in het Rotterdamse café Inn&Out. Sinds 2019 zijn Maud en Fernando P. getrouwd en ze hebben samen een zoontje van 2.

De uitwassen van toerisme zijn nergens zo zichtbaar als in de Amsterdamse binnenstad. Hoe ervaren lokale bewoners en ondernemers het overtoerisme? Hoe weren zij zich tegen wangedrag en vermaakindustrie, tegen de oprukkende monocultuur? En waarom verrijzen er ineens overal snoepwinkels in het centrum? Is het de onderwereld die het er voor het zeggen heeft gekregen? Van wie is de stad eigenlijk? En hoe valt het tij te keren? Gastpresentator Sophie Derkzen vraagt het aan onderzoekers, ondernemers en binnenstadbewoners, die de stad leefbaar proberen te houden: als een vrijzinnige, gastvrije, veelkleurige stad, waar het fijn is om in te wonen én op bezoek te gaan.

We hebben één zekerheid in het leven, en dat is dat we op een dag zullen sterven. De manier waarop is minder vanzelfsprekend. Bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden is sinds 2002 euthanasie mogelijk in Nederland. Nog nooit kregen zoveel mensen euthanasie als vorig jaar: dat waren er meer dan 7,5 duizend (7666), een stijging van 10 procent ten opzichte van 2020. Hebben we meer nood aan regie over de dood? Hoe bepalen we wanneer het moment is gekomen? Wie draagt de verantwoordelijkheid? En hoe kan je je naaste steunen in een doodswens, als dat tegelijk ook betekent dat je diegene moet missen? Coen Verbraak spreekt erover met vier gasten die zelf ervaring hebben met euthanasie:  * Arts en filosoof Bert Keizer. Hij werkte 34 jaar in het verpleeghuis, is inmiddels met pensioen, en verleent nog altijd euthanasie via het Expertisecentrum Euthanasie; * Monique de Gooijer is de moeder van Eelco de Gooijer, die op zijn 38e in 2016 euthanasie kreeg voor ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden; * Henk Blanken is schrijver en onderzoekt hoe we omgaan met aftakeling en de dood. Hij heeft Parkinson met verhoogde kans op dementie, en wil waardig sterven. Daarom zet hij zich al jaren in voor meer regie over het einde; * Kinderarts en ethicus Martine de Vries werkt bij het Leids Universitair Medisch Centrum met kinderen met ernstige psychiatrische problematiek, en is betrokken bij de besluitvorming over euthanasie en palliatieve sedatie bij kinderen. Meer info over de aflevering vind je hier (https://www.human.nl/de-publieke-tribune/luister/overzicht/2022/aflevering-62.html#).