Macro met Boot en Mujagić | BNR

De Britse economie staat zo goed als stil en zeker op het gebied van investeringen is het erg magertjes. Enig lichtpuntje is dat de economie in het vierde kwartaal met 0,1 procent wist te groeien, waar een hele lichte krimp werd verwacht. ‘Maar dit tijdperk, waarin je weet dat de economie er morgen heel anders uit moet gaan zien, dat vereist investeringen’, zegt econoom Arnoud Boot.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Begrotingstekorten beïnvloeden inflatie op twee manieren, legt econoom Edin Mujagic uit. ‘Begrotingstekorten moet je financieren, en dat doe je als overheid voor een deel door geld te lenen op de kapitaalmarkten en deels door belastingen te verhogen.’ In beide gevallen stijgen de productiekosten voor bedrijven. ‘Die berekenen dat door, en zo onstaat er inflatie.’ zegt econoom Edin Mujagic.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met het chagrijn van de nederlaag van FC Emmen van gisteravond nog in zijn lijf kreeg het humeur van macro-econoom Edin Mujagic weer een impuls door wat hij aantrof op de website van het IMF. Daar trof hij een recente paper aan, over de tanende economische groei in rijke landen, sinds het begin van de eeuw. Belangrijkste oorzaak: een afvlakkende arbeidsproductiviteit. ‘Maar wat ook opvalt is dat in diezelfde periode de staatsschulden behoorlijk zijn opgelopen – in sommige landen tot een behoorlijk kwetsbaar niveau.’  Dan doemt al gauw de vraag op of die twee factoren iets met elkaar te maken hebben. Vaak wordt gezegd dat oplopende staatsschulden nodig zijn om de economie een boost te geven. Bij het IMF hebben ze nu geprobeerd om die relatie tussen dalende groei en stijgende staatsschulden integraal onder de loep te nemen, zegt Mujagic. ‘Het IMF richt zich vooral op de gevolgen voor onderzoek en ontwikkeling – cruciaal voor de stijging van de arbeidsproductiviteit.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wanneer extremen aan de macht komen, staan de intellectuelen onder druk. Dat is ook nu het geval, vindt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Het idee van grenzen dicht en universiteiten en hbo’s aan de leiband is hier een gevolg van.’ Toch zie je in Duitsland een positief geluid ontstaan? Ja, Duitsland zegt nu eindelijk: ‘Laten we de kansen die er zijn, benutten en talent naar Duitsland halen.’ Dat is ten minste een verfrissende benadering, vooral als je het vergelijkt met de situatie in Nederland.  Denk je dat Nederland de verkeerde kant op gaat?  Ik ben niet per se pessimistisch, maar ik heb wel zorgen over de ‘Wet internationalisering in balans’. Deze wet beoogt het aantal internationale studenten te beheersen, maar heeft daarnaast ook betrekking op de vraag of universiteitsmedewerkers Nederlands moeten spreken en of colleges in het Nederlands gegeven moeten worden.  Waar loopt het dan vast volgens jou?  Wat deze wet inhoudt, is dat universiteitsmedewerkers verplicht worden om in het Nederlands les te geven. Dit zal ervoor zorgen dat internationaal talent minder snel naar Nederland zal komen. Waarom zou een wetenschapper zijn tijd besteden aan het leren van een nieuwe taal als je overal in de wereld in het Engels kunt communiceren? Het lijkt mij volkomen terecht om meer vakken in het Nederlands aan te bieden, maar nu wordt gesteld dat slechts maximaal een derde van de vakken in een vreemde taal mag worden gegeven. Dat is onzinnig. Waarom zou je studenten in Nederland beperken in hun keuze om vakken in een andere taal te volgen? Het zou betekenen dat grote studierichtingen zoals economie en bedrijfseconomie in het Nederlands moeten worden aangeboden, en dat er een numerus fixus wordt ingesteld voor Engelstalige programma’s. Daarna moeten universiteiten dan maar bedenken hoe ze dit gaan implementeren.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Duitse economie stagneert al jaren en kent grote problemen die volgens macro-econoom Edin Mujagic alleen maar groter zullen worden. ‘Daar moet iets aan gebeuren.’ Dat zal onder meer effect hebben op het traditionele begrotingsbeleid van Duitsland, dat grondwettelijk een verbod op rood staan heeft geregeld. ‘Bij die rem worden steeds meer vraagtekens gezet.’  Hoe werkt die rem precies, Edin?  De Duitse regering mag volgens de grondwet niet meer dan 0,35 procent van het bruto binnenlands product rood staan. Deze Schuldenbremse, een rem op schuld, is jarenlang een rotsvaste zekerheid geweest binnen de Europese Unie.  Maar de Duitse economie stagneert en het land loopt op veel fronten achter. Kijk maar naar de belabberde Duitse wegen en bijvoorbeeld de 5G-verbindingen. Als je de grens over rijdt, doet Google Maps het niet meer goed en het duurt lang voordat je weer een signaal hebt.  En met de verkiezingen op 23 februari in aantocht wordt de kans steeds groter dat het Duitse begrotingsbeleid ingrijpend gaat veranderen.  Maar jij bent altijd groot voorstander geweest van een Duitse begrotingsdiscipline?  Ik ben nog steeds groot voorstander van gezonde overheidsfinanciën. In de jaren van de covidpandemie kon Duitsland miljarden lenen om de huishoudens en het bedrijfsleven op de been te houden. Dat kan alleen als je ook gezonde overheidsfinanciën hebt.  Maar als je gezonde overheidsfinanciën hebt omdat je, zoals Duitsland, heel lang te weinig hebt geïnvesteerd in de infrastructuur die nodig is voor de economie, dan heb je eerder te maken met een vloek dan met een zegen.  Dat zie je nu doordringen in de publieke discussie. Die Duitse schuldenrem, die de regering verbiedt rood te staan, wordt steeds meer als een soort zondebok gezien. En als een van de redenen waarom de Duitse economie stagneert.  En dan moet je nog bedenken dat het land te maken krijgt met grote uitgaven. Er moet meer geld naar defensie, naar de juiste infrastructuur voor de economie. Maar de economie zelf heeft ook steun nodig, want die stagneert al heel lang, en je moet rekening houden met een handelsoorlog met de Verenigde Staten.  Dat zelfs de Duitse Bundesbank nu pleit voor het laten vieren van de begrotingsregels, is dan ook veelzeggend. De Bundesbank is van oudsher het bastion dat altijd heeft gezegd geen schulden aan te gaan. Het is dan ook een teken aan de wand dat ook deze instelling nu zegt dat ze te ver zijn doorgeschoten met dat beleid.  Kunnen we ook een andere opstelling van Duitsland in Europees verband verwachten?  Ja, zeker. Als die schuldenrem aan de kant wordt geschoven, dan zullen er de komende jaren veel meer Duitse staatsobligaties worden aangeboden. De vraag daarnaar zal anders zijn, omdat beleggers zich in toenemende mate zullen afvragen of Duits schuldpapier nog wel de veilige haven is die het ooit was.  Maar dit kan ook gevolgen hebben voor de opstelling van Duitsland in de EU. Het uitgeven van Eurobonds werd tot nu toe altijd met een Duits Nein! afgedaan. Maar dat kan nu zomaar een heus Jawohl! worden.  Toen het Verenigd Koninkrijk uit de EU stapte, werd vaak gezegd dat Nederland een trouwe bondgenoot in de EU verloor. Zowel Nederland als het VK hebben zich altijd sterk gemaakt voor een vrije marktwerking.  Met de aankomende veranderingen in Duitsland zal Nederland ook in dit geval in toenemende mate een traditionele bondgenoot op het gebied van verstandig begrotingsbeleid en verstandig monetair beleid verliezen. En dat is een heel slecht vooruitzicht voor ons land.  Als ik in Den Haag zou zitten, zou ik zo snel mogelijk een heisessie opzetten om te bespreken wat deze situatie voor ons betekent. Want op deze manier komen wij steeds meer geïsoleerd te staan in Europa.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het deporteren van mensen die illegaal in Amerika verblijven, één van Trumps belangrijkste verkiezingsthema’s, kan volgens macro-econoom Edin Mujagic stevige gevolgen voor de Amerikaanse economie krijgen. Naar schatting zijn er zo’n 10 miljoen illegalen aan het werk in het land, goed voor 6 à 7 procent van het totaal aantal werkenden. ‘Voor elke gedeporteerde illegale die een baan heeft, komt er een baan vrij voor een Amerikaan. Maar je moet niet vergeten dat dat gebeurt in een omgeving waar arbeid al schaars is’, zegt Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het vorige week door de Europese Commissie gepresenteerde ‘concurrentierapport’ is volgens macro-econoom Edin Mujagic ‘pure winst’. Daarin concludeert de Commissie onder meer dat het beleid van de afgelopen vijf jaar niet altijd even goed was, aldus Mujagic, en dat er niet altijd genoeg naar bezwaren uit het bedrijfsleven over opeenvolgende lastenverzwaringen. ‘Beter laat dan nooit.’ Toch mag je niet verwachten dat door dit rapport alles ineens goed gaat lopen in Europa, aldus Mujagic. ‘Je moet als Europa bepaalde zaken echt anders regelen, wil je je concurrentievermogen opvijzelen en de strijd aangaan met China en de VS.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse president Donald Trump heeft de aangekondigde importheffingen tegen Mexico en Canada na enkele dagen alweer uitgesteld. Het toont de onvoorspelbaarheid van Trump aan, maar ook de problematiek waar de centrale bank in de Verenigde Staten mee kampt. ‘De voorzitter van de Fed gaf al aan dat het ontzettend moeilijk is om vooruit te kijken, omdat er veel onzekerheden zijn, bijvoorbeeld rondom de tarieven. Dat maken we nu mee’, merkt macro-econoom Edin Mujagic op.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Afgelopen weekend werden de lang aangekondigde importheffingen van de Amerikaanse president Donald Trump op Canada en Mexico daadwerkelijk aangekondigd. Dinsdag moeten ze ingaan. ‘En daarmee heeft Trump duidelijk als doel om de wereldorde te verstoren’, zegt macro-econoom Arnoud Boot. 'Trump maakt vijanden van iedereen die hij de schuld kan geven, zelfs als er weinig reden is om iemand de schuld te geven. De Amerikaanse economie draait immers verrassend goed. Toch negeert Trump dit, omdat hij wil dat Amerika weer voor zichzelf opkomt, zonder dat andere landen misbruik maken van de macht die het land heeft als ‘het sterkste land ter wereld’. Dit streven is een belangrijk onderdeel van Trumps beleid, vooral als het gaat om het handelstekort. Economen zullen beweren dat importheffingen leiden tot hogere kosten voor consumenten, meer inflatie, een sterkere dollar en minder concurrentievermogen voor de VS. Maar dit is de economische uitleg voor de mogelijke effecten van Trumps beleid. Trump is hierin niet geïnteresseerd. Wat voor hem telt, is het versterken van de VS als wereldmacht', aldus Boot.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De ECB heeft gisteren opnieuw het belangrijkste rentetarief met een kwart procentpunt verlaagd, tot 2,75 procent. Volgens econoom Edin Mujagic bagatelliseert de centrale bank de Europese inflatiecijfers daarmee een beetje. Die wijzen erop dat de strijd tegen de almaar stijgende prijzen nog steeds niet gewonnen is.  President van de ECB Christine Lagarde zei tijdens de persconferentie na afloop van de rentevergadering dat de centrale bank met het huidige rentetarief de economie van de eurozone nog steeds aan het afremmen is. En voegde daar bovendien aan toe dat we nog niet in de buurt zijn van wat de ‘neutrale rente’ heet, waarbij de economie gestimuleerd noch afgeremd wordt. ‘Dat zegt mij dat de renteverlaging van gisteren zeker niet de laatste van dit jaar was’, aldus Mujagic.  See omnystudio.com/listener for privacy information.