Macro met Boot en Mujagić | BNR

Econoom Arnoud Boot ziet dat twee 'redelijk centrale partijen' in Duitsland een regering kunnen vormen: CDU/CSU en SPD. Met name ligt er volgens Boot voor de nieuwe regering 'een uitdaging' om de zogeheten 'schuldenbremse' te kielhalen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De optimistische economische raming waar het Centraal Planbureau (CPB) gisteren mee kwam, komt neer op een meevaller van 8 miljard euro voor het kabinet. Dat de ramingen van het CPB er regelmatig naast zitten, heeft volgens FD-journalist Marijn Jongsma vooral te maken met de slagkracht van de regering. ‘Het kabinet slaagt er slecht in het geld uit te geven.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Economen van het Internationaal Monetair Fonds hebben onderzoek gedaan naar de kloof in arbeidsproductiviteit tussen de Verenigde Staten en Europa. Dat dit verschil groot is, is bekend. Desondanks ziet macro-econoom Edin Mujagic een aantal belangrijke nieuwe inzichten. 'Maar er is geen wondermiddel.'  De kloof tussen de groei van de arbeidsproductiviteit in Europa en Amerika neemt sinds de jaren '90 toe. De economen hebben een diepe duik genomen in de cijfers vanaf dat moment.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

In aanloop naar de rentevergadering van de Europese Centrale Bank (ECB) volgende week laten verschillende centrale bankiers al van zich horen. Een Italiaanse centrale bankier constateert dat de economie van de Eurozone zwakker is dan verwacht, doordat het verwachte herstel van de consumptie van huishoudens uitblijft. Zijn Franse collega tekent op dat de onzekerheid rondom importheffingen van de VS onze economische groei kan raken. ‘Wat ze allebei willen zeggen is: we moeten doorgaan met het verlagen van de rente, want daar heeft onze economie behoefte aan’, zegt macro-econoom Edin Mujagic.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Economen van het Internationaal Monetair Fonds hebben onderzoek gedaan naar de kloof in arbeidsproductiviteit tussen de Verenigde Staten en Europa. Dat dit verschil groot is, is bekend. Desondanks ziet macro-econoom Edin Mujagic een aantal belangrijke nieuwe inzichten. 'Maar er is geen wondermiddel.'  De kloof tussen de groei van de arbeidsproductiviteit in Europa en Amerika neemt sinds de jaren '90 toe. De economen hebben een diepe duik genomen in de cijfers vanaf dat moment.  Wat is daar uitgekomen?  Ze concluderen onder meer dat Europese grote bedrijven gemiddeld 3 à 4 procent van hun totale omzet uitgeven aan onderzoek en ontwikkeling. In 2023 gaven Amerikaanse grote bedrijven gemiddeld 12 procent van hun totale omzet hieraan uit.  Daarnaast worden in de VS meer bedrijven opgericht die ook daadwerkelijk marktleider worden dan hier. Dat geeft aan hoe groot de dynamiek in Amerika is.  Tot slot zien ze dat de bedrijven die uiteindelijk geen succes worden, langer blijven bestaan in Europa dan in de VS. Veel overheden in Europa proberen inefficiënte bedrijven overeind te houden met subsidies en steunmaatregelen.  Dan heb je het over de zombiebedrijven?  Inderdaad, en als er daar heel veel van zijn, dan remt dat toch de ontwikkeling van de economie, inclusief de stijging van de productiviteit.  Wat is er dan anders in Europa?  Europese bedrijven opereren in een gefragmenteerde markt, met verschillende deelmarkten. Hoewel veel regels op elkaar lijken, zijn ze niet op elkaar afgestemd, wat leidt tot extra kosten. Daarnaast is er te weinig durfkapitaal en een tekort aan voldoende gekwalificeerd personeel.  De economen van het IMF hebben aangegeven dat alle regels op de nationale markten vertaalbaar zijn naar een bredere context. Stel je voor dat we in plaats van die regels de Europese Unie invoerrechten zouden invoeren. Wat zou dat betekenen? Voor de industriële sector zouden de invoerrechten oplopen tot 44 procent, terwijl voor de dienstensector, die het grootste deel van de economie uitmaakt, dit kan oplopen tot wel 110 procent. Dit zijn de obstakels waarmee Europese bedrijven te maken krijgen wanneer ze proberen te groeien en uit te breiden. Dit is wat ons in feite belemmert.  Dus wat kun je daartegen doen?  Ze zeggen meteen: er is geen wondermiddel. Je kunt niet zomaar een plan opstellen om de VS volgend jaar in te halen. Dit vergt jaren van inspanning en een heel duidelijk plan.  Wat we nodig hebben, is het creëren van een echte interne markt. Weg met de handelsbelemmeringen die onze bedrijven hinderen om net zo efficiënt en succesvol te worden als de Amerikaanse bedrijven.  Ons probleem komt niet uit China of Rusland. Het is van eigen makelij en iets waar Europa al lange tijd mee worstelt.  En dan het onderwijs: er moet niet alleen meer in geïnvesteerd worden, maar het moet ook hervormd worden. Want wat universiteiten, HBO’s en MBO’s uiteindelijk afleveren, zijn jongeren en volwassenen met de vaardigheden die aansluiten bij wat het bedrijfsleven nodig heeft. En daar schort het nogal aan.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een herziening van de inflatiedoelstelling van centrale banken, daarvoor pleit Barbara Baarsma, hoofdeconoom bij PwC en hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam. In plaats van de gebruikelijke 2 procent, stelt Baarsma voor de doelstelling te verhogen naar minimaal 3 procent. ‘Het is iets waar we als samenleving gewoon aan zullen moeten wennen.’ Volgens Baarsma is een inflatiedoelstelling van 2 procent net genoeg om de economie te stimuleren door zowel consumenten als bedrijven aan te zetten tot investeren en uitgeven. 'Als de inflatie 2 procent is, is er lichte inflatie, en dat is net genoeg om zowel consumenten als bedrijven een reden te geven om nu te investeren of uit te geven, wat de economische groei stimuleert.' Dat is goed voor een lichte economische groei, 'prijsstabiliteit' genoemd. De hoofdeconoom geeft echter aan dat er drie belangrijke redenen zijn waarom de 2 procent-norm mogelijk moet worden herzien. Ze benadrukt bovendien dat de huidige doelstelling de onvrede over de inflatie alleen maar voedt. 'Hoge inflatie vinden we altijd te hoog, maar het is iets waar we aan moeten wennen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor het eerst in vijf maanden is de werkloosheid in Nederland gestegen, naar 3,8 procent tegenover 3,6 procent een maand eerder. ‘Als je goed kijkt naar de cijfers, dan lijkt het minder slecht nieuws dan je zou denken’ zegt Menno Middeldorp, hoofd research bij Rabobank.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het plan van de Amerikaanse President Donald Trump om de 186 handelspartners van de Verenigde Staten wederkerige importheffingen op te leggen is niet zo logisch als dat in eerste instantie lijkt, zegt macro-econoom Edin Mujagić. ‘Als je kijkt naar de details is het een raar verhaal.’ 'Trump zegt met dit beleid: oog om oog, tand om tand. Wat andere landen richting de VS doen op het gebied van tarieven doen wij terug. Dat klinkt ontzettend logisch, maar als je kijkt naar de details is het een raar plan. Neem bijvoorbeeld BTW zoals wij dat in Europa hanteren, Washington ziet dit als een verkapt tarief, maar vergeet dat BTW op alles wordt toegepast. De maatregel is niet specifiek gericht op producten uit de Verenigde Staten.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De grote vraag in het huidige Europese politieke landschap is: waar staan we nu en hoe worden we effectiever? Dat geldt voor het aanhaken bij vredesonderhandelingen, maar zeker ook voor beleid in het algemeen, zegt macro-econoom Arnoud Boot. Het probleem is dat effectiviteit van beleid eigenlijk helemaal niet op de politieke agenda staat. ‘Als die discussie al wordt gevoerd, is het aan alle kanten verkeerd.’ Links én rechts wordt de discussie eigenlijk bij voorbaat al kapotgeslagen, zegt Boot. ‘Je kunt wel alle ambtenaren ontslaan omdat ze niet effectief zijn, maar dat is het verkeerde soort efficiëntie. En mensen met het klimaat-duurzaamheidsperspectief halen het klimaat er bij elk vraagstuk bij. Zoals bij de ECB, die ervoor moest zorgen dat de euro bij elkaar bleef en de inflatie beteugeld werd. Daar werd een hele discussie doorheen gefietst over duurzame obligaties. Héél belangrijk, maar niet de doelstelling van de ECB.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl de Nederlandse economie met 0,9 procent groeit en daarmee een beter resultaat boekt dan de buurlanden, kijkt macro-econoom Edin Mujagic vooral naar wat er aan de andere kant van de Atlantische Oceaan gebeurt. De inflatie loopt op, en dat vergroot de kans op een knallende ruzie tussen de Fed en het Witte Huis. Om toch in eigen huis te beginnen: is er reden voor feest? Het CBS heeft ervoor gezorgd dat we op deze 14e februari met z’n allen verliefd worden op onze economie. Die is in het vierde kwartaal van vorig jaar met 0,4 procent gegroeid. Over het gehele jaar genomen zien we bijna 1 procent groei. Dat is niet heel veel, geen reden om een feest te vieren, maar het is aanmerkelijk meer dan in landen om ons heen— beter dan België, beter dan Duitsland, beter dan Frankrijk. Dus toch een reden om tevreden te zijn. Een groot deel van de groei komt voort uit de consumptie van huishoudens, en dat is toch wat je wilt zien. Maar ook de overheid heeft meer uitgegeven, en daar wil je juist niet op bouwen. Dan naar de Verenigde Staten. Wat baart je daar zorgen? Een economie draait op vier motoren: overheidsuitgaven, consumptie van huishoudens, investeringen van bedrijven en winst of verlies uit de handel met het buitenland. In dat opzicht zou je een economie kunnen vergelijken met een vliegtuig met vier motoren. Als je de Fed, de Amerikaanse centrale bank, vergelijkt met een vliegtuig, dan is die al enige tijd rondjes aan het vliegen omdat de landing wordt uitgesteld. Maar de Fed wil heel graag landen. Lees: ze willen de rente verlagen, maar dat zit er gewoon niet in. De belangrijkste reden daarvoor is dat de Amerikaanse inflatie in januari weer is opgelopen en nu op 3 procent staat. De kerninflatie, dus zonder voedsel en energie, is zelfs opgelopen naar 3,3 procent. Is de stijging van de inflatie in de VS dan weer begonnen? Daar lijkt het wel op. In 2023 begon die inflatie gestaag te dalen, maar ook toen vroegen we ons al af of dat een definitieve daling zou zijn. Het antwoord op die vraag hebben we nu gekregen met het inflatiecijfer van januari. Waar komt die stijging vandaan? Onder meer de vogelgriep speelt een rol, waardoor de prijs van eieren enorm is gestegen. Met de Paasdagen al in zicht, zie ik geen sterke daling op korte termijn. Op jaarbasis is de prijs van een ei in de VS met 50 procent gestegen. Maar het gaat me te ver om te zeggen dat de inflatiestijging wordt veroorzaakt door het feit dat die eieren zo duur zijn geworden. Inflatie bereken je op basis van de prijs van duizenden producten, maar het ei is tastbaar en iedereen heeft er associaties bij, dus ik begrijp de link wel. Wat overeind blijft, is dat de Amerikaanse inflatie weer lijkt op te lopen. Als je kijkt naar de maanden die voor ons liggen, zou dat ook zomaar nog even kunnen doorgaan, want de eerste invoertarieven zijn aangekondigd. Dat jaagt de inflatie snel aan, omdat de spullen die je uit het buitenland haalt duurder worden. Maar ook andere beleidsmaatregelen van de nieuwe Amerikaanse president kunnen ervoor zorgen dat de economische activiteit in Amerika extra wordt aangejaagd. Er zijn heel veel bedrijven die nu in Amerika gaan produceren. Daar moet je mensen voor aannemen, en dat zorgt ervoor dat de vraag naar goederen en diensten toeneemt, terwijl het aanbod die vraag niet kan bijhouden. Dat jaagt de prijzen ook omhoog, dus het kan zomaar zijn dat het Fed-vliegtuig nog even rondjes blijft vliegen. Zit er dan geen renteverlaging in? Nee, voorlopig niet. Dat kan pas wanneer de werkloosheid in Amerika begint op te lopen of als de inflatiedaling wordt hervat. Maar zelfs dan is een renteverlaging voor de zomer zeer onwaarschijnlijk. De Fed heeft terecht aangegeven dat ze niet varen op maandcijfers. Dus als de werkloosheid begint op te lopen, moeten ze echt een paar maanden zien dat die werkloosheid ook daadwerkelijk stijgt. En als de inflatie weer begint te zakken, moeten ze zien dat die een paar maanden daalt. Voor je het weet, zit je in de zomer, dus voor die tijd zie ik geen renteverlaging. Toch heeft president Trump een renteverlaging geëist. Hoe gaat de Fed daarmee om? Als de Fed die spreekwoordelijke landing niet kan inzetten en Trump toch blijft hameren op de rentedaling, dan zal er ruzie ontstaan tussen de centrale bank en het Witte Huis. Maar als de Fed zich zelfs genoodzaakt voelt om de rente te verhogen, dan wordt het echt een knallende ruzie. Daar zit niemand op te wachten.See omnystudio.com/listener for privacy information.