Het Mediaforum

Ook twee dagen na de dood van de Paus gaat de berichtgeving vanuit het Vaticaan, omvangrijk en in hoog tempo door. Op de voorpagina bij de Telegraaf en bij het AD staat een foto van de open kist met daarin de Paus. Andere kranten kiezen er niet voor. "Als er iets bij het leven hoort is het wel de dood", zegt Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het AD. Zaterdag is de uitvaart van de Paus, precies op Koningsdag. Dit diende als voer voor een hoop speculatie in de media. Inmiddels weten we dat het koningspaar alsnog naar Doetinchem gaat, dat premier Schoof en minister Veldkamp naar de uitvaart gaan en dat de feestelijkheden in de achterhoek doorgaan, maar dan wel een uurtje later. Tim Hofman, programmamaker en presentator, noemt het speculeren hierover een 'niet boeiend vraagstuk'. Rijpma denkt dat het meer een 'guilty plessure' is om hiermee bezig te zijn. Sinds dinsdag 22 april is er een Pausjournaal: met de actualiteiten uit het Vaticaan en zijn belangrijkste inwoner, de paus. Femke Hameetman, directeur van het Dordrechts Museum en Spraakmaker doet dit erg denken aan het Sinterklaasjournaal. "Na een hele dag Radio 1 luisteren denk ik toch dat ik er wel alles over gehoord heb."  Aan tafel zitten Rennie Rijpma, Tim Hofman en Spraakmaker Femke Hameetman.

De woorden 'zoet' en 'zuur' vielen zelden zo vaak in drie dagen tijd. Hoe deze smaken aan ons werden uitgeserveerd heeft natuurlijk effect. De media waren er wel uit: door eerst het zoet van de voorjaarsnota uit te serveren en daarna pas het zuur, zouden de heren en dames politici beter voor de dag proberen te komen. Pure strategie dus. Maar werkt deze tactiek? Volgens Daan Bonenkamp hoofdredacteur van De Twentsche Courant Tubantia heeft 'het zoet' erg veel aandacht gekregen, maar zonder het gewenste effect. "De kiezer is niet gek. Een matig geslaagde poging", zegt Bonenkamp. "Er is dan wel een voorjaarsnota gesloten, maar er was weinig 'gezamenlijk' aan. Mensen prikken daar doorheen." "Zoet-zuur-strategie heeft gewerkt voor wie?" vraagt Sakina Elkayouhi, freelance journalist en docent onderzoeker aan de Hogeschool Windesheim, zich af. "Wellicht voor het politiek spel, maar niet voor de burger." De journalist stelt dat de strategie zeer gevoelig is voor framing. Regisseur en Spraakmaker Bobby Boermans zegt dat het wel een serie lijkt waar de Nederlandse politiek zich in bevindt. "Ik zie er theater in. Het lijkt me wel steeds lastiger als"  Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het Mediaforum af.

De presentatie van de voorjaarsnota laat nog op zich wachten, maar de fractievoorzitters van de PVV, VVD, NSC en BBB zijn vol lof over de uitkomst ervan. De partijleiders vertellen enthousiast over welke verkiezingsbeloftes zij er stuk voor stuk doorheen hebben gekregen, maar vertellen niet hoe dat betaald moet gaan worden. Bovendien is het gangbaar dat de ministers zich mengen in de begroting, maar zij waren hier niet bij betrokken en krijgen vandaag de stukken onder ogen te zien. "Het is gewoon campagne die nooit gestopt is. Als de fractievoorzitters het alleen maar over hun achterban hebben, wat is er dan voor de rest van Nederland? Waar is de visie?" vraagt presentator Nadia Moussaid zich af. "Schoof moet ook van alles uitleggen en dingen aan elkaar plakken die niet aan elkaar te plakken zijn. Het is niet te doen", zegt columnist Roos Schlikker. Zo krijgt het migratiebudget er 900 miljoen bij, terwijl minister Faber juist wilde bezuinigen. "Faber heeft wat uit te leggen", stelt Moussaid.  Aan tafel zitten Nadia Moussaid, Roos Schlikker en Spraakmaker Pieter Hulst.

Na meer dan 25 uur overleg is kabinet-Schoof eindelijk tot een deal gekomen over de voorjaarsnota. In de aanloop ernaartoe was het journaille er maar druk mee en hielden de deur van het ministerie van Financiën nauwlettend in de gaten. "Met Rome zitten we ook met de hele wereld te kijken of er witte rook is", zegt presentatrice Roos Moggré, die het nut inziet van verslaggevers die buiten de deur staan te wachten. "Het is typisch voor de media die navelstaarderig kan doen", reageert online-specialist Elger van der Wel. "Voor politieke junkies is dit leuk, maar die zijn op twee handen te tellen in Nederland. Het gros wil dat het kabinet dingen gaat doen", meent Amerikadeskundige Kirsten Verdel. "De dingen die verslaggevers zeggen, komen door wat ze horen en ervaring uit het verleden", stelt Moggré. "Ze kunnen het proces duiden omdat ze ervaring hebben met het proces."

Een hardloopster werd gebeten in Park Hoge Veluwe. Volgens een expert in de Gelderlander lijkt de dader een wolf te zijn, ook De Telegraaf schrijft dat de provincie 'vermoedt dat het een wolf was'. Een boel speculaties dus, maar nog zonder zekerheid. Ook bij NOS Nieuws was te lezen dat het 'vermoedelijk om een wolf gaat'. Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur NOS Nieuws, vindt dat er genoeg redenen zijn om hier nieuws van te maken. "We horen veel over de wolf, maar het gebeurt niet iedere dag dat iemand gebeten wordt. Daarnaast zit er meer verhaal achter, zoals maatregelen vanuit de gemeente en het geluid vanuit de politiek." Jan Slagter, directeur van Omroep Max, noemt de wolf een 'hot item'. "Ik begrijp wel dat mensen zich daar zorgen over maken." Karim Amghar, programmamaker, schrijver, docent én Spraakmaker, vraagt zich vooral af waarom we altijd zo bezig zijn met de wolf. "Er zijn zoveel grote vraagstukken in de wereld, waarom houdt dit ons dan zo bezig." Volgens Haan is er politieke discussie over. "En dat beschrijven we." Al is de reactie van Amghar niet nieuw voor de adjunct-hoofdredacteur. "We beschrijven natuurlijk veel geopolitieke ontwikkelingen, maar we doen ook verslag van problemen dichter bij huis."

De deadline voor invulling van de voorjaarsnota zorgt voor een boel spanning in Den Haag. Een overeenstemming lijkt nog ver van de werkelijkheid, maar wat weten we nu van de onderhandelingen? Kamran Ullah, hoofdredacteur van de Telegraaf, stelt dat zijn politieke redactie bij dit kabinet constant op scherp staat. "Er gebeurt iedere week wel weer iets in Den Haag", zegt hij. Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur van Trouw, stemt hiermee in en noemt geldzaken de 'Achilleshiel van dit kabinet.' De Trouw-hoodredacteur stelt dat het te verwachten was dat de voorjaarsnota een heikel punt zou worden. Zowel Boersema als Ullah dat zij als pers een bron nooit vrij zullen geven. "Bronbescherming is vrijwel heilig", zegt Ullah. Sicco de Knecht, directeur Nationaal Expertisecentrum Wetenschap & Samenleving en Spraakmaker, stelt dat informatie via lekken een hoge prioriteit lijken te krijgen, omdat men in Den Haag 'zo krampachtig naar de pers toe is.' "Als er dan een keer informatie gedeeld wordt, krijgt dit een veel groter belang." Boersema stemt hiermee in: "Er is wel een zekere krampachtigheid ingeslopen. Volgens de hoofdredacteur moet er altijd kritisch gekeken worden dat pers niet voor het karretje gespannen wordt: "Het is zeker niet: 'u lekt, wij draaien'."

De dagorder die gisteren naar buiten kwam wordt als een uitzonderlijke vorm van communicatie in de krijgsmacht gezien. De hoogste militair van ons land, generaal Onno Eichelsheim, stuurde naar zijn personeel de boodschap dat militairen versneld in gereedheid gebracht moeten worden. In deze onzekere tijd is defensie van groot belang voor ons land. Maar defensie is óók een organisatie met belangen. Hoe zorg je dat je je als media niet voor een PR-karretje laat spannen? "laten we niet inzetten op angst en wat terughoudend zijn met dit soort berichtgeving", zegt Marc Veeningen, hoofdredacteur Talpa. Hij stelt dat mensen steeds banger zijn voor oorlog, maar dat je als journalist alsnog nieuws dient te verkondigen. "Het is daarbij aan de journalistiek om voldoende context te bieden." De NOS kwam als eerste naar buiten na getipt te zijn door iemand vanuit defensie. "Het is een nieuwsfeit en dat is belangrijk om te communiceren. Maar het is ook belangrijk om daar niet maar groots op in te steken", zegt Ward Wijndelts, voormalig hoofdredacteur Vrij Nederland. "Ik denk dat er een kritische houding moet blijven en dat was volgens mij ook aan bod. Daarom was het voor mijn idee niet excessief of 'bangmakerij'." Liza Mügge, universitair hoofddocent politicologie en Spraakmaker, stelt dat het wel degelijk belangrijk is om dit soort nieuws te verkondigen. "Ook omdat het in het verlengde ligt van recente berichtgevingen, zoals de onvoorspelbaarheid van de VS. Ik denk dat het een goede zaak is dat we hier goed over geïnformeerd zijn." Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af.

Na Berlicum, Heerlen, Best en Bedum werd er ook in Uden gedemonstreerd tegen de komst van een AZC in de gemeente. Driehonderd mensen gingen met vuurwerk de straat op en de ME moest er aan te pas komen om alles weer rustig te krijgen. Focust de media zich teveel op deze groep en minder op de voorstanders? "De volle aandacht gaat naar een relatief kleine groep die schreeuwt en geweld gebruikt, terwijl niet iedereen dit vindt", zegt presentator Mandy Woelkens. "Deze mensen zijn niet uit op informatie, maar hopen door middel van vuurwerk en geweld dat raadsleden door de knieën gaan", aldus CBR-directeur Alexander Pechtold over de demonstranten. "Daar wordt toch teveel de nadruk op gelegd." NTR-journalist Ajouad el Miloudi vind dat je als media een meer evenwichtig beeld van meningen moet geven, met achtergrond. "Volgens mij gaat het om context. Je moet meerdere kanten van het verhaal zien. Dan vertel je het volledige verhaal."

Op 1 mei moet kabinet-Schoof de voorjaarsnota hebben ingediend in Brussel en alle ogen zijn gericht op de coalitiepartijen. "De economische situatie is dusdanig en de wensen van de coalitiepartijen zijn zo groot en nog niet opgelost bij de formatiebesprekingen, die moeten ingevuld worden", legt politiek commentator Kees Boonman uit. "Eigenlijk is er een nieuwe formatie aan de gang, met verschillende lagen." De partijen willen namelijk allemaal hun eigen beloften uitgewerkt zien worden. "Er wordt geprobeerd het onmogelijke te realiseren", aldus Boonman. "Heel hard roepen dat het moeilijk wordt, is een voorschot nemen op dat je niet tot een fijne uitkomst hoeft te komen", vreest Karen Eshuis, voormalig adjunct-hoofdredacteur AD. "Komen ze eruit? Dat is de vraag", zegt Boonman.  Aan tafel zitten Kees Boonman, Karen Eshuis en Spraakmaker Annabelle Birnie.

"Als donderslag bij heldere hemel", zo kwam het bericht over de verdwijning van de NTR binnen bij Carmen Fernald, hoofdredacteur Levensbeschouwing en Caribisch Netwerk bij de NTR. Zij was overvallen door het nieuws. "We hoorden op donderdag wel wat geruchten vanuit Den Haag, maar wisten verder niets. Na de interne mededeling voelde ik me uit het veld geslagen." De NTR startte gisteren een petitie op, die inmiddels al door 28 duizend mensen ondertekend is. "Via onze zenders hebben we hier geen reclame voor gemaakt. We willen het publiek laten spreken en dat lijkt te lukken." Fernald stelt dat de NTR juist de omroep voor iedereen is. "Ik durf te stellen dat alle kinderen op scholen groot worden met NTR-programma's. Het is zo belangrijk dat die programma's geen richting hebben, maar onpartijdig zijn." Ook stelt Fernald dat de onafhankelijke nieuwsvoorziening van de NTR in het Caribisch-netwerk essentieel is. "Daar bestaat bijna geen onafhankelijke nieuws-voorziening. Wij voorzienen daarin." Pieter Klok, hoofdredacteur van de Volkskrant, stemt hiermee in. "De NOS en NTR zijn degenen zonder leden, zij hebben puur publieke waarden en bedienen iedereen", zegt Klok. "Nu zou je juist die onpartijdigheid centraal moeten zetten."