Toekomst voor Natuur

Normaal interviewt hij Vlaamse politici, maar hij werd gegrepen door de schoonheid van natuur en ging op safari in eigen land. Journalist Paul Cobbaert maakte daarover ‘Wild land’, een boek waarin hij ons in woord en beeld de terugkeer van wilde dieren voorspiegelt. Anthonie spreekt in deze aflevering met Paul over het verleden, heden en toekomst van natuur in België. Je hoort hoe een wolvenpaar de prille monarchie in België een impuls gaf, hoe de IJzermonding niet alleen de Duitse opmars in de Eerste Wereldoorlog stuitte maar decennia later ook bepalend was voor het succes van de natuurbescherming in België. En hoe verdwenen wilde dieren en waarom keren ze weer terug? Als journalist ging Paul op pad met tal van experts en in het boek én deze podcastaflevering tekent hij de verhalen en inzichten op. Ze monden uit in drie sleutelfactoren voor herstel. Uitgeverij Ertsberg stelt vier exemplaren van ‘Wild land’ er beschikking voor de luisteraars van Toekomst voor Natuur. Wil je meedingen naar een exemplaar? Beluister de aflevering, dan hoor je hoe dat kan. De leestip van Paul is ‘Het jaar van de doejong’ van John Ironmonger. Wil je reageren op deze aflevering? Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Paul bereiken op Twitter via @paulcobbaert en op Instagram via @paulcobbaert.

Bos vormt voor veel mensen hét symbool voor natuur. Maar wat is het verhaal van onze bossen? En wat willen we met het bos? De bossenstrategie schetst daarvoor een perspectief. Over de waarde van bossen, de aanleg van nieuw bos en de dilemma’s van bosbeheer spreekt Anthonie in deze aflevering met Wouter Delforterie, bosecoloog bij de provincie Gelderland. Er moet 37.000 hectare nieuw bos aangelegd zijn in 2030. Waarom is dat nodig? En is er wel plek voor dat bos? Welke rol spelen de gebiedsprocessen hierin? Maar voordat we de inhoud induiken, luisteren we naar klank van het bos met een sprankelende opname van Henk Meeuwsen. We spreken over de traagheid van bos, de geruststellende gedachte die daarvan uitgaat, maar ook over de stand van natuur in bossen. En welke dilemma’s brengen herten op de Veluwe voor de bosontwikkeling? Tenslotte vertelt Wouter over bosamnesie en vergeten bossen van de rijkere delen van Gelderland. Ze bieden inspiratie voor het nieuwe bosbeleid. De leestip van Wouter is de publicatie ‘Pro Silva bosbeheer – Richtlijnen voor natuurvolgend bosbeheer’ van Christine Sanchez, gratis te downloaden als pdf. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 15 met Marc Argeloo over natuuramnesie en aflevering 28 met Henk Meeuwsen over natuurgeluiden. Wil je reageren op deze aflevering? Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Wouter bereiken op Twitter via @W_Delforterie.

Het agrarisch onderwijs is volledig gericht op productie en efficiëntie. In onze veranderende wereld worden andere waarden, zoals landschap en natuur, echter steeds belangrijker. Hoe landen die in het agrarisch onderwijs? En waarom gaat dat toch zo moeizaam? Anthonie spreekt hierover met Eline Schothorst, een ervaringsdeskundige pur sang als docent landschap en agrarisch natuurbeheer aan de Aeres MBO Dronten Warmonderhof. Eline groeide op in Brazilië, het Verenigd Koninkrijk en België en brengt daarom een internationale kijk op landbouw en natuur. Wat maakt zij mee op in haar klas in deze turbulente tijd voor landbouw en natuur? En hoe krijgt ze studenten geïnteresseerd in ecologie en natuurlijke processen? Waar liggen de uitdagingen in het agrarisch onderwijs en hoe pakken we dat aan? Een verhaal over geworteld zijn, kennisoverdracht en moed houden. Over hoe natuur weer in het hart en leven van jonge mensen komt. De leestip van Eline is het werk van Tamar Stelling bij de Correspondent en ‘De eik was hier’ van Bibi Dumon Tak. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 29 over Alexander von Humboldt. Wil je reageren op deze aflevering? Doe dat gerust via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Eline bereiken op Instagram via @elineschothorst.

Hij was geniaal, reisde over de wereld en ontdekte de samenhang in de natuur: Alexander von Humboldt. Wat maakt hem zo populair en invloedrijk? En waarom hebben we het nog steeds over hem? In deze tweede aflevering in de serie ‘Grondleggers van de ecologie’ duikt Anthonie met botanisch filosoof Norbert Peeters in de wereld van rockster-ecoloog Alexander von Humboldt. We ontdekken wat Humboldt van Hollanders en Brabanders vond toen hij samen met zijn vriend Georg Forster op de Dam in Amsterdam onderzoek deed. Maar het blijft niet bij de een omzwerving langs de Rijn. Na een periode in Jena, waar Humboldt beïnvloed wordt door de filosofen Immanuel Kant en Johann Wolfgang von Goethe, gaat Alexander op reis naar Zuid-Amerika. Zijn voornaamste doel is om het vraagstuk van de plaatsloosheid van planten te beantwoorden. Hij maakt bijzondere dingen mee en doet bizarre experimenten. Waarom gaat hij bijvoorbeeld op bezoek bij een papagaai? En waarom is hij zo vervelend tijdens de beklimming van de Chimborazo? En wat ontdekt hij op die vulkaan? Humboldt wil wel op basis van natuurwetten en metingen iets zeggen over de verspreiding van plantensoorten. Dat lukt hem maar ten dele, omdat hij bepaalde concepten gewoonweg nog niet tot zijn beschikking heeft. De belangrijkste daarvan is de strijd om het bestaan. Hij legt de nadruk op harmonie in de natuur, niet op strijd en rept met geen woord over uitsterven. Humboldt is wel één van de eersten die de nadruk legt op de verwoestende effecten van de mens op natuur. Gek genoeg draagt Humboldt door zijn ontdekkingen er ook aan bij. Hij geeft de sleutel voor de grote plantverhuizingen die na hem een grote vlucht nemen in het kolonialisme van Europese landen. Met zijn lyrische beschrijvingen van de wildernis heeft Alexander von Humboldt wereldwijd mensen geïnspireerd en bijgedragen aan het ontstaan van de wereldwijde natuurbescherming. Wil je meer lezen over en van Alexander von Humboldt? Norbert tipt de volgende boeken: ‘De uitvinder van de natuur’ van Andrea Wulf voor een eerste kennismaking met Humboldt. ‘The passage to cosmos – Alexander von Humboldt and the shaping of America’ van Laura Dassow Walls. ‘Menschen im Weltgarten – Die Entdeckung der Ökologie in der Literatur van Haller bis Humboldt’ van Heinrich Detering. ‘Views of nature’ van Alexander von Humboldt. ‘Het vuur nog geensinds gedoofd’ voor het Nederlandse deel van de reis langs de Rijn met Georg Forster. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs. Reageren kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Geluid kan je weer helemaal terugbrengen in een bepaald moment. De welluidende zang van een merel na een lange winter markeert de overgang naar de lente. Of het 'sriieee' van gierzwaluwen brengt je terug naar een zwoele zomeravond. Geluid vormt een krachtig element van onze natuurbeleving. In deze aflevering spreekt Anthonie daarover met Henk Meeuwsen, al 25 jaar recorder van natuurgeluiden en bekend van diverse natuurfilms en zijn app Bird Sounds Europe. Henk vertelt hoe hij op zijn 16e geraakt werd door vogelzang en hoe natuurgeluiden hem sindsdien niet meer losgelaten hebben. Wat betekent geluid voor Henk’s natuurbeleving en hoe gaat hij te werk bij het opnemen van geluid? Paradijselijke natuurervaringen zijn voor Henk van levensbelang. Maar door de alomtegenwoordigheid van vliegtuigen, verkeer en andere menselijke verstoring is puur natuurgeluid steeds moeilijker op te nemen. Je hoort hoe een vulkaanuitbarsting hielp om iets van het paradijselijke terug te krijgen. In deze aflevering komen zes favoriete geluidsopnamen van Henk aan de orde. Bij elke opname vertelt Henk het bijzondere verhaal achter de opname. Hieronder staan de fragmenten met hun starttijd in de aflevering en de opnamelocatie weergegeven. 21:11 Groene specht – Wageningen Noordwest 24:10 Zanglijster – Kroondomein het Loo 31:58 Nachtegaal – Haagsteeg Wageningen 42:40 Korhoenders – Zweden 49:31 Wielewaal – Caniac-du-Causse 57:25 Grijze wouw – Causses du Quercy Tenslotte spreken we over toekomst voor natuur. Mensen zijn te gast in de natuur, vindt Henk en dat hebben we behoorlijk verknald. Eigenlijk moeten wij in relatietherapie met de natuur. Wat kunnen wij als mensheid nog zeggen op dat moment? Henk tipt de luisteraars om een leesmoment in te wisselen voor een tochtje door de natuur. Ga eens kijken, luisteren en voelen. Van harte aanbevolen! Kun je geen genoeg krijgen van deze natuurgeluiden? Bezoek dan eens de website van Henk, natuurgeluiden.nl of zijn app Bird Sounds Europe, verkrijgbaar in de stores van Apple en Google. Wat betekent geluid voor jouw natuurbeleving? Of wil je iets anders delen naar aanleiding van deze podcastaflevering? Je kunt ons bereiken op Twitter via @toekomstnatuur en op Instagram via @toekomstvoornatuur. Reageren kan ook per email aan toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Bodem en water moeten sturend worden voor onze ruimtelijke ordening, aldus Hugo de Jonge. In tijden van klimaatverandering is waterbeheer een fikse uitdaging voor onze waterschappen. Daarom spreekt Anthonie in deze aflevering met een bijna naamgenoot, Antoinet Looman, heemraad bij Waterschap Rijn en IJssel voor de fractie Water Natuurlijk. Waar houdt een heemraad zich mee bezig? Waarom is het waterschapsbestuur politiek? We spreken over de enorme uitdagingen van het waterbeheer. Soms valt er enorm veel water in korte tijd en steeds vaker is er sprake van langdurige droogte. Hoe moeten we daarmee omgaan? En hoe krijgt natuur daarin een plek? Antoinet geeft een inkijkje in de dilemma’s voor waterschapsbestuurders rondom bijvoorbeeld de Omgevingswet en vertelt dat er op 15 maart wel degelijk wat te kiezen valt bij verschillende waterschapspartijen. Zelf springt ze op de bres voor drinkbare rivieren en geeft ze voorbeelden van stappen die ze daar nu voor wil zetten. En het mooie is: iedereen kan bijdragen aan een toekomstbestendig waterbeheer. Bekijk de voorbeelden op weetvanwater.nl. De leestip van Antoinet is ‘Waar een wil is, is een omweg’ van Marina Lámeris. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs. Reageren kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Volg ons op de sociale media voor previews en updates.

Er komt nieuwe natuurwetgeving uit Europa aan. In juni 2022 presenteerde de Europese Commissie de EU Nature Restoration Law, de Europese natuurherstelwet. Wat houden de plannen in? Wat betekenen ze voor de lidstaten en voor natuurherstel? In deze aflevering spreekt Anthonie met Kris Decleer, onderzoeker landschapsecologie en natuurbehoud bij het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) in Vlaanderen. Je zou zeggen, we hebben de Vogel- en Habitatrichtlijn dus natuur in Europa is voldoende beschermd. Maar dat blijkt iets genuanceerder te liggen. Veel beschermde gebieden en soorten verkeren in een ongunstige staat. Bovendien ligt de focus in de Vogel- en Habitatrichtlijn op natuurgebieden en is natuur buiten de beschermde gebieden weinig beschermd. De voorgestelde natuurherstelwet gaat hier verandering in aanbrengen. Kris praat je bij over alle ‘ins en outs’, de doelen en het tijdspad. En er is meer nieuws: vanaf 2026 gaat minstens 10% van de Europese begroting verplicht aan biodiversiteit besteed worden. De economische return van deze investeringen is berekend op 8-38x. Gaat de Europese natuurherstelwet nu eindelijk het verschil maken voor natuur en landschap? Deze aflevering is eind 2022 opgenomen. Als er gesproken wordt over dit jaar is dat dus 2022 en volgend jaar is 2023. Kris heeft geen leestip, maar een andere tip: ga naar buiten en verwonder je over de fantastische natuur! Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs. Reageren kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt het INBO bereiken via @INBOVlaanderen op Twitter en @inbovlaanderen op Instagram.

Wie waren de eerste ecologen? En beïnvloedt hun werk onze huidige kijk op natuur? Om die vragen te beantwoorden maken we in Toekomst voor Natuur een kleine serie over ‘Grondleggers van de ecologie’. Anthonie maakt deze serie samen met Norbert Peeters, botanisch filosoof. In deze eerste aflevering van de serie behandelen we Carl Linnaeus (1707-1778), een Zweeds arts, botanicus, zoöloog en geoloog. Linnaeus is bekend vanwege zijn rangschikking van de natuur. Minder bekend is dat hij de basis legde voor de economie van de natuur, een voorloper van ons begrip ecologie. We bespreken in deze aflevering het werk van Linnaeus als taxonoom, botanicus en ecoloog aan de hand van zijn werken Sytema Naturae, Oeconomia Naturae en Politia Naturae. Als we Linnaeus introduceren als ecoloog, bespreken we ook Linnaeus’ inspiratiebronnen. We staan uitgebreid stil bij de betekenis van Linnaeus voor onze tijd en ook bij zijn nalatenschap. Het gedachtegoed van Linnaeus blijkt verrassend aanwezig in de 21e eeuw. De leestips in deze aflevering staan in het teken van Linnaeus. Anthonie tipt de biografie ‘Carl Linnaeus – de man die de natuur rangschikte’ van Gunnar Broberg. Norbert tipt ‘Carl Linnaeus de bloemenkoning’ van Knut Hagberg (alleen antiquarisch), ‘Linnaeus Nature and Nation’ van Lisbet Koerner en ‘Nature’s economy – a history of ecological ideas’ van Donald Worster. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs. Reageren kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Norbert bereiken op Twitter via @Norbert_Peeters en op Instagram via @Norbertbotanischfilosoof.

Bever, otter, vos, wolf: ze maakten allemaal een spectaculaire comeback in België in de afgelopen twintig jaar. Hoe is dat mogelijk? En zijn wij klaar voor het samenleven met deze dieren? Daarover spreekt Anthonie in deze aflevering met Diemer Vercayie, bioloog, filosoof en zoogdierexpert bij Natuurpunt. Het samenleven met wilde dieren gaat volgens Diemer niet zonder slag of stoot. Het kost tijd, maatregelen en bovenal een ‘mentale klik’. Maar we kunnen het leren en moeten als samenleving degenen die schade of hinder ondervinden vooral steunen. Diemer vertelt over de succesvolle aanpak van het Wolf Fencing Team Belgium, die ertoe leidt dat mensen leren om samen te leven met de wolf. Tegelijkertijd is er in het debat rond de wolf een opmerkelijke ontwikkeling gaande, die lijkt op een opleving van het Roodkapje-syndroom. Hoe moeten we dat plaatsen en daarmee omgaan? En gaat beheerjacht op wolven helpen om schade te voorkomen? Tenslotte spreken we ook over de toekomstvisie voor natuur in Vlaanderen, natuur in het hart. Diemer stipt en passant een grote communicatiefout van natuurorganisaties aan. De leestip van Diemer is Half Earth van Edward O. Wilson. Wil je reageren op deze aflevering? Dat kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Diemer bereiken op Twitter via @DiemerVercayie. We verwijzen in deze aflevering naar een eerdere aflevering met Jaap Dirkmaat, waarin hij onder andere zijn visie op de wolf geeft. Het samenleven met de wolf komt ook terug in aflevering 6 over natuurbeelden met filosoof Martin Drenthen.

In deze laatste aflevering van 2022 blikken we terug op een roerig jaar voor de agrarische sector en kijken we vooruit naar 2023. Wordt dat een kanteljaar voor de landbouw? Anthonie spreekt met Heleen Lansink, boerin op de Melktapperij in St. Isidorushoeve en Ron Methorst, lector Omgevingsinclusief ondernemen aan de Aeres Hogeschool in Dronten. Hoe hebben Heleen en Ron het afgelopen jaar beleefd? Hoe is het om in deze uitdagende tijd de boeren en boerinnen van de toekomst op te leiden? En om een agrarisch bedrijf draaiende te houden terwijl de crises over elkaar heen buitelen? We spreken over heel blijven in de transitie, als mens, over het landbouwakkoord en de rol van vrouwen die groot is, maar nog veel meer benut zou kunnen worden. En omdat het de laatste aflevering van het jaar is, hebben Ron en Heleen vijf leestips voor de luisteraars. De tips van Heleen zijn: ‘Polarisatie’ van Bart Brandsma en ‘De avond is ongemak’ van Marieke Lucas Rijneveld. De leestips van Ron zijn: ‘De laatste reis van de boswachter’ van Dirk Jan Roeleven en Hester van der Vliet, ‘Waarden van het land’ van Ton Duffhues en ‘Hoe mijn geloof de kerk overleefde’ van Philip Yancey. Wil je reageren op deze aflevering? Dat kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Heleen bereiken op Twitter via @heleenlansink en Ron op Twitter via @ronmethorst. We verwijzen in deze aflevering naar een eerdere aflevering: Over Rachel Carson en haar werk in aflevering 21 met Medard Hilhorst.