Het Mediaforum

De moord op de 17-jarige Lisa blijft veel aandacht krijgen in de media. Met acties als 'Wij eisen de nacht op', meer focus op femicide en de rol die mannen op zich dienen te nemen, komt het maatschappelijke debat op gang. Maar ook andere zaken worden erin vermengd, zoals de migratiediscussie, omdat de dader een migratieachtergrond heeft. "Die diepe emotie verklaart waarom er direct een gesprek op gang komt. Maar we moeten oppassen met hoe we hierop reageren. Het wordt gelijk politiek gemaakt", reageert Sander Heijne, hoofdredacteur van Vrij Nederland. "Je moet je bij de feiten houden en niet speculeren", stelt Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het AD.

De media was in de ban van de crisis in Den Haag. Hetzelfde kabinet viel een tweede keer. "Een unieke situatie, waarbij journalisten gelijk op scherp stonden", zegt Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur van Trouw. Boersema zegt dat het al veel over NSC is gegaan en dat er velen koppen luidde met een schuldvraag. "Het is altijd breekt betaalt", zegt de hoofdredacteur. Vanuit veel kiezers klonk er onbegrip en de vraag of de ministers niet toch nog even een paar maanden hadden kunnen blijven zitten. "Inhoudelijk snap ik dit, maar campagne technisch zou het dom zijn', zegt Boersema. Bij Tom Kleijn, journalist en programmamaker, rees al snel het sentiment 'daar gaan we weer'. "Ik heb het wel gevolgd, maar ik werd er wat moedeloos van." Constant Meijers, Spraakmaker en popjournalist, was juist blij met de tweede val. "Dit experiment was al sinds het begin gedoemd om te falen. Misschien dat dit stemmers wakker schudt."

Aan tafel zitten Sarah Sylbing (VPRO hoofdredacteur), Anna Dijkman (columnist en redacteur bij het FD) en Spraakmaker is Korea-kenner Remco Breuker. Er lijkt altijd één onderwerp de boventoon te voeren bij de verkiezingen. Dit keer lijkt de woningcrisis hét thema te worden. Volgens journalist Anna Dijkman is dat een "veilige" zet, aangezien iedereen daarmee aangesproken wordt. "Hoe gaan ze dat in de praktijk doen? En vanuit welk mensbeeld? Dat hoor je nauwelijks." In verkiezingstijd regent het "platgeslagen oneliners" en wijzen politici naar elkaar, meent Dijkman. Sarah Sylbing, hoofdredacteur van de VPRO, valt het op dat VVD-leider Yeşilgöz in een "vrije val" geraakt is en "doorzichtige" acties onderneemt.  Het mediamoment van Dijkman gaat over het datalek bij het Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Hoe ga je er als journalist mee om als je onderdeel wordt van het nieuws? Het mediamoment van Sylbing gaat over Zomergasten van afgelopen zondag.  Tot slot: NRC stopt de samenwerking met een correspondent in Spanje vanwege ernstige journalistieke fouten. Het gaat dan over het verzinnen van bronnen en het fabriceren van citaten. Ook zou ze familiebanden met bronnen niet hebben vermeld. Hoe kijken onze mediakenners hier naar?

Aan tafel zitten Margriet Brandsma en Sakina Elkayouhi.  Spraakmaker is de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch. Je kan er niet omheen: SAIL in Amsterdam. Tien jaar geleden was de laatste, dus mensen snakken naar alles wat met SAIL te maken heeft, althans dat is de gedachte bij mediamakers. Brandsma: “Ik heb eigenlijk al genoeg van SAIL voordat het begonnen is”. Hoe kijken onze mediakenners er naar? Welke invalshoeken zijn interessant voor een onderwerp als SAIL? Het mediamoment van Brandsma gaat over een stuk van Afrika-correspondent Koert Lindijer. Waarom sprak dit stuk haar zo aan? Zou je als correspondent juist lang op één plek moeten zitten, of na een paar jaar weer een nieuwe standplaats innemen? Het mediamoment van Elkayouhi gaat over een stuk uit de Volkskrant van Laurens Verhagen. Kan kunstmatige intelligentie soms beter schrijven dan een mens? Tot slot bespreken we de BOOS-uitzending van gisteren. In de laatste aflevering onderzoekt BOOS de urgentie van een verhard klimaat waarin publieke stemmen steeds vaker uitgesloten of bedreigd worden. De aflevering benoemt de impact daarvan op de rechterlijke macht, de journalistiek en het publieke debat. Dilan Yeşilgöz reflecteert op haar verantwoordelijkheid binnen die context. Hoe voorzichtig moet je zijn met een politicus uitnodigen in campagnetijd?

Aan tafel zitten Mireille van Ark en Sjirk Kuijper. We hebben het over het vertrek van Tijs van den Brink bij de EO. Hij heeft gesolliciteerd bij het CDA. Of hij op een verkiesbare plaats terecht komt is nog niet duidelijk. De overstap van journalistiek en visa versa wordt regelmatig gemaakt. Hoe kijken onze mediaforumleden daar naar? Volgens Kuijper is het uitgesloten dat Van de Brink 'geen idee' heeft welke plaats hij zal krijgen binnen de partij. "Juist binnen de functie journalist. Dat is de enige functie waarbij je alle schepen moet verbranden voordat je die stap kan gaan zetten." Kuijper noemt het een 'moeilijke overgang met een aannemelijke drijfveer.' Het mediamoment van Van Ark gaat over de presentatie van verkiezingsprogramma’s en wat er in staat over de Publieke Omroep. Ook: hoe moet je omgaan met de rol van sociale mediaplatforms? En hoe zit het met de bescherming van journalisten? In zijn mediamoment wil Kuijper het hebben over de rol van de Finse president Stubb. Hij werd flink uitgelicht in de media. Waarom is hij zo interessant? Tot slot hebben we het over de documentaire 'Mallorca: de nacht en de nasleep', van Jessica Vilerius. Gisteren is het eerste deel uitgezonden, waarin onder meer de rol van de media werd belicht. Op internet circuleerde was een filmpje te zien van direct na de vechtpartij. Dat heeft het strafrechtelijk onderzoek beïnvloedt, zegt het OM. Is dat een wrange constatering of is dat nou eenmaal zoals het gaat tegenwoordig?

Aan tafel zitten Roos Moggré, Frénk van der Linden en Spraakmaker Eva Boswinkel. Na dagen van speculatie en berichtgevingen was de ontmoeting tussen Trump en Poetin in Alaska vooral een bron van vragen. "Een totale mislukking, en tegelijk is niemand weggelopen", stelt Roos Moggré. In de VS lijkt de top nauwelijks aandacht te krijgen, terwijl Europa scherp meekijkt. "Wat daar besproken is, blijft onduidelijk. Voor ons is het heel bijzonder, want het gaat om een oorlog op ons continent. In Amerika zijn ze daar helemaal niet zo mee bezig", aldus Moggré. Journalist Frénk van der Linden vergelijkt het met de voetbalklassieker Ajax-Feyenoord: "Er is hoop, spanning, speculatie en uiteindelijk weten we nog minder dan in de tijd van Kremlin-watching." Van der Linden stelt dat de media-aandacht buitenproportioneel lijkt, terwijl inhoudelijke duidelijkheid ontbreekt. "Er wordt veel opgepompt, zonder nuance." Spraakmaker Eva Boswinkel, wethouder financiën in Zutphen, stelt de kernvraag: "Moeten we er niet juist wat van vinden, juist omdat het zo dichtbij speelt?" Van der Linden pleit voor aandacht met mate, in plaats van ‘opgepompte’ framing. Vandaag gaat Zelensky op bezoek bij Trump. Ook Ursula von der Leijen, Mark Rutte en nog een aantal Europese kopstukken zullen aanwezig zijn.

Met nog 74 dagen tot de verkiezingen is het politieke gerommel in Den Haag in volle gang. In het Mediaforum bespreken hoofdredacteur Marc Adriani (BNR), mediatech-specialist Elger van der Wel en Duitslandkenner Marja Verburg de onrust binnen meerdere partijen. Terwijl de VVD-top opvallend stil blijft bij tegenvallende peilingen en interne kritiek, noemt Adriani dat juist een slimme strategie: "Niet rollend over straat gaan voorkomt verdere schade bij de kiezer." Van der Wel sluit zich daarbij aan en wijst op het gevaar van 'gerommel' dat de media voedt zonder winst op te leveren. Bij partij DENK is het wél mis: lijsttrekker Stephan van Baarle trekt zich terug na onenigheid met het partijbestuur. Van der Wel noemt het een opmerkelijk moment voor zo’n breuk en denkt dat Van Baarle gokt op een 'schone lei' na een mogelijk aftreden van het bestuur. Ondertussen stapt NSC-Kamerlid Diederik Boomsma over naar JA21, een beweging die volgens Adriani zijn geloofwaardigheid aantast: "Van middenpartij naar radicaal rechts, dat wringt." Tenslotte wordt de politieke stoelendans aangevuld met de terugkeer van Nicolien van Vroonhoven op de lijst van NSC, na eerder te zijn afgehaakt. Volgens Marja Verburg getuigt dit van de chaos én aantrekkingskracht van de Haagse politiek. "Of het nu uit plichtsbesef is of door verslaving aan het spel." Adriani las Van Vroonhoven vanbinnenuit probeert de de cultuur, die zo verziekt is en verzuurd is, te veranderen. "Ik ben erg benieuwd of dat gaat lukken."

De verkiezingsprogramma's beginnen langzaamaan binnen te druppelen. Waar de ene partij het volledige programma al naar buiten brengt, kiest GL-PvdA voor een andere koers. In het AD verscheen een eerste hoofdstuk van hun programma, waarin het ging over de woningmarkt. "Hiermee kan je een poging doen om zelf iets uit te lichten en te zien in hoeverre het aanslaat", denkt journalist Arjen Fortuin. "Iedereen kijkt naar links en wat GL-PvdA gaat doen. Waar gaan ze op insteken om de oude linkse achterban terug te krijgen? Daar krijgen we nu een eerste impressie van", zegt Niki van der Naald, adjunct-hoofdredacteur van De Gelderlander.  Aan tafel zitten Arjen Fortuin, Niki van der Naald en Spraakmaker Erik van Muiswinkel.

Aan tafel zitten Ward Wijndelts, Frida Boeke en Spraakmaker Brenda Kramer. Met de verkiezingen in aantocht wordt elk politiek optreden gewogen, zeker als het buiten de gebaande paden valt. De deelname van D66-lijsttrekker Rob Jetten aan De Slimste Mens zorgt daarom voor discussie. Is dit ‘gratis zendtijd’ voor zijn partij? Volgens critici zoals Tina Nijkamp (Telegraaf) en Raymond Mens had de publieke omroep dit moeten tegenhouden. De KRO-NCRV benadrukt echter dat de selectie van deelnemers al ver voor de val van het kabinet plaatsvond en dat elk seizoen meerdere politici worden benaderd. Frida Boeke, schrijver en oud-deelnemer, wijst op de impact die zo’n optreden kan hebben: 'Als hij ver komt, kan dat zeker iets doen.' Ze merkt ook op dat opvallend weinig vrouwen deelnemen: 'Negen op de tien mannen zeggen ja, tegenover één op de tien vrouwen.' Ward Wijndelts, oud-hoofdredacteur van Vrij Nederland, vindt dat het erbij hoort in campagnetijd, zolang kiezers zich ervan bewust zijn dat dit geen debat, maar entertainment is. Een ander politiek podium gaat komend weekend níet door: het Lowlands-debat werd afgeblazen nadat VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz zich terugtrok vanwege een 'geheime reis'. Volgens Boeke was het waarschijnlijk een strategische keuze, gezien het overwegend linkse festivalpubliek. "Het is maar speculeren, maar het lijkt me reëel dat ze heeft bedacht dat hier weinig winst te behalen zou zijn." Spraakmaker Brenda Kramer, directeur van het Sustainable Finance Lab pleit juist voor meer inhoudelijke aandacht: haar organisatie stuurde een oproep naar alle partijen om het in campagnetijd te hebben over brede veiligheid. "Juist nu moet het gesprek worden gevoerd."

Het een AI-plaatje dat Geert Wilde op zijn social media-account deelde, heeft inmiddels duizenden klachten opgeleverd. Naar aanleiding van die klachten hebben moslimorganisaties nu ook een aangifte tegen de PVV-leider, omdat het bericht 'opruiend' zou zijn. De afbeelding wordt zelfs gelijkgesteld aan nazipropaganda. "Dit is gewoon racisme, dit is haat zaaien en het demoniseren van bevolkingsgroepen", zegt programmamaker Nadia Moussaid. "Dit is beeldtaal uit de jaren 30, daar hoeven we niet over te discussiëren", stelt Pieter Klok, hoofdredacteur van De Volkskrant.