Het Mediaforum

De Oekraïense journalist Viktoria Rosjtsjyna verdween in 2023. Het Franse platform Forbidden Stories deed onderzoek naar de zaak, waaruit bleek dat Rosjtsjyna maandenlang gemarteld is en uiteindelijk vermoord. Ze deed zelf onderzoek naar dit soort martelingen en is uiteindelijk zelf slachtoffer geworden. Op haar lichaam waren sporen te zien van elektrische shocks en er ontbraken organen, "waarschijnlijk om haar doodsoorzaak te verdoezelen", vertelt Hansje van de Beek, onderzoeksjournalist bij Argos. "Zoveel lef en het werd haar afgeraden om erheen te gaan. Ik ben zo blij dat er mensen zijn die dit doen." Van de Beek benadrukt dat de moord op een journalist het verhaal zelf niet doet verdwijnen. "Bij constant slecht nieuws ontstaat er gewenning, je wordt er een beetje doof voor. Het verdwijnt naar de achtergrond", zegt Paul Römer, voormalig directeur bij Talpa. "Als we ons niet meer boos maken om dit soort zaken, komt er nooit een eind aan."  Aan tafel zitten Paul Römer, Hansje van de Beek en Spraakmaker Matthijs van Dam.

Na 100 dagen Trump maakt de wereld de balans op. Met 193 besluiten in een razendsnel tempo laat de Amerikaanse president wereldwijd zijn sporen na. Wat zijn de gevolgen voor Nederland, de media en onze economie? Van softwaredreiging tot internationale machtsverschuivingen, Trump houdt de wereld scherp. Sandrina Hadderingh, hoofdredacteur van Omroep Gelderland, ziet hoe voorzichtig collega-journalisten zijn geworden met het communiceren via kanalen zoals Whatsapp en leest aandachtig mee met alle vorderingen rondom de president. "Waarom lees ik elke kruimel van Trump? Omdat alles invloed heeft. Wat gaat dat voor ons betekenen?" vraagt Handderingh zich af. Raymi Sambo, theatermaker en Spraakmaker, volgt de Amerikaanse media op de voet: "Het heeft grote gevolgen voor de wereld en onze tijd. De enige manier om te laten zien dat populisme niet werkt, is door het aan de macht te laten", zegt Sambo. Marc Adriani, hoofdredacteur van BNR, die met BNR vooral de economische impact volgt, is duidelijk: "We proberen het klein te maken: wat betekenen Trumps beslissingen uiteindelijk voor je portemonnee?", zegt Adriani, directeur van BNR Nieuwsradio.

De landelijke stroomuitval in Spanje en Portugal houdt de gemoederen flink bezig. Het is nog altijd onduidelijk wat precies de oorzaak was, maar de "verlaten" steden lieten een diepe indruk achter op Clara van de Wiel, adjunct-hoofdredacteur van NRC. Vooral toen "heel langzaam" het licht weer aanging. "Het is een drama geweest, het is ingrijpend, maar het levert wel prachtige beelden op. Het is bijna Rembrandtiaans." In talkshows gingen ze over op speculeren over de oorzaak van de storing. "Het is kennelijk iets wat in de mens zit om dat te doen en krijg je er ook niet uit", reageert onderzoeksjournalist Bas van Sluis. "Juist in de eerste uren na zo’n ramp moet je je houden aan de feiten en niet jungleverhalen de wereld in sturen", aldus Van de Wiel.

Aan tafel zitten Tom Kleijn, Laurens Freekamp en Spraakmaker Michiel Servaes. De foto die van Donald Trump en Volodymyr Zelensky gemaakt werd tijdens de uitvaart van paus Franciscus maakte al snel de ronde. De twee presidenten, die eerder tijdens een bezoek aan het Witte Huis nog mot met elkaar hadden, zouden de vredesbesprekingen voortgezet hebben in het Vaticaan. Het is "een mooie foto", zegt journalist Tom Kleijn, omdat "je ziet hoe heel veel dingen geregeld worden, ook in de wereldpolitiek." AI-expert Laurens Vreekamp is vooral benieuwd hoe het tot stand is gekomen. "Zelensky heeft dit naar buiten gebracht en heeft er het meest mee te winnen. Het lijkt ad hoc en geïmproviseerd." Volgens Kleijn kan deze foto "grote gevolgen" hebben. "Je ziet wel vaker vredesakkoorden die op de achterkant van een bierviltje ergens zijn geschreven die dan de blauwdruk blijken te zijn. Maar dat weten we pas achteraf." Michiel Servaes, directeur van Oxfam Novib, noemt het een "iconische" foto, die volgens geruchten is opgezet door de Britse premier Starmer en de Franse president Macron.

Aan tafel zitten Lindsay Mossink, Anna Dijkman en Spraakmaker Hans Goedkoop. Kiki Schippers van het Taalteam sluit mediaforum af. NSC-partijleider Nicolien van Vroonhoven zei in het programma 'Bar Laat' te 'denken' dat ze lijsttrekker voor de partij gaat worden. Gaat ze dit dan echt doen en is er nog wel toekomst voor NSC? 'Ik denk dat de partij hierna verleden tijd zal zijn', stelt Anna Dijkman (journalist FD). Ook heeft ze weinig vertrouwen in een eventueel lijsttrekkerschap van Van Vroohoven. 'Ze is niet de nieuwe politieke ster van NSC. 'Ze heeft de politieke X-factor niet.' Nu.nl-hoofdredacteur Lindsay Mossink vindt een eventueel lijsttrekkerschap eigenlijk ook niet zo relevant. 'Er zijn nog helemaal geen verkiezingen.'

Aan tafel zitten Andrew Makkinga, Hansje van de Beek en Spraakmaker Nic Vrieselaar. In een advertentie in de krant Trouw onderstrepen 43 asielambtenaren hun steun voor lintjes voor asielmedewerkers. Daarmee lijken zij zich te distantiëren van minister Fabers eerdere uitspraken tegen de lintjes voor deze medewerkers, ook al heeft Faber later gezegd het "100 procent" te steunen. "Het is opmerkelijk, dit gebeurt niet vaak", zegt Hansje van de Beek, onderzoeksjournalist bij Omroep Human, over de advertentie. "Het is indirecte kritiek op dat Faber het eerst niet wilde doen. Het is een statement." Hoewel ambtenaren zich eigenlijk neutraal dienen te houden, vindt Van de Beek dit "respectvol" gedaan. "Het zegt iets over hoe ze uit elkaar zijn gedreven, die ambtenaren en Faber." Kunststof-presentator Andrew Makkinga stelt dat het de ambtenaren vrij staat zich uit te spreken. "Ik denk dat het heel bewust is." Nic Vrieselaar, senior econoom bij Rabobank, vindt het begrijpelijk dat de ambtenaren zich uitspreken, omdat "de werkrelaties op het spel" gezet zijn.

Ook twee dagen na de dood van de Paus gaat de berichtgeving vanuit het Vaticaan, omvangrijk en in hoog tempo door. Op de voorpagina bij de Telegraaf en bij het AD staat een foto van de open kist met daarin de Paus. Andere kranten kiezen er niet voor. "Als er iets bij het leven hoort is het wel de dood", zegt Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het AD. Zaterdag is de uitvaart van de Paus, precies op Koningsdag. Dit diende als voer voor een hoop speculatie in de media. Inmiddels weten we dat het koningspaar alsnog naar Doetinchem gaat, dat premier Schoof en minister Veldkamp naar de uitvaart gaan en dat de feestelijkheden in de achterhoek doorgaan, maar dan wel een uurtje later. Tim Hofman, programmamaker en presentator, noemt het speculeren hierover een 'niet boeiend vraagstuk'. Rijpma denkt dat het meer een 'guilty plessure' is om hiermee bezig te zijn. Sinds dinsdag 22 april is er een Pausjournaal: met de actualiteiten uit het Vaticaan en zijn belangrijkste inwoner, de paus. Femke Hameetman, directeur van het Dordrechts Museum en Spraakmaker doet dit erg denken aan het Sinterklaasjournaal. "Na een hele dag Radio 1 luisteren denk ik toch dat ik er wel alles over gehoord heb."  Aan tafel zitten Rennie Rijpma, Tim Hofman en Spraakmaker Femke Hameetman.

Een hardloopster werd gebeten in Park Hoge Veluwe. Volgens een expert in de Gelderlander lijkt de dader een wolf te zijn, ook De Telegraaf schrijft dat de provincie 'vermoedt dat het een wolf was'. Een boel speculaties dus, maar nog zonder zekerheid. Ook bij NOS Nieuws was te lezen dat het 'vermoedelijk om een wolf gaat'. Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur NOS Nieuws, vindt dat er genoeg redenen zijn om hier nieuws van te maken. "We horen veel over de wolf, maar het gebeurt niet iedere dag dat iemand gebeten wordt. Daarnaast zit er meer verhaal achter, zoals maatregelen vanuit de gemeente en het geluid vanuit de politiek." Jan Slagter, directeur van Omroep Max, noemt de wolf een 'hot item'. "Ik begrijp wel dat mensen zich daar zorgen over maken." Karim Amghar, programmamaker, schrijver, docent én Spraakmaker, vraagt zich vooral af waarom we altijd zo bezig zijn met de wolf. "Er zijn zoveel grote vraagstukken in de wereld, waarom houdt dit ons dan zo bezig." Volgens Haan is er politieke discussie over. "En dat beschrijven we." Al is de reactie van Amghar niet nieuw voor de adjunct-hoofdredacteur. "We beschrijven natuurlijk veel geopolitieke ontwikkelingen, maar we doen ook verslag van problemen dichter bij huis."

De deadline voor invulling van de voorjaarsnota zorgt voor een boel spanning in Den Haag. Een overeenstemming lijkt nog ver van de werkelijkheid, maar wat weten we nu van de onderhandelingen? Kamran Ullah, hoofdredacteur van de Telegraaf, stelt dat zijn politieke redactie bij dit kabinet constant op scherp staat. "Er gebeurt iedere week wel weer iets in Den Haag", zegt hij. Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur van Trouw, stemt hiermee in en noemt geldzaken de 'Achilleshiel van dit kabinet.' De Trouw-hoodredacteur stelt dat het te verwachten was dat de voorjaarsnota een heikel punt zou worden. Zowel Boersema als Ullah dat zij als pers een bron nooit vrij zullen geven. "Bronbescherming is vrijwel heilig", zegt Ullah. Sicco de Knecht, directeur Nationaal Expertisecentrum Wetenschap & Samenleving en Spraakmaker, stelt dat informatie via lekken een hoge prioriteit lijken te krijgen, omdat men in Den Haag 'zo krampachtig naar de pers toe is.' "Als er dan een keer informatie gedeeld wordt, krijgt dit een veel groter belang." Boersema stemt hiermee in: "Er is wel een zekere krampachtigheid ingeslopen. Volgens de hoofdredacteur moet er altijd kritisch gekeken worden dat pers niet voor het karretje gespannen wordt: "Het is zeker niet: 'u lekt, wij draaien'."

De dagorder die gisteren naar buiten kwam wordt als een uitzonderlijke vorm van communicatie in de krijgsmacht gezien. De hoogste militair van ons land, generaal Onno Eichelsheim, stuurde naar zijn personeel de boodschap dat militairen versneld in gereedheid gebracht moeten worden. In deze onzekere tijd is defensie van groot belang voor ons land. Maar defensie is óók een organisatie met belangen. Hoe zorg je dat je je als media niet voor een PR-karretje laat spannen? "laten we niet inzetten op angst en wat terughoudend zijn met dit soort berichtgeving", zegt Marc Veeningen, hoofdredacteur Talpa. Hij stelt dat mensen steeds banger zijn voor oorlog, maar dat je als journalist alsnog nieuws dient te verkondigen. "Het is daarbij aan de journalistiek om voldoende context te bieden." De NOS kwam als eerste naar buiten na getipt te zijn door iemand vanuit defensie. "Het is een nieuwsfeit en dat is belangrijk om te communiceren. Maar het is ook belangrijk om daar niet maar groots op in te steken", zegt Ward Wijndelts, voormalig hoofdredacteur Vrij Nederland. "Ik denk dat er een kritische houding moet blijven en dat was volgens mij ook aan bod. Daarom was het voor mijn idee niet excessief of 'bangmakerij'." Liza Mügge, universitair hoofddocent politicologie en Spraakmaker, stelt dat het wel degelijk belangrijk is om dit soort nieuws te verkondigen. "Ook omdat het in het verlengde ligt van recente berichtgevingen, zoals de onvoorspelbaarheid van de VS. Ik denk dat het een goede zaak is dat we hier goed over geïnformeerd zijn." Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af.